Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੪੪੨] ੪. ਸਙ੍ਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[442] 4. Saṅkhajātakavaṇṇanā
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਉਪਾਸਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਚਸਤਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸ੍વਾਤਨਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਂ ਪਨ ਦਦਮਾਨੋ ਉਪਾਹਨਦਾਨਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ ਉਪਾਹਨਸਙ੍ਘਾਟੋ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸਤਗ੍ਘਨਕੋ, ਸੇਸਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਸਤਗ੍ਘਨਕੋ। ਇਤਿ ਸੋ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਮਧੁਰੇਨ ਸਰੇਨ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਤੇ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਹਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏਕਂ ਉਪਾਹਨਸਙ੍ਘਾਟਂ ਦਤ੍વਾ ਨਾવਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਪਿ ਉਪਾਹਨਦਾਨਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਂਸੁ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪਾਹਨਦਾਨਸ੍ਸ ਫਲਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Bahussutoti idaṃ satthā jetavane viharanto sabbaparikkhāradānaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko upāsako tathāgatassa dhammadesanaṃ sutvā pasannacitto svātanāya nimantetvā attano gharadvāre maṇḍapaṃ kāretvā alaṅkaritvā punadivase tathāgatassa kālaṃ ārocāpesi. Satthā pañcasatabhikkhuparivāro tattha gantvā paññatte āsane nisīdi. Upāsako saputtadāro saparijano buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā puna svātanāyāti evaṃ sattāhaṃ nimantetvā mahādānaṃ pavattetvā sattame divase sabbaparikkhāraṃ adāsi. Taṃ pana dadamāno upāhanadānaṃ ussannaṃ katvā adāsi. Dasabalassa dinno upāhanasaṅghāṭo sahassagghanako ahosi, dvinnaṃ aggasāvakānaṃ pañcasatagghanako, sesānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ satagghanako. Iti so sabbaparikkhāradānaṃ datvā attano parisāya saddhiṃ bhagavato santike nisīdi. Athassa satthā madhurena sarena anumodanaṃ karonto ‘‘upāsaka, uḷāraṃ te sabbaparikkhāradānaṃ, attamano hohi, pubbe anuppanne buddhe paccekabuddhassa ekaṃ upāhanasaṅghāṭaṃ datvā nāvāya bhinnāya appatiṭṭhe mahāsamuddepi upāhanadānanissandena patiṭṭhaṃ labhiṃsu, tvaṃ pana buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sabbaparikkhāradānaṃ adāsi, tassa te upāhanadānassa phalaṃ kasmā na patiṭṭhā bhavissatī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਅਯਂ ਬਾਰਾਣਸੀ ਮੋਲ਼ਿਨੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਮੋਲ਼ਿਨਿਨਗਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ ਪਹੂਤવਿਤ੍ਤੁਪਕਰਣੋ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਰਜਤੋ ਚਤੂਸੁ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਸੁ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇ ਚਾਤਿ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਛਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਗੇਹੇ ਧਨੇ ਖੀਣੇ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇਯੇવ ਧਨੇ ਨਾવਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਭੂਮਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਨਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਨਾવਂ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવਾਹਂ ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ , ਤਾવ ਮੇ ਦਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪਰਿવੁਤੋ ਛਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਉਪਾਹਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ ਪਟ੍ਟਨਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ਏਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤਂ ਧਨਾਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਧਨਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਅਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਨੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਉਪਾਹਨਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਦਤ੍વਾ ਉਪਾਹਨਦਾਨਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਨਾવਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਚਣ੍ਡવਾਤਾਤਪੇ ਅਙ੍ਗਾਰਸਨ੍ਥਰਸਦਿਸਂ ਉਣ੍ਹવਾਲੁਕਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੋ ਆਗਚ੍ਛਿ।
