Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
സന്ഥതചതുക്കഭേദകഥാവണ്ണനാ
Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
൬൧-൨. പടിപന്നകസ്സാതി ആരദ്ധവിപസ്സകസ്സ. ഉപാദിന്നകന്തി കായിന്ദ്രിയം സന്ധായ വുത്തം. ഉപാദിന്നകേന ഫുസതീതി ഉപാദിന്നകേന ഫുസീയതി ഘട്ടീയതീതി ഏവം കമ്മനി യ-കാരലോപേന അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. അഥ വാ ഏവം കരോന്തോ കിഞ്ചി ഉപാദിന്നകം ഉപാദിന്നകേന ന ഫുസതി ന ഘട്ടേതീതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ലേസം ഓഡ്ഡേസ്സന്തീതി ലേസം സമുട്ഠാപേസ്സന്തി, പരികപ്പേസ്സന്തീതി വുത്തം ഹോതി. സന്ഥതാദിഭേദേഹി ഭിന്ദിത്വാതി സന്ഥതാദിവിസേസനേഹി വിസേസേത്വാ, സന്ഥതാദീഹി ചതൂഹി യോജേത്വാതി വുത്തം ഹോതി.
61-2.Paṭipannakassāti āraddhavipassakassa. Upādinnakanti kāyindriyaṃ sandhāya vuttaṃ. Upādinnakena phusatīti upādinnakena phusīyati ghaṭṭīyatīti evaṃ kammani ya-kāralopena attho veditabbo. Atha vā evaṃ karonto kiñci upādinnakaṃ upādinnakena na phusati na ghaṭṭetīti evamettha attho daṭṭhabbo. Lesaṃ oḍḍessantīti lesaṃ samuṭṭhāpessanti, parikappessantīti vuttaṃ hoti. Santhatādibhedehi bhinditvāti santhatādivisesanehi visesetvā, santhatādīhi catūhi yojetvāti vuttaṃ hoti.
സന്ഥതായാതി ഏകദേസേ സമുദായവോഹാരോ ‘‘പടോ ദഡ്ഢോ’’തിആദീസു വിയ. തഥാ ഹി പടസ്സ ഏകദേസേപി ദഡ്ഢേ ‘‘പടോ ദഡ്ഢോ’’തി വോഹരന്തി , ഏവം ഇത്ഥിയാ വച്ചമഗ്ഗാദീസു കിസ്മിഞ്ചി മഗ്ഗേ സന്ഥതേ ഇത്ഥീ ‘‘സന്ഥതാ’’തി വുച്ചതി. തേനാഹ ‘‘സന്ഥതാ നാമാ’’തിആദി. വത്ഥാദീനി അന്തോ അപ്പവേസേത്വാ ബഹി ഠപേത്വാ ബന്ധനം സന്ധായ ‘‘പലിവേഠേത്വാ’’തി വുത്തം. ഏകദേസേ സമുദായവോഹാരവസേനേവ ഭിക്ഖുപി ‘‘സന്ഥതോ’’തി വുച്ചതീതി ആഹ ‘‘സന്ഥതോ നാമാ’’തിആദി. യത്തകേ പവിട്ഠേതി തിലഫലമത്തേ പവിട്ഠേ. അക്ഖിആദിമ്ഹി സന്ഥതേപി യഥാവത്ഥുകമേവാതി ആഹ ‘‘ഥുല്ലച്ചയക്ഖേത്തേ ഥുല്ലച്ചയം, ദുക്കടക്ഖേത്തേ ദുക്കടമേവ ഹോതീ’’തി.
