| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
૭. સપ્પાણકવગ્ગો
7. Sappāṇakavaggo
૧. સઞ્ચિચ્ચસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Sañciccasikkhāpadavaṇṇanā
સપ્પાણકવગ્ગસ્સ પઠમે પાણોતિ તિરચ્છાનગતપાણો અધિપ્પેતો. તં ખુદ્દકમ્પિ મહન્તમ્પિ મારેન્તસ્સ પાચિત્તિયમેવ, મહન્તે પન ઉપક્કમમહન્તતાય અકુસલં મહન્તં હોતિ.
Sappāṇakavaggassa paṭhame pāṇoti tiracchānagatapāṇo adhippeto. Taṃ khuddakampi mahantampi mārentassa pācittiyameva, mahante pana upakkamamahantatāya akusalaṃ mahantaṃ hoti.
સાવત્થિયં ઉદાયિત્થેરં આરબ્ભ પાણં જીવિતા વોરોપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, પાણે વેમતિકસ્સ, અપાણે પાણસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં . અપાણસઞ્ઞિસ્સ, અસઞ્ચિચ્ચ, અજાનન્તસ્સ, નમરણાધિપ્પાયસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સેસં મનુસ્સવિગ્ગહે વુત્તનયમેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha pāṇaṃ jīvitā voropanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, pāṇe vematikassa, apāṇe pāṇasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ . Apāṇasaññissa, asañcicca, ajānantassa, namaraṇādhippāyassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sesaṃ manussaviggahe vuttanayamevāti.
સઞ્ચિચ્ચસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sañciccasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨. સપ્પાણકસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે સપ્પાણકન્તિ યે પાણકા પરિભોગેન મરન્તિ, તેહિ સપ્પાણકં, તાદિસઞ્હિ જાનં પરિભુઞ્જન્તસ્સ પયોગે પયોગે પાચિત્તિયં.
Dutiye sappāṇakanti ye pāṇakā paribhogena maranti, tehi sappāṇakaṃ, tādisañhi jānaṃ paribhuñjantassa payoge payoge pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ જાનં સપ્પાણકં ઉદકં પરિભુઞ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસમેત્થ સિઞ્ચનસિક્ખાપદે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બન્તિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha jānaṃ sappāṇakaṃ udakaṃ paribhuñjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha siñcanasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
સપ્પાણકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૩. ઉક્કોટનસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Ukkoṭanasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે યથાધમ્મન્તિ યો યસ્સ અધિકરણસ્સ વૂપસમાય ધમ્મો વુત્તો, તેનેવ ધમ્મેન. નિહતાધિકરણન્તિ નિહતં અધિકરણં, સમથક્ખન્ધકે (ચૂળવ॰ ૧૮૫ આદયો) સત્થારા વુત્તધમ્મેનેવ વૂપસમિતન્તિ અત્થો, વૂપસમનનયં પનસ્સ અધિકરણસમથેસુ દસ્સયિસ્સામ. પુનકમ્માય ઉક્કોટેય્યાતિ તસ્સ તસ્સ ભિક્ખુનો સન્તિકં ગન્ત્વા ‘‘અકતં કમ્મ’’ન્તિઆદીનિ (પાચિ॰ ૩૯૪) વદન્તો પુનકરણત્થાય ઉચ્ચાલેય્ય. યથાઠિતભાવેન પતિટ્ઠાતું ન દદેય્ય, તસ્સેવં કરોન્તસ્સ પાચિત્તિયં. યં પન ધમ્મેન અધિકરણં નિહતં , તં સુનિહતમેવ. સચે વિપ્પકતે કમ્મે પટિક્કોસતિ, તં સઞ્ઞાપેત્વા કાતબ્બં. ઇતરથા કમ્મઞ્ચ કુપ્પતિ, કારકાનઞ્ચ આપત્તિ.
