Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੫੨੨] ੨. ਸਰਭਙ੍ਗਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[522] 2. Sarabhaṅgajātakavaṇṇanā
ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਕੁਣ੍ਡਲਿਨੋ ਸੁવਤ੍ਥਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤਥਾਗਤਂ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾਲ਼ਕਗਾਮਕੇ ਜਾਤੋવਰਕੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਾਸਿ। ਤਦਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਇਸਿਗਿਲਿਪਸ੍ਸੇ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਦੇવਲੋਕਚਾਰਿਕਞ੍ਚ ਉਸ੍ਸਦਨਿਰਯਚਾਰਿਕਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਦੇવਲੋਕੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਸ੍ਸਦਨਿਰਯੇਸੁ ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਉਪਾਸਕੋ ਅਸੁਕਾ ਚ ਉਪਾਸਿਕਾ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਸੁ ਅਸੁਕੋ ਚ ਅਸੁਕਾ ਚ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਅਸੁਕਅਪਾਯੇ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਾਸਨੇ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਮਹਨ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।
Alaṅkatākuṇḍalino suvatthāti idaṃ satthā veḷuvane viharanto mahāmoggallānattherassa parinibbānaṃ ārabbha kathesi. Sāriputtatthero tathāgataṃ jetavane viharantaṃ attano parinibbānaṃ anujānāpetvā gantvā nāḷakagāmake jātovarake parinibbāyi. Tassa parinibbutabhāvaṃ sutvā satthā rājagahaṃ gantvā veḷuvane vihāsi. Tadā mahāmoggallānatthero isigilipasse kāḷasilāyaṃ viharati. So pana iddhibalena koṭippattabhāvena devalokacārikañca ussadanirayacārikañca gacchati. Devaloke buddhasāvakānaṃ mahantaṃ issariyaṃ disvā ussadanirayesu ca titthiyasāvakānaṃ mahantaṃ dukkhaṃ disvā manussalokaṃ āgantvā ‘‘asuko upāsako asukā ca upāsikā asukasmiṃ nāma devaloke nibbattitvā mahāsampattiṃ anubhavanti, titthiyasāvakesu asuko ca asukā ca nirayādīsu asukaapāye nāma nibbattā’’ti manussānaṃ kathesi. Manussā sāsane pasīdanti, titthiye parivajjenti. Buddhasāvakānaṃ sakkāro mahanto ahosi, titthiyānaṃ parihāyati.
ਤੇ ਥੇਰੇ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਨ੍ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਚ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਮਾਰਾਪੇਸ੍ਸਾਮ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਰਣਤ੍ਥਂ ਸਮਣਗੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਥੇਰਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਲ਼ਸਿਲਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਚੋਰੋ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਥੇਰਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇਪੀਤਿ ਛ ਦਿવਸੇ ਅਗਮਾਸਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਤਥੇવ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸਤ੍ਤਮੇ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਂ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਂ ਓਕਾਸਂ ਲਭਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਰਿਯਾਯ વਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਯਾਨਕੇਨ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨੇਤ੍વਾ ਚੋਰਾਨਂ ਉਟ੍ਠਿਤਾਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੋਥੇਸਿ ਪਹਰਿ। ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਰਹਿਤਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਾ ‘‘ਚੋਰਾ ਏવ ਏਤੇ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ, ‘‘ਤਾਤ, ਅਸੁਕਾ ਨਾਮ ਚੋਰਾ ਨੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਾਹੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਮਯਾ ਪੋਥਿਯਮਾਨਾਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਯੇવਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨੇ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਚੋਰਾਨਂ ਪਲਾਯਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਸਮ੍ਬਾਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ , ਤਾਤਾ, ਮਾ ਭਾਯਿਤ੍ਥ, ਚੋਰਾ ਪਲਾਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਮੇવ ਆਨੇਸਿ। ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਭਸ੍ਮਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਰਾਸਿ વਿਯ ਠਤ੍વਾ ਇਮਂ ਅਨ੍ਤਿਮਸਰੀਰਂ ਉਪਧਾવਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਨ ਸੁਨਖਲੁਦ੍ਦਕੇਨ ਮਿਗਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੁਨਖੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਮਿਗਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏવਂ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਓਕਾਸਂ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ, ਤੇਨ ਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।
Te there āghātaṃ bandhitvā ‘‘imasmiṃ jīvante amhākaṃ upaṭṭhākā bhijjanti, sakkāro ca parihāyati, mārāpessāma na’’nti therassa māraṇatthaṃ samaṇaguttakassa nāma corassa sahassaṃ adaṃsu. So ‘‘theraṃ māressāmī’’ti mahantena parivārena saddhiṃ kāḷasilaṃ agamāsi. Thero taṃ āgacchantaṃ disvāva iddhiyā uppatitvā pakkāmi. Coro taṃ divasaṃ theraṃ adisvā nivattitvā punadivasepīti cha divase agamāsi. Theropi tatheva iddhiyā pakkāmi. Sattame pana divase therassa pubbe kataṃ aparāpariyavedanīyakammaṃ okāsaṃ labhi. So kira pubbe bhariyāya vacanaṃ gahetvā mātāpitaro māretukāmo yānakena araññaṃ netvā corānaṃ uṭṭhitākāraṃ katvā mātāpitaro pothesi pahari. Te cakkhudubbalatāya rūpadassanarahitā taṃ attano puttaṃ asañjānantā ‘‘corā eva ete’’ti saññāya, ‘‘tāta, asukā nāma corā no ghātenti, tvaṃ paṭikkamāhī’’ti tassevatthāya parideviṃsu. So cintesi – ‘‘ime mayā pothiyamānāpi mayhaṃ yevatthāya paridevanti, ayuttaṃ kammaṃ karomī’’ti. Atha ne assāsetvā corānaṃ palāyanākāraṃ dassetvā tesaṃ hatthapāde sambāhitvā ‘‘amma , tātā, mā bhāyittha, corā palātā’’ti vatvā puna attano gehameva ānesi. Taṃ kammaṃ ettakaṃ kālaṃ okāsaṃ alabhitvā bhasmapaṭicchanno aṅgārarāsi viya ṭhatvā imaṃ antimasarīraṃ upadhāvitvā gaṇhi. Yathā hi pana sunakhaluddakena migaṃ disvā sunakho vissajjito migaṃ anubandhitvā yasmiṃ ṭhāne pāpuṇāti, tasmiṃyeva gaṇhāti, evaṃ idaṃ kammaṃ yasmiṃ ṭhāne okāsaṃ labhati, tasmiṃ vipākaṃ deti, tena mutto nāma natthi.
ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨ ਅਪਗਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਦਮਨਸਮਤ੍ਥવੇਜਯਨ੍ਤਕਮ੍ਪਨਸਮਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿ ਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਦੁਬ੍ਬਲਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਚੋਰੋ ਥੇਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਤਣ੍ਡੁਲਕਣਮਤ੍ਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਪਲਾਲਪਿਟ੍ਠਿਕਕਰਣਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਮਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗੁਮ੍ਬਪਿਟ੍ਠੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਥੇਰੋ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਝਾਨવੇਠਨੇਨ વੇਠੇਤ੍વਾ ਥਿਰਂ ਕਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰੋ ਮੇ ਓਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਸਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ’’ਆਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਯਾਹਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਾવਕਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਾਲਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿવਸੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਯਂ ਅਟવਿਯਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ।
Thero attanā katakammassa ākaḍḍhitabhāvaṃ ñatvā na apagacchi. Thero tassa nissandena ākāse uppatituṃ nāsakkhi. Nandopanandadamanasamatthavejayantakampanasamatthāpissa iddhi kammabalena dubbalataṃ pattā. Coro theraṃ gahetvā therassa aṭṭhīni taṇḍulakaṇamattāni karonto bhinditvā sañcuṇṇetvā palālapiṭṭhikakaraṇaṃ nāma katvā ‘‘mato’’ti saññāya ekasmiṃ gumbapiṭṭhe khipitvā saparivāro pakkāmi. Thero satiṃ paṭilabhitvā ‘‘satthāraṃ passitvā parinibbāyissāmī’’ti cintetvā sarīraṃ jhānaveṭhanena veṭhetvā thiraṃ katvā ākāsaṃ uppatitvā ākāsena satthu santikaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘bhante, āyusaṅkhāro me ossaṭṭho, parinibbāyissāmī’’ti āha. ‘‘Parinibbāyissasi, moggallāna’’āti. ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kattha gantvā parinibbāyissasī’’ti. ‘‘Kāḷasilāpaṭṭe, bhante’’ti. Tena hi, moggallāna, dhammaṃ mayhaṃ kathetvā yāhi, tādisassa sāvakassa idāni dassanaṃ natthīti. So ‘‘evaṃ karissāmi, bhante’’ti satthāraṃ vanditvā tālappamāṇaṃ ākāse uppatitvā parinibbānadivase sāriputtatthero viya nānappakārā iddhiyo katvā dhammaṃ kathetvā satthāraṃ vanditvā kāḷasilāyaṃ aṭaviyaṃ parinibbāyi.
ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਛ ਦੇવਲੋਕਾ ਏਕਕੋਲਾਹਲਾ ਅਹੇਸੁਂ, ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਰ ਆਚਰਿਯੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧਮਾਲਾવਾਸਧੂਮਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਚੇવ ਨਾਨਾਦਾਰੂਨਿ ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਿਂਸੁ, ਏਕੂਨਸਤਰਤਨਚਨ੍ਦਨਚਿਤਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਤ੍વਾ ਸਰੀਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਆਲ਼ਾਹਨਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਯੋਜਨਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਦੇવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਦੇવਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਦੇવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਯਕ੍ਖਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਯਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਨਾਗਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ વੇਨਤੇਯ੍ਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, વੇਨਤੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਿਨ੍ਨਰਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਕਿਨ੍ਨਰਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਛਤ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਛਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸੁવਣ੍ਣਚਾਮਰਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਧਜਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਟਾਕਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਾਤੁਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁવਨਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਚੇਤਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਨਂ ਨ ਲਭਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮੀਪੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾਸਮ੍ਮਾਨਂ ਲਭੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਨਂ ਲਭਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਲਭਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Taṅkhaṇaññeva cha devalokā ekakolāhalā ahesuṃ, ‘‘amhākaṃ kira ācariyo parinibbuto’’ti dibbagandhamālāvāsadhūmacandanacuṇṇāni ceva nānādārūni ca gahetvā āgamiṃsu, ekūnasataratanacandanacitakā ahosi. Satthā therassa santike ṭhatvā sarīranikkhepaṃ kāresi. Āḷāhanassa samantato yojanamatte padese pupphavassaṃ vassi. Devānaṃ antare manussā, manussānaṃ antare devā ahesuṃ. Yathākkamena devānaṃ antare yakkhā tiṭṭhanti, yakkhānaṃ antare gandhabbā tiṭṭhanti, gandhabbānaṃ antare nāgā tiṭṭhanti, nāgānaṃ antare venateyyā tiṭṭhanti, venateyyānaṃ antare kinnarā tiṭṭhanti, kinnarānaṃ antare chattā tiṭṭhanti, chattānaṃ antare suvaṇṇacāmarā tiṭṭhanti, tesaṃ antare dhajā tiṭṭhanti, tesaṃ antare paṭākā tiṭṭhanti. Satta divasāni sādhukīḷaṃ kīḷiṃsu. Satthā therassa dhātuṃ gāhāpetvā veḷuvanadvārakoṭṭhake cetiyaṃ kārāpesi. Tadā bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, sāriputtatthero tathāgatassa santike aparinibbutattā buddhānaṃ santikā mahantaṃ sammānaṃ na labhi, moggallānatthero pana buddhānaṃ samīpe parinibbutattā mahāsammānaṃ labhī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva moggallāno mama santikā sammānaṃ labhati, pubbepi labhiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੇ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕ੍ਖਣੇ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਏਸੋ ਕੁਮਾਰੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਸੁਖਸਯਿਤਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਕੁਤੋ ਮੇ, ਆਚਰਿਯ, ਸੁਖਂ, ਅਜ੍ਜ ਸਕਲਨਿવੇਸਨੇ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਦੇવ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿવੇਸਨੇਯੇવ, ਸਕਲਨਗਰੇਪਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁਯੇવ, ਅਜ੍ਜ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਏવਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਏવਂ ਜਾਤਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੋ ਪਨ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਆਚਰਿਯ, ਤੇਨ ਹਿ ਨਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਖੀਰਮੂਲਂ ਤਾવ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਦਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਜਾਤਕ੍ਖਣੇ ਆવੁਧਾਨਂ ਪਜ੍ਜਲਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto purohitassa brāhmaṇiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhitvā dasamāsaccayena paccūsasamaye mātukucchito nikkhami. Tasmiṃ khaṇe dvādasayojanike bārāṇasinagare sabbāvudhāni pajjaliṃsu. Purohito puttassa jātakkhaṇe bahi nikkhamitvā ākāsaṃ olokento nakkhattayogaṃ disvā ‘‘iminā nakkhattena jātattā eso kumāro sakalajambudīpe dhanuggahānaṃ aggo bhavissatī’’ti ñatvā kālasseva rājakulaṃ gantvā rājānaṃ sukhasayitabhāvaṃ pucchi. ‘‘Kuto me, ācariya, sukhaṃ, ajja sakalanivesane āvudhāni pajjalitānī’’ti vutte ‘‘mā bhāyi, deva, na tumhākaṃ nivesaneyeva, sakalanagarepi pajjaliṃsuyeva, ajja amhākaṃ gehe kumārassa jātattā evaṃ ahosī’’ti. ‘‘Ācariya, evaṃ jātakumārassa pana kiṃ bhavissatī’’ti? ‘‘Na kiñci, mahārāja, so pana sakalajambudīpe dhanuggahānaṃ aggo bhavissatī’’ti. ‘‘Sādhu, ācariya, tena hi naṃ paṭijaggitvā vayappattakāle amhākaṃ dasseyyāsī’’ti vatvā khīramūlaṃ tāva sahassaṃ dāpesi. Purohito taṃ gahetvā nivesanaṃ gantvā brāhmaṇiyā datvā puttassa nāmaggahaṇadivase jātakkhaṇe āvudhānaṃ pajjalitattā ‘‘jotipālo’’tissa nāmaṃ akāsi.
ਸੋ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ વਡ੍ਢਮਾਨੋ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਪ੍ਪਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਭਾਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹੇਨੇવ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ ਤੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਖਗ੍ਗਰਤਨਂ ਸਨ੍ਧਿਯੁਤ੍ਤਂ ਮੇਣ੍ਡਕਸਿਙ੍ਗਧਨੁਂ ਸਨ੍ਧਿਯੁਤ੍ਤਂ ਤੂਣੀਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਨਾਹਕਞ੍ਚੁਕਂ ਉਣ੍ਹੀਸਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ ਜੋਤਿਪੋਲ, ਅਹਂ ਮਹਲ੍ਲਕੋ, ਇਦਾਨਿ ਤ੍વਂ ਇਮੇ ਮਾਣવਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਸਤਮਾਣવਕੇਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਕਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਪਿਤਾ ਅવੋਚ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਸਿਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ , ਦੇવ, ਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਕਿਂ ਕਰੋਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਅਮ੍ਹੇ ਉਪਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ। ‘‘ਪਰਿਬ੍ਬਯਮਸ੍ਸ ਜਾਨਾਥ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੋ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿ।
So mahantena parivārena vaḍḍhamāno soḷasavassakāle uttamarūpadharo ahosi. Athassa pitā sarīrasampattiṃ oloketvā sahassaṃ datvā, ‘‘tāta, takkasilaṃ gantvā disāpāmokkhassa ācariyassa santike sippaṃ uppaṇhāhī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ācariyabhāgaṃ gahetvā mātāpitaro vanditvā tattha gantvā sahassaṃ datvā sippaṃ paṭṭhapetvā sattāheneva nipphattiṃ pāpuṇi. Athassa ācariyo tussitvā attano santakaṃ khaggaratanaṃ sandhiyuttaṃ meṇḍakasiṅgadhanuṃ sandhiyuttaṃ tūṇīraṃ attano sannāhakañcukaṃ uṇhīsañca datvā ‘‘tāta jotipola, ahaṃ mahallako, idāni tvaṃ ime māṇavake sikkhāpehī’’ti pañcasatamāṇavakepi tasseva niyyādesi. Bodhisatto sabbaṃ upakaraṇaṃ gahetvā ācariyaṃ vanditvā bārāṇasimeva āgantvā mātāpitaro vanditvā aṭṭhāsi. Atha naṃ vanditvā ṭhitaṃ pitā avoca ‘‘uggahitaṃ te, tāta, sippa’’nti. ‘‘Āma, tātā’’ti. So tassa vacanaṃ sutvā rājakulaṃ gantvā ‘‘putto me , deva, sippaṃ sikkhitvā āgato, kiṃ karotū’’ti āha. ‘‘Ācariya, amhe upaṭṭhahatū’’ti. ‘‘Paribbayamassa jānātha, devā’’ti. ‘‘So devasikaṃ sahassaṃ labhatū’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā gehaṃ gantvā kumāraṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, rājānaṃ upaṭṭhahā’’ti āha. So tato paṭṭhāya devasikaṃ sahassaṃ labhitvā rājānaṃ upaṭṭhahi.
