Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၃. သင္ဃာဋိကဏ္ဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Saṅghāṭikaṇṇasuttavaṇṇanā
၉၂. တတိယေ သင္ဃာဋိကဏ္ဏေတိ စီဝရကောဋိယံ။ ဂဟေတ္ဝာတိ ပရာမသိတ္ဝာ။ အနုဗန္ဓော အသ္သာတိ အနုဂတော ဘဝေယ္ယ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု အတ္တနော ဟတ္ထေန မယာ ပာရုတသ္သ သုဂတမဟာစီဝရသ္သ ကဏ္ဏေ ပရာမသန္တော ဝိယ မံ အနုဂစ္ဆေယ္ယ, ဧဝံ မယ္ဟံ အာသန္နတရော ဟုတ္ဝာ ဝိဟရေယ္ယာ’’တိ။ ပာဒေ ပာဒံ နိက္ခိပန္တောတိ ဂစ္ဆန္တသ္သ မမ ပာဒေ ပာဒံ နိက္ခိတ္တဋ္ဌာနေ ပာဒုဒ္ဓာရဏာနန္တရံ အတ္တနော ပာဒံ နိက္ခိပန္တော။ ဥဘယေနာပိ ‘‘ဌာနဂမနာဒီသု အဝိဇဟန္တော သဗ္ဗကာလံ မယ္ဟံ သမီပေ ဧဝ ဝိဟရေယ္ယ စေပီ’’တိ ဒသ္သေတိ။ သော အာရကာဝ မယ္ဟံ, အဟဉ္စ တသ္သာတိ သော ဘိက္ခု မယာ ဝုတ္တံ ပဋိပဒံ အပူရေန္တော မမ ဒူရေယေဝ, အဟဉ္စ တသ္သ ဒူရေယေဝ။ ဧတေန မံသစက္ခုနာ တထာဂတဒသ္သနံ ရူပကာယသမောဓာနဉ္စ အကာရဏံ, ဉာဏစက္ခုနာဝ ဒသ္သနံ ဓမ္မကာယသမောဓာနမေဝ စ ပမာဏန္တိ ဒသ္သေတိ။ တေနေဝာဟ ‘‘ဓမ္မဉ္ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ပသ္သတိ, ဓမ္မံ အပသ္သန္တော န မံ ပသ္သတီ’’တိ။ တတ္ထ ဓမ္မော နာမ နဝဝိဓော လောကုတ္တရဓမ္မော။ သော စ အဘိဇ္ဈာဒီဟိ ဒူသိတစိတ္တေန န သက္ကာ ပသ္သိတုံ, တသ္မာ ဓမ္မသ္သ အဒသ္သနတော ဓမ္မကာယဉ္စ န ပသ္သတီတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ –
92. Tatiye saṅghāṭikaṇṇeti cīvarakoṭiyaṃ. Gahetvāti parāmasitvā. Anubandho assāti anugato bhaveyya. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave, idhekacco bhikkhu attano hatthena mayā pārutassa sugatamahācīvarassa kaṇṇe parāmasanto viya maṃ anugaccheyya, evaṃ mayhaṃ āsannataro hutvā vihareyyā’’ti. Pāde pādaṃ nikkhipantoti gacchantassa mama pāde pādaṃ nikkhittaṭṭhāne pāduddhāraṇānantaraṃ attano pādaṃ nikkhipanto. Ubhayenāpi ‘‘ṭhānagamanādīsu avijahanto sabbakālaṃ mayhaṃ samīpe eva vihareyya cepī’’ti dasseti. So ārakāva mayhaṃ, ahañca tassāti so bhikkhu mayā vuttaṃ paṭipadaṃ apūrento mama dūreyeva, ahañca tassa dūreyeva. Etena maṃsacakkhunā tathāgatadassanaṃ rūpakāyasamodhānañca akāraṇaṃ, ñāṇacakkhunāva dassanaṃ dhammakāyasamodhānameva ca pamāṇanti dasseti. Tenevāha ‘‘dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu na passati, dhammaṃ apassanto na maṃ passatī’’ti. Tattha dhammo nāma navavidho lokuttaradhammo. So ca abhijjhādīhi dūsitacittena na sakkā passituṃ, tasmā dhammassa adassanato dhammakāyañca na passatīti. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘ကိံ တေ, ဝက္ကလိ, ဣမိနာ ပူတိကာယေန ဒိဋ္ဌေန? ယော ခော, ဝက္ကလိ, ဓမ္မံ ပသ္သတိ သော မံ ပသ္သတိ; ယော မံ ပသ္သတိ, သော ဓမ္မံ ပသ္သတီ’’တိ (သံ. နိ. ၃.၈၇)။
‘‘Kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati so maṃ passati; yo maṃ passati, so dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87).
‘‘ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၀၃; ပဋိ. မ. ၃.၅) စ။
‘‘Dhammabhūto brahmabhūto’’ti (ma. ni. 1.203; paṭi. ma. 3.5) ca.
‘‘ဓမ္မကာယော ဣတိပိ, ဗ္ရဟ္မကာယော ဣတိပီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၃.၁၁၈) စ အာဒိ။
‘‘Dhammakāyo itipi, brahmakāyo itipī’’ti (dī. ni. 3.118) ca ādi.
ယောဇနသတေတိ ယောဇနသတေ ပဒေသေ, ယောဇနသတမတ္ထကေတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အရိယမဂ္ဂာဓိဂမဝသေန စသ္သ အနဘိဇ္ဈာလုအာဒိဘာဝော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Yojanasateti yojanasate padese, yojanasatamatthaketi attho. Sesaṃ vuttavipariyāyena veditabbaṃ. Ariyamaggādhigamavasena cassa anabhijjhāluādibhāvo daṭṭhabbo.