Tatiye yathādhammanti yo yassa adhikaraṇassa vūpasamāya dhammo vutto, teneva dhammena. Nihatādhikaraṇanti nihataṃ adhikaraṇaṃ, samathakkhandhake (cūḷava. 185 ādayo) satthārā vuttadhammeneva vūpasamitanti attho, vūpasamananayaṃ panassa adhikaraṇasamathesu dassayissāma. Punakammāya ukkoṭeyyāti tassa tassa bhikkhuno santikaṃ gantvā ‘‘akataṃ kamma’’ntiādīni (pāci. 394) vadanto punakaraṇatthāya uccāleyya. Yathāṭhitabhāvena patiṭṭhātuṃ na dadeyya, tassevaṃ karontassa pācittiyaṃ. Yaṃ pana dhammena adhikaraṇaṃ nihataṃ , taṃ sunihatameva. Sace vippakate kamme paṭikkosati, taṃ saññāpetvā kātabbaṃ. Itarathā kammañca kuppati, kārakānañca āpatti.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ઉક્કોટનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ધમ્મકમ્મે વેમતિકસ્સ, અધમ્મકમ્મે ધમ્મકમ્મસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. ઉભયેસુ અધમ્મકમ્મસઞ્ઞિસ્સ, ‘‘અધમ્મેન વા વગ્ગેન વા અકમ્મારહસ્સ વા કમ્મં કત’’ન્તિ જાનન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. યથાધમ્મં નિહતભાવો, જાનના, ઉક્કોટનાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન દુક્ખવેદનન્તિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha ukkoṭanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, dhammakamme vematikassa, adhammakamme dhammakammasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Ubhayesu adhammakammasaññissa, ‘‘adhammena vā vaggena vā akammārahassa vā kammaṃ kata’’nti jānantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yathādhammaṃ nihatabhāvo, jānanā, ukkoṭanāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedananti.
ઉક્કોટનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ukkoṭanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪. દુટ્ઠુલ્લસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે દુટ્ઠુલ્લન્તિ સઙ્ઘાદિસેસં અધિપ્પેતં, તં યેન કેનચિ ઉપાયેન ઞત્વા પટિચ્છાદેન્તસ્સ પાચિત્તિયં. સચેપિ ‘‘ન દાનિ નં કસ્સચિ ભિક્ખુનો આરોચેસ્સામી’’તિ ધુરં નિક્ખિપિત્વા પચ્છા આરોચેતિ, પાચિત્તિયં, આપજ્જિત્વાવ આરોચેસ્સતિ. સચે પન એવં ધુરં નિક્ખિપિત્વા પટિચ્છાદનત્થમેવ અઞ્ઞસ્સ આરોચેતિ, સોપિ અઞ્ઞસ્સાતિ એતેનુપાયેન સમણસતમ્પિ આપજ્જતિયેવ તાવ, યાવ કોટિ ન છિજ્જતિ. કથં પન કોટિ છિજ્જતિ? સચે હિ આપન્નો એકસ્સ આરોચેતિ, સોપિ અઞ્ઞસ્સ આરોચેતિ, સો નિવત્તિત્વા યેનસ્સ આરોચિતં, તસ્સેવ આરોચેતિ, એવં તતિયેન પુગ્ગલેન દુતિયસ્સ આરોચિતે કોટિ છિન્ના હોતિ.