ਰਾਜਪਾਦਮੂਲਿਕਾ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ – ‘‘ਮਯਂ ਜੋਤਿਪਾਲੇਨ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਮਯਮਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤ, ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਿਪ੍ਪਂ, ਅਪਿਚ ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਜਿਤੇ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਸਿ। ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਜੋਤਿਪਾਲਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣਂ ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕવਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਧਨੁਤੂਣੀਰਸਨ੍ਨਾਹਕਞ੍ਚੁਕਉਣ੍ਹੀਸਾਨਿ ਨਿવਾਸਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਖਗ੍ਗਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਕਤਿવੇਸੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
Rājapādamūlikā ujjhāyiṃsu – ‘‘mayaṃ jotipālena katakammaṃ na passāma, devasikaṃ sahassaṃ gaṇhāti, mayamassa sippaṃ passitukāmā’’ti. Rājā tesaṃ vacanaṃ sutvā purohitassa kathesi. Purohito ‘‘sādhu, devā’’ti puttassārocesi. So ‘‘sādhu, tāta, ito sattame divase dassessāmi sippaṃ, apica rājā attano vijite dhanuggahe sannipātāpetū’’ti āha. Purohito gantvā rañño tamatthaṃ ārocesi. Rājā nagare bheriṃ carāpetvā dhanuggahe sannipātāpesi. Saṭṭhisahassā dhanuggahā sannipatiṃsu. Rājā tesaṃ sannipatitabhāvaṃ ñatvā ‘‘nagaravāsino jotipālassa sippaṃ passantū’’ti nagare bheriṃ carāpetvā rājaṅgaṇaṃ sajjāpetvā mahājanaparivuto pallaṅkavare nisīditvā dhanuggahe pakkosāpetvā ‘‘jotipālo āgacchatū’’ti pesesi. So ācariyena dinnāni dhanutūṇīrasannāhakañcukauṇhīsāni nivāsanantare ṭhapetvā khaggaṃ gāhāpetvā pakativesena rañño santikaṃ gantvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਕਿਰ ਧਨੁਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਗਤੋ, ਧਨੁਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਧਨੁਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ , ਨਾਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਕਤਿਕਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਜੋਤਿਪਾਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਸਾਣਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸਾਣਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸਾਟਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਾਹਕਞ੍ਚੁਕਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੀਸਂ ਸੀਸੇ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਮੇਣ੍ਡਕਸਿਙ੍ਗਧਨੁਮ੍ਹਿ ਪવਾਲવਣ੍ਣਂ ਜਿਯਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਤੂਣੀਰਂ ਪਿਟ੍ਠੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਖਗ੍ਗਂ વਾਮਤੋ ਕਤ੍વਾ વਜਿਰਗ੍ਗਂ ਨਾਰਾਚਂ ਨਖਪਿਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਾਣਿਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਨਾਗਕੁਮਾਰੋ વਿਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਪਚਿਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਜਨਾ વਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਦਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਫੋਟੇਨ੍ਤਿ ਸੇਲ਼ੇਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਜੋਤਿਪਾਲ, ਸਿਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇਸੁ ਅਕ੍ਖਣવੇਧਿવਾਲવੇਧਿਸਰવੇਧਿਸਦ੍ਦવੇਧਿਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਹੀਤਿ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਸਿ।
Dhanuggahā ‘‘jotipālo kira dhanusippaṃ dassetuṃ āgato, dhanuṃ aggahetvā pana āgatattā amhākaṃ hatthato dhanuṃ gahetukāmo bhavissati , nāssa dassāmā’’ti katikaṃ kariṃsu. Rājā jotipālaṃ āmantetvā ‘‘sippaṃ dassehī’’ti āha. So sāṇiṃ parikkhipāpetvā antosāṇiyaṃ ṭhito sāṭakaṃ apanetvā sannāhakañcukaṃ pavesetvā uṇhīsaṃ sīse paṭimuñcitvā meṇḍakasiṅgadhanumhi pavālavaṇṇaṃ jiyaṃ āropetvā tūṇīraṃ piṭṭhe bandhitvā khaggaṃ vāmato katvā vajiraggaṃ nārācaṃ nakhapiṭṭhena parivattetvā sāṇiṃ vivaritvā pathaviṃ bhinditvā alaṅkatanāgakumāro viya nikkhamitvā gantvā rañño apacitiṃ dassetvā aṭṭhāsi. Taṃ disvā mahājanā vagganti nadanti apphoṭenti seḷenti. Rājā ‘‘dassehi, jotipāla, sippa’’nti āha. Deva, tumhākaṃ dhanuggahesu akkhaṇavedhivālavedhisaravedhisaddavedhino cattāro dhanuggahe pakkosāpehīti. Atha rājā pakkosāpesi.
ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਮਣ੍ਡਲਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਤਿਂਸ ਤਿਂਸ ਕਣ੍ਡਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਕੇਕਂ ਕਣ੍ਡਦਾਯਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ વਜਿਰਗ੍ਗਂ ਨਾਰਾਚਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਲਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਸਰੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਂ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੁ, ਅਹਂ ਏਤੇਹਿ ਖਿਤ੍ਤਕਣ੍ਡਾਨਿ ਨਿવਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ‘‘ਏવਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ ਆਹਂਸੁ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਮਯਂ ਅਕ੍ਖਣવੇਧਿવਾਲવੇਧਿਸਰવੇਧਿਸਦ੍ਦવੇਧਿਨੋ, ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਤਰੁਣਦਾਰਕੋ, ਨ ਮਯਂ વਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਥ, વਿਜ੍ਝਥ ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਕਣ੍ਡਾਨਿ ਖਿਪਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਾਨਿ ਨਾਰਾਚੇਨ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਯਥਾ વਾ ਤਥਾ વਾ ਨ ਪਾਤੇਸਿ, ਬੋਧਿਕੋਟ੍ਠਕਂ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ਤਾਲੇਨ ਤਾਲਂ, વਾਲੇਨ વਾਲਂ, ਦਣ੍ਡਕੇਨ ਦਣ੍ਡਕਂ, વਾਜੇਨ વਾਜਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਰਗਬ੍ਭਂ ਅਕਾਸਿ। ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਨਂ ਕਣ੍ਡਾਨਿ ਖੀਣਾਨਿ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਕਣ੍ਡਖੀਣਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਰਗਬ੍ਭਂ ਅવਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋવ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਉਨ੍ਨਾਦੇਨ੍ਤੋ વਗ੍ਗਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਫੋਟੇਨ੍ਤੋ ਸੇਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਕੋਲਾਹਲਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦੀਨਿ ਖਿਪਿ। ਏવਂ ਏਕਰਾਸਿਭੂਤਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕੋਟਿਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਧਨਂ ਅਹੋਸਿ।
Mahāsatto rājaṅgaṇe caturassaparicchedabbhantare maṇḍalaṃ katvā catūsu kaṇṇesu cattāro dhanuggahe ṭhapetvā ekekassa tiṃsa tiṃsa kaṇḍasahassāni dāpetvā ekekassa santike ekekaṃ kaṇḍadāyakaṃ ṭhapetvā sayaṃ vajiraggaṃ nārācaṃ gahetvā maṇḍalamajjhe ṭhatvā ‘‘mahārāja, ime cattāro dhanuggahā ekappahāreneva sare khipitvā maṃ vijjhantu, ahaṃ etehi khittakaṇḍāni nivāressāmī’’ti āha. Rājā ‘‘evaṃ karothā’’ti āṇāpesi. Dhanuggahā āhaṃsu, ‘‘mahārāja, mayaṃ akkhaṇavedhivālavedhisaravedhisaddavedhino, jotipālo taruṇadārako, na mayaṃ vijjhissāmā’’ti. Mahāsatto ‘‘sace sakkotha, vijjhatha ma’’nti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ekappahāreneva kaṇḍāni khipiṃsu. Mahāsatto tāni nārācena paharitvā yathā vā tathā vā na pātesi, bodhikoṭṭhakaṃ pana parikkhipanto viya tālena tālaṃ, vālena vālaṃ, daṇḍakena daṇḍakaṃ, vājena vājaṃ anatikkamanto khipitvā saragabbhaṃ akāsi. Dhanuggahānaṃ kaṇḍāni khīṇāni. So tesaṃ kaṇḍakhīṇabhāvaṃ ñatvā saragabbhaṃ avināsentova uppatitvā gantvā rañño santike aṭṭhāsi. Mahājano unnādento vagganto apphoṭento seḷento accharaṃ paharanto mahākolāhalaṃ katvā vatthābharaṇādīni khipi. Evaṃ ekarāsibhūtaṃ aṭṭhārasakoṭisaṅkhyaṃ dhanaṃ ahosi.
ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ ਸਿਪ੍ਪਂ ਨਾਮੇਤਂ ਜੋਤਿਪਾਲਾ’’ਤਿ? ਸਰਪਟਿਬਾਹਨਂ ਨਾਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਏਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਅਪਰਂ ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਤਾਤਾਤਿ। ਦੇવ, ਏਤੇ ਤਾવ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਠਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਜਨਾ ਮਂ વਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਅਹਂ ਪਨੇਤੇ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਠਿਤੇ ਏਕੇਨੇવ ਸਰੇਨ વਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ ਠਾਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਚਤਸ੍ਸੋ ਕਦਲਿਯੋ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਨਾਰਾਚਪੁਙ੍ਖੇ ਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਕਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਕਦਲਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਖਿਪਿ। ਨਾਰਾਚੋ ਤਂ ਕਦਲਿਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਤੋ ਤਤਿਯਂ, ਤਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਤਤੋ ਪਠਮਂ વਿਦ੍ਧਮੇવ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇਯੇવ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਕਦਲਿਯੋ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਮਹਾਜਨੋ ਉਨ੍ਨਾਦਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਕਿਂ ਸਿਪ੍ਪਂ ਨਾਮੇਤਂ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ? ਚਕ੍ਕવਿਦ੍ਧਂ ਨਾਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਤਾਤਾਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਰਲਟ੍ਠਿਂ ਨਾਮ, ਸਰਰਜ੍ਜੁਂ ਨਾਮ, ਸਰવੇਧਿਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਸਰਪਾਸਾਦਂ ਨਾਮ, ਸਰਸੋਪਾਨਂ ਨਾਮ, ਸਰਮਣ੍ਡਪਂ ਨਾਮ, ਸਰਪਾਕਾਰਂ ਨਾਮ, ਸਰਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਨਾਮ ਅਕਾਸਿ, ਸਰਪਦੁਮਂ ਨਾਮ ਪੁਪ੍ਫਾਪੇਸਿ, ਸਰવਸ੍ਸਂ ਨਾਮ વਸ੍ਸਾਪੇਸਿ। ਇਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વਾਦਸ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੇਯੇવ ਸਤ੍ਤ ਮਹਾਕਾਯੇ ਪਦਾਲੇਸਿ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਬਹਲਂ ਉਦੁਮ੍ਬਰਪਦਰਂ વਿਜ੍ਝਿ, ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਬਹਲਂ ਅਸਨਪਦਰਂ, ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਬਹਲਂ ਤਮ੍ਬਪਟ੍ਟਂ, ਏਕਙ੍ਗੁਲਬਹਲਂ ਅਯਪਟ੍ਟਂ, ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਫਲਕਸਤਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਲਾਲਸਕਟવਾਲੁਕਸਕਟਪਦਰਸਕਟਾਨਂ ਪੁਰਿਮਭਾਗੇਨ ਸਰਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਾਪੇਸਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇਨ ਸਰਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਭਾਗੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਾਪੇਸਿ, ਉਦਕੇ ਚਤੁਉਸਭਂ, ਥਲੇ ਅਟ੍ਠਉਸਭਟ੍ਠਾਨਂ ਕਣ੍ਡਂ ਪੇਸੇਸਿ। વਾਤਿਙ੍ਗਣਸਞ੍ਞਾਯ ਉਸਭਮਤ੍ਤਕੇ વਾਲਂ વਿਜ੍ਝਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਰੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਸਰਪਾਸਾਦਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕੇਨ ਸਰੇਨ ਤੇ ਸਰੇ ਪਾਤੇਨ੍ਤੋ ਭਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੇ ਅਕਾਸੀਤਿ ‘‘ਸਰਭਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸੂਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ।
Atha naṃ rājā pucchi – ‘‘kiṃ sippaṃ nāmetaṃ jotipālā’’ti? Sarapaṭibāhanaṃ nāma, devāti. Aññe etaṃ jānantā atthīti. Sakalajambudīpe maṃ ṭhapetvā añño natthi, devāti. Aparaṃ dassehi, tātāti. Deva, ete tāva catūsu kaṇṇesu ṭhatvā cattāropi janā maṃ vijjhituṃ na sakkhiṃsu, ahaṃ panete catūsu kaṇṇesu ṭhite ekeneva sarena vijjhissāmīti. Dhanuggahā ṭhātuṃ na ussahiṃsu. Mahāsatto catūsu kaṇṇesu catasso kadaliyo ṭhapāpetvā nārācapuṅkhe rattasuttakaṃ bandhitvā ekaṃ kadaliṃ sandhāya khipi. Nārāco taṃ kadaliṃ vijjhitvā tato dutiyaṃ, tato tatiyaṃ, tato catutthaṃ, tato paṭhamaṃ viddhameva vijjhitvā puna tassa hattheyeva patiṭṭhahi. Kadaliyo suttaparikkhittā aṭṭhaṃsu. Mahājano unnādasahassāni pavattesi. Rājā ‘‘kiṃ sippaṃ nāmetaṃ, tātā’’ti? Cakkaviddhaṃ nāma, devāti. Aparampi dassehi, tātāti. Mahāsatto saralaṭṭhiṃ nāma, sararajjuṃ nāma, saravedhiṃ nāma dassesi, sarapāsādaṃ nāma, sarasopānaṃ nāma, saramaṇḍapaṃ nāma, sarapākāraṃ nāma, sarapokkharaṇiṃ nāma akāsi, sarapadumaṃ nāma pupphāpesi, saravassaṃ nāma vassāpesi. Iti aññehi asādhāraṇāni imāni dvādasa sippāni dassetvā puna aññehi asādhāraṇeyeva satta mahākāye padālesi, aṭṭhaṅgulabahalaṃ udumbarapadaraṃ vijjhi, caturaṅgulabahalaṃ asanapadaraṃ, dvaṅgulabahalaṃ tambapaṭṭaṃ, ekaṅgulabahalaṃ ayapaṭṭaṃ, ekābaddhaṃ phalakasataṃ vinivijjhitvā palālasakaṭavālukasakaṭapadarasakaṭānaṃ purimabhāgena saraṃ khipitvā pacchābhāgena nikkhamāpesi, pacchābhāgena saraṃ khipitvā purimabhāgena nikkhamāpesi, udake catuusabhaṃ, thale aṭṭhausabhaṭṭhānaṃ kaṇḍaṃ pesesi. Vātiṅgaṇasaññāya usabhamattake vālaṃ vijjhi. Bodhisatto sare khipitvā ākāse sarapāsādādīni katvā puna ekena sarena te sare pātento bhaṅgavibhaṅge akāsīti ‘‘sarabhaṅgo’’ti nāma paññāto. Tassa ettakāni sippāni dassentasseva sūriyo atthaṅgato.
ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲ, ਅਜ੍ਜ વਿਕਾਲੋ, ਸ੍વੇ ਤ੍વਂ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਸਿ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਯਤ੍ਥਾਯ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕੋਟਿਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਧਨਂ ਸਾਮਿਕਾਨਞ੍ਞੇવ ਦਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਨਦਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਅਨੋਪਮਾਯ ਸਿਰਿਯਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਿਰਿਸਯਨਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਦ੍વੇ ਯਾਮੇ ਸਯਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋવ ਪਰਮਾਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਮਜ੍ਝੇ ਕਿਲੇਸਪਰਿਭੋਗੋ, ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਦੋ ਨਿਰਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ, ਰਞ੍ਞਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਮੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਰਿਯਾ ਚ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਚ ਬਹੂ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁ ਖੋ ਪਨ વੇਪੁਲ੍ਲਗਤਂ ਦੁਚ੍ਚਜਂ ਹੋਤਿ, ਇਦਾਨੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਯਨਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਕਞ੍ਚਿ ਅਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਅਗ੍ਗਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗੋਧਾવਰਿਨਦੀਤੀਰੇ ਤਿਯੋਜਨਿਕਂ ਕਪਿਟ੍ਠવਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਯਾਸਿ।
Athassa rājā senāpatiṭṭhānaṃ paṭijānitvā ‘‘jotipāla, ajja vikālo, sve tvaṃ senāpatiṭṭhānaṃ sakkāraṃ gaṇhissasi, kesamassuṃ kāretvā nhatvā ehī’’ti taṃ divasaṃ paribbayatthāya satasahassaṃ adāsi. Mahāsatto ‘‘iminā mayhaṃ attho natthī’’ti aṭṭhārasakoṭisaṅkhyaṃ dhanaṃ sāmikānaññeva datvā mahantena parivārena nhāyituṃ nadiṃ gantvā kesamassuṃ kāretvā nhatvā sabbālaṅkārappaṭimaṇḍito anopamāya siriyā nivesanaṃ pavisitvā nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā sirisayanaṃ abhiruyha nipanno dve yāme sayitvā pacchimayāme pabuddho uṭṭhāya pallaṅkaṃ ābhujitvā sayanapiṭṭhe nisinnova attano sippassa ādimajjhapariyosānaṃ olokento ‘‘mama sippassa āditova paramāraṇaṃ paññāyati, majjhe kilesaparibhogo, pariyosāne nirayamhi paṭisandhi, pāṇātipāto kilesaparibhogesu ca adhimattappamādo niraye paṭisandhiṃ deti, raññā mayhaṃ mahantaṃ senāpatiṭṭhānaṃ dinnaṃ, mahantaṃ me issariyaṃ bhavissati, bhariyā ca puttadhītaro ca bahū bhavissanti. Kilesavatthu kho pana vepullagataṃ duccajaṃ hoti, idāneva nikkhamitvā ekakova araññaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajituṃ yuttaṃ mayha’’nti mahāsayanato uṭṭhāya kañci ajānāpento pāsādā oruyha aggadvārena nikkhamitvā ekakova araññaṃ pavisitvā godhāvarinadītīre tiyojanikaṃ kapiṭṭhavanaṃ sandhāya pāyāsi.
ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਜਾਤਿਪਾਲੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਸਮਾਗਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗੋਧਾવਰਿਨਦੀਤੀਰੇ ਕਪਿਟ੍ਠવਨੇ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਪਟਿਯਾਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਮਮ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਭਾવਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਾਟਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤવਾਕਚਿਰਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਚ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਚ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਏਕਂਸਗਤਂ ਅਕਾਸਿ, ਜਟਾਮਣ੍ਡਲਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਖਾਰਿਕਾਜਂ ਅਂਸੇ ਕਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਕਤਿਪਯવਾਰੇ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਿਰਿਯਾ વਨਂ ਉਪਸੋਭਯਮਾਨੋ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ વਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਏਕਕੋવ વਿਹਾਸਿ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜਾਦਯੋ ਞਾਤਿવਗ੍ਗਾਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਰੋਦਨ੍ਤਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ।
Tassa nikkhantabhāvaṃ ñatvā sakko vissakammaṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, jātipālo abhinikkhamanaṃ nikkhanto, mahāsamāgamo bhavissati, godhāvarinadītīre kapiṭṭhavane assamaṃ māpetvā pabbajitaparikkhāre paṭiyādehī’’ti āha. So tathā akāsi. Mahāsatto taṃ ṭhānaṃ patvā ekapadikamaggaṃ disvā ‘‘pabbajitānaṃ vasanaṭṭhānena bhavitabba’’nti tena maggena tattha gantvā kañci apassanto paṇṇasālaṃ pavisitvā pabbajitaparikkhāre disvā ‘‘sakko devarājā mama nikkhantabhāvaṃ aññāsi maññe’’ti cintetvā sāṭakaṃ apanetvā rattavākaciraṃ nivāsetvā ca pārupitvā ca ajinacammaṃ ekaṃsagataṃ akāsi, jaṭāmaṇḍalaṃ bandhitvā khārikājaṃ aṃse katvā kattaradaṇḍaṃ gahetvā paṇṇasālato nikkhamitvā caṅkamaṃ āruyha katipayavāre aparāparaṃ caṅkamitvā pabbajjāsiriyā vanaṃ upasobhayamāno kasiṇaparikammaṃ katvā pabbajitato sattame divase aṭṭha samāpattiyo pañca abhiññāyo ca nibbattetvā uñchācariyāya vanamūlaphalāhāro ekakova vihāsi. Mātāpitaro mittasuhajjādayo ñātivaggāpissa taṃ apassantā rodantā paridevantā vicaranti.
ਅਥੇਕੋ વਨਚਰਕੋ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਪਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮਪਦੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਏਥ ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ વਨਚਰਕੇਨ ਦੇਸਿਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗੋਧਾવਰਿਨਦੀਤੀਰਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਦੀਤੀਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਰਪਿ ਤੇਸਂ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਰਾਜਾਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਇਸਿਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ વਸਨਭਾવੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਰਾਜਾਨੋ ਰਟ੍ਠવਾਸੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ, ਸਮਾਗਮੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਸਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਯੋ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਤਸ੍ਸੋવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਝਾਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤਾ ਸਾਲਿਸ੍ਸਰੋ ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਅਨੁਸਿਸ੍ਸੋ ਨਾਰਦੋਤਿ ਸਤ੍ਤ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਨੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਪਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮੋ ਪਰਿਪੂਰਿ। ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ।
Atheko vanacarako araññaṃ pavisitvā kapiṭṭhakaassamapade nisinnaṃ mahāsattaṃ disvā sañjānitvā gantvā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā nagaraṃ gantvā tassa mātāpitūnaṃ ārocesi. Te rañño ārocayiṃsu. Rājā ‘‘etha naṃ passissāmā’’ti tassa mātāpitaro gahetvā mahājanaparivuto vanacarakena desitena maggena godhāvarinadītīraṃ pāpuṇi. Bodhisatto nadītīraṃ āgantvā ākāse nisinno dhammaṃ desetvā te sabbe assamapadaṃ pavesetvā tatrapi tesaṃ ākāse nisinnova kāmesu ādīnavaṃ pakāsetvā dhammaṃ desesi. Rājānaṃ ādiṃ katvā sabbeva pabbajiṃsu. Bodhisatto isigaṇaparivuto tattheva vasi. Athassa tattha vasanabhāvo sakalajambudīpe pākaṭo ahosi. Aññepi rājāno raṭṭhavāsīhi saddhiṃ āgantvā tassa santike pabbajiṃsu, samāgamo mahā ahosi. Anupubbena anekasatasahassaparisā ahesuṃ. Yo kāmavitakkaṃ vā byāpādavitakkaṃ vā vihiṃsāvitakkaṃ vā vitakketi, mahāsatto gantvā tassa purato ākāse nisīditvā dhammaṃ deseti, kasiṇaparikammaṃ ācikkhati. Tassovāde ṭhatvā aṭṭha samāpattiyo uppādetvā jhānanipphattiṃ pattā sālissaro meṇḍissaro pabbato kāḷadevilo kisavaccho anusisso nāradoti satta jeṭṭhantevāsino ahesuṃ. Aparabhāge kapiṭṭhakaassamo paripūri. Isigaṇassa vasanokāso nappahoti.
ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਾਲਿਸ੍ਸਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਲਿਸ੍ਸਰ, ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਮੋ ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਇਸਿਗਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਕਲਪ੍ਪਚੁਲ੍ਲਕਨਿਗਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਂ ਇਸਿਗਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇਸੁ ਪੁਨ ਅਸ੍ਸਮੋ ਪਰਿਪੂਰਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰ, ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਇਸਿਗਣਂ ਆਦਾਯ ਸੁਰਟ੍ਠਜਨਪਦਸ੍ਸ ਸੀਮਨ੍ਤਰੇ ਸਾਤੋਦਿਕਾ ਨਾਮ ਨਦੀ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਤੀਰੇ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ, ਪੁਨ ਕਪਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮੋ ਪਰਿਪੂਰਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਪਬ੍ਬਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਤ, ਤ੍વਂ ਮਹਾਅਟવਿਯਂ ਅਞ੍ਜਨਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਚਤੁਤ੍ਥવਾਰੇ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲ, ਤ੍વਂ ਦਕ੍ਖਿਣਪਥੇ ਅવਨ੍ਤਿਰਟ੍ਠੇ ਘਨਸੇਲਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਪੁਨ ਕਪਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮੋ ਪਰਿਪੂਰਿ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਇਸਿਗਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡਕਿਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਕੁਮ੍ਭવਤਿਨਗਰਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਿਹਾਸਿ। ਨਾਰਦੋ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ ਅਞ੍ਜਨਗਿਰਿਨਾਮਕੇ ਪਬ੍ਬਤਜਾਲਨ੍ਤਰੇ વਿਹਾਸਿ। ਅਨੁਸਿਸ੍ਸੋ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇવ ਅਹੋਸਿ।
Atha mahāsatto sālissaraṃ āmantetvā ‘‘sālissara, ayaṃ assamo isigaṇassa nappahoti, tvaṃ imaṃ isigaṇaṃ gahetvā majjharañño vijite kalappacullakanigamaṃ upanissāya vasāhī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti tassa vacanaṃ sampaṭicchitvā anekasahassaṃ isigaṇaṃ gahetvā gantvā tattha vāsaṃ kappesi. Manussesu āgantvā pabbajantesu puna assamo paripūri. Bodhisatto meṇḍissaraṃ āmantetvā, ‘‘meṇḍissara, tvaṃ imaṃ isigaṇaṃ ādāya suraṭṭhajanapadassa sīmantare sātodikā nāma nadī atthi, tassā tīre vasāhī’’ti uyyojesi, puna kapiṭṭhakaassamo paripūri. Etenupāyena tatiyavāre pabbataṃ āmantetvā ‘‘pabbata, tvaṃ mahāaṭaviyaṃ añjanapabbato nāma atthi, taṃ upanissāya vasāhī’’ti pesesi. Catutthavāre kāḷadevilaṃ āmantetvā ‘‘kāḷadevila, tvaṃ dakkhiṇapathe avantiraṭṭhe ghanaselapabbato nāma atthi, taṃ upanissāya vasāhī’’ti pesesi. Puna kapiṭṭhakaassamo paripūri, pañcasu ṭhānesu anekasatasahassaisigaṇo ahosi. Kisavaccho pana mahāsattaṃ āpucchitvā daṇḍakirañño vijite kumbhavatinagaraṃ nāma atthi, taṃ upanissāya uyyāne vihāsi. Nārado majjhimadese añjanagirināmake pabbatajālantare vihāsi. Anusisso pana mahāsattassa santikeva ahosi.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਦਣ੍ਡਕਿਰਾਜਾ ਏਕਂ ਲਦ੍ਧਸਕ੍ਕਾਰਂ ਗਣਿਕਂ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਸਿ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਸવਚ੍ਛਤਾਪਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਤਸ੍ਸੂਪਰਿ ਬਹਲਖੇਲ਼ਂ ਨਿਟ੍ਠੁਭਨ੍ਤੀ ਕਿਸવਚ੍ਛਤਾਪਸਸ੍ਸ ਜਟਨ੍ਤਰੇ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸੀਸੇਯੇવ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਯਂ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਗਤਾ। ਰਾਜਾਪਿ ਤਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਾਕਤਿਕਮੇવ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਮੋਹਮੂਲ਼੍ਹਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ ਮਮ੍ਪਿ ਰਾਜਾ ਪੁਨ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ ਮਯਾ ਯਸੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਮਕਾਸਿ। ਤਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਰਾਜਾ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਠਾਨਤੋ ਚਾવੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਪੁਨ ਠਾਨਂ ਲਭਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ‘‘ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਸਰੀਰੇ ਕਲਿਸ੍ਸ ਪવਾਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਰਾਜਾ ਪੁਨ ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪ੍ਪਿ। ਸੋ ਸੇਨਙ੍ਗਪਰਿવੁਤੋ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਮੋਹਮੂਲ਼੍ਹੋ ਪੁਰੋਹਿਤੋ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜਯਂ ਇਚ੍ਛਥ, ਉਦਾਹੁ ਪਰਾਜਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ ਯਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਯੇ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਯਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਜਟਨ੍ਤਰੇ ਖੇਲ਼ਂ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਯਿ। ਬਲਕਾਯੋਪਿਸ੍ਸ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।
Tasmiṃ kāle daṇḍakirājā ekaṃ laddhasakkāraṃ gaṇikaṃ ṭhānā cāvesi. Sā attano dhammatāya vicarantī uyyānaṃ gantvā kisavacchatāpasaṃ disvā ‘‘ayaṃ kāḷakaṇṇī bhavissati, imassa sarīre kaliṃ pavāhetvā nhatvā gamissāmī’’ti dantakaṭṭhaṃ khāditvā sabbapaṭhamaṃ tassūpari bahalakheḷaṃ niṭṭhubhantī kisavacchatāpasassa jaṭantare niṭṭhubhitvā dantakaṭṭhampissa sīseyeva khipitvā sayaṃ sīsaṃ nhāyitvā gatā. Rājāpi taṃ saritvā puna pākatikameva akāsi. Sā mohamūḷhā hutvā ‘‘kāḷakaṇṇisarīre kaliṃ pavāhetvā mampi rājā puna ṭhāne ṭhapeti mayā yaso laddho’’ti saññamakāsi. Tato nacirasseva rājā purohitaṃ ṭhānato cāvesi. So tassā santikaṃ gantvā ‘‘tvaṃ kena kāraṇena puna ṭhānaṃ labhasī’’ti pucchi. Athassa sā ‘‘rājuyyāne kāḷakaṇṇisarīre kalissa pavāhitattā’’ti ārocesi. Purohito gantvā tatheva tassa sarīre kaliṃ pavāhesi, tampi rājā puna ṭhāne ṭhapesi. Athassa aparabhāge paccanto kuppi. So senaṅgaparivuto yuddhāya nikkhami. Atha naṃ mohamūḷho purohito, ‘‘mahārāja, kiṃ tumhe jayaṃ icchatha, udāhu parājaya’’nti pucchitvā ‘‘jaya’’nti vutte – ‘‘tena hi rājuyyāne kāḷakaṇṇī vasati, tassa sarīre kaliṃ pavāhetvā yāhī’’ti āha. So tassa kathaṃ gahetvā ‘‘ye mayā saddhiṃ āgacchanti, te uyyāne kāḷakaṇṇisarīre kaliṃ pavāhentū’’ti vatvā uyyānaṃ pavisitvā dantakaṭṭhaṃ khāditvā sabbapaṭhamaṃ sayameva tassa jaṭantare kheḷaṃ niṭṭhubhitvā dantakaṭṭhañca khipitvā sīsaṃ nhāyi. Balakāyopissa tathā akāsi.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸੇਨਾਪਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾਪਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆવੁਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੇવਤਾ ਪਨ ਕੁਪਿਤਾ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਕਲਰਟ੍ਠਂ ਅਰਟ੍ਠਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਯਾਹੀਤਿ। ਸੋ ਭੀਤਤਸਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ, ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਆਦਾਯ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਰਟ੍ਠਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਤਰੁਣਤਾਪਸੇ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਸવਚ੍ਛਂ ਮਞ੍ਚਸਿવਿਕਾਯ ਆਨੇਥਾ’’ਤਿ ਆਕਾਸੇਨ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਚੋਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੇ ਦੇવਤਾ ਪਠਮਂ ਦੇવਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸੁਂ, વਸ੍ਸੋਘੇਨ ਸਬ੍ਬਕੁਣਪੇਸੁ ਅવਹਟੇਸੁ ਸੁਦ੍ਧવਾਲੁਕવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਸੁਦ੍ਧવਾਲੁਕਮਤ੍ਥਕੇ ਦਿਬ੍ਬਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਦਿਬ੍ਬਪੁਪ੍ਫਮਤ੍ਥਕੇ ਮਾਸਕવਸ੍ਸਂ, ਮਾਸਕਮਤ੍ਥਕੇ ਕਹਾਪਣવਸ੍ਸਂ, ਕਹਾਪਣਮਤ੍ਥਕੇ ਦਿਬ੍ਬਾਭਰਣવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਭਰਣਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਸਰੀਰੇ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਆવੁਧવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਉਪਰਿ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ વੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰਾ ਪਤਿਂਸੁ , ਤੇਸਂ ਉਪਰਿ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਿ ਪਤਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਉਪਰਿ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਪੂਰਯਨ੍ਤਂ ਸੁਖੁਮવਾਲੁਕવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਏવਂ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਟ੍ਠਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਅਰਟ੍ਠਭਾવੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਞ੍ਞਾਯਿ।
Tasmiṃ pakkante senāpati gantvā tāpasaṃ disvā dantakaṭṭhādīni nīharitvā sādhukaṃ nhāpetvā ‘‘bhante, rañño kiṃ bhavissatī’’ti pucchi. Āvusā mayhaṃ manopadoso natthi, devatā pana kupitā ito sattame divase sakalaraṭṭhaṃ araṭṭhaṃ karissanti, tvaṃ puttadāraṃ gahetvā sīghaṃ palāyitvā aññattha yāhīti. So bhītatasito gantvā rañño ārocesi, rājā tassa vacanaṃ na gaṇhi. So nivattitvā attano gehaṃ gantvā puttadāraṃ ādāya palāyitvā aññaṃ raṭṭhaṃ agamāsi. Sarabhaṅgasatthā taṃ kāraṇaṃ ñatvā dve taruṇatāpase pesetvā ‘‘kisavacchaṃ mañcasivikāya ānethā’’ti ākāsena āṇāpesi. Rājā yujjhitvā core gahetvā nagarameva paccāgami. Tasmiṃ āgate devatā paṭhamaṃ devaṃ vassāpesuṃ, vassoghena sabbakuṇapesu avahaṭesu suddhavālukavassaṃ vassi, suddhavālukamatthake dibbapupphavassaṃ vassi, dibbapupphamatthake māsakavassaṃ, māsakamatthake kahāpaṇavassaṃ, kahāpaṇamatthake dibbābharaṇavassaṃ vassi, manussā somanassappattā hiraññasuvaṇṇābharaṇāni gaṇhituṃ ārabhiṃsu. Atha nesaṃ sarīre sampajjalitaṃ nānappakāraṃ āvudhavassaṃ vassi, manussā khaṇḍākhaṇḍikaṃ chijjiṃsu. Atha nesaṃ upari mahantamahantā vītaccitaṅgārā patiṃsu , tesaṃ upari mahantamahantāni pajjalitapabbatakūṭāni patiṃsu, tesaṃ upari saṭṭhihatthaṭṭhānaṃ pūrayantaṃ sukhumavālukavassaṃ vassi. Evaṃ saṭṭhiyojanaṭṭhānaṃ araṭṭhaṃ ahosi, tassa evaṃ araṭṭhabhāvo sakalajambudīpe paññāyi.
ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਰਟ੍ਠਾਧਿਪਤਿਨੋ ਕਾਲਿਙ੍ਗੋ, ਅਟ੍ਠਕੋ, ਭੀਮਰਥੋਤਿ ਤਯੋ ਰਾਜਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕਲਾਬੁਕਾਸਿਕਰਾਜਾ ਖਨ੍ਤਿવਾਦਿਤਾਪਸੇ ਅਪਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਤਿ ਸੂਯਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਰਾਜਾ ਤਾਪਸੇ ਸੁਨਖੇਹਿ ਖਾਦਾਪੇਤ੍વਾ, ਸਹਸ੍ਸਬਾਹੁ ਅਜ੍ਜੁਨੋ ਚ ਅਙ੍ਗੀਰਸੇ ਅਪਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ, ਇਦਾਨਿ ਦਣ੍ਡਕਿਰਾਜਾ ਕਿਸવਚ੍ਛੇ ਅਪਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਹ ਰਟ੍ਠੇਨ વਿਨਾਸਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸੂਯਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਮਯਂ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਤਂ ਨੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਞ੍ਞੋ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ । ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਤੇ ਪਨ ‘‘ਅਸੁਕੋਪਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਏਕੇਕੋ ‘‘ਅਹਮੇવ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤੇਸਂ ਗੋਧਾવਰਿਨਦਿਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇ ਰਥੇਹਿ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਯੋਪਿ ਏਕਮੇવ ਰਥਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਗੋਧਾવਰਿਨਦੀਤੀਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
Atha tassa raṭṭhassa anantararaṭṭhādhipatino kāliṅgo, aṭṭhako, bhīmarathoti tayo rājāno cintayiṃsu – ‘‘pubbe bārāṇasiyaṃ kalābukāsikarājā khantivāditāpase aparajjhitvā pathaviṃ paviṭṭhoti sūyati, tathā ‘‘nāḷikerarājā tāpase sunakhehi khādāpetvā, sahassabāhu ajjuno ca aṅgīrase aparajjhitvā, idāni daṇḍakirājā kisavacche aparajjhitvā saha raṭṭhena vināsaṃ patto’’ti sūyati. Imesaṃ pana catunnaṃ rājūnaṃ nibbattaṭṭhānaṃ mayaṃ na jānāma, taṃ no ṭhapetvā sarabhaṅgasatthāraṃ añño kathetuṃ samattho nāma natthi, taṃ upasaṅkamitvā ime pañhe pucchissāmā’’ti . Te tayopi mahantena parivārena pañhapucchanatthāya nikkhamiṃsu. Te pana ‘‘asukopi nikkhanto’’ti na jānanti, ekeko ‘‘ahameva gacchāmī’’ti maññati, tesaṃ godhāvarinadito avidūre samāgamo ahosi. Te rathehi otaritvā tayopi ekameva rathaṃ abhiruyha godhāvarinadītīraṃ sampāpuṇiṃsu.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਤ ਪਞ੍ਹੇ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮੇਪਿ ਤਯੋ ਰਾਜਾਨੋ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਗੋਧਾવਰਿਨਦੀਤੀਰਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਏਤੇਸਂ ਪਞ੍ਹੇਪਿ ਅਹਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਦੇવਲੋਕੇਸੁ ਦੇવਤਾਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਓਤਰਿ। ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਤੁਂ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾ ਇਸਯੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਮਣ੍ਡਪਞ੍ਚ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾ ਇਸਿਗਣਾ ਕਿਸવਚ੍ਛਸ੍ਸ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਨਚਿਤਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਝਾਪੇਸੁਂ। ਆਲ਼ਾਹਨਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਦਿਬ੍ਬਕੁਸੁਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਇਸਿਗਣੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਰਾਜੂਨਂ ਨਦੀਤੀਰਂ ਆਗਤਕਾਲੇ ਮਹਾਸੇਨਾવਾਹਨਤੂਰਿਯਸਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨੁਸਿਸ੍ਸਂ ਤਾਪਸਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾવ ਜਾਨਾਹਿ, ਕਿਂ ਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨવਸੇਨ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tasmiṃ khaṇe sakko paṇḍukambalasilāsane nisinno satta pañhe cintetvā ‘‘ime pañhe ṭhapetvā sarabhaṅgasatthāraṃ añño sadevake loke kathetuṃ samattho nāma natthi, taṃ ime pañhe pucchissāmi, imepi tayo rājāno sarabhaṅgasatthāraṃ pañhaṃ pucchituṃ godhāvarinadītīraṃ pattā, etesaṃ pañhepi ahameva pucchissāmī’’ti dvīsu devalokesu devatāhi parivuto devalokato otari. Taṃ divasameva kisavaccho kālamakāsi. Tassa sarīrakiccaṃ kāretuṃ catūsu ṭhānesu anekasahassā isayo tattheva gantvā pañcasu ṭhānesu maṇḍapañca kāretvā anekasahassā isigaṇā kisavacchassa tāpasassa candanacitakaṃ katvā sarīraṃ jhāpesuṃ. Āḷāhanassa samantā aḍḍhayojanamatte ṭhāne dibbakusumavassaṃ vassi. Mahāsatto tassa sarīranikkhepaṃ kārāpetvā assamaṃ pavisitvā tehi isigaṇehi parivuto nisīdi. Tesampi rājūnaṃ nadītīraṃ āgatakāle mahāsenāvāhanatūriyasaddo ahosi. Mahāsatto taṃ sutvā anusissaṃ tāpasaṃ āmantetvā ‘‘tāta, tvaṃ gantvā tāva jānāhi, kiṃ saddo nāmeso’’ti āha. So pānīyaghaṭaṃ ādāya tattha gantvā te rājāno disvā pucchanavasena paṭhamaṃ gāthamāha –
੫੦.
50.
‘‘ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਕੁਣ੍ਡਲਿਨੋ ਸੁવਤ੍ਥਾ, વੇਲ਼ੁਰਿਯਮੁਤ੍ਤਾਥਰੁਖਗ੍ਗਬਨ੍ਧਾ।
‘‘Alaṅkatā kuṇḍalino suvatthā, veḷuriyamuttātharukhaggabandhā;
ਰਥੇਸਭਾ ਤਿਟ੍ਠਥ ਕੇ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਕਥਂ વੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ’’ਤਿ॥
Rathesabhā tiṭṭhatha ke nu tumhe, kathaṃ vo jānanti manussaloke’’ti.
ਤਤ੍ਥ વੇਲ਼ੁਰਿਯਮੁਤ੍ਤਾਥਰੁਖਗ੍ਗਬਨ੍ਧਾਤਿ વੇਲ਼ੁਰਿਯਮਣੀਹਿ ਚੇવ ਮੁਤ੍ਤਾਲਮ੍ਬਕੇਹਿ ਚ ਅਲਙ੍ਕਤਥਰੂਹਿ ਖਗ੍ਗਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਤਿਟ੍ਠਥਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਰਥੇ ਤਿਟ੍ਠਥ। ਕੇ ਨੂਤਿ ਕੇ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਕਥਂ વੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ?
Tattha veḷuriyamuttātharukhaggabandhāti veḷuriyamaṇīhi ceva muttālambakehi ca alaṅkatatharūhi khaggaratanehi samannāgatā. Tiṭṭhathāti ekasmiṃ rathe tiṭṭhatha. Ke nūti ke nāma tumhe, kathaṃ vo sañjānantīti?
ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਥਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਕਰਾਜਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Te tassa vacanaṃ sutvā rathā otaritvā vanditvā aṭṭhaṃsu. Tesu aṭṭhakarājā tena saddhiṃ sallapanto dutiyaṃ gāthamāha –
੫੧.
51.
‘‘ਅਹਮਟ੍ਠਕੋ ਭੀਮਰਥੋ ਪਨਾਯਂ, ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਾਜਾ ਪਨ ਉਗ੍ਗਤੋਯਂ।
‘‘Ahamaṭṭhako bhīmaratho panāyaṃ, kāliṅgarājā pana uggatoyaṃ;
ਸੁਸਞ੍ਞਤਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ, ਇਧਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਯੇਮ੍ਹ ਪਞ੍ਹੇ’’ਤਿ॥
Susaññatānaṃ isīnaṃ dassanāya, idhāgatā pucchitāyemha pañhe’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਗਤੋਤਿ ਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਚ ਪਾਕਟੋ ਪਞ੍ਞਾਤੋ। ਸੁਸਞ੍ਞਤਾਨਂ ਇਸੀਨਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਮਯਂ વਨਕੀਲ਼ਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਸੁਸਞ੍ਞਤਾਨਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਇਧਾਗਤਾ। ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਯੇਮ੍ਹ ਪਞ੍ਹੇਤਿ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਏਮ੍ਹ, ਆਗਤਾਮ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯ-ਕਾਰੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਨ੍ਧਿਕਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tattha uggatoti cando viya sūriyo viya ca pākaṭo paññāto. Susaññatānaṃ isīnanti, bhante, na mayaṃ vanakīḷādīnaṃ atthāya āgatā, atha kho kāyādīhi susaññatānaṃ sīlasampannānaṃ isīnaṃ dassanatthāya idhāgatā. Pucchitāyemha pañheti sarabhaṅgasatthāraṃ pañhe pucchituṃ emha, āgatāmhāti attho. Ya-kāro byañjanasandhikaroti veditabbo.
ਅਥ ਨੇ ਤਾਪਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਞ੍ਞੇવ ਆਗਤਾਤ੍ਥ, ਤੇਨ ਹਿ ਨ੍ਹਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਮੇવ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਦਕਥੇવੇ ਪੁਞ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਰਾਜਾਨਂ ਦੇવਗਣਪਰਿવੁਤਂ ਏਰਾવਣਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤਂ ਓਤਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atha ne tāpaso ‘‘sādhu mahārājā, āgantabbaṭṭhānaññeva āgatāttha, tena hi nhatvā vissamitvā assamapadaṃ pavisitvā isigaṇaṃ vanditvā sarabhaṅgasatthārameva pañhaṃ pucchathā’’ti tehi saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā pānīyaghaṭaṃ ukkhipitvā udakatheve puñchanto ākāsaṃ olokento sakkaṃ devarājānaṃ devagaṇaparivutaṃ erāvaṇakkhandhavaragataṃ otarantaṃ disvā tena saddhiṃ sallapanto tatiyaṃ gāthamāha –
੫੨.
52.
‘‘વੇਹਾਯਸਂ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ, ਪਥਦ੍ਧੁਨੋ ਪਨ੍ਨਰਸੇવ ਚਨ੍ਦੋ।
‘‘Vehāyasaṃ tiṭṭhasi antalikkhe, pathaddhuno pannaraseva cando;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਕ੍ਖ ਮਹਾਨੁਭਾવ, ਕਤਂ ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ’’ਤਿ॥
Pucchāmi taṃ yakkha mahānubhāva, kataṃ taṃ jānanti manussaloke’’ti.
ਤਤ੍ਥ વੇਹਾਯਸਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਆਕਾਸੇ ਤਿਟ੍ਠਸਿ। ਪਥਦ੍ਧੁਨੋਤਿ ਪਥਦ੍ਧਗਤੋ, ਅਦ੍ਧਪਥੇ ਗਗਨਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha vehāyasanti abbhuggantvā antalikkhe ākāse tiṭṭhasi. Pathaddhunoti pathaddhagato, addhapathe gaganamajjhe ṭhitoti attho.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā sakko catutthaṃ gāthamāha –
੫੩.
53.
‘‘ਯਮਾਹੁ ਦੇવੇਸੁ ‘ਸੁਜਮ੍ਪਤੀ’ਤਿ, ‘ਮਘવਾ’ਤਿ ਤਂ ਆਹੁ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ।
‘‘Yamāhu devesu ‘sujampatī’ti, ‘maghavā’ti taṃ āhu manussaloke;
ਸ ਦੇવਰਾਜਾ ਇਦਮਜ੍ਜ ਪਤ੍ਤੋ, ਸੁਸਞ੍ਞਤਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ॥
Sa devarājā idamajja patto, susaññatānaṃ isīnaṃ dassanāyā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸ ਦੇવਰਾਜਾਤਿ ਸੋ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ। ਇਦਮਜ੍ਜ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਜ ਆਗਤੋ। ਦਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ વਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਆਹ।
Tattha sa devarājāti so ahaṃ sakko devarājā. Idamajja pattoti idaṃ ṭhānaṃ ajja āgato. Dassanāyāti dassanatthāya vandanatthāya sarabhaṅgasatthārañca pañhaṃ pucchanatthāyāti āha.
ਅਥ ਨਂ ਅਨੁਸਿਸ੍ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਆਦਾਯ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਾਜੂਨਂ ਦੇવਰਾਜਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਭਾવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਇਸਿਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਮਹਾવਿਸਾਲਮਾਲ਼ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਯੋ ਰਾਜਾਨੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਠਿਤੋ ਇਸਿਗਣਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਮਾਨੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atha naṃ anusisso ‘‘sādhu, mahārāja, tumhe pacchā āgacchathā’’ti vatvā pānīyaghaṭaṃ ādāya assamapadaṃ pavisitvā pānīyaghaṭaṃ paṭisāmetvā tiṇṇaṃ rājūnaṃ devarājassa ca pañhapucchanatthāya āgatabhāvaṃ mahāsattassa ārocesi. So isigaṇaparivuto mahāvisālamāḷake nisīdi. Tayo rājāno āgantvā isigaṇaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Sakkopi otaritvā isigaṇaṃ upasaṅkamitvā añjaliṃ paggayha ṭhito isigaṇaṃ vaṇṇetvā vandamāno pañcamaṃ gāthamāha –
੫੪.
54.
‘‘ਦੂਰੇ ਸੁਤਾ ਨੋ ਇਸਯੋ ਸਮਾਗਤਾ, ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਇਦ੍ਧਿਗੁਣੂਪਪਨ੍ਨਾ।
‘‘Dūre sutā no isayo samāgatā, mahiddhikā iddhiguṇūpapannā;
વਨ੍ਦਾਮਿ ਤੇ ਅਯਿਰੇ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਯੇ ਜੀવਲੋਕੇਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਸੇਟ੍ਠਾ’’ਤਿ॥
Vandāmi te ayire pasannacitto, ye jīvalokettha manussaseṭṭhā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਦੂਰੇ ਸੁਤਾ ਨੋਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਦੂਰੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਠਿਤੇਹਿਯੇવ ਸੁਤਾਤਿ ਮਮਾਯਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਇਧ ਸਮਾਗਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਸਯੋ ਦੂਰੇ ਸੁਤਾ ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ વਿਸ੍ਸੁਤਾ ਪਾਕਟਾਤਿ। ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾવਾ। ਇਦ੍ਧਿਗੁਣੂਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਇਦ੍ਧਿਗੁਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਅਯਿਰੇਤਿ, ਅਯ੍ਯੇ। ਯੇਤਿ ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸੇਟ੍ਠਾਤਿ।
Tattha dūre sutā noti, bhante, amhehi tumhe dūre devaloke ṭhitehiyeva sutāti mamāyanto evamāha. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime idha samāgatā amhākaṃ isayo dūre sutā yāva brahmalokā vissutā pākaṭāti. Mahiddhikāti mahānubhāvā. Iddhiguṇūpapannāti pañcavidhena iddhiguṇena samannāgatā. Ayireti, ayye. Yeti ye tumhe imasmiṃ jīvaloke manussesu seṭṭhāti.
ਏવਂ ਇਸਿਗਣਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਛ ਨਿਸਜ੍ਜਦੋਸੇ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਇਸੀਨਂ ਅਧੋવਾਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨੁਸਿਸ੍ਸੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ isigaṇaṃ vaṇṇetvā sakko cha nisajjadose pariharanto ekamantaṃ nisīdi. Atha naṃ isīnaṃ adhovāte nisinnaṃ disvā anusisso chaṭṭhaṃ gāthamāha –
੫੫.
55.
‘‘ਗਨ੍ਧੋ ਇਸੀਨਂ ਚਿਰਦਿਕ੍ਖਿਤਾਨਂ, ਕਾਯਾ ਚੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਾਲੁਤੇਨ।
‘‘Gandho isīnaṃ ciradikkhitānaṃ, kāyā cuto gacchati mālutena;
ਇਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤ, ਗਨ੍ਧੋ ਇਸੀਨਂ ਅਸੁਚਿ ਦੇવਰਾਜਾ’’ਤਿ॥
Ito paṭikkamma sahassanetta, gandho isīnaṃ asuci devarājā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਚਿਰਦਿਕ੍ਖਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ। ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਕਮ ਅਪੇਹਿ। ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤਾਤਿ ਆਲਪਨਮੇਤਂ। ਸਕ੍ਕੋ ਹਿ ਅਮਚ੍ਚਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਏਕਕੋવ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ । ਅਥ વਾ ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਦੇવਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮਨਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤਾ । ਅਸੁਚੀਤਿ ਸੇਦਮਲਾਦੀਹਿ ਪਰਿਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਸੁਚਿਕਾਮਾ, ਤੇਨ વੋ ਏਸ ਗਨ੍ਧੋ ਬਾਧਤੀਤਿ।
Tattha ciradikkhitānanti cirapabbajitānaṃ. Paṭikkammāti paṭikkama apehi. Sahassanettāti ālapanametaṃ. Sakko hi amaccasahassehi cintitaṃ atthaṃ ekakova passati, tasmā ‘‘sahassanetto’’ti vuccati . Atha vā sahassanettānaṃ pana devānaṃ dassanūpacārātikkamanasamatthoti sahassanettā . Asucīti sedamalādīhi paribhāvitattā duggandho, tumhe ca sucikāmā, tena vo esa gandho bādhatīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā sakko itaraṃ gāthamāha –
੫੬.
56.
