Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೫. ಸರಭಙ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
5. Sarabhaṅgattheragāthāvaṇṇanā
ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹೀತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸರಭಙ್ಗತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರಾಜಗಹೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅನಭಿಲಕ್ಖಿತೋತಿಸ್ಸ ಕುಲವಂಸಾಗತಂ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸರತಿಣಾನಿ ಸಯಮೇವ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಕತ್ವಾ ವಸತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸರಭಙ್ಗೋತಿಸ್ಸ ಸಮಞ್ಞಾ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅರಹತ್ತೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ, ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ವಸತಿ। ಅಥಸ್ಸ ತಾಪಸಕಾಲೇ ಕತಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಾ ಜಿಣ್ಣಾ ಪಲುಗ್ಗಾ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಿಸ್ಸ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ಕುಟಿಕಂ ನ ಪಟಿಸಙ್ಖರೋಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಥೇರೋ ‘‘ಕುಟಿಕಾ ಯಥಾ ತಾಪಸಕಾಲೇ ಕತಾ, ಇದಾನಿ ತಥಾ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ –
Sarehatthehītiādikā āyasmato sarabhaṅgattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, anabhilakkhitotissa kulavaṃsāgataṃ nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāme pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā saratiṇāni sayameva bhañjitvā paṇṇasālaṃ katvā vasati. Tato paṭṭhāya sarabhaṅgotissa samaññā ahosi. Atha bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento tassa arahattūpanissayaṃ disvā, tattha gantvā, dhammaṃ desesi. So paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ patvā tattheva vasati. Athassa tāpasakāle katā paṇṇasālā jiṇṇā paluggā ahosi. Taṃ disvā manussā ‘‘kissa, bhante, imaṃ kuṭikaṃ na paṭisaṅkharothā’’ti āhaṃsu. Thero ‘‘kuṭikā yathā tāpasakāle katā, idāni tathā kātuṃ na sakkā’’ti taṃ sabbaṃ pakāsento –
೪೮೭.
487.
‘‘ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ, ಕತ್ವಾನ ಕುಟಿಮಚ್ಛಿಸಂ।
‘‘Sare hatthehi bhañjitvā, katvāna kuṭimacchisaṃ;
ತೇನ ಮೇ ಸರಭಙ್ಗೋತಿ, ನಾಮಂ ಸಮ್ಮುತಿಯಾ ಅಹು॥
Tena me sarabhaṅgoti, nāmaṃ sammutiyā ahu.
೪೮೮.
488.
‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಕಪ್ಪತೇ ಅಜ್ಜ, ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತುಂ।
‘‘Na mayhaṃ kappate ajja, sare hatthehi bhañjituṃ;
ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ನೋ ಪಞ್ಞತ್ತಾ, ಗೋತಮೇನ ಯಸಸ್ಸಿನಾ’’ತಿ॥ – ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Sikkhāpadā no paññattā, gotamena yasassinā’’ti. – dve gāthā abhāsi;
ತತ್ಥ ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ತಾಪಸಕಾಲೇ ಸರತಿಣಾನಿ ಮಮ ಹತ್ಥೇಹಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಿಣಕುಟಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಚ್ಛಿಸಂ ವಸಿಂ, ನಿಸೀದಿಞ್ಚೇವ ನಿಪಜ್ಜಿಞ್ಚ। ತೇನಾತಿ ಕುಟಿಕರಣತ್ಥಂ ಸರಾನಂ ಭಞ್ಜನೇನ। ಸಮ್ಮುತಿಯಾತಿ ಅನ್ವತ್ಥಸಮ್ಮುತಿಯಾ ಸರಭಙ್ಗೋತಿ, ನಾಮಂ ಅಹು ಅಹೋಸಿ।
Tattha sare hatthehi bhañjitvāti, pubbe tāpasakāle saratiṇāni mama hatthehi chinditvā tiṇakuṭiṃ katvā acchisaṃ vasiṃ, nisīdiñceva nipajjiñca. Tenāti kuṭikaraṇatthaṃ sarānaṃ bhañjanena. Sammutiyāti anvatthasammutiyā sarabhaṅgoti, nāmaṃ ahu ahosi.