Catutthe duṭṭhullanti saṅghādisesaṃ adhippetaṃ, taṃ yena kenaci upāyena ñatvā paṭicchādentassa pācittiyaṃ. Sacepi ‘‘na dāni naṃ kassaci bhikkhuno ārocessāmī’’ti dhuraṃ nikkhipitvā pacchā āroceti, pācittiyaṃ, āpajjitvāva ārocessati. Sace pana evaṃ dhuraṃ nikkhipitvā paṭicchādanatthameva aññassa āroceti, sopi aññassāti etenupāyena samaṇasatampi āpajjatiyeva tāva, yāva koṭi na chijjati. Kathaṃ pana koṭi chijjati? Sace hi āpanno ekassa āroceti, sopi aññassa āroceti, so nivattitvā yenassa ārocitaṃ, tasseva āroceti, evaṃ tatiyena puggalena dutiyassa ārocite koṭi chinnā hoti.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ દુટ્ઠુલ્લાપત્તિપટિચ્છાદનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, દુટ્ઠુલ્લાય આપત્તિયા આદિપદે પાચિત્તિયં, ઇતરેસુ દ્વીસુ દુક્કટં, અદુટ્ઠુલ્લાય તિકદુક્કટં, અનુપસમ્પન્નસ્સ દુટ્ઠુલ્લે વા અદુટ્ઠુલ્લે વા અજ્ઝાચારે દુક્કટમેવ. ‘‘સઙ્ઘસ્સ ભણ્ડનાદીનિ ભવિસ્સન્તી’’તિ (પાચિ॰ ૪૦૧) વા ‘‘અયં કક્ખળો ફરુસો જીવિતન્તરાયં વા બ્રહ્મચરિયન્તરાયં વા કરિસ્સતી’’તિ વા અનારોચેન્તસ્સ, પતિરૂપં ભિક્ખું અપસ્સતો , ન છાદેતુકામસ્સ, ‘‘પઞ્ઞાયિસ્સતિ સકેન કમ્મેના’’તિ અનારોચેન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉપસમ્પન્નસ્સ દુટ્ઠુલ્લાપત્તિજાનનં, ‘‘પટિચ્છાદેતુકામતાય નારોચેસ્સામી’’તિ ધુરનિક્ખેપોતિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ સમનુભાસનસઅસાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha duṭṭhullāpattipaṭicchādanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, duṭṭhullāya āpattiyā ādipade pācittiyaṃ, itaresu dvīsu dukkaṭaṃ, aduṭṭhullāya tikadukkaṭaṃ, anupasampannassa duṭṭhulle vā aduṭṭhulle vā ajjhācāre dukkaṭameva. ‘‘Saṅghassa bhaṇḍanādīni bhavissantī’’ti (pāci. 401) vā ‘‘ayaṃ kakkhaḷo pharuso jīvitantarāyaṃ vā brahmacariyantarāyaṃ vā karissatī’’ti vā anārocentassa, patirūpaṃ bhikkhuṃ apassato , na chādetukāmassa, ‘‘paññāyissati sakena kammenā’’ti anārocentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Upasampannassa duṭṭhullāpattijānanaṃ, ‘‘paṭicchādetukāmatāya nārocessāmī’’ti dhuranikkhepoti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni samanubhāsanasaasānevāti.
દુટ્ઠુલ્લસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૫. ઊનવીસતિવસ્સસિક્ખાપદવણ્ણના
5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે ઊનવીસતિવસ્સન્તિ પટિસન્ધિગ્ગહણતો પટ્ઠાય અપરિપુણ્ણવીસતિવસ્સં. ઉપસમ્પાદેય્યાતિ ઉપજ્ઝાયો હુત્વા ઉપસમ્પાદેય્ય. સો ચ પુગ્ગલો અનુપસમ્પન્નોતિ જાનન્તેનાપિ અજાનન્તેનાપિ ઉપસમ્પાદિતો અનુપસમ્પન્નોવ. સચે પન સો દસવસ્સચ્ચયેન અઞ્ઞં ઉપસમ્પાદેતિ, તઞ્ચે મુઞ્ચિત્વા ગણો પૂરતિ, સૂપસમ્પન્નો. સોપિ યાવ ન જાનાતિ, તાવ તસ્સ નેવ સગ્ગન્તરાયો ન મોક્ખન્તરાયો, ઞત્વા પન પુન ઉપસમ્પજ્જિતબ્બં. તે ચ ભિક્ખૂ ગારય્હાતિ ઠપેત્વા ઉપજ્ઝાયં અવસેસા ગારય્હા હોન્તિ, સબ્બે દુક્કટં આપજ્જન્તિ. ઇદં તસ્મિં પાચિત્તિયન્તિ યો પન ઉપજ્ઝાયો હુત્વા ઉપસમ્પાદેતિ, તસ્મિંયેવ પુગ્ગલે ઇદં પાચિત્તિયં વેદિતબ્બં. તસ્મા યો ‘‘એવં ઉપસમ્પાદેસ્સામી’’તિ ગણં વા આચરિયં વા પત્તં વા ચીવરં વા પરિયેસતિ, સીમં વા સમ્મન્નતિ (પાચિ॰ ૪૦૪), ઉદકુક્ખેપં વા પરિચ્છિન્દતિ, સો એતેસુ સબ્બકિચ્ચેસુ ઞત્તિયા, દ્વીસુ ચ કમ્મવાચાસુ દુક્કટાનિ આપજ્જિત્વા કમ્મવાચાપરિયોસાને પાચિત્તિયં આપજ્જતિ.