Atīte ayaṃ bārāṇasī moḷinī nāma ahosi. Moḷininagare brahmadatte rajjaṃ kārente saṅkho nāma brāhmaṇo aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtavittupakaraṇo pahūtadhanadhaññasuvaṇṇarajato catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe nivesanadvāre cāti chasu ṭhānesu cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassāni vissajjento kapaṇaddhikānaṃ mahādānaṃ pavattesi. So ekadivasaṃ cintesi ‘‘ahaṃ gehe dhane khīṇe dātuṃ na sakkhissāmi, aparikkhīṇeyeva dhane nāvāya suvaṇṇabhūmiṃ gantvā dhanaṃ āharissāmī’’ti. So nāvaṃ bandhāpetvā bhaṇḍassa pūrāpetvā puttadāraṃ āmantetvā ‘‘yāvāhaṃ āgacchāmi , tāva me dānaṃ anupacchinditvā pavatteyyāthā’’ti vatvā dāsakammakaraparivuto chattaṃ ādāya upāhanaṃ āruyha majjhanhikasamaye paṭṭanagāmābhimukho pāyāsi. Tasmiṃ khaṇe gandhamādane eko paccekabuddho āvajjetvā taṃ dhanāharaṇatthāya gacchantaṃ disvā ‘‘mahāpuriso dhanaṃ āharituṃ gacchati, bhavissati nu kho assa samudde antarāyo, no’’ti āvajjetvā ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘esa maṃ disvā chattañca upāhanañca mayhaṃ datvā upāhanadānanissandena samudde bhinnāya nāvāya patiṭṭhaṃ labhissati, karissāmissa anuggaha’’nti ākāsenāgantvā tassāvidūre otaritvā caṇḍavātātape aṅgārasantharasadisaṃ uṇhavālukaṃ maddanto tassa abhimukho āgacchi.
ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਮੇ ਆਗਤਂ, ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਏਤ੍ਥ ਦਾਨਬੀਜਂ ਰੋਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ વੇਗੇਨ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਥੋਕਂ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਾਲੁਕਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾਸਿਤਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤੇਨ ਉਦਕੇਨ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਾਹਨਾ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾ ਉਪਾਹਨਾ ਆਰੁਯ੍ਹ ਛਤ੍ਤਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਸਾਦਸਂવਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਟ੍ਟਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾવਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਨਾવਾ વਿવਰਂ ਅਦਾਸਿ, ਉਦਕਂ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਮਹਾਜਨੋ ਮਰਣਭਯਭੀਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਤਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾવਿਰવਂ વਿਰવਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਏਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਖਰਚੁਣ੍ਣਂ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਖਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੂਪਕਯਟ੍ਠਿਮਤ੍ਥਕਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ‘‘ਇਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਸਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਪਰਿਪਨ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਸਭਮਤ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਤਿ। ਮਹਾਜਨੋ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਨ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋ ਜਾਤੋ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਾਲੇ ਲੋਣੋਦਕੇਨ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਿਕੋ ਅਹੋਸਿਯੇવ।
So taṃ disvāva ‘‘puññakkhettaṃ me āgataṃ, ajja mayā ettha dānabījaṃ ropetuṃ vaṭṭatī’’ti tuṭṭhacitto vegena taṃ upasaṅkamitvā vanditvā ‘‘bhante, mayhaṃ anuggahatthāya thokaṃ maggā okkamma imaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamathā’’ti vatvā tasmiṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamante rukkhamūle vālukaṃ ussāpetvā uttarāsaṅgaṃ paññapetvā paccekabuddhaṃ nisīdāpetvā vanditvā vāsitaparissāvitena udakena pāde dhovitvā gandhatelena makkhetvā attano upāhanā omuñcitvā papphoṭetvā gandhatelena makkhetvā tassa pādesu paṭimuñcitvā ‘‘bhante, imā upāhanā āruyha chattaṃ matthake katvā gacchathā’’ti chattupāhanaṃ adāsi. So assa anuggahatthāya taṃ gahetvā pasādasaṃvaḍḍhanatthaṃ passantassevassa uppatitvā gandhamādanameva agamāsi. Bodhisattopi taṃ disvā ativiya pasannacitto paṭṭanaṃ gantvā nāvaṃ abhiruhi. Athassa mahāsamuddaṃ paṭipannassa sattame divase nāvā vivaraṃ adāsi, udakaṃ ussiñcituṃ nāsakkhiṃsu. Mahājano maraṇabhayabhīto attano attano devatā namassitvā mahāviravaṃ viravi. Mahāsatto ekaṃ upaṭṭhākaṃ gahetvā sakalasarīraṃ telena makkhetvā sappinā saddhiṃ sakkharacuṇṇaṃ yāvadatthaṃ khāditvā tampi khādāpetvā tena saddhiṃ kūpakayaṭṭhimatthakaṃ āruyha ‘‘imāya disāya amhākaṃ nagara’’nti disaṃ vavatthapetvā macchakacchapaparipanthato attānaṃ mocento tena saddhiṃ usabhamattaṃ atikkamitvā pati. Mahājano vināsaṃ pāpuṇi. Mahāsatto pana upaṭṭhākena saddhiṃ samuddaṃ tarituṃ ārabhi. Tassa tarantasseva sattamo divaso jāto. So tasmimpi kāle loṇodakena mukhaṃ vikkhāletvā uposathiko ahosiyeva.
ਤਦਾ ਪਨ ਚਤੂਹਿ ਲੋਕਪਾਲੇਹਿ ਮਣਿਮੇਖਲਾ ਨਾਮ ਦੇવਧੀਤਾ ‘‘ਸਚੇ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਨਾવਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਤਿਸਰਣਗਤਾ વਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਪਟ੍ਠਾਕਾ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਮਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਸੀਲਾਚਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਤਿਤਸ੍ਸ, ਸਚੇ ਸੋ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਂવਿਗ੍ਗਮਾਨਹਦਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ વਾਤવੇਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤ੍વਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰਾਹਾਰੋ, ਇਦਂ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪਨੇਹਿ ਤવ ਭਤ੍ਤਂ, ਅਹਂ ਉਪੋਸਥਿਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਤੋ ਦੇવਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਸਦ੍ਦਮੇવ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਕਤਿਸੁਖੁਮਾਲੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰਾਹਾਰਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਮਰਣਭਯੇਨ વਿਲਪਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਸ੍ਸਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tadā pana catūhi lokapālehi maṇimekhalā nāma devadhītā ‘‘sace samudde nāvāya bhinnāya tisaraṇagatā vā sīlasampannā vā mātāpitupaṭṭhākā vā manussā dukkhappattā honti, te rakkheyyāsī’’ti samudde ārakkhaṇatthāya ṭhapitā hoti. Sā attano issariyena sattāhamanubhavitvā pamajjitvā sattame divase samuddaṃ olokentī sīlācārasaṃyuttaṃ saṅkhabrāhmaṇaṃ disvā ‘‘imassa sattamo divaso samudde patitassa, sace so marissati ativiya gārayhā me bhavissatī’’ti saṃviggamānahadayā hutvā ekaṃ suvaṇṇapātiṃ nānaggarasabhojanassa pūretvā vātavegena tattha gantvā tassa purato ākāse ṭhatvā ‘‘brāhmaṇa, tvaṃ sattāhaṃ nirāhāro, idaṃ dibbabhojanaṃ bhuñjā’’ti āha. So taṃ oloketvā ‘‘apanehi tava bhattaṃ, ahaṃ uposathiko’’ti āha. Athassa upaṭṭhāko pacchato āgato devataṃ adisvā saddameva sutvā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo pakatisukhumālo sattāhaṃ nirāhāratāya dukkhito maraṇabhayena vilapati maññe, assāsessāmi na’’nti cintetvā paṭhamaṃ gāthamāha –
੩੯.