ನ ಮಯ್ಹಂ ಕಪ್ಪತೇ ಅಜ್ಜಾತಿ ಅಜ್ಜ ಇದಾನಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಸರೇ ಸರತಿಣೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತುಂ ನ ಕಪ್ಪತೇ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ನೋ ಪಞ್ಞತ್ತಾ, ಗೋತಮೇನ ಯಸಸ್ಸಿನಾತಿ। ತೇನ ಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ತಂ ಮಯಂ ಜೀವಿತಹೇತುನಾಪಿ ನಾತಿಕ್ಕಮಾಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Na mayhaṃ kappate ajjāti ajja idāni upasampannassa mayhaṃ sare saratiṇe hatthehi bhañjituṃ na kappate na vaṭṭati. Kasmā? Sikkhāpadā no paññattā, gotamena yasassināti. Tena yaṃ amhākaṃ satthārā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mayaṃ jīvitahetunāpi nātikkamāmāti dasseti.
ಏವಂ ಏಕೇನ ಪಕಾರೇನ ತಿಣಕುಟಿಕಾಯ ಅಪಟಿಸಙ್ಖರಣೇ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಪರೇನಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –
Evaṃ ekena pakārena tiṇakuṭikāya apaṭisaṅkharaṇe kāraṇaṃ dassetvā idāni aparenapi pariyāyena naṃ dassento –
೪೮೯.
489.
‘‘ಸಕಲಂ ಸಮತ್ತಂ ರೋಗಂ, ಸರಭಙ್ಗೋ ನಾದ್ದಸಂ ಪುಬ್ಬೇ।
‘‘Sakalaṃ samattaṃ rogaṃ, sarabhaṅgo nāddasaṃ pubbe;
ಸೋಯಂ ರೋಗೋ ದಿಟ್ಠೋ, ವಚನಕರೇನಾತಿದೇವಸ್ಸಾ’’ತಿ॥ – ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
Soyaṃ rogo diṭṭho, vacanakarenātidevassā’’ti. – imaṃ gāthamāha;
ತತ್ಥ ಸಕಲನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ। ಸಮತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಪುಣ್ಣಂ, ಸಬ್ಬಭಾಗತೋ ಅನವಸೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೋಗನ್ತಿ ದುಕ್ಖದುಕ್ಖತಾದಿವಸೇನ ರುಜನಟ್ಠೇನ ರೋಗಭೂತಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನಾದ್ದಸಂ ಪುಬ್ಬೇತಿ ಸತ್ಥು ಓವಾದಪಟಿಲಾಭತೋ ಪುಬ್ಬೇ ನ ಅದ್ದಕ್ಖಿಂ। ಸೋಯಂ ರೋಗೋ ದಿಟ್ಠೋ, ವಚನಕರೇನಾತಿದೇವಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ದೇವೇ ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಾದಿಗುಣೇಹಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತತ್ತಾ ಅತಿದೇವಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಓವಾದಪಟಿಕರೇನ ಸರಭಙ್ಗೇನ ಸೋ ಅಯಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಸಙ್ಖಾತೋ ರೋಗೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಸಹಿತಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧತೋ ದಿಟ್ಠೋ, ಪರಿಞ್ಞಾತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಏವಂ ಅತ್ತಭಾವಕುಟಿಕಾಯಮ್ಪಿ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಬಾಹಿರಂ ತಿಣಕುಟಿಕಂ ಕಥಂ ಪಟಿಸಙ್ಖರಿಸ್ಸತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tattha sakalanti sabbaṃ. Samattanti sampuṇṇaṃ, sabbabhāgato anavasesanti attho. Roganti dukkhadukkhatādivasena rujanaṭṭhena rogabhūtaṃ upādānakkhandhapañcakaṃ sandhāya vadati. Nāddasaṃ pubbeti satthu ovādapaṭilābhato pubbe na addakkhiṃ. Soyaṃ rogo diṭṭho, vacanakarenātidevassāti sammutidevā upapattidevā visuddhidevāti sabbepi deve attano sīlādiguṇehi atikkamitvā ṭhitattā atidevassa sammāsambuddhassa ovādapaṭikarena sarabhaṅgena so ayaṃ khandhapañcakasaṅkhāto rogo vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya pañcakkhandhato diṭṭho, pariññātoti attho. Etena evaṃ attabhāvakuṭikāyampi anapekkho bāhiraṃ tiṇakuṭikaṃ kathaṃ paṭisaṅkharissatīti dasseti.