Pañcame ūnavīsativassanti paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya aparipuṇṇavīsativassaṃ. Upasampādeyyāti upajjhāyo hutvā upasampādeyya. So ca puggalo anupasampannoti jānantenāpi ajānantenāpi upasampādito anupasampannova. Sace pana so dasavassaccayena aññaṃ upasampādeti, tañce muñcitvā gaṇo pūrati, sūpasampanno. Sopi yāva na jānāti, tāva tassa neva saggantarāyo na mokkhantarāyo, ñatvā pana puna upasampajjitabbaṃ. Te ca bhikkhū gārayhāti ṭhapetvā upajjhāyaṃ avasesā gārayhā honti, sabbe dukkaṭaṃ āpajjanti. Idaṃ tasmiṃ pācittiyanti yo pana upajjhāyo hutvā upasampādeti, tasmiṃyeva puggale idaṃ pācittiyaṃ veditabbaṃ. Tasmā yo ‘‘evaṃ upasampādessāmī’’ti gaṇaṃ vā ācariyaṃ vā pattaṃ vā cīvaraṃ vā pariyesati, sīmaṃ vā sammannati (pāci. 404), udakukkhepaṃ vā paricchindati, so etesu sabbakiccesu ñattiyā, dvīsu ca kammavācāsu dukkaṭāni āpajjitvā kammavācāpariyosāne pācittiyaṃ āpajjati.
રાજગહે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ઊનવીસતિવસ્સં ઉપસમ્પાદનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ઊનવીસતિવસ્સે વેમતિકસ્સ, પરિપુણ્ણવીસતિવસ્સે ઊનકસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. ઉભયત્થ પરિપુણ્ણસઞ્ઞિસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઊનવીસતિવસ્સતા, ઊનકસઞ્ઞિતા, ઉપસમ્પાદનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન પણ્ણત્તિવજ્જં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Rājagahe sambahule bhikkhū ārabbha ūnavīsativassaṃ upasampādanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, ūnavīsativasse vematikassa, paripuṇṇavīsativasse ūnakasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Ubhayattha paripuṇṇasaññissa, ummattakādīnañca anāpatti. Ūnavīsativassatā, ūnakasaññitā, upasampādananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ઊનવીસતિવસ્સસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૬. થેય્યસત્થસિક્ખાપદવણ્ણના
6. Theyyasatthasikkhāpadavaṇṇanā
છટ્ઠે યે રાજાનં વા વઞ્ચેત્વા સુઙ્કં વા પરિહરિતુકામા ચોરા કતકમ્મા ચેવ અકતકમ્મા ચ મગ્ગપ્પટિપન્ના, તેસુ ઇધ થેય્યસત્થસઞ્ઞિનો તસ્સ થેય્યસત્થભાવં ઞત્વા તેન સદ્ધિં સંવિધાય ગચ્છન્તસ્સ સંવિધાને ચ ગમને ચ ઓવાદવગ્ગે વુત્તનયેન આપત્તિવિનિચ્છયો વેદિતબ્બો.
Chaṭṭhe ye rājānaṃ vā vañcetvā suṅkaṃ vā pariharitukāmā corā katakammā ceva akatakammā ca maggappaṭipannā, tesu idha theyyasatthasaññino tassa theyyasatthabhāvaṃ ñatvā tena saddhiṃ saṃvidhāya gacchantassa saṃvidhāne ca gamane ca ovādavagge vuttanayena āpattivinicchayo veditabbo.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ થેય્યસત્થેન સદ્ધિં સંવિધાય એકદ્ધાનમગ્ગં પટિપજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, મનુસ્સેસુ અસંવિદહન્તેસુ સયમેવ સંવિદહિત્વા ગચ્છન્તસ્સ, થેય્યસત્થે વેમતિકસ્સ, અથેય્યસત્થે થેય્યસત્થસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. અથેય્યસત્થસઞ્ઞિસ્સ, અસંવિદહિત્વા વા કાલવિસઙ્કેતેન વા, આપદાસુ વા, ગચ્છન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. થેય્યસત્થભાવો, જાનનં, સંવિધાનં, અવિસઙ્કેતેન ગમનન્તિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. થેય્યસત્થસમુટ્ઠાનં, કિરિયં, સઞ્ઞાવિમોક્ખં, સચિત્તકં, પણ્ણત્તિવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha theyyasatthena saddhiṃ saṃvidhāya ekaddhānamaggaṃ paṭipajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, manussesu asaṃvidahantesu sayameva saṃvidahitvā gacchantassa, theyyasatthe vematikassa, atheyyasatthe theyyasatthasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Atheyyasatthasaññissa, asaṃvidahitvā vā kālavisaṅketena vā, āpadāsu vā, gacchantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Theyyasatthabhāvo, jānanaṃ, saṃvidhānaṃ, avisaṅketena gamananti imānettha cattāri aṅgāni. Theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
થેય્યસત્થસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Theyyasatthasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૭. સંવિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના
7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ માતુગામેન સદ્ધિં એકદ્ધાનમગ્ગં પટિપજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસમેત્થ ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં સંવિધાનસિક્ખાપદે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બન્તિ.