‘‘ਗਨ੍ਧੋ ਇਸੀਨਂ ਚਿਰਦਿਕ੍ਖਿਤਾਨਂ, ਕਾਯਾ ਚੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤੁ ਮਾਲੁਤੇਨ।
‘‘Gandho isīnaṃ ciradikkhitānaṃ, kāyā cuto gacchatu mālutena;
વਿਚਿਤ੍ਤਪੁਪ੍ਫਂ ਸੁਰਭਿਂવ ਮਾਲਂ, ਗਨ੍ਧਞ੍ਚ ਏਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾਮ ਭਨ੍ਤੇ।
Vicittapupphaṃ surabhiṃva mālaṃ, gandhañca etaṃ pāṭikaṅkhāma bhante;
ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਦੇવਾ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞਿਨੋ’’ਤਿ॥
Na hettha devā paṭikkūlasaññino’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤੂਤਿ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪવਤ੍ਤਤੁ, ਨਾਸਪੁਟਂ ਨੋ ਪਹਰਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾਮਾਤਿ ਇਚ੍ਛਾਮ ਪਤ੍ਥੇਮ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧੇ ਦੇવਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਸਞ੍ਞਿਨੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਯੇવ ਹਿ ਦੇવਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਤਿ।
Tattha gacchatūti yathāsukhaṃ pavattatu, nāsapuṭaṃ no paharatūti attho. Pāṭikaṅkhāmāti icchāma patthema. Etthāti etasmiṃ gandhe devā jigucchasaññino na honti. Dussīleyeva hi devā jigucchanti, na sīlavanteti.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਸਿਸ੍ਸ ਅਹਂ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਆਗਤੋ, ਓਕਾਸਂ ਮੇ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਇਸਿਗਣਂ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –
Evañca pana vatvā ‘‘bhante, anusissa ahaṃ mahantena ussāhena pañhaṃ pucchituṃ āgato, okāsaṃ me karohī’’ti āha. So tassa vacanaṃ sutvā uṭṭhāyāsanā isigaṇaṃ okāsaṃ karonto gāthādvayamāha –
੫੭.
57.
‘‘ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ ਭੂਤਪਤੀ ਯਸਸ੍ਸੀ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਕ੍ਕੋ ਮਘવਾ ਸੁਜਮ੍ਪਤਿ।
‘‘Purindado bhūtapatī yasassī, devānamindo sakko maghavā sujampati;
ਸ ਦੇવਰਾਜਾ ਅਸੁਰਗਣਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੋ, ਓਕਾਸਮਾਕਙ੍ਖਤਿ ਪਞ੍ਹ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ॥
Sa devarājā asuragaṇappamaddano, okāsamākaṅkhati pañha pucchituṃ.
੫੮.
58.
‘‘ਕੋ ਨੇવਿਮੇਸਂ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ, ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨਿਪੁਣੇ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Ko nevimesaṃ idha paṇḍitānaṃ, pañhe puṭṭho nipuṇe byākarissati;
ਤਿਣਞ੍ਚ ਰਞ੍ਞਂ ਮਨੁਜਾਧਿਪਾਨਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ વਾਸવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥
Tiṇañca raññaṃ manujādhipānaṃ, devānamindassa ca vāsavassā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸੇવ ਗੁਣਨਾਮਾਨਿ। ਸੋ ਹਿ ਪੁਰੇ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ, ਭੂਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਕਤ੍ਤਾ ਭੂਤਪਤਿ, ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਦਾਯ ਯਸਸ੍ਸੀ, ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਤਾਯ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ વਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕੋ, ਪੁਰਿਮਜਾਤਿવਸੇਨ ਮਘવਾ, ਸੁਜਾਯ ਅਸੁਰਕਞ੍ਞਾਯ ਪਤਿਭਾવੇਨ ਸੁਜਮ੍ਪਤਿ, ਦੇવਾਨਂ ਰਞ੍ਜਨਤਾਯ ਦੇવਰਾਜਾ। ਕੋ ਨੇવਾਤਿ ਕੋ ਨੁ ਏવ। ਨਿਪੁਣੇਤਿ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮੇ ਪਞ੍ਹੇ। ਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਰਾਜੂਨਂ। ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੋ ਇਮੇਸਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਸ੍ਸਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਨੇਸਂ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਥਾਤਿ વਦਤਿ।
Tattha ‘‘purindado’’tiādīni sakkasseva guṇanāmāni. So hi pure dānaṃ dinnattā purindado, bhūtesu jeṭṭhakattā bhūtapati, parivārasampadāya yasassī, paramissaratāya devānamindo, sattannaṃ vattapadānaṃ suṭṭhu katattā sakko, purimajātivasena maghavā, sujāya asurakaññāya patibhāvena sujampati, devānaṃ rañjanatāya devarājā. Ko nevāti ko nu eva. Nipuṇeti saṇhasukhume pañhe. Raññanti rājūnaṃ. Imesaṃ catunnaṃ rājūnaṃ manaṃ gahetvā ko imesaṃ paṇḍitānaṃ isīnaṃ pañhe kathessati, pañhaṃ nesaṃ kathetuṃ samatthaṃ jānāthāti vadati.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣੋ, ‘‘ਮਾਰਿਸ, ਅਨੁਸਿਸ੍ਸ ਤ੍વਂ ਪਥવਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਯ ਕਥੇਸਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਏਤੇਸਂ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā isigaṇo, ‘‘mārisa, anusissa tvaṃ pathaviyaṃ ṭhatvā pathaviṃ apassanto viya kathesi, ṭhapetvā sarabhaṅgasatthāraṃ ko añño etesaṃ pañhaṃ kathetuṃ samattho’’ti vatvā gāthamāha –
੫੯.
59.
‘‘ਅਯਂ ਇਸਿ ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਤਪਸ੍ਸੀ, ਯਤੋ ਜਾਤੋ વਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਾ।
‘‘Ayaṃ isi sarabhaṅgo tapassī, yato jāto virato methunasmā;
ਆਚੇਰਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁવਿਨੀਤਰੂਪੋ, ਸੋ ਨੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਿ વਿਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
Āceraputto suvinītarūpo, so nesaṃ pañhāni viyākarissatī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸਰਭਙ੍ਗੋਤਿ ਸਰੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਸਰਪਾਸਾਦਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕੇਨ ਸਰੇਨ ਤੇ ਸਰੇ ਪਾਤੇਨ੍ਤੋ ਭਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੇ ਅਕਾਸੀਤਿ ਸਰਭਙ੍ਗੋ। ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਾਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਤੋ। ਸੋ ਕਿਰ ਮੇਥੁਨਂ ਅਸੇવਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਆਚੇਰਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ।
Tattha sarabhaṅgoti sare khipitvā ākāse sarapāsādādīni katvā puna ekena sarena te sare pātento bhaṅgavibhaṅge akāsīti sarabhaṅgo. Methunasmāti methunadhammato. So kira methunaṃ asevitvā pabbajito. Āceraputtoti rañño ācariyassa purohitassa putto.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣੋ ਅਨੁਸਿਸ੍ਸਂ ਆਹ – ‘‘ਮਾਰਿਸ, ਤ੍વਮੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਸਕ੍ਕੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹਕਥਨਾਯ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Evañca pana vatvā isigaṇo anusissaṃ āha – ‘‘mārisa, tvameva satthāraṃ vanditvā isigaṇassa vacanena sakkena pucchitapañhakathanāya okāsaṃ kārehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā satthāraṃ vanditvā okāsaṃ kārento anantaraṃ gāthamāha –
੬੦.
60.
‘‘ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞ ਪਞ੍ਹਾਨਿ વਿਯਾਕਰੋਹਿ, ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਤਂ ਇਸਯੋ ਸਾਧੁਰੂਪਾ।
‘‘Koṇḍañña pañhāni viyākarohi, yācanti taṃ isayo sādhurūpā;
ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞ ਏਸੋ ਮਨੁਜੇਸੁ ਧਮ੍ਮੋ, ਯਂ વੁਦ੍ਧਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਏਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ॥
Koṇḍañña eso manujesu dhammo, yaṃ vuddhamāgacchati esa bhāro’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਾਤਿ ਤਂ ਗੋਤ੍ਤੇਨਾਲਪਤਿ। ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਭਾવੋ। ਯਂ વੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਞ੍ਞਾਯ વੁਦ੍ਧਂ ਪੁਰਿਸਂ ਏਸ ਪਞ੍ਹਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਰੋ ਨਾਮ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਸੋ ਮਨੁਜੇਸੁ ਸਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਹੀਤਿ।
Tattha koṇḍaññāti taṃ gottenālapati. Dhammoti sabhāvo. Yaṃ vuddhanti yaṃ paññāya vuddhaṃ purisaṃ esa pañhānaṃ vissajjanabhāro nāma āgacchati, eso manujesu sabhāvo, tasmā candimasūriyasahassaṃ uṭṭhāpento viya pākaṭaṃ katvā devarañño pañhe kathehīti.
ਤਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tato mahāpuriso okāsaṃ karonto anantaraṃ gāthamāha –
੬੧.
61.
‘‘ਕਤਾવਕਾਸਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਞ੍ਹਂ ਮਨਸਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ।
‘‘Katāvakāsā pucchantu bhonto, yaṃ kiñci pañhaṃ manasābhipatthitaṃ;
ਅਹਞ੍ਹਿ ਤਂ ਤਂ વੋ વਿਯਾਕਰਿਸ੍ਸਂ, ਞਤ੍વਾ ਸਯਂ ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ॥
Ahañhi taṃ taṃ vo viyākarissaṃ, ñatvā sayaṃ lokamimaṃ parañcā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ, ਅਥ ਖੋ ਸਦੇવਕਸ੍ਸਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਯਂ ਮਨਸਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ, ਤਂ ਮਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੁ। ਅਹਞ੍ਹਿ વੋ ਇਧਲੋਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਾ ਪਰਲੋਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਹਂ ਇਮਞ੍ਚ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਪવਾਰਣਂ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਸਿ।
Tattha yaṃ kiñcīti na kevalaṃ tumhākaṃyeva, atha kho sadevakassapi lokassa yaṃ manasābhipatthitaṃ, taṃ maṃ bhavanto pucchantu. Ahañhi vo idhalokanissitaṃ vā paralokanissitaṃ vā sabbaṃ pañhaṃ imañca parañca lokaṃ sayaṃ paññāya sacchikatvā kathessāmīti sabbaññupavāraṇaṃ sampavāresi.
ਏવਂ ਤੇਨ ਓਕਾਸੇ ਕਤੇ ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –
Evaṃ tena okāse kate sakko attanā abhisaṅkhataṃ pañhaṃ pucchi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –
੬੨.
62.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਮਘવਾ ਸਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।
‘‘Tato ca maghavā sakko, atthadassī purindado;
ਅਪੁਚ੍ਛਿ ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਹਂ, ਯਞ੍ਚਾਸਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ॥
Apucchi paṭhamaṃ pañhaṃ, yañcāsi abhipatthitaṃ.
੬੩.
63.
‘‘ਕਿਂ ਸੂ વਧਿਤ੍વਾ ਨ ਕਦਾਚਿ ਸੋਚਤਿ, ਕਿਸ੍ਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਇਸਯੋ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Kiṃ sū vadhitvā na kadāci socati, kissappahānaṃ isayo vaṇṇayanti;
ਕਸ੍ਸੀਧ વੁਤ੍ਤਂ ਫਰੁਸਂ ਖਮੇਥ, ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞ ਏਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ॥
Kassīdha vuttaṃ pharusaṃ khametha, akkhāhi me koṇḍañña etamattha’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਯਞ੍ਚਾਸੀਤਿ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਮਨਸਾ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ ਆਸਿ, ਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਮਯਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇਤਿ ਏਕਗਾਥਾਯ ਤਯੋ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ।
Tattha yañcāsīti yaṃ tassa manasā abhipatthitaṃ āsi, taṃ pucchīti attho. Etanti etaṃ mayā pucchitamatthaṃ akkhāhi meti ekagāthāya tayo pañhe pucchi.
ਤਤੋ ਪਰਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –
Tato paraṃ byākaronto āha –
੬੪.
64.
‘‘ਕੋਧਂ વਧਿਤ੍વਾ ਨ ਕਦਾਚਿ ਸੋਚਤਿ, ਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਂ ਇਸਯੋ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Kodhaṃ vadhitvā na kadāci socati, makkhappahānaṃ isayo vaṇṇayanti;
ਸਬ੍ਬੇਸਂ વੁਤ੍ਤਂ ਫਰੁਸਂ ਖਮੇਥ, ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਤ੍ਤਮਮਾਹੁ ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ॥
Sabbesaṃ vuttaṃ pharusaṃ khametha, etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕੋਧਂ વਧਿਤ੍વਾਤਿ ਕੋਧਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ। ਸੋਚਨ੍ਤੋ ਹਿ ਪਟਿਘਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਸੋਚਤਿ, ਕੋਧਾਭਾવਾ ਕੁਤੋ ਸੋਕੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਕਦਾਚਿ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿ। ਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਕਤਞ੍ਞੁਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਇਸਯੋ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਂ વਚਨਂ ਖਮੇਥ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਪੋਰਾਣਕਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਏવਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ।
Tattha kodhaṃ vadhitvāti kodhaṃ māretvā chaḍḍetvā. Socanto hi paṭighacitteneva socati, kodhābhāvā kuto soko. Tena vuttaṃ ‘‘na kadāci socatī’’ti. Makkhappahānanti parehi attano kataguṇamakkhanalakkhaṇassa akataññubhāvasaṅkhātassa makkhassa pahānaṃ isayo vaṇṇayanti. Sabbesanti hīnamajjhimukkaṭṭhānaṃ sabbesampi pharusaṃ vacanaṃ khametha. Santoti porāṇakā paṇḍitā evaṃ kathenti.
ਸਕ੍ਕੋ ਆਹ –
Sakko āha –
੬੫.
65.
‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ વਚਨਂ ਤਿਤਿਕ੍ਖਿਤੁਂ, ਸਦਿਸਸ੍ਸ વਾ ਸੇਟ੍ਠਤਰਸ੍ਸ વਾਪਿ।
‘‘Sakkā ubhinnaṃ vacanaṃ titikkhituṃ, sadisassa vā seṭṭhatarassa vāpi;
ਕਥਂ ਨੁ ਹੀਨਸ੍ਸ વਚੋ ਖਮੇਥ, ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞ ਏਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ॥
Kathaṃ nu hīnassa vaco khametha, akkhāhi me koṇḍañña etamattha’’nti.
ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਆਹ –
Sarabhaṅgo āha –
੬੬.
66.
‘‘ਭਯਾ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ વਚੋ ਖਮੇਥ, ਸਾਰਮ੍ਭਹੇਤੂ ਪਨ ਸਾਦਿਸਸ੍ਸ।
‘‘Bhayā hi seṭṭhassa vaco khametha, sārambhahetū pana sādisassa;
ਯੋ ਚੀਧ ਹੀਨਸ੍ਸ વਚੋ ਖਮੇਥ, ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਤ੍ਤਮਮਾਹੁ ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ॥ –
Yo cīdha hīnassa vaco khametha, etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo’’ti. –
ਏવਮਾਦੀਨਂ ਗਾਥਾਨਂ વਚਨਪ੍ਪਟਿવਚਨવਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Evamādīnaṃ gāthānaṃ vacanappaṭivacanavasena sambandho veditabbo.
ਤਤ੍ਥ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦ੍વੇ ਪਞ੍ਹਾ ਸੁਕਥਿਤਾ, ਏਕੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਕਥਂ ਸਕ੍ਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੀਨਤਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ, ਤਂ ਮਮ ਅਕ੍ਖਾਹੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਯਦੇਤਂ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਾਦਿਹੀਨਸ੍ਸ વਚਨਂ ਖਮਨਂ, ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਭਯੇਨ, ਸਦਿਸਸ੍ਸ ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਲਕ੍ਖਣੇ ਸਾਰਮ੍ਭੇ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਨੇਨ ਖਮਨਂ, ਨੇਸਾ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha akkhāhi meti, bhante koṇḍañña, tumhehi dve pañhā sukathitā, eko me cittaṃ na gaṇhāti, kathaṃ sakkā attano hīnatarassa vacanaṃ adhivāsetuṃ, taṃ mama akkhāhīti pucchanto evamāha. Etaṃ khantinti yadetaṃ jātigottādihīnassa vacanaṃ khamanaṃ, etaṃ khantiṃ uttamanti porāṇakapaṇḍitā vadanti. Yaṃ panetaṃ jātiādīhi seṭṭhassa bhayena, sadisassa karaṇuttariyalakkhaṇe sārambhe ādīnavadassanena khamanaṃ, nesā adhivāsanakhanti nāmāti attho.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸਕ੍ਕੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਠਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ વੁਤ੍ਤਂ ਫਰੁਸਂ ਖਮੇਥ, ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਤ੍ਤਮਮਾਹੁ ਸਨ੍ਤੋ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ‘ਯੋ ਚੀਧ ਹੀਨਸ੍ਸ વਚੋ ਖਮੇਥ, ਏਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਤ੍ਤਮਮਾਹੁ ਸਨ੍ਤੋ’ਤਿ વਦਥ, ਨ વੋ ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ‘‘ਸਕ੍ਕ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਮਯਾ ‘ਅਯਂ ਹੀਨੋ’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਾਦਿਭਾવੋ ਞਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਂવਾਸਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਸੇਟ੍ਠਾਦਿਭਾવਸ੍ਸ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ vutte sakko mahāsattaṃ āha – ‘‘bhante, paṭhamaṃ tumhe ‘sabbesaṃ vuttaṃ pharusaṃ khametha, etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo’ti vatvā idāni ‘yo cīdha hīnassa vaco khametha, etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo’ti vadatha, na vo purimena pacchimaṃ sametī’’ti. Atha naṃ mahāsatto, ‘‘sakka, pacchimaṃ mayā ‘ayaṃ hīno’ti ñatvā pharusavacanaṃ adhivāsentassa vasena vuttaṃ, yasmā pana na sakkā rūpadassanamattena sattānaṃ seṭṭhādibhāvo ñātuṃ, tasmā purimaṃ vutta’’nti vatvā sattānaṃ aññatra saṃvāsā rūpadassanamattena seṭṭhādibhāvassa duviññeyyataṃ pakāsento gāthamāha –
੬੭.
67.