ಇದಾನಿ ಯಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಮಯಾ ಅಯಂ ಅತ್ತಭಾವರೋಗೋ ಯಾಥಾವತೋ ದಿಟ್ಠೋ, ಸ್ವಾಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಸಾಧಾರಣೋ। ಯೇನ ನೇಸಂ ಓವಾದಧಮ್ಮೋಪಿ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ನಸುವಣ್ಣಸದಿಸೋ ಯತ್ಥಾಹಂ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಅರಹತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ –
Idāni yaṃ maggaṃ paṭipajjantena mayā ayaṃ attabhāvarogo yāthāvato diṭṭho, svāyaṃ maggo sabbabuddhasādhāraṇo. Yena nesaṃ ovādadhammopi majjhe bhinnasuvaṇṇasadiso yatthāhaṃ patiṭṭhāya dukkhakkhayaṃ pattoti evaṃ attano arahattapaṭipattiṃ byākaronto –
೪೯೦.
490.
‘‘ಯೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನ ಗತೋ ವಿಪಸ್ಸೀ, ಯೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನ ಸಿಖೀ ಚ ವೇಸ್ಸಭೂ।
‘‘Yeneva maggena gato vipassī, yeneva maggena sikhī ca vessabhū;
ಕಕುಸನ್ಧಕೋಣಾಗಮನೋ ಚ ಕಸ್ಸಪೋ, ತೇನಞ್ಜಸೇನ ಅಗಮಾಸಿ ಗೋತಮೋ॥
Kakusandhakoṇāgamano ca kassapo, tenañjasena agamāsi gotamo.
೪೯೧.
491.
‘‘ವೀತತಣ್ಹಾ ಅನಾದಾನಾ, ಸತ್ತ ಬುದ್ಧಾ ಖಯೋಗಧಾ।
‘‘Vītataṇhā anādānā, satta buddhā khayogadhā;
ಯೇಹಾಯಂ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಧಮ್ಮಭೂತೇಹಿ ತಾದಿಭಿ॥
Yehāyaṃ desito dhammo, dhammabhūtehi tādibhi.
೪೯೨.
492.
‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಾಣಿನಂ।
‘‘Cattāri ariyasaccāni, anukampāya pāṇinaṃ;
ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯೋ ಮಗ್ಗೋ, ನಿರೋಧೋ ದುಕ್ಖಸಙ್ಖಯೋ॥
Dukkhaṃ samudayo maggo, nirodho dukkhasaṅkhayo.
೪೯೩.
493.