39.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਸੁਤਧਮ੍ਮੋਸਿ ਸਙ੍ਖ, ਦਿਟ੍ਠਾ ਤਯਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ।
‘‘Bahussuto sutadhammosi saṅkha, diṭṭhā tayā samaṇabrāhmaṇā ca;
ਅਥਕ੍ਖਣੇ ਦਸ੍ਸਯਸੇ વਿਲਾਪਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਕੋ ਤੇ ਪਟਿਮਨ੍ਤਕੋ ਮਯਾ’’ਤਿ॥
Athakkhaṇe dassayase vilāpaṃ, añño nu ko te paṭimantako mayā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਤਧਮ੍ਮੋਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਤਯਾ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੁਤੋ ਅਸਿ। ਦਿਟ੍ਠਾ ਤਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਦੇਨ੍ਤੇਨ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ ਤਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾ। ਏવਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿਯੇવ। ਅਥਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਥ ਅਕ੍ਖਣੇ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾવੇਨ વਚਨਸ੍ਸ ਅਨੋਕਾਸੇ। ਦਸ੍ਸਯਸੇਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਉਪੋਸਥਿਕੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ વਿਲਾਪਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਪਟਿਮਨ੍ਤਕੋਤਿ ਮਯਾ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋ ਤવ ਪਟਿਮਨ੍ਤਕੋ ਪਟਿવਚਨਦਾਯਕੋ, ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਏવਂ વਿਪ੍ਪਲਪਸੀਤਿ?
Tattha sutadhammosīti dhammopi tayā dhammikasamaṇabrāhmaṇānaṃ santike suto asi. Diṭṭhā tayāti tesaṃ paccaye dentena veyyāvaccaṃ karontena dhammikasamaṇabrāhmaṇā ca tayā diṭṭhā. Evaṃ akaronto hi passantopi te na passatiyeva. Athakkhaṇeti atha akkhaṇe sallapantassa kassaci abhāvena vacanassa anokāse. Dassayaseti ‘‘ahaṃ uposathiko’’ti vadanto vilāpaṃ dassesi. Paṭimantakoti mayā añño ko tava paṭimantako paṭivacanadāyako, kiṃkāraṇā evaṃ vippalapasīti?
ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਦੇવਤਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਨਾਹਂ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਮੇ ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਮਨ੍ਤਕੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
So tassa vacanaṃ sutvā ‘‘imassa devatā na paññāyati maññe’’ti cintetvā ‘‘samma, nāhaṃ maraṇassa bhāyāmi, atthi pana me añño paṭimantako’’ti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –
੪੦.
40.
‘‘ਸੁਬ੍ਭੂ ਸੁਭਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਕਮ੍ਬੁ, ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਯ ਪਾਤਿਯਾ।
‘‘Subbhū subhā suppaṭimukkakambu, paggayha sovaṇṇamayāya pātiyā;
‘ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਭਤ੍ਤਂ’ ਇਤਿ ਮਂ વਦੇਤਿ, ਸਦ੍ਧਾવਿਤ੍ਤਾ, ਤਮਹਂ ਨੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
‘Bhuñjassu bhattaṃ’ iti maṃ vadeti, saddhāvittā, tamahaṃ noti brūmī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਬ੍ਭੂਤਿ ਸੁਭਮੁਖਾ। ਸੁਭਾਤਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ। ਸੁਪ੍ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਕਮ੍ਬੂਤਿ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸੁવਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰਾ। ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਸਦ੍ਧਾવਿਤ੍ਤਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾ ਚੇવ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਚ। ‘‘ਸਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ। ਤਮਹਂ ਨੋਤੀਤਿ ਤਮਹਂ ਦੇવਤਂ ਉਪੋਸਥਿਕਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਨੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਨ વਿਪ੍ਪਲਪਾਮਿ ਸਮ੍ਮਾਤਿ।
Tattha subbhūti subhamukhā. Subhāti pāsādikā uttamarūpadharā. Suppaṭimukkakambūti paṭimukkasuvaṇṇālaṅkārā. Paggayhāti suvaṇṇapātiyā bhattaṃ gahetvā ukkhipitvā. Saddhāvittāti saddhā ceva tuṭṭhacittā ca. ‘‘Saddhaṃ citta’’ntipi pāṭho, tassattho saddhanti saddahantaṃ, cittanti tuṭṭhacittaṃ. Tamahaṃnotīti tamahaṃ devataṃ uposathikattā paṭikkhipanto noti brūmi, na vippalapāmi sammāti.
ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Athassa so tatiyaṃ gāthamāha –
੪੧.
41.
