| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તં
10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
૧૬૦. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ – ‘‘સઙ્ખારુપપત્તિં 1 વો, ભિક્ખવે, દેસેસ્સામિ, તં સુણાથ, સાધુકં મનસિ કરોથ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘saṅkhārupapattiṃ 2 vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
૧૬૧. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા ખત્તિયમહાસાલાનં 3 સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ . તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા 4 ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા 5 સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
161. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ 6 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti . Tassa te saṅkhārā ca vihārā 7 ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā 8 saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૨. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રાહ્મણમહાસાલાનં…પે॰… ગહપતિમહાસાલાનં 9 સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
162. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ…pe… gahapatimahāsālānaṃ 10 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૩. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘ચાતુમહારાજિકા 11 દેવા દીઘાયુકા વણ્ણવન્તો સુખબહુલા’તિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા ચાતુમહારાજિકાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ . સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
163. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 12 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૪. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – તાવતિંસા દેવા…પે॰… યામા દેવા… તુસિતા દેવા… નિમ્માનરતી દેવા… પરનિમ્મિતવસવત્તી દેવા દીઘાયુકા વણ્ણવન્તો સુખબહુલાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પરનિમ્મિતવસવત્તીનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ . સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
164. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā… tusitā devā… nimmānaratī devā… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૫. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘સહસ્સો બ્રહ્મા દીઘાયુકો વણ્ણવા સુખબહુલો’તિ. સહસ્સો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સહસ્સિલોકધાતું 13 ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા 14 વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ચક્ખુમા પુરિસો એકં આમણ્ડં હત્થે કરિત્વા પચ્ચવેક્ખેય્ય; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, સહસ્સો બ્રહ્મા સહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સહસ્સસ્સ બ્રહ્મુનો સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
165. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Sahasso, bhikkhave, brahmā sahassilokadhātuṃ 15 pharitvā adhimuccitvā 16 viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, sahasso brahmā sahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૬. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – દ્વિસહસ્સો બ્રહ્મા…પે॰… તિસહસ્સો બ્રહ્મા… ચતુસહસ્સો બ્રહ્મા… પઞ્ચસહસ્સો બ્રહ્મા દીઘાયુકો વણ્ણવા સુખબહુલોતિ. પઞ્ચસહસ્સો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા પઞ્ચસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ચક્ખુમા પુરિસો પઞ્ચ આમણ્ડાનિ હત્થે કરિત્વા પચ્ચવેક્ખેય્ય; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચસહસ્સો બ્રહ્મા પઞ્ચસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પઞ્ચસહસ્સસ્સ બ્રહ્મુનો સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
166. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – dvisahasso brahmā…pe… tisahasso brahmā… catusahasso brahmā… pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Pañcasahasso, bhikkhave, brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso pañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pañcasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૭. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘દસસહસ્સો બ્રહ્મા દીઘાયુકો વણ્ણવા સુખબહુલો’તિ. દસસહસ્સો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા દસસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો પણ્ડુકમ્બલે નિક્ખિત્તો ભાસતે ચ તપતે ચ 17 વિરોચતિ ચ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, દસસહસ્સો બ્રહ્મા દસસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા દસસહસ્સસ્સ બ્રહ્મુનો સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
167. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Dasasahasso, bhikkhave, brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale nikkhitto bhāsate ca tapate ca 18 virocati ca; evameva kho, bhikkhave, dasasahasso brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā dasasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૮. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘સતસહસ્સો બ્રહ્મા દીઘાયુકો વણ્ણવા સુખબહુલો’તિ. સતસહસ્સો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સતસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, નિક્ખં જમ્બોનદં 19 દક્ખકમ્મારપુત્તઉક્કામુખસુકુસલસમ્પહટ્ઠં પણ્ડુકમ્બલે નિક્ખિત્તં ભાસતે ચ તપતે ચ વિરોચતિ ચ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, સતસહસ્સો બ્રહ્મા સતસહસ્સિલોકધાતું ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના તેપિ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વા વિહરતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સતસહસ્સસ્સ બ્રહ્મુનો સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ . સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
168. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Satasahasso, bhikkhave, brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, nikkhaṃ jambonadaṃ 20 dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evameva kho, bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā satasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૬૯. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – આભા દેવા…પે॰… પરિત્તાભા દેવા… અપ્પમાણાભા દેવા… આભસ્સરા દેવા દીઘાયુકા વણ્ણવન્તો સુખબહુલાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા આભસ્સરાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
169. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ābhā devā…pe… parittābhā devā… appamāṇābhā devā… ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૦. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન … સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – પરિત્તસુભા દેવા…પે॰… અપ્પમાણસુભા દેવા… સુભકિણ્હા દેવા દીઘાયુકા વણ્ણવન્તો સુખબહુલાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુભકિણ્હાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
170. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena … sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – parittasubhā devā…pe… appamāṇasubhā devā… subhakiṇhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā subhakiṇhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૧. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – વેહપ્ફલા દેવા…પે॰… અવિહા દેવા… અતપ્પા દેવા… સુદસ્સા દેવા… સુદસ્સી દેવા… અકનિટ્ઠા દેવા દીઘાયુકા વણ્ણવન્તો સુખબહુલાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અકનિટ્ઠાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
171. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – vehapphalā devā…pe… avihā devā… atappā devā… sudassā devā… sudassī devā… akaniṭṭhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā akaniṭṭhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૨. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘આકાસાનઞ્ચાયતનૂપગા દેવા દીઘાયુકા ચિરટ્ઠિતિકા સુખબહુલા’તિ . તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા આકાસાનઞ્ચાયતનૂપગાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
172. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti . Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૩. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – ‘વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનૂપગા દેવા દીઘાયુકા ચિરટ્ઠિતિકા સુખબહુલા’તિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનૂપગાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
173. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૪. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ સુતં હોતિ – આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનૂપગા દેવા…પે॰… નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગા દેવા દીઘાયુકા ચિરટ્ઠિતિકા સુખબહુલાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો તં ચિત્તં દહતિ, તં ચિત્તં અધિટ્ઠાતિ, તં ચિત્તં ભાવેતિ. તસ્સ તે સઙ્ખારા ચ વિહારા ચ એવં ભાવિતા એવં બહુલીકતા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તન્તિ. અયં, ભિક્ખવે, મગ્ગો અયં પટિપદા તત્રુપપત્તિયા સંવત્તતિ.
174. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ākiñcaññāyatanūpagā devā…pe… nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
૧૭૫. ‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન… સુતેન… ચાગેન… પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહો વતાહં આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. સો આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ન કત્થચિ ઉપપજ્જતી’’તિ 21.
175. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti. So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjatī’’ti 22.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તં નિટ્ઠિતં દસમં.
Saṅkhārupapattisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
અનુપદવગ્ગો નિટ્ઠિતો દુતિયો.
Anupadavaggo niṭṭhito dutiyo.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
અનુપાદ-સોધન-પોરિસધમ્મો, સેવિતબ્બ-બહુધાતુ-વિભત્તિ;
Anupāda-sodhana-porisadhammo, sevitabba-bahudhātu-vibhatti;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તવણ્ણના • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તવણ્ણના • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