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ನಿವತ್ತತೇ ದುಕ್ಖಂ, ಸಂಸಾರಸ್ಮಿಂ ಅನನ್ತಕಂ।
‘‘Yasmiṃ nivattate dukkhaṃ, saṃsārasmiṃ anantakaṃ;
ಭೇದಾ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ, ಜೀವಿತಸ್ಸ ಚ ಸಙ್ಖಯಾ।
Bhedā imassa kāyassa, jīvitassa ca saṅkhayā;
ಅಞ್ಞೋ ಪುನಬ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಧೀ’’ತಿ॥ –
Añño punabbhavo natthi, suvimuttomhi sabbadhī’’ti. –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
Imā gāthā abhāsi –
ತತ್ಥ ಯೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನಾತಿ ಯೇನೇವ ಸಪುಬ್ಬಭಾಗೇನ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ। ಗತೋತಿ ಪಟಿಪನ್ನೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಗತೋ। ವಿಪಸ್ಸೀತಿ ವಿಪಸ್ಸೀ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಕಕುಸನ್ಧಾತಿ ಅವಿಭತ್ತಿಕೋ ನಿದ್ದೇಸೋ। ‘‘ಕಕುಸನ್ಧಕೋಣಾಗಮನಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತೇನಞ್ಜಸೇನಾತಿ ತೇನೇವ ಅಞ್ಜಸೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ।
Tattha yeneva maggenāti yeneva sapubbabhāgena ariyena aṭṭhaṅgikena maggena. Gatoti paṭipanno nibbānaṃ adhigato. Vipassīti vipassī sammāsambuddho. Kakusandhāti avibhattiko niddeso. ‘‘Kakusandhakoṇāgamanā’’tipi pāṭho. Tenañjasenāti teneva añjasena ariyamaggena.
ಅನಾದಾನಾತಿ ಅನುಪಾದಾನಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ ವಾ। ಖಯೋಗಧಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನೋಗಧಾ ನಿಬ್ಬಾನಪತಿಟ್ಠಾ। ಯೇಹಾಯಂ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಯೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಅಯಂ ಸಾಸನಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪವೇದಿತೋ। ಧಮ್ಮಭೂತೇಹೀತಿ ಧಮ್ಮಕಾಯತಾಯ ಧಮ್ಮಸಭಾವೇಹಿ, ನವಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮತೋ ವಾ ಭೂತೇಹಿ ಜಾತೇಹಿ, ಧಮ್ಮಂ ವಾ ಪತ್ತೇಹಿ। ತಾದಿಭೀತಿ, ಇಟ್ಠಾದೀಸು ತಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತೇಹಿ।
Anādānāti anupādānā appaṭisandhikā vā. Khayogadhāti nibbānogadhā nibbānapatiṭṭhā. Yehāyaṃ desito dhammoti yehi sattahi sammāsambuddhehi ayaṃ sāsanadhammo desito pavedito. Dhammabhūtehīti dhammakāyatāya dhammasabhāvehi, navalokuttaradhammato vā bhūtehi jātehi, dhammaṃ vā pattehi. Tādibhīti, iṭṭhādīsu tādibhāvappattehi.
‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀ’’ತಿಆದಿನಾ ತೇಹಿ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಧಮ್ಮದಸ್ಸನಂ। ವಚನತ್ಥತೋ ಪನ ಅರಿಯಾನಿ ಚ ಅವಿತಥಟ್ಠೇನ ಸಚ್ಚಾನಿ ಚಾತಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಾ ಭಗವತೋ ಸಚ್ಚಾನಿ ತೇನ ದೇಸಿತತ್ತಾ, ಅರಿಯಭಾವಕರಾನಿ ವಾ ಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ। ಕುಚ್ಛಿತಭಾವತೋ ತುಚ್ಛಭಾವತೋ ಚ ದುಕ್ಖಂ, ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದೇತಿ ಏತಸ್ಮಾತಿ ಸಮುದಯೋ, ತಣ್ಹಾ। ಕಿಲೇಸೇ ಮಾರೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಿಕೇಹಿ ಮಗ್ಗೀಯತೀತಿ ವಾ ಮಗ್ಗೋ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ಅಟ್ಠ ಧಮ್ಮಾ। ಸಂಸಾರಚಾರಕಸಙ್ಖಾತೋ ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ರೋಧೋ, ಏತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅಧಿಗತೇ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ರೋಧಾಭಾವೋ ಹೋತಿ, ನಿರುಜ್ಝತಿ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥಾತಿ ವಾ ನಿರೋಧೋ, ನಿಬ್ಬಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ದುಕ್ಖಸಙ್ಖಯೋ’’ತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
‘‘Cattāriariyasaccānī’’tiādinā tehi desitaṃ dhammaṃ dasseti. Tattha cattārīti gaṇanaparicchedo. Ariyasaccānīti paricchinnadhammadassanaṃ. Vacanatthato pana ariyāni ca avitathaṭṭhena saccāni cāti ariyasaccāni, ariyassa vā bhagavato saccāni tena desitattā, ariyabhāvakarāni vā saccānīti ariyasaccāni. Kucchitabhāvato tucchabhāvato ca dukkhaṃ, upādānakkhandhapañcakaṃ. Taṃ dukkhaṃ samudeti etasmāti samudayo, taṇhā. Kilese mārento gacchati, nibbānatthikehi maggīyatīti vā maggo, sammādiṭṭhiādayo aṭṭha dhammā. Saṃsāracārakasaṅkhāto natthi ettha rodho, etasmiṃ vā adhigate puggalassa rodhābhāvo hoti, nirujjhati dukkhametthāti vā nirodho, nibbānaṃ. Tenāha ‘‘dukkhasaṅkhayo’’ti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge vuttanayeneva veditabbo.
ಯಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಅಧಿಗತೇ। ನಿವತ್ತತೇತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಸತಿ ಅನನ್ತಕಂ ಅಪರಿಯನ್ತಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಂಸಾರೇ ಜಾತಿಆದಿದುಕ್ಖಂ ನ ಪವತ್ತತಿ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ಸೋ ನಿರೋಧೋತಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮಭೂತೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಭೇದಾ’’ತಿಆದಿನಾ ‘‘ರೋಗೋ ದಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖಪರಿಞ್ಞಾಯ ಸೂಚಿತಂ ಅತ್ತನೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತೇ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪನ ಪಾಠೇ ಸಕಲಗಾಥಾಯ ತತ್ಥಾಯಂ ಯೋಜನಾ – ಯಸ್ಮಿಂ ಖನ್ಧಾದಿಪಟಿಪಾಟಿಸಞ್ಞಿತೇ ಸಂಸಾರೇ ಇದಂ ಅನನ್ತಕಂ ಜಾತಿಆದಿದುಕ್ಖಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ, ಸೋ ಇತೋ ದುಕ್ಖಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಅಞ್ಞೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭವನಭಾವತೋ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಇಮಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಸಙ್ಖಯಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಸ್ಸ ಭೇದಾ ವಿನಾಸಾ ಉದ್ಧಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಭವೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ವಿಮುತ್ತೋ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಅಮ್ಹೀತಿ।
Yasminti yasmiṃ nirodhe nibbāne adhigate. Nivattateti ariyamaggabhāvanāya sati anantakaṃ apariyantaṃ imasmiṃ saṃsāre jātiādidukkhaṃ na pavattati ucchijjati, so nirodhoti ayaṃ dhammabhūtehi sammāsambuddhehi desito dhammoti yojanā. ‘‘Bhedā’’tiādinā ‘‘rogo diṭṭho’’ti dukkhapariññāya sūcitaṃ attano arahattappattiṃ sarūpato dasseti. ‘‘Yasmiṃ nibbattate dukkha’’nti pana pāṭhe sakalagāthāya tatthāyaṃ yojanā – yasmiṃ khandhādipaṭipāṭisaññite saṃsāre idaṃ anantakaṃ jātiādidukkhaṃ nibbattaṃ, so ito dukkhappattito añño punappunaṃ bhavanabhāvato punabbhavo. Imassa jīvitindriyassa saṅkhayā kāyasaṅkhātassa khandhapañcakassa bhedā vināsā uddhaṃ natthi, tasmā sabbadhi sabbehi kilesehi sabbehi bhavehi suṭṭhu vimutto visaṃyutto amhīti.
ಸರಭಙ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sarabhaṅgattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸತ್ತಕನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೫. ಸರಭಙ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 5. Sarabhaṅgattheragāthā