Santhatāyāti ekadese samudāyavohāro ‘‘paṭo daḍḍho’’tiādīsu viya. Tathā hi paṭassa ekadesepi daḍḍhe ‘‘paṭo daḍḍho’’ti voharanti , evaṃ itthiyā vaccamaggādīsu kismiñci magge santhate itthī ‘‘santhatā’’ti vuccati. Tenāha ‘‘santhatā nāmā’’tiādi. Vatthādīni anto appavesetvā bahi ṭhapetvā bandhanaṃ sandhāya ‘‘paliveṭhetvā’’ti vuttaṃ. Ekadese samudāyavohāravaseneva bhikkhupi ‘‘santhato’’ti vuccatīti āha ‘‘santhato nāmā’’tiādi. Yattake paviṭṭheti tilaphalamatte paviṭṭhe. Akkhiādimhi santhatepi yathāvatthukamevāti āha ‘‘thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭameva hotī’’ti.
ഖാണും ഘട്ടേന്തസ്സ ദുക്കടന്തി ഇത്ഥിനിമിത്തസ്സ അന്തോ ഖാണും പവേസേത്വാ സമതലം അതിരിത്തം വാ ഖാണും ഘട്ടേന്തസ്സ ദുക്കടം പവേസാഭാവതോ. സചേ പന ഈസകം അന്തോ പവിസിത്വാ ഠിതം ഖാണുകമേവ അങ്ഗജാതേന ഛുപതി, പാരാജികമേവ. തസ്സ തലന്തി വേളുനളാദികസ്സ അന്തോതലം. വിനീതവത്ഥൂസു ‘‘തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സീവഥികം ഗന്ത്വാ ഛിന്നസീസം പസ്സിത്വാ വട്ടകതേ മുഖേ അച്ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ॰… അനാപത്തി ഭിക്ഖു പാരാജികസ്സ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി വുത്തത്താ തസ്സ സുത്തസ്സ അനുലോമതോ ‘‘ആകാസഗതമേവ കത്വാ പവേസേത്വാ നീഹരതി, ദുക്കട’’ന്തി (പാരാ॰ ൭൩) വുത്തം. ബഹിദ്ധാ ഖാണുകേതി അന്തോപവേസിതവേണുപബ്ബാദികസ്സ ബഹി നിക്ഖന്തഖാണുകേ. മേഥുനരാഗേന ഇന്ദ്രിയബദ്ധആനിന്ദ്രിയബദ്ധസന്താനേസു യത്ഥ കത്ഥചി ഉപക്കമന്തസ്സ ന സക്കാ അനാപത്തിയാ ഭവിതുന്തി ‘‘ദുക്കടമേവാ’’തി വുത്തം. തേനേവ വിനീതവത്ഥുമ്ഹി അട്ഠികേസു ഉപക്കമന്തസ്സ ദുക്കടം വുത്തം.
Khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭanti itthinimittassa anto khāṇuṃ pavesetvā samatalaṃ atirittaṃ vā khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ pavesābhāvato. Sace pana īsakaṃ anto pavisitvā ṭhitaṃ khāṇukameva aṅgajātena chupati, pārājikameva. Tassa talanti veḷunaḷādikassa antotalaṃ. Vinītavatthūsu ‘‘tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sīvathikaṃ gantvā chinnasīsaṃ passitvā vaṭṭakate mukhe acchupantaṃ aṅgajātaṃ pavesesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… anāpatti bhikkhu pārājikassa, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā tassa suttassa anulomato ‘‘ākāsagatameva katvā pavesetvā nīharati, dukkaṭa’’nti (pārā. 73) vuttaṃ. Bahiddhā khāṇuketi antopavesitaveṇupabbādikassa bahi nikkhantakhāṇuke. Methunarāgena indriyabaddhaānindriyabaddhasantānesu yattha katthaci upakkamantassa na sakkā anāpattiyā bhavitunti ‘‘dukkaṭamevā’’ti vuttaṃ. Teneva vinītavatthumhi aṭṭhikesu upakkamantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ.
സന്ഥതചതുക്കഭേദകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൧. പഠമപാരാജികം • 1. Paṭhamapārājikaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൧. പഠമപാരാജികം • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / സന്ഥതചതുക്കഭേദകകഥാവണ്ണനാ • Santhatacatukkabhedakakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / സന്ഥതചതുക്കഭേദകഥാവണ്ണനാ • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā