Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya |
൧൦. സങ്ഖാരുപപത്തിസുത്തം
10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
൧൬൦. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തത്ര ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഭിക്ഖവോ’’തി. ‘‘ഭദന്തേ’’തി തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘സങ്ഖാരുപപത്തിം 1 വോ, ഭിക്ഖവേ, ദേസേസ്സാമി, തം സുണാഥ, സാധുകം മനസി കരോഥ; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ഭഗവാ ഏതദവോച –
160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘saṅkhārupapattiṃ 2 vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
൧൬൧. ‘‘ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ഖത്തിയമഹാസാലാനം 3 സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി . തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ 4 ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ 5 സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
161. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ 6 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti . Tassa te saṅkhārā ca vihārā 7 ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā 8 saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൨. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാനം…പേ॰… ഗഹപതിമഹാസാലാനം 9 സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
162. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ…pe… gahapatimahāsālānaṃ 10 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൩. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘ചാതുമഹാരാജികാ 11 ദേവാ ദീഘായുകാ വണ്ണവന്തോ സുഖബഹുലാ’തി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ചാതുമഹാരാജികാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി . സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
163. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 12 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൪. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – താവതിംസാ ദേവാ…പേ॰… യാമാ ദേവാ… തുസിതാ ദേവാ… നിമ്മാനരതീ ദേവാ… പരനിമ്മിതവസവത്തീ ദേവാ ദീഘായുകാ വണ്ണവന്തോ സുഖബഹുലാതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ പരനിമ്മിതവസവത്തീനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി . സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
164. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā… tusitā devā… nimmānaratī devā… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൫. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘സഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ ദീഘായുകോ വണ്ണവാ സുഖബഹുലോ’തി. സഹസ്സോ, ഭിക്ഖവേ, ബ്രഹ്മാ സഹസ്സിലോകധാതും 13 ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ 14 വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ചക്ഖുമാ പുരിസോ ഏകം ആമണ്ഡം ഹത്ഥേ കരിത്വാ പച്ചവേക്ഖേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ സഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സഹസ്സസ്സ ബ്രഹ്മുനോ സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
165. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Sahasso, bhikkhave, brahmā sahassilokadhātuṃ 15 pharitvā adhimuccitvā 16 viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, sahasso brahmā sahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൬. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ദ്വിസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ…പേ॰… തിസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ… ചതുസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ… പഞ്ചസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ ദീഘായുകോ വണ്ണവാ സുഖബഹുലോതി. പഞ്ചസഹസ്സോ, ഭിക്ഖവേ, ബ്രഹ്മാ പഞ്ചസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ചക്ഖുമാ പുരിസോ പഞ്ച ആമണ്ഡാനി ഹത്ഥേ കരിത്വാ പച്ചവേക്ഖേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ പഞ്ചസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ പഞ്ചസഹസ്സസ്സ ബ്രഹ്മുനോ സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
166. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – dvisahasso brahmā…pe… tisahasso brahmā… catusahasso brahmā… pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Pañcasahasso, bhikkhave, brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso pañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pañcasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൭. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘ദസസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ ദീഘായുകോ വണ്ണവാ സുഖബഹുലോ’തി. ദസസഹസ്സോ, ഭിക്ഖവേ, ബ്രഹ്മാ ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, മണി വേളുരിയോ സുഭോ ജാതിമാ അട്ഠംസോ സുപരികമ്മകതോ പണ്ഡുകമ്ബലേ നിക്ഖിത്തോ ഭാസതേ ച തപതേ ച 17 വിരോചതി ച; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദസസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ദസസഹസ്സസ്സ ബ്രഹ്മുനോ സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
167. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Dasasahasso, bhikkhave, brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale nikkhitto bhāsate ca tapate ca 18 virocati ca; evameva kho, bhikkhave, dasasahasso brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā dasasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൮. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘സതസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ ദീഘായുകോ വണ്ണവാ സുഖബഹുലോ’തി. സതസഹസ്സോ, ഭിക്ഖവേ, ബ്രഹ്മാ സതസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, നിക്ഖം ജമ്ബോനദം 19 ദക്ഖകമ്മാരപുത്തഉക്കാമുഖസുകുസലസമ്പഹട്ഠം പണ്ഡുകമ്ബലേ നിക്ഖിത്തം ഭാസതേ ച തപതേ ച വിരോചതി ച; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സതസഹസ്സോ ബ്രഹ്മാ സതസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ തേപി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ വിഹരതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സതസഹസ്സസ്സ ബ്രഹ്മുനോ സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി . സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
168. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Satasahasso, bhikkhave, brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, nikkhaṃ jambonadaṃ 20 dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evameva kho, bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā satasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൬൯. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ആഭാ ദേവാ…പേ॰… പരിത്താഭാ ദേവാ… അപ്പമാണാഭാ ദേവാ… ആഭസ്സരാ ദേവാ ദീഘായുകാ വണ്ണവന്തോ സുഖബഹുലാതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ആഭസ്സരാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
169. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ābhā devā…pe… parittābhā devā… appamāṇābhā devā… ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൦. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന … സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – പരിത്തസുഭാ ദേവാ…പേ॰… അപ്പമാണസുഭാ ദേവാ… സുഭകിണ്ഹാ ദേവാ ദീഘായുകാ വണ്ണവന്തോ സുഖബഹുലാതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഭകിണ്ഹാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
170. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena … sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – parittasubhā devā…pe… appamāṇasubhā devā… subhakiṇhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā subhakiṇhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൧. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – വേഹപ്ഫലാ ദേവാ…പേ॰… അവിഹാ ദേവാ… അതപ്പാ ദേവാ… സുദസ്സാ ദേവാ… സുദസ്സീ ദേവാ… അകനിട്ഠാ ദേവാ ദീഘായുകാ വണ്ണവന്തോ സുഖബഹുലാതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അകനിട്ഠാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
171. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – vehapphalā devā…pe… avihā devā… atappā devā… sudassā devā… sudassī devā… akaniṭṭhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā akaniṭṭhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൨. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘ആകാസാനഞ്ചായതനൂപഗാ ദേവാ ദീഘായുകാ ചിരട്ഠിതികാ സുഖബഹുലാ’തി . തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ആകാസാനഞ്ചായതനൂപഗാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
172. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti . Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൩. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ‘വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനൂപഗാ ദേവാ ദീഘായുകാ ചിരട്ഠിതികാ സുഖബഹുലാ’തി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനൂപഗാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
173. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൪. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ സുതം ഹോതി – ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനൂപഗാ ദേവാ…പേ॰… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനൂപഗാ ദേവാ ദീഘായുകാ ചിരട്ഠിതികാ സുഖബഹുലാതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനൂപഗാനം ദേവാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’ന്തി. സോ തം ചിത്തം ദഹതി, തം ചിത്തം അധിട്ഠാതി, തം ചിത്തം ഭാവേതി. തസ്സ തേ സങ്ഖാരാ ച വിഹാരാ ച ഏവം ഭാവിതാ ഏവം ബഹുലീകതാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തന്തി. അയം, ഭിക്ഖവേ, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തത്രുപപത്തിയാ സംവത്തതി.
174. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ākiñcaññāyatanūpagā devā…pe… nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
൧൭൫. ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന… സുതേന… ചാഗേന… പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരേയ്യ’ന്തി. സോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന കത്ഥചി ഉപപജ്ജതീ’’തി 21.
175. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti. So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjatī’’ti 22.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
സങ്ഖാരുപപത്തിസുത്തം നിട്ഠിതം ദസമം.
Saṅkhārupapattisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
അനുപദവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.
Anupadavaggo niṭṭhito dutiyo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
അനുപാദ-സോധന-പോരിസധമ്മോ, സേവിതബ്ബ-ബഹുധാതു-വിഭത്തി;
Anupāda-sodhana-porisadhammo, sevitabba-bahudhātu-vibhatti;
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. സങ്ഖാരുപപത്തിസുത്തവണ്ണനാ • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൧൦. സങ്ഖാരുപപത്തിസുത്തവണ്ണനാ • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā