| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೩. ಸಾರನ್ದದಸುತ್ತಂ
3. Sārandadasuttaṃ
೧೪೩. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ವೇಸಾಲಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಂ ಲಿಚ್ಛವಿಸತಾನಂ ಸಾರನ್ದದೇ ಚೇತಿಯೇ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಅಯಮನ್ತರಾಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ? ಹತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಅಸ್ಸರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಮಣಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಇತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಗಹಪತಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ।
143. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena pañcamattānaṃ licchavisatānaṃ sārandade cetiye sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti.
ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಮಗ್ಗೇ ಪುರಿಸಂ ಠಪೇಸುಂ 1 – ‘‘ಯದಾ ತ್ವಂ 2, ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸಿ ಭಗವನ್ತಂ, ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ; ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ ಸೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಗಚ್ಛತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ; ಯಸ್ಸದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಥಾ’’ತಿ।
Atha kho te licchavī magge purisaṃ ṭhapesuṃ 3 – ‘‘yadā tvaṃ 4, ambho purisa, passeyyāsi bhagavantaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti. Addasā kho so puriso bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘ayaṃ so, bhante, bhagavā gacchati arahaṃ sammāsambuddho; yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.
ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಾ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –
Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te licchavī bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ಯೇನ ಸಾರನ್ದದಂ ಚೇತಿಯಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮತು ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ಸಾರನ್ದದಂ ಚೇತಿಯಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ನಿಸಜ್ಜ ಖೋ ಭಗವಾ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಲಿಚ್ಛವೀ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ, ಕಾ ಚ ಪನ ವೋ ಅನ್ತರಾಕಥಾ ವಿಪ್ಪಕತಾ’’ತಿ? ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಅಯಮನ್ತರಾಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ? ಹತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಅಸ್ಸರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಮಣಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಇತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಗಹಪತಿರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’’ನ್ತಿ।
‘‘Sādhu, bhante, yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho bhagavā yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā te licchavī etadavoca – ‘‘kāya nuttha, licchavī, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’’nti.
‘‘ಕಾಮಾಧಿಮುತ್ತಾನಂ ವತ, ಭೋ, ಲಿಚ್ಛವೀನಂ 5 ಕಾಮಂಯೇವ ಆರಬ್ಭ ಅನ್ತರಾಕಥಾ ಉದಪಾದಿ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ, ಲಿಚ್ಛವೀ, ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ? ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ತಥಾಗತಪ್ಪವೇದಿತಸ್ಸ ಧಮ್ಮವಿನಯಸ್ಸ ದೇಸೇತಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ತಥಾಗತಪ್ಪವೇದಿತಸ್ಸ ಧಮ್ಮವಿನಯಸ್ಸ ದೇಸಿತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾತಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ತಥಾಗತಪ್ಪವೇದಿತಸ್ಸ ಧಮ್ಮವಿನಯಸ್ಸ ದೇಸಿತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾತಾ 6 ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಕತಞ್ಞೂ ಕತವೇದೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಇಮೇಸಂ ಖೋ, ಲಿಚ್ಛವೀ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
‘‘Kāmādhimuttānaṃ vata, bho, licchavīnaṃ 7 kāmaṃyeva ārabbha antarākathā udapādi. Pañcannaṃ, licchavī, ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desetā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā 8 dhammānudhammappaṭipanno puggalo dullabho lokasmiṃ, kataññū katavedī puggalo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ kho, licchavī, pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಸಾರನ್ದದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Sārandadasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೨-೩. ಆರಭತಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 2-3. Ārabhatisuttādivaṇṇanā