Sattame sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha mātugāmena saddhiṃ ekaddhānamaggaṃ paṭipajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha bhikkhuniyā saddhiṃ saṃvidhānasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
સંવિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૮. અરિટ્ઠસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠમે સગ્ગમોક્ખાનં અન્તરાયં કરોન્તીતિ અન્તરાયિકા, તે કમ્મકિલેસવિપાકઉપવાદપઞ્ઞત્તિવીતિક્કમનવસેન પઞ્ચવિધા. તેસુ મુદુકાનં અત્થરણાદીનં ફસ્સો વિય ઇત્થિસમ્ફસ્સોપિ વટ્ટતીતિ મેથુનવીતિક્કમને દોસં અદિસ્વા પઞ્ઞત્તિવીતિક્કમન્તરાયિકે સન્ધાય ‘‘યેમે અન્તરાયિકા ધમ્મા વુત્તા ભગવતા, તે પટિસેવતો નાલં અન્તરાયાયા’’તિ વુત્તં. અનેકપરિયાયેનાતિ ‘‘અટ્ઠિકઙ્કલૂપમા કામા’’તિઆદીહિ (મ॰ નિ॰ ૨.૪૨; પાચિ॰ ૪૧૭; ચૂળનિ॰ ખગ્ગવિસાણસુત્તનિદ્દેસ ૧૪૭) નેકેહિ કારણેહિ. સો ભિક્ખુ ભિક્ખૂહીતિ યે પસ્સન્તિ વા સુણન્તિ વા, તેહિ તિક્ખત્તું એવં વત્તબ્બો ‘‘મા આયસ્મા એવં અવચ…પે॰… અલઞ્ચ પન તે પટિસેવતો અન્તરાયાયા’’તિ. એવં વુત્તે અપ્પટિનિસ્સજ્જન્તસ્સ દુક્કટં, સુત્વા અવદન્તાનમ્પિ દુક્કટં. પુન સઙ્ઘમજ્ઝમ્પિ આકડ્ઢિત્વા તથેવ વત્તબ્બો, તત્રાપિ તસ્સ અપ્પટિનિસ્સજ્જને, ઇતરેસઞ્ચ અવચને દુક્કટમેવ. એવમ્પિ અપ્પટિનિસ્સજ્જન્તો પુન ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન યાવતતિયં સમનુભાસિતબ્બો, અથસ્સ અપ્પટિનિસ્સજ્જતો પુન ઞત્તિયા ચ દ્વીહિ ચ કમ્મવાચાહિ દુક્કટં, કમ્મવાચાપરિયોસાને પાચિત્તિયં.
Aṭṭhame saggamokkhānaṃ antarāyaṃ karontīti antarāyikā, te kammakilesavipākaupavādapaññattivītikkamanavasena pañcavidhā. Tesu mudukānaṃ attharaṇādīnaṃ phasso viya itthisamphassopi vaṭṭatīti methunavītikkamane dosaṃ adisvā paññattivītikkamantarāyike sandhāya ‘‘yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā, te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’ti vuttaṃ. Anekapariyāyenāti ‘‘aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā’’tiādīhi (ma. ni. 2.42; pāci. 417; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 147) nekehi kāraṇehi. So bhikkhu bhikkhūhīti ye passanti vā suṇanti vā, tehi tikkhattuṃ evaṃ vattabbo ‘‘mā āyasmā evaṃ avaca…pe… alañca pana te paṭisevato antarāyāyā’’ti. Evaṃ vutte appaṭinissajjantassa dukkaṭaṃ, sutvā avadantānampi dukkaṭaṃ. Puna saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā tatheva vattabbo, tatrāpi tassa appaṭinissajjane, itaresañca avacane dukkaṭameva. Evampi appaṭinissajjanto puna ñatticatutthena kammena yāvatatiyaṃ samanubhāsitabbo, athassa appaṭinissajjato puna ñattiyā ca dvīhi ca kammavācāhi dukkaṭaṃ, kammavācāpariyosāne pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં અરિટ્ઠં આરબ્ભ પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અધમ્મકમ્મે તિકદુક્કટં. અસમનુભાસિયમાનસ્સ , પટિનિસ્સજ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ધમ્મકમ્મતા, સમનુભાસના, અપ્પટિનિસ્સજ્જનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ સમનુભાસનસદિસાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ ariṭṭhaṃ ārabbha pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ. Asamanubhāsiyamānassa , paṭinissajjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Dhammakammatā, samanubhāsanā, appaṭinissajjananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni samanubhāsanasadisānevāti.