‘‘ਕਥਂ વਿਜਞ੍ਞਾ ਚਤੁਪਤ੍ਥਰੂਪਂ, ਸੇਟ੍ਠਂ ਸਰਿਕ੍ਖਂ ਅਥવਾਪਿ ਹੀਨਂ।
‘‘Kathaṃ vijaññā catupattharūpaṃ, seṭṭhaṃ sarikkhaṃ athavāpi hīnaṃ;
વਿਰੂਪਰੂਪੇਨ ਚਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਚੋ ਖਮੇਥਾ’’ਤਿ॥
Virūparūpena caranti santo, tasmā hi sabbesaṃ vaco khamethā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਪਤ੍ਥਰੂਪਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸਭਾવਂ। વਿਰੂਪਰੂਪੇਨਾਤਿ વਿਰੂਪਾਨਂ ਲਾਮਕਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਰੂਪੇਨ ਉਤ੍ਤਮਗੁਣਾ ਸਨ੍ਤੋਪਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ।
Tattha catupattharūpanti catūhi iriyāpathehi paṭicchannasabhāvaṃ. Virūparūpenāti virūpānaṃ lāmakapuggalānaṃ rūpena uttamaguṇā santopi vicaranti. Imasmiṃ panatthe majjhantikattherassa vatthu kathetabbaṃ.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਾਯ ਨੋ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਆਨਿਸਂਸਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਯਾਚਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā sakko nikkaṅkho hutvā, ‘‘bhante, etāya no khantiyā ānisaṃsaṃ kathehī’’ti yāci. Athassa mahāsatto gāthamāha –
੬੮.
68.
‘‘ਨ ਹੇਤਮਤ੍ਥਂ ਮਹਤੀਪਿ ਸੇਨਾ, ਸਰਾਜਿਕਾ ਯੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਲਭੇਥ।
‘‘Na hetamatthaṃ mahatīpi senā, sarājikā yujjhamānā labhetha;
ਯਂ ਖਨ੍ਤਿਮਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਲਭੇਥ, ਖਨ੍ਤੀਬਲਸ੍ਸੂਪਸਮਨ੍ਤਿ વੇਰਾ’’ਤਿ॥
Yaṃ khantimā sappuriso labhetha, khantībalassūpasamanti verā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਏਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤਂ વੇਰવੂਪਸਮਨਿਪ੍ਪਟਿਘਸਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ।
Tattha etamatthanti etaṃ veravūpasamanippaṭighasabhāvasaṅkhātaṃ atthaṃ.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਖਨ੍ਤਿਗੁਣੇ ਕਥਿਤੇ ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਚ੍ਛਨੋਕਾਸਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾવ ਤੇਸਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ mahāsattena khantiguṇe kathite te rājāno cintayiṃsu – ‘‘sakko attanova pañhe pucchati, amhākaṃ pucchanokāsaṃ na dassatī’’ti. Atha nesaṃ ajjhāsayaṃ viditvā sakko attanā abhisaṅkhate cattāro pañhe ṭhapetvāva tesaṃ kaṅkhaṃ pucchanto gāthamāha –
੬੯.
69.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨ, ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ।
‘‘Subhāsitaṃ te anumodiyāna, aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi;
ਯਥਾ ਅਹੁਂ ਦਣ੍ਡਕੀ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰੋ, ਅਥਜ੍ਜੁਨੋ ਕਲਾਬੁ ਚਾਪਿ ਰਾਜਾ।
Yathā ahuṃ daṇḍakī nāḷikero, athajjuno kalābu cāpi rājā;
ਤੇਸਂ ਗਤਿਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸੁਪਾਪਕਮ੍ਮਿਨਂ, ਕਤ੍ਥੂਪਪਨ੍ਨਾ ਇਸੀਨਂ વਿਹੇਠਕਾ’’ਤਿ॥
Tesaṃ gatiṃ brūhi supāpakamminaṃ, katthūpapannā isīnaṃ viheṭhakā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨਾਤਿ ਇਦਂ ਮਯਾ ਪੁਟ੍ਠਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤવ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ। ਯਥਾ ਅਹੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਕਲਾਬੁ ਚਾਤਿ ਕਲਾਬੁਰਾਜਾ ਚ। ਅਥਜ੍ਜੁਨੋਤਿ ਅਥ ਅਜ੍ਜੁਨਰਾਜਾ।
Tattha anumodiyānāti idaṃ mayā puṭṭhānaṃ tiṇṇaṃ pañhānaṃ vissajjanasaṅkhātaṃ tava subhāsitaṃ anumoditvā. Yathā ahunti yathā cattāro janā ahesuṃ. Kalābu cāti kalāburājā ca. Athajjunoti atha ajjunarājā.
ਅਥਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
Athassa vissajjento mahāsatto pañca gāthāyo abhāsi –
੭੦.
70.
‘‘ਕਿਸਞ੍ਹਿ વਚ੍ਛਂ ਅવਕਿਰਿਯ ਦਣ੍ਡਕੀ, ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਸਜਨੋ ਸਰਟ੍ਠੋ।
‘‘Kisañhi vacchaṃ avakiriya daṇḍakī, ucchinnamūlo sajano saraṭṭho;
ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਨਾਮੇ ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਫੁਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇ॥
Kukkuḷanāme nirayamhi paccati, tassa phuliṅgāni patanti kāye.
੭੧.
71.
‘‘ਯੋ ਸਞ੍ਞਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅਹੇਠਯਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਨ੍ਤੇ ਸਮਣੇ ਅਦੂਸਕੇ।
‘‘Yo saññate pabbajite aheṭhayi, dhammaṃ bhaṇante samaṇe adūsake;
ਤਂ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ ਸੁਨਖਾ ਪਰਤ੍ਥ, ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਖਾਦਨ੍ਤਿ વਿਫਨ੍ਦਮਾਨਂ॥
Taṃ nāḷikeraṃ sunakhā parattha, saṅgamma khādanti viphandamānaṃ.
੭੨.
72.
‘‘ਅਥਜ੍ਜੁਨੋ ਨਿਰਯੇ ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੇ, ਅવਂਸਿਰੋ ਪਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦੋ।
‘‘Athajjuno niraye sattisūle, avaṃsiro patito uddhaṃpādo;
ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਗੋਤਮਂ ਹੇਠਯਿਤ੍વਾ, ਖਨ੍ਤਿਂ ਤਪਸ੍ਸਿਂ ਚਿਰਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ॥
Aṅgīrasaṃ gotamaṃ heṭhayitvā, khantiṃ tapassiṃ cirabrahmacāriṃ.
੭੩.
73.
‘‘ਯੋ ਖਣ੍ਡਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਅਛੇਦਯਿ, ਖਨ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਂ ਸਮਣਂ ਅਦੂਸਕਂ।
‘‘Yo khaṇḍaso pabbajitaṃ achedayi, khantiṃ vadantaṃ samaṇaṃ adūsakaṃ;
ਕਲਾਬੁવੀਚਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਮਹਾਪਤਾਪਂ ਕਟੁਕਂ ਭਯਾਨਕਂ॥
Kalābuvīciṃ upapajja paccati, mahāpatāpaṃ kaṭukaṃ bhayānakaṃ.
੭੪.
74.
‘‘ਏਤਾਨਿ ਸੁਤ੍વਾ ਨਿਰਯਾਨਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ।
‘‘Etāni sutvā nirayāni paṇḍito, aññāni pāpiṭṭhatarāni cettha;
ਧਮ੍ਮਂ ਚਰੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ, ਏવਂਕਰੋ ਸਗ੍ਗਮੁਪੇਤਿ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
Dhammaṃ care samaṇabrāhmaṇesu, evaṃkaro saggamupeti ṭhāna’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਕਿਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਤ੍ਤਾ ਕਿਸਸਰੀਰਂ। ਅવਕਿਰਿਯਾਤਿ ਅવਕਿਰਿਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠੁਭਨਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਪਾਤਨੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਕਲਿਂ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ। ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਸਜਨੋਤਿ ਸਪਰਿਸੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਨਾਮੇ ਨਿਰਯਮ੍ਹੀਤਿ ਯੋਜਨਸਤਪ੍ਪਮਾਣੇ ਕਪ੍ਪਸਣ੍ਠਿਤੇ ਉਣ੍ਹਛਾਰਿਕਨਿਰਯੇ। ਫੁਲਿਙ੍ਗਾਨੀਤਿ વੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰਾ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਤਤ੍ਥ ਉਣ੍ਹਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨવਹਿ વਣਮੁਖੇਹਿ ਉਣ੍ਹਾ ਛਾਰਿਕਾ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਸੀਸੇ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਾਰਾ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਪਤਨਕਾਲੇ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖੋ વਿਯ ਜਲਤਿ, ਬਲવવੇਦਨਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮਹਾવਿਰવਂ ਰવਤਿ। ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਪਚ੍ਚਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਭਯਸਨ੍ਤਾਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਤਿવਿਯ ਭੀਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਨਿਰਯਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਸਿ।
Tattha kisanti appamaṃsalohitattā kisasarīraṃ. Avakiriyāti avakiritvā niṭṭhubhanadantakaṭṭhapātanena tassa sarīre kaliṃ pavāhetvā. Ucchinnamūloti ucchinnamūlo hutvā. Sajanoti sapariso. Kukkuḷanāme nirayamhīti yojanasatappamāṇe kappasaṇṭhite uṇhachārikaniraye. Phuliṅgānīti vītaccitaṅgārā. Tassa kira tattha uṇhakukkuḷe nimuggassa navahi vaṇamukhehi uṇhā chārikā pavisanti, sīse mahantamahantā aṅgārā patanti. Tesaṃ pana patanakāle sakalasarīraṃ dīparukkho viya jalati, balavavedanā vattanti. So adhivāsetuṃ asakkonto mahāviravaṃ ravati. Sarabhaṅgasatthā pathaviṃ bhinditvā taṃ tattha tathāpaccamānaṃ dassesi, mahājano bhayasantāsamāpajji. Tassa ativiya bhītabhāvaṃ ñatvā mahāsatto taṃ nirayaṃ antaradhāpesi.
ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਨ੍ਤੇਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਨ੍ਤੇ। ਸਮਣੇਤਿ ਸਮਿਤਪਾਪੇ। ਅਦੂਸਕੇਤਿ ਨਿਰਪਰਾਧੇ। ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਂ ਰਾਜਾਨਂ। ਪਰਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਲੋਕੇ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ। ਸਙ੍ਗਮ੍ਮਾਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ ਸੁਨਖਾ ਖਾਦਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਕਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦਨ੍ਤਪੁਰਨਗਰੇ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰੇ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰਯਮਾਨੇ ਏਕੋ ਮਹਾਤਾਪਸੋ ਪਞ੍ਚਸਤਤਾਪਸਪਰਿવੁਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਾ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਿਕਤਾਪਸੋ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਸਤੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋਪਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਪਨ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਸੋ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ ਤਾਪਸਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾਪਸਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਾਪਸੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਜਨਂ ਨ ਪੀਲ਼ੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਕੂਟਜਟਿਲੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਨਾਗਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਮਞ੍ਞੇવ ਅਗੁਣਂ ਕਥੇਸਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਹੋਤੁ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪੁਰਾਣਗੂਥਸ੍ਸ ਚਾਟਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਪਸੇਸੁ ਆਗਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖਾਭਾਜਨਾਨਿ ਗੂਥਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਾਪੇਤ੍વਾ ਮੁਸਲਾਨਿ ਚ ਲੋਹਦਣ੍ਡੇ ਚ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਇਸੀਨਂ ਸੀਸਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਜਟਾਸੁ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁਨਖੇਹਿ ਖਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਭਿਨ੍ਨਂ ਪਥવਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੁਨਖਮਹਾਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਤਿਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣਸਰੀਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ ਮਹਾਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ ਸੁਨਖਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਨવਯੋਜਨਾਯ ਜਲਿਤਅਯਪਥવਿਯਾ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਮੁਖਪੂਰਂ ਲੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ ਖਾਦਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਥવਿਂ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਰਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਭੀਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਸਿ।
Dhammaṃ bhaṇanteti dasakusalakammapathadhammaṃ bhāsante. Samaṇeti samitapāpe. Adūsaketi niraparādhe. Nāḷikeranti evaṃnāmakaṃ rājānaṃ. Paratthāti paraloke niraye nibbattaṃ. Saṅgammāti ito cito ca samāgantvā chinditvā mahantamahantā sunakhā khādanti. Tasmiṃ kira kaliṅgaraṭṭhe dantapuranagare nāḷikere nāma raññe rajjaṃ kārayamāne eko mahātāpaso pañcasatatāpasaparivuto himavantā āgamma rājuyyāne vāsaṃ kappetvā mahājanassa dhammaṃ desesi. ‘‘Dhammikatāpaso uyyāne vasatī’’ti raññopi ārocayiṃsu. Rājā pana adhammiko adhammena rajjaṃ kāresi. So amaccesu tāpasaṃ pasaṃsantesu ‘‘ahampi dhammaṃ suṇissāmī’’ti uyyānaṃ gantvā tāpasaṃ vanditvā nisīdi. Tāpaso raññā saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto ‘‘kiṃ, mahārāja, dhammena rajjaṃ kāresi, janaṃ na pīḷesī’’ti āha. So tassa kujjhitvā ‘‘ayaṃ kūṭajaṭilo ettakaṃ kālaṃ nāgarānaṃ santike mamaññeva aguṇaṃ kathesi maññe, hotu jānissāmī’’ti cintetvā ‘‘sve amhākaṃ gharadvāraṃ āgaccheyyāthā’’ti nimantetvā punadivase purāṇagūthassa cāṭiyo paripūrāpetvā tāpasesu āgatesu tesaṃ bhikkhābhājanāni gūthassa pūrāpetvā dvāraṃ pidahāpetvā musalāni ca lohadaṇḍe ca gāhāpetvā isīnaṃ sīsāni bhindāpetvā jaṭāsu gāhāpetvā kaḍḍhāpetvā sunakhehi khādāpetvā tattheva bhinnaṃ pathaviṃ pavisitvā sunakhamahāniraye nibbattati, tatrassa tigāvutappamāṇasarīraṃ ahosi. Atha naṃ mahantamahantā mahāhatthippamāṇā pañcavaṇṇā sunakhā anubandhitvā ḍaṃsitvā navayojanāya jalitaayapathaviyā pātetvā mukhapūraṃ luñcantā vipphandamānaṃ khādiṃsu. Mahāsatto pathaviṃ dvidhā bhinditvā taṃ nirayaṃ dassetvā mahājanassa bhītabhāvaṃ ñatvā antaradhāpesi.
ਅਥਜ੍ਜੁਨੋਤਿ ਸਹਸ੍ਸਬਾਹੁਰਾਜਾ। ਅਙ੍ਗੀਰਸਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਰਂਸੀਨਂ ਨਿਚ੍ਛਰਣਤੋ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮਂ। ਹੇਠਯਿਤ੍વਾਤਿ વਿਹੇਠੇਤ੍વਾ વਿਸਪੀਤਕਣ੍ਡੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ। ਸੋ ਕਿਰ ਅਜ੍ਜੁਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਮਹਿਸਕਰਟ੍ਠੇ ਕੇਤਕਰਾਜਧਾਨਿਯਂ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਮਿਗવਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਿਗੇ વਧਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰਪਕ੍ਕਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਿਗਾਨਂ ਆਗਮਨਟ੍ਠਾਨੇ ਕੋਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਮਿਗੇ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਦਾ ਸੋ ਤਾਪਸੋ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਂ ਕਾਰਰੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਫਲਾਨਿ ਓਚਿਨਨ੍ਤੋ ਓਚਿਨਿਤਫਲਸਾਖਂ ਮੁਞ੍ਚਿ। ਤਸ੍ਸਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਂਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਾ ਮਿਗਾ ਪਲਾਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤਾਪਸਂ વਿਸਮਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝਿ। ਸੋ ਪਰਿਗਲਿਤ੍વਾ ਪਤਨ੍ਤੋ ਮਤ੍ਥਕੇਨ ਖਦਿਰਖਾਣੁਕਂ ਆਸਾਦੇਤ੍વਾ ਸੂਲਗ੍ਗੇਯੇવ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਂ ਪਥવਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਿਸੂਲਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਿਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਰੀਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਰ ਤਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਜਲਿਤੇਹਿ ਆવੁਧੇਹਿ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਜਲਿਤਂ ਅਯਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿ। ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤਕਾਲੇ વਾਤੋ ਪਹਰਤਿ, ਸੋ વਾਤਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਪਰਿਗਲਿਤ੍વਾ ਪਤਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨવਯੋਜਨਾਯ ਜਲਿਤਅਯਪਥવਿਯਾ ਮਹਾਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਂ ਜਲਿਤਂ ਅਯਸੂਲਂ ਉਟ੍ਠਹਤਿ। ਸੋ ਸੂਲਗ੍ਗਮਤ੍ਥਕੇਯੇવ ਆਸਾਦੇਤ੍વਾ ਸੂਲਾવੁਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਥવੀ ਜਲਤਿ, ਸੂਲਂ ਜਲਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਜਲਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਰવਂ ਰવਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਥવਿਂ ਦ੍વਿਧਾ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਰਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਭੀਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਸਿ।
Athajjunoti sahassabāhurājā. Aṅgīrasanti aṅgehi raṃsīnaṃ niccharaṇato evaṃladdhanāmaṃ. Heṭhayitvāti viheṭhetvā visapītakaṇḍena vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā. So kira ajjuno nāma rājā mahisakaraṭṭhe ketakarājadhāniyaṃ rajjaṃ kārento migavaṃ gantvā mige vadhitvā aṅgārapakkamaṃsaṃ khādanto vicari. Athekadivasaṃ migānaṃ āgamanaṭṭhāne koṭṭhakaṃ katvā mige olokayamāno aṭṭhāsi. Tadā so tāpaso tassa rañño avidūre ekaṃ kārarukkhaṃ abhiruhitvā phalāni ocinanto ocinitaphalasākhaṃ muñci. Tassā vissaṭṭhāya saddena taṃṭhānaṃ pattā migā palāyiṃsu. Rājā kujjhitvā tāpasaṃ visamissitena sallena vijjhi. So parigalitvā patanto matthakena khadirakhāṇukaṃ āsādetvā sūlaggeyeva kālamakāsi. Rājā taṅkhaṇeyeva dvidhā bhinnaṃ pathaviṃ pavisitvā sattisūlaniraye nibbatti, tigāvutappamāṇaṃ sarīraṃ ahosi. Tatra taṃ nirayapālā jalitehi āvudhehi koṭṭetvā jalitaṃ ayapabbataṃ āropenti. Pabbatamatthake ṭhitakāle vāto paharati, so vātappahārena parigalitvā patati. Tasmiṃ khaṇe heṭṭhā navayojanāya jalitaayapathaviyā mahātālakkhandhappamāṇaṃ jalitaṃ ayasūlaṃ uṭṭhahati. So sūlaggamatthakeyeva āsādetvā sūlāvuto tiṭṭhati. Tasmiṃ khaṇe pathavī jalati, sūlaṃ jalati, tassa sarīraṃ jalati. So tattha mahāravaṃ ravanto paccati. Mahāsatto pathaviṃ dvidhā katvā taṃ nirayaṃ dassetvā mahājanassa bhītabhāvaṃ ñatvā antaradhāpesi.
