| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Saṅghuposathādikathāvaṇṇanā
੧੬੮. ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਤੋ ਪਠਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਤੋ ਪਠਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਤੋ ਪਠਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਮਿਚ੍ਚੇવ વੋਹਰੀਯਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ।
168. Saṅghasannipātato paṭhamaṃ kātabbaṃ pubbakaraṇanti vuttaṃ, pubbakaraṇato pacchā kātabbampi uposathakammato paṭhamaṃ kātabbattā pubbakiccanti vuttaṃ. Ubhayampi cetaṃ uposathakammato paṭhamaṃ kattabbattā katthaci pubbakiccamicceva voharīyati ‘‘kiṃ saṅghassa pubbakicca’’ntiādīsu viya.
ਉਪੋਸਥੋਤਿ ਤੀਸੁ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਦਿવਸੋ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਪੋਸਥੇ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੮੩)। ਯਾવਤਿਕਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਅਨੁਰੂਪਾ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਕਤਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਚ ਖੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਏਕਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਾ। ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ વਿਕਾਲਭੋਜਨਾਦਿਨਾ ਸਭਾਗવਤ੍ਥੁਨਾ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ‘‘વਤ੍ਥੁਸਭਾਗਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁ વਿਸਭਾਗਾਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਹੋਤਿਯੇવ।
Uposathoti tīsu uposathadivasesu aññataradivaso. Tasmiñhi sati idaṃ saṅghassa uposathakammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati. Yathāha ‘‘na ca, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo’’ti (mahāva. 183). Yāvatikā ca bhikkhū kammappattāti yattakā bhikkhū tassa uposathakammassa pattā yuttā anurūpā sabbantimena paricchedena cattāro bhikkhū pakatattā, te ca kho hatthapāsaṃ avijahitvā ekasīmāyaṃ ṭhitā. Sabhāgāpattiyo ca na vijjantīti ettha yaṃ sabbo saṅgho vikālabhojanādinā sabhāgavatthunā lahukāpattiṃ āpajjati, evarūpā ‘‘vatthusabhāgā’’ti vuccanti. Etāsu hi avijjamānāsu visabhāgāsu vijjamānāsupi pattakallaṃ hotiyeva.
વਜ੍ਜਨੀਯਾ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਗਹਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੫੪) વਚਨਤੋ ਗਹਟ੍ਠੋ, ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੧੮੩) ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਾਮਣੇਰੀ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਅਨ੍ਤਿਮવਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਸ੍ਸਨੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਪਾਪਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਪਣ੍ਡਕੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋਤਿ ਇਮੇ વੀਸਤਿ ਚਾਤਿ ਏਕવੀਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ વਜ੍ਜਨੀਯਾ ਨਾਮ, ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਾਸਤੋ ਬਹਿਕਰਣવਸੇਨ વਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਤਿવਿਧੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੇ ਸਤਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੇਸੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਤਿ ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਸੋવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਏਤੇਪਿ ਹਿ વਜ੍ਜਨੀਯਾ। ਏવਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Vajjanīyā ca puggalā tasmiṃ na hontīti ‘‘na, bhikkhave, sagahaṭṭhāya parisāyā’’ti (mahāva. 154) vacanato gahaṭṭho, ‘‘na, bhikkhave, bhikkhuniyā nisinnaparisāya pātimokkhaṃ uddisitabba’’ntiādinā (mahāva. 183) nayena vuttā bhikkhunī sikkhamānā sāmaṇero sāmaṇerī sikkhāpaccakkhātako antimavatthuajjhāpannako āpattiyā adassane ukkhittako āpattiyā appaṭikamme ukkhittako pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittako paṇḍako theyyasaṃvāsako titthiyapakkantako tiracchānagato mātughātako pitughātako arahantaghātako bhikkhunīdūsako saṅghabhedako lohituppādako ubhatobyañjanakoti ime vīsati cāti ekavīsati puggalā vajjanīyā nāma, te hatthapāsato bahikaraṇavasena vajjetabbā. Etesu hi tividhe ukkhittake sati uposathaṃ karonto saṅgho pācittiyaṃ āpajjati, sesesu dukkaṭaṃ. Ettha ca tiracchānagatoti yassa upasampadā paṭikkhittā, sova adhippeto, titthiyā gahaṭṭheneva saṅgahitā. Etepi hi vajjanīyā. Evaṃ pattakallaṃ imehi catūhi aṅgehi saṅgahitanti veditabbaṃ.
ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਉਪੋਸਥੋ ਪਨ੍ਨਰਸੋਤਿਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨੇવ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਉਪੋਸਥੋ’’ਤਿਪਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਨਿਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ) ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਉਪੋਸਥੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੋਤਿ વਾ ਪਨ੍ਨਰਸੋਤਿ વਾ વਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Ajja me uposatho pannarasotipīti pi-saddena pāḷiyaṃ āgatanayeneva ‘‘ajja me uposatho’’tipi vattuṃ vaṭṭatīti dīpeti. Mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) pana ‘‘ajja me uposatho cātuddasoti vā pannarasoti vā vatvā adhiṭṭhāmīti vattabba’’nti vuttaṃ.
ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅghuposathādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੯੧. ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਂ • 91. Saṅghuposathādippabhedaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਾਦਿਕਥਾ • Saṅghuposathādikathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਛਨ੍ਦਦਾਨਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Chandadānakathādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੯੧. ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਾਦਿਕਥਾ • 91. Saṅghuposathādikathā