‘‘ਏਤਾਦਿਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਦਿਸ੍વਾਨ ਯਕ੍ਖਂ, ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਪੋਸੋ ਸੁਖਮਾਸਿਸਾਨੋ।
‘‘Etādisaṃ brāhmaṇa disvāna yakkhaṃ, puccheyya poso sukhamāsisāno;
ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਨਂ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾਭਿਪੁਚ੍ਛ, ਦੇવੀ ਨੁਸਿ ਤ੍વਂ ਉਦ ਮਾਨੁਸੀ ਨੂ’’ਤਿ॥
Uṭṭhehi naṃ pañjalikābhipuccha, devī nusi tvaṃ uda mānusī nū’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਮਾਸਿਸਾਨੋਤਿ ਏਤਾਦਿਸਂ ਯਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੁਖਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਉਟ੍ਠੇਹੀਤਿ ਉਦਕਤੋ ਉਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਹ। ਪਞ੍ਜਲਿਕਾਭਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਅਞ੍ਜਲਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਿਪੁਚ੍ਛ। ਉਦ ਮਾਨੁਸੀਤਿ ਉਦਾਹੁ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਮਾਨੁਸੀ ਤ੍વਨ੍ਤਿ।
Tattha sukhamāsisānoti etādisaṃ yakkhaṃ disvā attano sukhaṃ āsīsanto paṇḍito puriso ‘‘amhākaṃ sukhaṃ bhavissati, na bhavissatī’’ti puccheyya. Uṭṭhehīti udakato uṭṭhānākāraṃ dassento uṭṭhaha. Pañjalikābhipucchāti añjaliko hutvā abhipuccha. Uda mānusīti udāhu mahiddhikā mānusī tvanti.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Bodhisatto ‘‘yuttaṃ kathesī’’ti taṃ pucchanto catutthaṃ gāthamāha –
੪੨.
42.
‘‘ਯਂ ਤ੍વਂ ਸੁਖੇਨਾਭਿਸਮੇਕ੍ਖਸੇ ਮਂ, ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਭਤ੍ਤਂ ਇਤਿ ਮਂ વਦੇਸਿ।
‘‘Yaṃ tvaṃ sukhenābhisamekkhase maṃ, bhuñjassu bhattaṃ iti maṃ vadesi;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਨਾਰਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੇ, ਦੇવੀ ਨੁਸਿ ਤ੍વਂ ਉਦ ਮਾਨੁਸੀ ਨੂ’’ਤਿ॥
Pucchāmi taṃ nāri mahānubhāve, devī nusi tvaṃ uda mānusī nū’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਸੁਖੇਨ ਮਂ ਅਭਿਸਮੇਕ੍ਖਸੇ, ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ।
Tattha yaṃ tvanti yasmā tvaṃ sukhena maṃ abhisamekkhase, piyacakkhūhi olokesi. Pucchāmi tanti tena kāraṇena taṃ pucchāmi.
ਤਤੋ ਦੇવਧੀਤਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Tato devadhītā dve gāthā abhāsi –
੪੩.
43.
‘‘ਦੇવੀ ਅਹਂ ਸਙ੍ਖ ਮਹਾਨੁਭਾવਾ, ਇਧਾਗਤਾ ਸਾਗਰવਾਰਿਮਜ੍ਝੇ।
‘‘Devī ahaṃ saṅkha mahānubhāvā, idhāgatā sāgaravārimajjhe;
ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਕਾ ਨੋ ਚ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ, ਤવੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਇਧਾਗਤਾਸ੍ਮਿ॥
Anukampikā no ca paduṭṭhacittā, taveva atthāya idhāgatāsmi.
੪੪.
44.