ਖਣ੍ਡਸੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਞ੍ਚ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਦੂਸਕਨ੍ਤਿ ਨਿਰਪਰਾਧਂ। ਤਥਾ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਕਸਾਹਿ ਪਹਾਰਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਤਾਲ਼ਾਪੇਤ੍વਾ ਜਟਾਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਣ੍ਹਿਯਾ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਅਕਾਸਿ। ਕਲਾਬੁવੀਚਿਨ੍ਤਿ ਕਲਾਬੁ ਅવੀਚਿਂ। ਕਟੁਕਨ੍ਤਿ ਤਿਖਿਣવੇਦਨਂ, ਏવਰੂਪਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਛਨ੍ਨਂ ਜਾਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਚ੍ਚਤਿ। વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਕਲਾਬੁਰਞ੍ਞੋ વਤ੍ਥੁ ਖਨ੍ਤਿવਾਦਿਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੪.੪੯-੫੨) ਕਥਿਤਮੇવ। ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਹਿ ਨਿਰਯੇਹਿ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰਾਨਿ ਚ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਨਿਰਯਾਨਿ ਸੁਤ੍વਾ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰੇਤਿ, ਸਕ੍ਕ ਦੇવਰਾਜ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤੇਯੇવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਿਰਯਾ, ਏਤੇਯੇવ ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਨੇਰਯਿਕਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਨਿਰਯਾ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਨਿਰਯੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਦਾਨਧਮ੍ਮਿਕਾਰਕ੍ਖਾવਰਣਸਂવਿਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ।
Khaṇḍasoti cattāro hatthapāde kaṇṇanāsañca khaṇḍākhaṇḍaṃ katvā. Adūsakanti niraparādhaṃ. Tathā chedāpetvā dvīhi kasāhi pahārasahassehi tāḷāpetvā jaṭāsu gahetvā ākaḍḍhāpetvā paṭikujjaṃ nipajjāpetvā piṭṭhiyaṃ paṇhiyā paharitvā mahādukkhasamappitaṃ akāsi. Kalābuvīcinti kalābu avīciṃ. Kaṭukanti tikhiṇavedanaṃ, evarūpaṃ nirayaṃ upapajjitvā channaṃ jālānaṃ antare paccati. Vitthārato pana kalāburañño vatthu khantivādijātake (jā. 1.4.49-52) kathitameva. Aññāni pāpiṭṭhatarāni cetthāti etehi nirayehi pāpiṭṭhatarāni ca aññāni nirayāni sutvā. Dhammaṃ careti, sakka devarāja, paṇḍito kulaputto na kevalaṃ eteyeva cattāro nirayā, eteyeva ca rājāno nerayikā, atha kho aññepi nirayā, aññepi ca rājāno nirayesu uppannāti viditvā catupaccayadānadhammikārakkhāvaraṇasaṃvidhānasaṅkhātaṃ samaṇabrāhmaṇesu dhammaṃ careyyāti.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਤਯੋ ਰਾਜਾਨੋ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਅવਸੇਸੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ mahāsattena catunnaṃ rājūnaṃ nibbattaṭṭhāne dassite tayo rājāno nikkaṅkhā ahesuṃ. Tato sakko avasese cattāro pañhe pucchanto gāthamāha –
੭੫.
75.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨ, ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ।
‘‘Subhāsitaṃ te anumodiyāna, aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi;
ਕਥਂવਿਧਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਕਥਂવਿਧਂ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ।
Kathaṃvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ paññavantaṃ vadanti;
ਕਥਂવਿਧਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਕਥਂવਿਧਂ ਨੋ ਸਿਰਿ ਨੋ ਜਹਾਤੀ’’ਤਿ॥
Kathaṃvidhaṃ sappurisaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ no siri no jahātī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਥਂવਿਧਂ ਨੋ ਸਿਰਿ ਨੋ ਜਹਾਤੀਤਿ ਕਥਂવਿਧਂ ਨੁ ਪੁਰਿਸਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਿਰੀ ਨ ਜਹਾਤੀਤਿ।
Tattha kathaṃvidhaṃ no siri no jahātīti kathaṃvidhaṃ nu purisaṃ paṭiladdhasirī na jahātīti.
ਅਥਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
Athassa vissajjento mahāsatto catasso gāthāyo abhāsi –
੭੬.
76.
‘‘ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ ਚ ਯੋਧ ਸਞ੍ਞਤੋ, ਮਨਸਾ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਕਰੋਤਿ ਪਾਪਂ।
‘‘Kāyena vācāya ca yodha saññato, manasā ca kiñci na karoti pāpaṃ;
ਨ ਅਤ੍ਤਹੇਤੂ ਅਲਿਕਂ ਭਣੇਤਿ, ਤਥਾવਿਧਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ॥
Na attahetū alikaṃ bhaṇeti, tathāvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti.
੭੭.
77.
‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਹਂ ਮਨਸਾਭਿਚਿਨ੍ਤਯਂ, ਨਾਚ੍ਚਾਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮ ਕਰੋਤਿ ਲੁਦ੍ਦਂ।
‘‘Gambhīrapañhaṃ manasābhicintayaṃ, nāccāhitaṃ kamma karoti luddaṃ;
ਕਾਲਾਗਤਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ, ਤਥਾવਿਧਂ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ॥
Kālāgataṃ atthapadaṃ na riñcati, tathāvidhaṃ paññavantaṃ vadanti.
੭੮.
78.
‘‘ਯੋ વੇ ਕਤਞ੍ਞੂ ਕਤવੇਦਿ ਧੀਰੋ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿ ਚ ਹੋਤਿ।
‘‘Yo ve kataññū katavedi dhīro, kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hoti;
ਦੁਖਿਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਕਰੋਤਿ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਥਾવਿਧਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ વਦਨ੍ਤਿ॥
Dukhitassa sakkacca karoti kiccaṃ, tathāvidhaṃ sappurisaṃ vadanti.
੭੯.
79.
‘‘ਏਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਗੁਣੇਹੁਪੇਤੋ, ਸਦ੍ਧੋ ਮੁਦੂ ਸਂવਿਭਾਗੀ વਦਞ੍ਞੂ।
‘‘Etehi sabbehi guṇehupeto, saddho mudū saṃvibhāgī vadaññū;
ਸਙ੍ਗਾਹਕਂ ਸਖਿਲਂ ਸਣ੍ਹવਾਚਂ, ਤਥਾવਿਧਂ ਨੋ ਸਿਰਿ ਨੋ ਜਹਾਤੀ’’ਤਿ॥
Saṅgāhakaṃ sakhilaṃ saṇhavācaṃ, tathāvidhaṃ no siri no jahātī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਤਿવਿਧਸੁਚਰਿਤਦ੍વਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਨ ਅਤ੍ਤਹੇਤੂਤਿ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇવੇਤਂ, ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ વਾ ਪਰਹੇਤੁ વਾ ਯਸਹੇਤੁ વਾ ਧਨਹੇਤੁ વਾ ਲਾਭਹੇਤੁ વਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ વਾ ਅਲਿਕਂ ਨ ਕਥੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਸ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘વਾਚਾਯ ਸਞ੍ਞਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਮੁਸਾવਾਦਿਨੋ ਪਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਾਪਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਰੁਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਏવਮਾਹਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ।
Tattha ‘‘kāyenā’’tiādīni padāni tividhasucaritadvāravasena vuttāni. Na attahetūti desanāsīsamevetaṃ, attahetu vā parahetu vā yasahetu vā dhanahetu vā lābhahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā alikaṃ na kathetīti attho. Kāmañcesa attho ‘‘vācāya saññato’’ti imināva siddho, musāvādino pana akattabbaṃ pāpaṃ nāma natthīti garubhāvadīpanatthaṃ puna evamāhāti veditabbo. Taṃ puggalaṃ sīlavantaṃ vadanti.
ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਗੁਲ਼੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤੁਭਸ੍ਤਜਾਤਕ- (ਜਾ॰ ੧.੭.੪੬ ਆਦਯੋ) ਸਮ੍ਭવਜਾਤਕ- (ਜਾ॰ ੧.੧੬.੧੩੮ ਆਦਯੋ) ਮਹਾਉਮਙ੍ਗਜਾਤਕੇਸੁ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੫੯੦ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਸਦਿਸਂ ਪਞ੍ਹਂ। ਮਨਸਾਭਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਮਨਸਾ ਅਭਿਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਸਹਸ੍ਸਂ ਸੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਯੋ ਕਥੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਚ੍ਚਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਨ ਅਤਿਅਹਿਤਂ, ਹਿਤਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ ਫਰੁਸਂ ਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਯੋ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆવਿਭਾવਤ੍ਥਂ –
Gambhīrapañhanti atthato ca pāḷito ca gambhīraṃ guḷhaṃ paṭicchannaṃ sattubhastajātaka- (jā. 1.7.46 ādayo) sambhavajātaka- (jā. 1.16.138 ādayo) mahāumaṅgajātakesu (jā. 2.22.590 ādayo) āgatasadisaṃ pañhaṃ. Manasābhicintayanti manasā abhicintento atthaṃ paṭivijjhitvā candasahassaṃ sūriyasahassaṃ uṭṭhāpento viya pākaṭaṃ katvā yo kathetuṃ sakkotīti attho. Nāccāhitanti na atiahitaṃ, hitātikkantaṃ luddaṃ pharusaṃ sāhasikakammañca yo na karotīti attho. Imassa panatthassa āvibhāvatthaṃ –
‘‘ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸਮਾਚਰਨ੍ਤਿ।
‘‘Na paṇḍitā attasukhassa hetu, pāpāni kammāni samācaranti;
ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਪਿਲ਼ਿਤਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾ, ਛਨ੍ਦਾ ਦੋਸਾ ਚ ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Dukkhena phuṭṭhā piḷitāpi santā, chandā dosā ca na jahanti dhamma’’nti. –
ਭੂਰਿਪਞ੍ਹੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋ।
Bhūripañho kathetabbo.
ਕਾਲਾਗਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਕਾਲੇ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਣਕਾਲੇ, ਉਪੋਸਥਂ ਉਪવਾਸਕਾਲੇ, ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲੇ, ਸਮਣਧਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ, વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰਸ੍ਮਿਂ ਯੁਞ੍ਜਨਕਾਲੇ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਕਾਲਾਗਤਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਨ ਹਾਪੇਤਿ ਨ ਗਲ਼ਾਪੇਤਿ ਨਾਮ। ਤਥਾવਿਧਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਏવਰੂਪਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ।
Kālāgatanti ettha dānaṃ dātabbakāle, sīlaṃ rakkhaṇakāle, uposathaṃ upavāsakāle, saraṇesu patiṭṭhānakāle, pabbajitakāle, samaṇadhammakaraṇakāle, vipassanācārasmiṃ yuñjanakāle cāti imāni dānādīni sampādento kālāgataṃ atthapadaṃ na riñcati na hāpeti na gaḷāpeti nāma. Tathāvidhanti sakka sabbaññubuddhā ca paccekabuddhā ca bodhisattā ca paññavantaṃ kathentā evarūpaṃ puggalaṃ kathenti.
‘‘ਯੋ વੇ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਪਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਕਤਞ੍ਞੂ। ਏવਂ ਞਤ੍વਾ ਪਨ ਯੇਨਸ੍ਸ ਗੁਣੋ ਕਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਪਟਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਤવੇਦੀ ਨਾਮ। ਦੁਖਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਏવਰੂਪਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਨਾਮ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਨਾਮ ਕਤਞ੍ਞੂ ਕਤવੇਦਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤਪਤ੍ਤਜਾਤਕ- (ਜਾ॰ ੧.੩.੮੫-੮੭) ਚੂਲ਼ਹਂਸਜਾਤਕ- (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੩੩ ਆਦਯੋ) ਮਹਾਹਂਸਜਾਤਕਾਦੀਨਿ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੮੯ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹੀਤਿ ਸਕ੍ਕ ਯੋ ਏਤੇਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਗੁਣੇਹਿ ਉਪੇਤੋ। ਸਦ੍ਧੋਤਿ ਓਕਪ੍ਪਨਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮੁਦੂਤਿ ਪਿਯਭਾਣੀ। ਸਂવਿਭਾਗੀਤਿ ਸੀਲਸਂવਿਭਾਗਦਾਨਸਂવਿਭਾਗਾਭਿਰਤਤ੍ਤਾ ਸਂવਿਭਾਗੀ। ਯਾਚਕਾਨਂ વਚਨਂ ਞਤ੍વਾ ਦਾਨવਸੇਨ વਦਞ੍ਞੂ। ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਸਙ੍ਗਾਹਕਂ, ਮਧੁਰવਚਨਤਾਯ ਸਖਿਲਂ, ਮਟ੍ਠવਚਨਤਾਯ ਸਣ੍ਹવਾਚਂ ਤਥਾવਿਧਂ ਨੁ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਧਿਗਤਯਸਸੋਭਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਿਰੀ ਨੋ ਜਹਾਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਸਿਰੀ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ।
‘‘Yo ve’’ti gāthāya parena attano kataguṇaṃ jānātīti kataññū. Evaṃ ñatvā pana yenassa guṇo kato, tassa guṇaṃ paṭikaronto katavedī nāma. Dukhitassāti attano sahāyassa dukkhappattassa dukkhaṃ attani āropetvā yo tassa uppannakiccaṃ sahatthena sakkaccaṃ karoti, buddhādayo evarūpaṃ sappurisaṃ nāma kathenti. Apica sappurisā nāma kataññū katavedino hontīti satapattajātaka- (jā. 1.3.85-87) cūḷahaṃsajātaka- (jā. 1.15.133 ādayo) mahāhaṃsajātakādīni (jā. 2.21.89 ādayo) kathetabbāni. Etehi sabbehīti sakka yo etehi heṭṭhā vuttehi sīlādīhi sabbehipi guṇehi upeto. Saddhoti okappanasaddhāya samannāgato. Mudūti piyabhāṇī. Saṃvibhāgīti sīlasaṃvibhāgadānasaṃvibhāgābhiratattā saṃvibhāgī. Yācakānaṃ vacanaṃ ñatvā dānavasena vadaññū. Catūhi saṅgahavatthūhi tesaṃ tesaṃ saṅgaṇhanato saṅgāhakaṃ, madhuravacanatāya sakhilaṃ, maṭṭhavacanatāya saṇhavācaṃ tathāvidhaṃ nu puggalaṃ adhigatayasasobhaggasaṅkhātā sirī no jahāti, nāssa sirī vinassatīti.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਗਗਨਤਲੇ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਹੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਸੇਸਪਞ੍ਹਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾ ਚ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ –
Evaṃ mahāsatto gaganatale puṇṇacandaṃ uṭṭhāpento viya cattāro pañhe vissajjesi. Tato paraṃ sesapañhānaṃ pucchā ca vissajjanañca hoti –
੮੦.
80.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨ, ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ।
‘‘Subhāsitaṃ te anumodiyāna, aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi;
ਸੀਲਂ ਸਿਰਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਂ ਸੇਟ੍ਠਤਰਂ વਦਨ੍ਤਿ॥
Sīlaṃ siriñcāpi satañca dhammaṃ, paññañca kaṃ seṭṭhataraṃ vadanti.
੮੧.
81.
‘‘ਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਾ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਰਾਜਾਰਿવ ਤਾਰਕਾਨਂ।
‘‘Paññā hi seṭṭhā kusalā vadanti, nakkhattarājāriva tārakānaṃ;
ਸੀਲਂ ਸਿਰੀ ਚਾਪਿ ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਨ੍વਾਯਿਕਾ ਪਞ੍ਞવਤੋ ਭવਨ੍ਤਿ॥
Sīlaṃ sirī cāpi satañca dhammo, anvāyikā paññavato bhavanti.
੮੨.
82.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨ, ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ।
‘‘Subhāsitaṃ te anumodiyāna, aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi;
ਕਥਂਕਰੋ ਕਿਨ੍ਤਿਕਰੋ ਕਿਮਾਚਰਂ, ਕਿਂ ਸੇવਮਾਨੋ ਲਭਤੀਧ ਪਞ੍ਞਂ।
Kathaṃkaro kintikaro kimācaraṃ, kiṃ sevamāno labhatīdha paññaṃ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਾਨਿਪ੍ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ, ਕਥਂਕਰੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਚੋ॥
Paññāya dānippaṭipadaṃ vadehi, kathaṃkaro paññavā hoti macco.
੮੩.
83.