અરિટ્ઠસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૯. ઉક્ખિત્તસમ્ભોગસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Ukkhittasambhogasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે તથાવાદિનાતિ ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મ’’ન્તિઆદિવાદિના. અકતાનુધમ્મેનાતિ અનુધમ્મો વુચ્ચતિ આપત્તિયા અદસ્સને વા અપ્પટિકમ્મે વા પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે વા ધમ્મેન વિનયેન ઉક્ખિત્તકસ્સ અનુલોમવત્તં દિસ્વા કતઓસારણા, સો ઓસારણસઙ્ખાતો અનુધમ્મો યસ્સ ન કતો, અયં અકતાનુધમ્મો નામ, તાદિસેન સદ્ધિન્તિ અત્થો. સમ્ભુઞ્જેય્ય વાતિ આમિસસમ્ભોગં વા ધમ્મસમ્ભોગં વા કરેય્ય. સંવસેય્ય વાતિ ઉપોસથાદિકં સઙ્ઘકમ્મં કરેય્ય . સહ વા સેય્યં કપ્પેય્યાતિ નાનૂપચારેપિ એકચ્છન્ને નિપજ્જેય્ય. તત્થ આમિસપરિભોગે એકપ્પયોગેન બહૂપિ દદતો વા ગણ્હતો વા એકં પાચિત્તિયં, વિચ્છિન્દને સતિ પયોગે પયોગે પાચિત્તિયં. ધમ્મસમ્ભોગે પદાદીહિ ઉદ્દિસન્તસ્સ વા ઉદ્દિસાપેન્તસ્સ વા પદસોધમ્મે વુત્તનયેન, સંવાસે કમ્મપરિયોસાનવસેન, સહસેય્યાય એકસ્મિં નિપન્ને ઇતરસ્સ નિપજ્જનપ્પયોગવસેન આપત્તિપરિચ્છેદો વેદિતબ્બો.
Navame tathāvādināti ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhamma’’ntiādivādinā. Akatānudhammenāti anudhammo vuccati āpattiyā adassane vā appaṭikamme vā pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge vā dhammena vinayena ukkhittakassa anulomavattaṃ disvā kataosāraṇā, so osāraṇasaṅkhāto anudhammo yassa na kato, ayaṃ akatānudhammo nāma, tādisena saddhinti attho. Sambhuñjeyya vāti āmisasambhogaṃ vā dhammasambhogaṃ vā kareyya. Saṃvaseyya vāti uposathādikaṃ saṅghakammaṃ kareyya . Saha vā seyyaṃ kappeyyāti nānūpacārepi ekacchanne nipajjeyya. Tattha āmisaparibhoge ekappayogena bahūpi dadato vā gaṇhato vā ekaṃ pācittiyaṃ, vicchindane sati payoge payoge pācittiyaṃ. Dhammasambhoge padādīhi uddisantassa vā uddisāpentassa vā padasodhamme vuttanayena, saṃvāse kammapariyosānavasena, sahaseyyāya ekasmiṃ nipanne itarassa nipajjanappayogavasena āpattiparicchedo veditabbo.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ અરિટ્ઠેન ભિક્ખુના સદ્ધિં સમ્ભુઞ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ઉક્ખિત્તકે વેમતિકસ્સ, અનુક્ખિત્તકે ઉક્ખિત્તકસઞ્ઞિનો ચેવ વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. ઉભોસુ અનુક્ખિત્તકસઞ્ઞિસ્સ, ‘‘ઓસારિતો’’તિ વા ‘‘તં દિટ્ઠિં પટિનિસ્સટ્ઠો’’તિ વા જાનન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. અકતાનુધમ્મતા, જાનના, સમ્ભોગાદિકરણન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન પણ્ણત્તિવજ્જં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha ariṭṭhena bhikkhunā saddhiṃ sambhuñjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, ukkhittake vematikassa, anukkhittake ukkhittakasaññino ceva vematikassa