‘‘ਇਧਨ੍ਨਪਾਨਂ ਸਯਨਾਸਨਞ੍ਚ, ਯਾਨਾਨਿ ਨਾਨਾવਿવਿਧਾਨਿ ਸਙ੍ਖ।
‘‘Idhannapānaṃ sayanāsanañca, yānāni nānāvividhāni saṅkha;
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤ੍ਯਾਹਂ ਪਟਿਪਾਦਯਾਮਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨਸਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Sabbassa tyāhaṃ paṭipādayāmi, yaṃ kiñci tuyhaṃ manasābhipatthita’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ। ਨਾਨਾવਿવਿਧਾਨੀਤਿ ਬਹੂਨਿ ਚ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਚ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਅਸ੍ਸਯਾਨਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤ੍ਯਾਹਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦਿਨੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਤੇ ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦਿਂ ਪਟਿਪਾਦਯਾਮਿ ਦਦਾਮਿ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇ ਦਮ੍ਮੀਤਿ।
Tattha idhāti imasmiṃ mahāsamudde. Nānāvividhānīti bahūni ca anekappakārāni ca hatthiyānaassayānādīni atthi. Sabbassa tyāhanti tassa annapānādino sabbassa sāmikaṃ katvā taṃ te annapānādiṃ paṭipādayāmi dadāmi. Yaṃ kiñcīti aññampi yaṃ kiñci manasā icchitaṃ, taṃ sabbaṃ te dammīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਦੇવਧੀਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇ ਮਯ੍ਹਂ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਦਮ੍ਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਸਾ ਮਯਾ ਕਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦਾਤੁਕਾਮਾ, ਉਦਾਹੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਾવ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘ayaṃ devadhītā samuddapiṭṭhe mayhaṃ ‘idañcidañca dammī’ti vadati, kiṃ nu kho esā mayā katena puññakammena dātukāmā, udāhu attano balena, pucchissāmi tāva na’’nti cintetvā pucchanto sattamaṃ gāthamāha –
੪੫.
45.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੁਤਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰਾ ਤ੍વਂ ਸੁਗਤ੍ਤੇ।
‘‘Yaṃ kiñci yiṭṭhañca hutañca mayhaṃ, sabbassa no issarā tvaṃ sugatte;
ਸੁਸ੍ਸੋਣਿ ਸੁਬ੍ਭਮੁ ਸੁવਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਸ੍ਸ ਮੇ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ’’ਤਿ॥
Sussoṇi subbhamu suvilaggamajjhe, kissa me kammassa ayaṃ vipāko’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਯਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਾਨવਸੇਨ ਯਜਿਤਂ। ਹੁਤਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨਪਾਹੁਨવਸੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰਾ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤ੍વਂ ਇਸ੍ਸਰਾ, ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਸ੍ਸੋਣੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਊਰੁਲਕ੍ਖਣੇ। ਸੁਬ੍ਭਮੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਭਮੁਕੇ । ਸੁવਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝੇਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁવਿਲਗ੍ਗਿਤਤਨੁਮਜ੍ਝੇ। ਕਿਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਮਯਾ ਕਤਕਮ੍ਮੇਸੁ ਕਤਰਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ, ਯੇਨਾਹਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਾਮੀਤਿ।
Tattha yiṭṭhanti dānavasena yajitaṃ. Hutanti āhunapāhunavasena dinnaṃ. Sabbassa no issarā tvanti tassa amhākaṃ puññakammassa tvaṃ issarā, ‘‘imassa ayaṃ vipāko, imassa aya’’nti byākarituṃ samatthāti attho. Sussoṇīti sundaraūrulakkhaṇe. Subbhamūti sundarabhamuke . Suvilaggamajjheti suṭṭhuvilaggitatanumajjhe. Kissa meti mayā katakammesu katarakammassa ayaṃ vipāko, yenāhaṃ appatiṭṭhe samudde patiṭṭhaṃ labhāmīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਧੀਤਾ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘ਯਂ ਤੇਨ ਕੁਸਲਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਯ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦਾਨਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਤਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā devadhītā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo ‘yaṃ tena kusalaṃ kataṃ, taṃ kammaṃ na jānātī’ti aññāya pucchati maññe, kathayissāmi dānissā’’ti taṃ kathentī aṭṭhamaṃ gāthamāha –
੪੬.
46.