‘‘ਸੇવੇਥ વੁਦ੍ਧੇ ਨਿਪੁਣੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ, ਉਗ੍ਗਾਹਕੋ ਚ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕੋ ਸਿਯਾ।
‘‘Sevetha vuddhe nipuṇe bahussute, uggāhako ca paripucchako siyā;
ਸੁਣੇਯ੍ਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ, ਏવਂਕਰੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਚੋ॥
Suṇeyya sakkacca subhāsitāni, evaṃkaro paññavā hoti macco.
੮੪.
84.
‘‘ਸ ਪਞ੍ਞવਾ ਕਾਮਗੁਣੇ ਅવੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਚ।
‘‘Sa paññavā kāmaguṇe avekkhati, aniccato dukkhato rogato ca;
ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸੀ ਪਜਹਾਤਿ ਛਨ੍ਦਂ, ਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਮਹਬ੍ਭਯੇਸੁ॥
Evaṃ vipassī pajahāti chandaṃ, dukkhesu kāmesu mahabbhayesu.
੮੫.
85.
‘‘ਸ વੀਤਰਾਗੋ ਪવਿਨੇਯ੍ਯ ਦੋਸਂ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਯੇ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ।
‘‘Sa vītarāgo pavineyya dosaṃ, mettaṃ cittaṃ bhāvaye appamāṇaṃ;
ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ, ਅਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੁਪੇਤਿ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, anindito brahmamupeti ṭhāna’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਆਚਾਰਸੀਲਂ। ਸਿਰਿਨ੍ਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਿਰਿਂ। ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਂ। ਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸੁਪਞ੍ਞਂ। ਏવਂ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇਟ੍ਠਤਰਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਞਾ ਹੀਤਿ, ਸਕ੍ਕ, ਏਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯਾ ਏਸਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ, ਸਾવ ਸੇਟ੍ਠਾ, ਇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਤਾਰਕਗਣਾ ਚਨ੍ਦਂ ਪਰਿવਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਚਨ੍ਦੋવ ਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਮੋ। ਏવਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸਿਰੀ ਚਾਪਿ ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਤੇ ਤਯੋਪਿ ਅਨ੍વਾਯਿਕਾ ਪਞ੍ਞવਤੋ ਭવਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਮੇવ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਏવ ਪਰਿવਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha sīlanti ācārasīlaṃ. Sirinti issariyasiriṃ. Satañca dhammanti sappurisadhammaṃ. Paññanti supaññaṃ. Evaṃ imesaṃ catunnaṃ dhammānaṃ kataraṃ dhammaṃ seṭṭhataraṃ vadantīti pucchati. Paññā hīti, sakka, etesu catūsu dhammesu yā esā paññā nāma, sāva seṭṭhā, iti buddhādayo kusalā vadanti. Yathā hi tārakagaṇā candaṃ parivārenti, candova tesaṃ uttamo. Evaṃ sīlañca sirī cāpi satañca dhammoti ete tayopi anvāyikā paññavato bhavanti paññavantameva anugacchanti, paññāya eva parivārā hontīti attho.
‘‘ਕਥਂਕਰੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨੇવ। ਕਥਂਕਰੋਤਿ ਕਿਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਆਚਰਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਸੇવਮਾਨੋ ਭਜਮਾਨੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਮਾਨੋ ਇਧਲੋਕੇ ਪਞ੍ਞਂ ਲਭਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯਮੇવ ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ, ਜਾਨਿਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਕਥਂਕਰੋ ਮਚ੍ਚੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। વੁਦ੍ਧੇਤਿ ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤੇ। ਨਿਪੁਣੇਤਿ ਸੁਖੁਮਕਾਰਣਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥੇ। ਏવਂਕਰੋਤਿ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸੇવਤਿ ਭਜਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ, ਪਾਲ਼ਿਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਸਾਣੇ ਲੇਖਂ ਖਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਕਞ੍ਚਨਨਾਲ਼ਿਯਾ ਸੀਹવਸਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਯਂ ਏવਂਕਰੋ ਮਚ੍ਚੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤੀਤਿ।
‘‘Kathaṃkaro’’tiādīni aññamaññavevacanāneva. Kathaṃkaroti kiṃ nāma kammaṃ karonto kiṃ ācaranto kiṃ sevamāno bhajamāno payirupāsamāno idhaloke paññaṃ labhati, paññāyameva paṭipadaṃ vadehi, jānitukāmomhi, kathaṃkaro macco paññavā nāma hotīti pucchati. Vuddheti paññāvuddhippatte paṇḍite. Nipuṇeti sukhumakāraṇajānanasamatthe. Evaṃkaroti yo puggalo evaṃ vuttappakāre puggale sevati bhajati payirupāsati, pāḷiṃ uggaṇhāti, punappunaṃ atthaṃ pucchati, pāsāṇe lekhaṃ khaṇanto viya kañcananāḷiyā sīhavasaṃ sampaṭicchanto viya ohitasoto sakkaccaṃ subhāsitāni suṇāti, ayaṃ evaṃkaro macco paññavā hotīti.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਾਚੀਨਲੋਕਧਾਤੁਤੋ ਸੂਰਿਯਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗੁਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸ ਪਞ੍ਞવਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਗੁਣੇਤਿ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ વਤ੍ਥੁਭਾવੇਨ ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਅਟ੍ਠਨવੁਤਿਯਾ ਰੋਗਮੁਖਾਨਂ ਕਾਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવੇਨ ਰੋਗਤੋ ਚ ਅવੇਕ੍ਖਤਿ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਸੋ ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸੀ ਏਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਕਾਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਾਮਾਨਂ ਪਹਾਨਮੇવ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਮਹਬ੍ਭਯੇਸੁ ਛਨ੍ਦਂ ਪਜਹਾਤਿ। ਸ વੀਤਰਾਗੋਤਿ, ‘‘ਸਕ੍ਕ, ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏવਂ વੀਤਰਾਗੋ ਨવਾਘਾਤવਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸਭਾવਦੋਸਂ વਿਨੇਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਯ੍ਯ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਤਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਅਗਰਹਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
Evaṃ mahāsatto pācīnalokadhātuto sūriyaṃ uṭṭhāpento viya paññāya paṭipadaṃ kathetvā idāni tassā paññāya guṇaṃ kathento ‘‘sa paññavā’’tiādimāha. Tattha kāmaguṇeti kāmakoṭṭhāse hutvā abhāvaṭṭhena aniccato, diṭṭhadhammikasamparāyikānaṃ dukkhānaṃ vatthubhāvena dukkhato, aṭṭhanavutiyā rogamukhānaṃ kāme nissāya uppattisambhavena rogato ca avekkhati oloketi, so evaṃ vipassī etehi kāraṇehi kāmānaṃ aniccāditaṃ passanto ‘‘kāme nissāya uppajjanakadukkhānaṃ anto natthi, kāmānaṃ pahānameva sukha’’nti viditvā dukkhesu kāmesu mahabbhayesu chandaṃ pajahāti. Sa vītarāgoti, ‘‘sakka, so puggalo evaṃ vītarāgo navāghātavatthuvasena uppajjanakasabhāvadosaṃ vinetvā mettacittaṃ bhāveyya, appamāṇasattārammaṇattā appamāṇaṃ taṃ bhāvetvā aparihīnajjhāno agarahito brahmaloke uppajjatī’’ti.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਕਾਮਾਨਂ ਦੋਸਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਯੇવ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਰਾਜੂਨਂ ਸਬਲਕਾਯਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ। ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਪਹਂਸਨવਸੇਨ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ mahāsatte kāmānaṃ dosaṃ kathenteyeva tesaṃ tiṇṇampi rājūnaṃ sabalakāyānaṃ tadaṅgappahānena pañcakāmaguṇarāgo pahīno. Taṃ ñatvā mahāsatto tesaṃ pahaṃsanavasena gāthamāha –
੮੬.
86.
‘‘ਮਹਤ੍ਥਿਯਂ ਆਗਮਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਤવਮਟ੍ਠਕਾ ਭੀਮਰਥਸ੍ਸ ਚਾਪਿ।
‘‘Mahatthiyaṃ āgamanaṃ ahosi, tavamaṭṭhakā bhīmarathassa cāpi;
ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਾਜਸ੍ਸ ਚ ਉਗ੍ਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇਸ વੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ’’ਤਿ॥
Kāliṅgarājassa ca uggatassa, sabbesa vo kāmarāgo pahīno’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਮਹਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਮਹਤ੍ਥਂ ਮਹਾવਿਪ੍ਫਾਰਂ ਮਹਾਜੁਤਿਕਂ। ਤવਮਟ੍ਠਕਾਤਿ ਤવ ਅਟ੍ਠਕਾ। ਪਹੀਨੋਤਿ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨੋ।
Tattha mahatthiyanti mahatthaṃ mahāvipphāraṃ mahājutikaṃ. Tavamaṭṭhakāti tava aṭṭhakā. Pahīnoti tadaṅgappahānena pahīno.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –
Taṃ sutvā rājāno mahāsattassa thutiṃ karontā gāthamāhaṃsu –
੮੭.
87.
‘‘ਏવਮੇਤਂ ਪਰਚਿਤ੍ਤવੇਦਿ, ਸਬ੍ਬੇਸ ਨੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ।
‘‘Evametaṃ paracittavedi, sabbesa no kāmarāgo pahīno;
ਕਰੋਹਿ ਓਕਾਸਮਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਯਥਾ ਗਤਿਂ ਤੇ ਅਭਿਸਮ੍ਭવੇਮਾ’’ਤਿ॥
Karohi okāsamanuggahāya, yathā gatiṃ te abhisambhavemā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਓਕਾਸਂ ਨੋ ਕਰੋਹਿ। ਯਥਾ ਮਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤવ ਗਤਿਂ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭવੇਮ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਯਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਗੁਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ વਦਿਂਸੁ।
Tattha anuggahāyāti pabbajjatthāya okāsaṃ no karohi. Yathā mayaṃ pabbajitvā tava gatiṃ nipphattiṃ abhisambhavema pāpuṇeyyāma, tayā paṭividdhaguṇaṃ paṭivijjheyyāmāti vadiṃsu.
ਅਥ ਨੇਸਂ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atha nesaṃ okāsaṃ karonto mahāsatto itaraṃ gāthamāha –
੮੮.
88.
‘‘ਕਰੋਮਿ ਓਕਾਸਮਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਤਥਾ ਹਿ વੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ।
‘‘Karomi okāsamanuggahāya, tathā hi vo kāmarāgo pahīno;
ਫਰਾਥ ਕਾਯਂ વਿਪੁਲਾਯ ਪੀਤਿਯਾ, ਯਥਾ ਗਤਿਂ ਮੇ ਅਭਿਸਮ੍ਭવੇਥਾ’’ਤਿ॥
Pharātha kāyaṃ vipulāya pītiyā, yathā gatiṃ me abhisambhavethā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਫਰਾਥ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਝਾਨਪੀਤਿਯਾ વਿਪੁਲਾਯ ਕਾਯਂ ਫਰਥਾਤਿ।
Tattha pharātha kāyanti jhānapītiyā vipulāya kāyaṃ pharathāti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –
Taṃ sutvā te sampaṭicchantā gāthamāhaṃsu –
੮੯.
89.
‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ ਤવਾਨੁਸਾਸਨਿਂ, ਯਂ ਯਂ ਤੁવਂ વਕ੍ਖਸਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ।
‘‘Sabbaṃ karissāma tavānusāsaniṃ, yaṃ yaṃ tuvaṃ vakkhasi bhūripañña;
ਫਰਾਮ ਕਾਯਂ વਿਪੁਲਾਯ ਪੀਤਿਯਾ, ਯਥਾ ਗਤਿਂ ਤੇ ਅਭਿਸਮ੍ਭવੇਮਾ’’ਤਿ॥
Pharāma kāyaṃ vipulāya pītiyā, yathā gatiṃ te abhisambhavemā’’ti.
ਅਥ ਨੇਸਂ ਸਬਲਕਾਯਾਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Atha nesaṃ sabalakāyānaṃ mahāsatto pabbajjaṃ dāpetvā isigaṇaṃ uyyojento gāthamāha –
੯੦.
90.
‘‘ਕਤਾਯ વਚ੍ਛਸ੍ਸ ਕਿਸਸ੍ਸ ਪੂਜਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਇਸਯੋ ਸਾਧੁਰੂਪਾ।
‘‘Katāya vacchassa kisassa pūjā, gacchantu bhonto isayo sādhurūpā;
ਝਾਨੇ ਰਤਾ ਹੋਥ ਸਦਾ ਸਮਾਹਿਤਾ, ਏਸਾ ਰਤੀ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਾ’’ਤਿ॥
Jhāne ratā hotha sadā samāhitā, esā ratī pabbajitassa seṭṭhā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ।
Tattha gacchantūti attano attano vasanaṭṭhānāni gacchantu.
ਇਸਯੋ ਤਸ੍ਸ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਨੋ વਚਨਂ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਸਕਾਨਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਗਮਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਸੂਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਪਰਿਸੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
Isayo tassa sarabhaṅgasatthuno vacanaṃ sirasā sampaṭicchitvā vanditvā ākāsaṃ uppatitvā sakāni vasanaṭṭhānāni gamiṃsu. Sakkopi uṭṭhāyāsanā mahāsattassa thutiṃ katvā añjaliṃ paggayha sūriyaṃ namassanto viya mahāsattaṃ namassamāno sapariso pakkāmi. Etamatthaṃ viditvā satthā imā gāthāyo abhāsi –
੯੧.
91.
‘‘ਸੁਤ੍વਾਨ ਗਾਥਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ, ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਇਸਿਨਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ।
‘‘Sutvāna gāthā paramatthasaṃhitā, subhāsitā isinā paṇḍitena;
ਤੇ વੇਦਜਾਤਾ ਅਨੁਮੋਦਮਾਨਾ, ਪਕ੍ਕਾਮੁ ਦੇવਾ ਦੇવਪੁਰਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ॥
Te vedajātā anumodamānā, pakkāmu devā devapuraṃ yasassino.
੯੨.
92.
‘‘ਗਾਥਾ ਇਮਾ ਅਤ੍ਥવਤੀ ਸੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ, ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਇਸਿਨਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ।
‘‘Gāthā imā atthavatī subyañjanā, subhāsitā isinā paṇḍitena;
ਯੋ ਕੋਚਿਮਾ ਅਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾ ਸੁਣੇਯ੍ਯ, ਲਭੇਥ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ વਿਸੇਸਂ।
Yo kocimā aṭṭhikatvā suṇeyya, labhetha pubbāpariyaṃ visesaṃ;
ਲਦ੍ਧਾਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ વਿਸੇਸਂ, ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛੇ’’ਤਿ॥
Laddhāna pubbāpariyaṃ visesaṃ, adassanaṃ maccurājassa gacche’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਪਰਮਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਦੀਪਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਗਾਥਾ ਇਮਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਾਯਕਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥવਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਾਯਕਟ੍ਠੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਸੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ। ਸੁਭਾਸਿਤਾਤਿ ਸੁਕਥਿਤਾ। ਅਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਿਕਭਾવਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ। ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬવਿਸੇਸੋ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਅਪਰવਿਸੇਸੋ। ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬવਿਸੇਸੋ, ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਅਪਰવਿਸੇਸੋਤਿ ਏવਂ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਤੁਮਗ੍ਗવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾવੇਨ ਠਿਤਂ વਿਸੇਸਂ। ਅਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਪਰવਿਸੇਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।
Tattha paramatthasaṃhitāti aniccādidīpanena nibbānanissitā. Gāthā imāti idaṃ satthā sarabhaṅgasatthuno nibbānadāyakaṃ subhāsitaṃ vaṇṇento āha. Tattha atthavatīti nibbānadāyakaṭṭhena paramatthanissitā. Subyañjanāti parisuddhabyañjanā. Subhāsitāti sukathitā. Aṭṭhikatvāti attano atthikabhāvaṃ katvā atthiko hutvā sakkaccaṃ suṇeyya. Pubbāpariyanti paṭhamajjhānaṃ pubbaviseso, dutiyajjhānaṃ aparaviseso. Dutiyajjhānaṃ pubbaviseso, tatiyajjhānaṃ aparavisesoti evaṃ aṭṭhasamāpatticatumaggavasena pubbāparabhāvena ṭhitaṃ visesaṃ. Adassananti pariyosāne aparavisesaṃ arahattaṃ labhitvā nibbānaṃ pāpuṇeyya. Nibbānappatto hi puggalo maccurājassa adassanaṃ gato nāma hotīti.
ਏવਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਕੂਟਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਆਲ਼ਾਹਨੇ ਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –
Evaṃ satthā arahattena desanāya kūṭaṃ gaṇhitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi moggallānassa āḷāhane pupphavassaṃ vassī’’ti vatvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānento āha –
੯੩.
93.
‘‘ਸਾਲਿਸ੍ਸਰੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰੋ ਚ ਕਸ੍ਸਪੋ।
‘‘Sālissaro sāriputto, meṇḍissaro ca kassapo;
ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਚ ਦੇવਲੋ।
Pabbato anuruddho ca, kaccāyano ca devalo;
੯੪.
94.
‘‘ਅਨੁਸਿਸ੍ਸੋ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਚ ਕੋਲਿਤੋ।
‘‘Anusisso ca ānando, kisavaccho ca kolito;
ਨਾਰਦੋ ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ।
Nārado udāyitthero, parisā buddhaparisā;
ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਲੋਕਨਾਥੋ, ਏવਂ ਧਾਰੇਥ ਜਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
Sarabhaṅgo lokanātho, evaṃ dhāretha jātaka’’nti.
ਸਰਭਙ੍ਗਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।
Sarabhaṅgajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੨੨. ਸਰਭਙ੍ਗਜਾਤਕਂ • 522. Sarabhaṅgajātakaṃ