ဂာထာသု မဟိစ္ဆောတိ ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂတာယ မဟာဣစ္ဆော။ ဝိဃာတဝာတိ ပဒုဋ္ဌမနသင္ကပ္ပတာယ သတ္တေသု အာဃာတဝသေန မဟိစ္ဆတာယ ဣစ္ဆိတာလာဘေန စ ဝိဃာတဝာ။ ဧဇာနုဂောတိ ဧဇာသင္ခာတာယ တဏ္ဟာယ ဒာသော ဝိယ ဟုတ္ဝာ တံ အနုဂစ္ဆန္တော။ ရာဂာဒိကိလေသပရိဠာဟာဘိဘဝေန အနိဗ္ဗုတော။ ရူပာဒိဝိသယာနံ အဘိကင္ခနေန ဂိဒ္ဓော။ ပသ္သ ယာဝဉ္စ အာရကာတိ အနေဇသ္သ နိဗ္ဗုတသ္သ ဝီတဂေဓသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဩကာသဝသေန သမီပေပိ သမာနော မဟိစ္ဆော ဝိဃာတဝာ ဧဇာနုဂော အနိဗ္ဗုတော ဂိဒ္ဓော ဗာလပုထုဇ္ဇနော ဓမ္မသဘာဝတော ယတ္တကံ ဒူရေ, တသ္သ သော ဒူရဘာဝော ပသ္သ, ဝတ္တုမ္ပိ န သုကရန္တိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –
Gāthāsu mahicchoti kāmesu tibbasārāgatāya mahāiccho. Vighātavāti paduṭṭhamanasaṅkappatāya sattesu āghātavasena mahicchatāya icchitālābhena ca vighātavā. Ejānugoti ejāsaṅkhātāya taṇhāya dāso viya hutvā taṃ anugacchanto. Rāgādikilesapariḷāhābhibhavena anibbuto. Rūpādivisayānaṃ abhikaṅkhanena giddho. Passa yāvañca ārakāti anejassa nibbutassa vītagedhassa sammāsambuddhassa okāsavasena samīpepi samāno mahiccho vighātavā ejānugo anibbuto giddho bālaputhujjano dhammasabhāvato yattakaṃ dūre, tassa so dūrabhāvo passa, vattumpi na sukaranti attho. Vuttañhetaṃ –
‘‘နဘဉ္စ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ၊
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
ပာရံ သမုဒ္ဒသ္သ တထာဟု ဒူရေ။
Pāraṃ samuddassa tathāhu dūre;
တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ၊
Tato have dūrataraṃ vadanti,
သတဉ္စ ဓမ္မော အသတဉ္စ ရာဇာ’’တိ။ (အ. နိ. ၄.၄၇; ဇာ. ၂.၂၁.၄၁၄)။
Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
ဓမ္မမဘိညာယာတိ စတုသစ္စဓမ္မံ အဘိညာယ အညာယ ဉာတတီရဏပရိညာဟိ ယထာရဟံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဇာနိတ္ဝာ။ ဓမ္မမညာယာတိ တမေဝ ဓမ္မံ အပရဘာဂေ မဂ္ဂဉာဏေန ပရိညာဒိဝသေန ယထာမရိယာဒံ ဇာနိတ္ဝာ။ ပဏ္ဍိတောတိ ပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စေန ပဏ္ဍိတော။ ရဟဒောဝ နိဝာတေ စာတိ နိဝာတဋ္ဌာနေ ရဟဒော ဝိယ အနေဇော ကိလေသစလနရဟိတော ဥပသမ္မတိ, ယထာ သော ရဟဒော နိဝာတဋ္ဌာနေ ဝာတေန အနဗ္ဘာဟတော သန္နိသိန္နောဝ ဟောတိ, ဧဝံ အယမ္ပိ သဗ္ဗထာပိ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓကိလေသော ကိလေသစလနရဟိတော အရဟတ္တဖလသမာဓိနာ ဝူပသမ္မတိ, သဗ္ဗကာလံ ဥပသန္တသဘာဝောဝ ဟောတိ။ အနေဇောတိ သော ဧဝံ အနေဇာဒိသဘာဝော အရဟာ အနေဇာဒိသဘာဝသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဩကာသတော ဒူရေပိ သမာနော ဓမ္မသဘာဝတော အဒူရေ သန္တိကေ ဧဝာတိ။
Dhammamabhiññāyāti catusaccadhammaṃ abhiññāya aññāya ñātatīraṇapariññāhi yathārahaṃ pubbabhāge jānitvā. Dhammamaññāyāti tameva dhammaṃ aparabhāge maggañāṇena pariññādivasena yathāmariyādaṃ jānitvā. Paṇḍitoti paṭivedhabāhusaccena paṇḍito. Rahadova nivāte cāti nivātaṭṭhāne rahado viya anejo kilesacalanarahito upasammati, yathā so rahado nivātaṭṭhāne vātena anabbhāhato sannisinnova hoti, evaṃ ayampi sabbathāpi paṭippassaddhakileso kilesacalanarahito arahattaphalasamādhinā vūpasammati, sabbakālaṃ upasantasabhāvova hoti. Anejoti so evaṃ anejādisabhāvo arahā anejādisabhāvassa sammāsambuddhassa okāsato dūrepi samāno dhammasabhāvato adūre santike evāti.
တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၃. သင္ဃာဋိကဏ္ဏသုတ္တံ • 3. Saṅghāṭikaṇṇasuttaṃ