‘‘ਘਮ੍ਮੇ ਪਥੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਉਗ੍ਘਟ੍ਟਪਾਦਂ ਤਸਿਤਂ ਕਿਲਨ੍ਤਂ।
‘‘Ghamme pathe brāhmaṇa ekabhikkhuṃ, ugghaṭṭapādaṃ tasitaṃ kilantaṃ;
ਪਟਿਪਾਦਯੀ ਸਙ੍ਖ ਉਪਾਹਨਾਨਿ, ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਕਾਮਦੁਹਾ ਤવਜ੍ਜਾ’’ਤਿ॥
Paṭipādayī saṅkha upāhanāni, sā dakkhiṇā kāmaduhā tavajjā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਉਗ੍ਘਟ੍ਟਪਾਦਨ੍ਤਿ ਉਣ੍ਹવਾਲੁਕਾਯ ਘਟ੍ਟਿਤਪਾਦਂ। ਤਸਿਤਨ੍ਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤਂ। ਪਟਿਪਾਦਯੀਤਿ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿ, ਯੋਜੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਮਦੁਹਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਾਯਿਕਾ।
Tattha ekabhikkhunti ekaṃ paccekabuddhaṃ sandhāyāha. Ugghaṭṭapādanti uṇhavālukāya ghaṭṭitapādaṃ. Tasitanti pipāsitaṃ. Paṭipādayīti paṭipādesi, yojesīti attho. Kāmaduhāti sabbakāmadāyikā.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਏવਰੂਪੇਪਿ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਉਪਾਹਨਦਾਨਂ ਮਮ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਜਾਤਂ, ਅਹੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਨવਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘evarūpepi nāma appatiṭṭhe mahāsamudde mayā dinnaupāhanadānaṃ mama sabbakāmadadaṃ jātaṃ, aho sudinnaṃ me paccekabuddhassa dāna’’nti tuṭṭhacitto navamaṃ gāthamāha –
੪੭.
47.
‘‘ਸਾ ਹੋਤੁ ਨਾવਾ ਫਲਕੂਪਪਨ੍ਨਾ, ਅਨવਸ੍ਸੁਤਾ ਏਰਕવਾਤਯੁਤ੍ਤਾ।
‘‘Sā hotu nāvā phalakūpapannā, anavassutā erakavātayuttā;
ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਭੂਮਿ, ਅਜ੍ਜੇવ ਮਂ ਮੋਲ਼ਿਨਿਂ ਪਾਪਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ॥
Aññassa yānassa na hettha bhūmi, ajjeva maṃ moḷiniṃ pāpayassū’’ti.
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਦੇવਤੇ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਂ ਨਾવਂ ਮਾਪੇਹਿ, ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਪਨ ਏਕਦੋਣਿਕਨਾવਂ ਮਾਪੇਹਿ, ਯਂ ਨਾવਂ ਮਾਪੇਸ੍ਸਸਿ, ਸਾ ਹੋਤੁ ਨਾવਾ ਬਹੂਹਿ ਸੁਸਿਬ੍ਬਿਤੇਹਿ ਫਲਕੇਹਿ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਉਦਕਪવੇਸਨਸ੍ਸਾਭਾવੇਨ ਅਨવਸ੍ਸੁਤਾ, ਏਰਕੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ વਾਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਨਾવਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਏਤ੍ਥ ਭੂਮਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਯ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਨਾવਾਯ ਅਜ੍ਜੇવ ਮਂ ਮੋਲ਼ਿਨਿਨਗਰਂ ਪਾਪਯਸ੍ਸੂਤਿ।
Tassattho – devate, evaṃ sante mayhaṃ ekaṃ nāvaṃ māpehi, khuddakaṃ pana ekadoṇikanāvaṃ māpehi, yaṃ nāvaṃ māpessasi, sā hotu nāvā bahūhi susibbitehi phalakehi upapannā, udakapavesanassābhāvena anavassutā, erakena sammā gahetvā gacchantena vātena yuttā, ṭhapetvā dibbanāvaṃ aññassa yānassa ettha bhūmi natthi, tāya pana dibbanāvāya ajjeva maṃ moḷininagaraṃ pāpayassūti.
ਦੇવਧੀਤਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਨਾવਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਦੀਘਤੋ ਅਟ੍ਠਉਸਭਾ ਅਹੋਸਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਤੁਉਸਭਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਤੋ વੀਸਤਿਯਟ੍ਠਿਕਾ। ਤਸ੍ਸਾ ਇਨ੍ਦਨੀਲਮਯਾ ਤਯੋ ਕੂਪਕਾ, ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਯੋਤ੍ਤਾਨਿ ਰਜਤਮਯਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਚ ਫਿਯਾਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਦੇવਤਾ ਤਂ ਨਾવਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਤਨਾਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਨਾવਾਯ ਆਰੋਪੇਸਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਲ੍ਯਾਣਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਦਾਸਿ, ਸੋ ਅਨੁਮੋਦਿ। ਤਦਾ ਦੇવਤਾ ਤਮ੍ਪਿ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤ੍વਾ ਨਾવਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਨਾવਂ ਮੋਲ਼ਿਨਿਨਗਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਘਰੇ ਧਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ –
Devadhītā tassa vacanaṃ sutvā tuṭṭhacittā sattaratanamayaṃ nāvaṃ māpesi. Sā dīghato aṭṭhausabhā ahosi vitthārato catuusabhā, gambhīrato vīsatiyaṭṭhikā. Tassā indanīlamayā tayo kūpakā, sovaṇṇamayāni yottāni rajatamayāni pattāni sovaṇṇamayāni ca phiyārittāni ahesuṃ. Devatā taṃ nāvaṃ sattannaṃ ratanānaṃ pūretvā brāhmaṇaṃ āliṅgitvā alaṅkatanāvāya āropesi, upaṭṭhākaṃ panassa na olokesi. Brāhmaṇo attanā katakalyāṇato tassa pattiṃ adāsi, so anumodi. Tadā devatā tampi āliṅgitvā nāvāya patiṭṭhāpesi. Atha naṃ nāvaṃ moḷininagaraṃ netvā brāhmaṇassa ghare dhanaṃ patiṭṭhāpetvā attano vasanaṭṭhānameva agamāsi. Satthā abhisambuddho hutvā –
੪੮.
48.
‘‘ਸਾ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾ ਪਤੀਤਾ, ਨਾવਂ ਸੁਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ।
‘‘Sā tattha vittā sumanā patītā, nāvaṃ sucittaṃ abhinimminitvā;
ਆਦਾਯ ਸਙ੍ਖਂ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਉਪਾਨਯੀ ਨਗਰਂ ਸਾਧੁਰਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Ādāya saṅkhaṃ purisena saddhiṃ, upānayī nagaraṃ sādhuramma’’nti. –
ਇਮਂ ਓਸਾਨਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Imaṃ osānagāthaṃ abhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾ ਦੇવਤਾ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ વਿਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ વਿਤ੍ਤਾ। ਸੁਮਨਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਮਨਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਤੀਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚਿਤ੍ਰਨਾવਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਰਿਚਾਰਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਦਾਯ ਸਾਧੁਰਮ੍ਮਂ ਅਤਿਰਮਣੀਯਂ ਨਗਰਂ ਉਪਾਨਯੀਤਿ।
Tattha sāti bhikkhave, sā devatā tattha samuddamajjhe tassa vacanaṃ sutvā vittisaṅkhātāya pītiyā samannāgatattā vittā. Sumanāti sundaramanā pāmojjena patītacittā hutvā vicitranāvaṃ nimminitvā brāhmaṇaṃ paricārakena saddhiṃ ādāya sādhurammaṃ atiramaṇīyaṃ nagaraṃ upānayīti.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਅਪਰਿਮਿਤਧਨਂ ਗੇਹਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤੋ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਪਰਿਸੋ ਦੇવਨਗਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸਿ।
Brāhmaṇopi yāvajīvaṃ aparimitadhanaṃ gehaṃ ajjhāvasanto dānaṃ datvā sīlaṃ rakkhitvā jīvitapariyosāne sapariso devanagaraṃ paripūresi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪਾਸਕੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne upāsako sotāpattiphale patiṭṭhahi.
ਤਦਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਅਹੋਸਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਪੁਰਿਸੋ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
Tadā devadhītā uppalavaṇṇā ahosi, upaṭṭhākapuriso ānando, saṅkhabrāhmaṇo pana ahameva ahosinti.
ਸਙ੍ਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾ।
Saṅkhajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੪੨. ਸਙ੍ਖਜਾਤਕਂ • 442. Saṅkhajātakaṃ