ca dukkaṭaṃ. Ubhosu anukkhittakasaññissa, ‘‘osārito’’ti vā ‘‘taṃ diṭṭhiṃ paṭinissaṭṭho’’ti vā jānantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Akatānudhammatā, jānanā, sambhogādikaraṇanti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ઉક્ખિત્તસમ્ભોગસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ukkhittasambhogasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૦. કણ્ટકસિક્ખાપદવણ્ણના
10. Kaṇṭakasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે સમણુદ્દેસોતિ સામણેરો. ચરાતિ ગચ્છ. પિરેતિ પર અમામક. વિનસ્સાતિ નસ્સ , યત્થ તં ન પસ્સામ, તત્થ ગચ્છાતિ વુત્તં હોતિ. તથાનાસિતન્તિએત્થ સંવાસનાસના લિઙ્ગનાસના દણ્ડકમ્મનાસનાતિ તિસ્સો નાસના. તત્થ આપત્તિયા અદસ્સનાદીસુ ઉક્ખેપના સંવાસનાસના નામ. દૂસકો નાસેતબ્બો (પારા॰ ૬૬), મેત્તિયં ભિક્ખુનિં નાસેથાતિ (ચૂળવ॰ ૧૯૩; પારા॰ ૩૮૪) અયં લિઙ્ગનાસના નામ. ‘‘અજ્જતગ્ગે તે, આવુસો સમણુદ્દેસ, ન ચેવ સો ભગવા સત્થા અપદિસિતબ્બો’’તિ (પાચિ॰ ૪૨૯) અયં દણ્ડકમ્મનાસના નામ, અયં ઇધાધિપ્પેતા. તેન વુત્તં ‘‘તથાનાસિત’’ન્તિ. ઉપલાપેય્યાતિ ‘‘પત્તં વા ચીવરં વા ઉદ્દેસં વા પરિપુચ્છં વા દસ્સામી’’તિ સઙ્ગણ્હેય્ય. ઉપટ્ઠાપેય્યાતિ ચુણ્ણમત્તિકાદીનિ સાદિયન્તો તેન અત્તનો ઉપટ્ઠાનં કારાપેય્ય. સમ્ભોગસહસેય્યા અનન્તરસિક્ખાપદે વુત્તનયા એવ, તસ્મા આપત્તિપરિચ્છેદોપેત્થ તસ્મિં વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો.
Dasame samaṇuddesoti sāmaṇero. Carāti gaccha. Pireti para amāmaka. Vinassāti nassa , yattha taṃ na passāma, tattha gacchāti vuttaṃ hoti. Tathānāsitantiettha saṃvāsanāsanā liṅganāsanā daṇḍakammanāsanāti tisso nāsanā. Tattha āpattiyā adassanādīsu ukkhepanā saṃvāsanāsanā nāma. Dūsako nāsetabbo (pārā. 66), mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethāti (cūḷava. 193; pārā. 384) ayaṃ liṅganāsanā nāma. ‘‘Ajjatagge te, āvuso samaṇuddesa, na ceva so bhagavā satthā apadisitabbo’’ti (pāci. 429) ayaṃ daṇḍakammanāsanā nāma, ayaṃ idhādhippetā. Tena vuttaṃ ‘‘tathānāsita’’nti. Upalāpeyyāti ‘‘pattaṃ vā cīvaraṃ vā uddesaṃ vā paripucchaṃ vā dassāmī’’ti saṅgaṇheyya. Upaṭṭhāpeyyāti cuṇṇamattikādīni sādiyanto tena attano upaṭṭhānaṃ kārāpeyya. Sambhogasahaseyyā anantarasikkhāpade vuttanayā eva, tasmā āpattiparicchedopettha tasmiṃ vuttanayeneva veditabbo.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ કણ્ટકસમણુદ્દેસઉપલાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસં અરિટ્ઠસિક્ખાપદે વુત્તસદિસમેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha kaṇṭakasamaṇuddesaupalāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ ariṭṭhasikkhāpade vuttasadisamevāti.
કણ્ટકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Kaṇṭakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
સપ્પાણકવગ્ગો સત્તમો.
Sappāṇakavaggo sattamo.
