Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ૧૬. સારિપુત્તસુત્તવણ્ણના

    16. Sāriputtasuttavaṇṇanā

    ૯૬૨. મે દિટ્ઠોતિ સારિપુત્તસુત્તં, ‘‘થેરપઞ્હસુત્ત’’ન્તિપિ વુચ્ચતિ. કા ઉપ્પત્તિ? ઇમસ્સ સુત્તસ્સ ઉપ્પત્તિ – રાજગહકસ્સ સેટ્ઠિસ્સ ચન્દનઘટિકાય પટિલાભં આદિં કત્વા તાય ચન્દનઘટિકાય કતસ્સ પત્તસ્સ આકાસે ઉસ્સાપનં આયસ્મતો પિણ્ડોલભારદ્વાજસ્સ ઇદ્ધિયા પત્તગ્ગહણં, તસ્મિં વત્થુસ્મિં સાવકાનં ઇદ્ધિપટિક્ખેપો, તિત્થિયાનં ભગવતા સદ્ધિં પાટિહારિયં કત્તુકામતા, પાટિહારિયકરણં, ભગવતો સાવત્થિગમનં, તિત્થિયાનુબન્ધનં, સાવત્થિયં પસેનદિનો બુદ્ધૂપગમનં કણ્ડમ્બપાતુભાવો, ચતુન્નં પરિસાનં તિત્થિયજયત્થં પાટિહારિયકરણુસ્સુક્કનિવારણં, યમકપાટિહારિયકરણં, કતપાટિહારિયસ્સ ભગવતો તાવતિંસભવનગમનં, તત્થ તેમાસં ધમ્મદેસના, આયસ્મતા મહામોગ્ગલ્લાનત્થેરેન યાચિતસ્સ દેવલોકતો સઙ્કસ્સનગરે ઓરોહણન્તિ ઇમાનિ વત્થૂનિ અન્તરન્તરે ચ જાતકાનિ વિત્થારેત્વા યાવ દસસહસ્સચક્કવાળદેવતાહિ પૂજિયમાનો ભગવા મજ્ઝે મણિમયેન સોપાનેન સઙ્કસ્સનગરે ઓરુય્હ સોપાનકળેવરે અટ્ઠાસિ –

    962.Name diṭṭhoti sāriputtasuttaṃ, ‘‘therapañhasutta’’ntipi vuccati. Kā uppatti? Imassa suttassa uppatti – rājagahakassa seṭṭhissa candanaghaṭikāya paṭilābhaṃ ādiṃ katvā tāya candanaghaṭikāya katassa pattassa ākāse ussāpanaṃ āyasmato piṇḍolabhāradvājassa iddhiyā pattaggahaṇaṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ sāvakānaṃ iddhipaṭikkhepo, titthiyānaṃ bhagavatā saddhiṃ pāṭihāriyaṃ kattukāmatā, pāṭihāriyakaraṇaṃ, bhagavato sāvatthigamanaṃ, titthiyānubandhanaṃ, sāvatthiyaṃ pasenadino buddhūpagamanaṃ kaṇḍambapātubhāvo, catunnaṃ parisānaṃ titthiyajayatthaṃ pāṭihāriyakaraṇussukkanivāraṇaṃ, yamakapāṭihāriyakaraṇaṃ, katapāṭihāriyassa bhagavato tāvatiṃsabhavanagamanaṃ, tattha temāsaṃ dhammadesanā, āyasmatā mahāmoggallānattherena yācitassa devalokato saṅkassanagare orohaṇanti imāni vatthūni antarantare ca jātakāni vitthāretvā yāva dasasahassacakkavāḷadevatāhi pūjiyamāno bhagavā majjhe maṇimayena sopānena saṅkassanagare oruyha sopānakaḷevare aṭṭhāsi –

    ‘‘યે ઝાનપ્પસુતા ધીરા, નેક્ખમ્મૂપસમે રતા;

    ‘‘Ye jhānappasutā dhīrā, nekkhammūpasame ratā;

    દેવાપિ તેસં પિહયન્તિ, સમ્બુદ્ધાનં સતીમત’’ન્તિ. (ધ॰ પ॰ ૧૮૧) –

    Devāpi tesaṃ pihayanti, sambuddhānaṃ satīmata’’nti. (dha. pa. 181) –

    ઇમિસ્સા ધમ્મપદગાથાય વુચ્ચમાનાય વુત્તા. સોપાનકળેવરે ઠિતં પન ભગવન્તં સબ્બપઠમં આયસ્મા સારિપુત્તો વન્દિ, તતો ઉપ્પલવણ્ણા ભિક્ખુની, અથાપરો જનકાયો. તત્ર ભગવા ચિન્તેસિ – ‘‘ઇમિસ્સં પરિસતિ મોગ્ગલ્લાનો ઇદ્ધિયા અગ્ગોતિ પાકટો, અનુરુદ્ધો દિબ્બચક્ખુના, પુણ્ણો ધમ્મકથિકત્તેન, સારિપુત્તં પનાયં પરિસા ન કેનચિ ગુણેન એવં અગ્ગોતિ જાનાતિ, યંનૂનાહં સારિપુત્તં પઞ્ઞાગુણેન પકાસેય્ય’’ન્તિ. અથ થેરં પઞ્હં પુચ્છિ. થેરો ભગવતા પુચ્છિતં પુચ્છિતં પુથુજ્જનપઞ્હં, સેક્ખપઞ્હં, અસેક્ખપઞ્હઞ્ચ, સબ્બં વિસ્સજ્જેસિ. તદા નં જનો ‘‘પઞ્ઞાય અગ્ગો’’તિ અઞ્ઞાસિ . અથ ભગવા ‘‘સારિપુત્તો ન ઇદાનેવ પઞ્ઞાય અગ્ગો, અતીતેપિ પઞ્ઞાય અગ્ગો’’તિ જાતકં આનેસિ.

    Imissā dhammapadagāthāya vuccamānāya vuttā. Sopānakaḷevare ṭhitaṃ pana bhagavantaṃ sabbapaṭhamaṃ āyasmā sāriputto vandi, tato uppalavaṇṇā bhikkhunī, athāparo janakāyo. Tatra bhagavā cintesi – ‘‘imissaṃ parisati moggallāno iddhiyā aggoti pākaṭo, anuruddho dibbacakkhunā, puṇṇo dhammakathikattena, sāriputtaṃ panāyaṃ parisā na kenaci guṇena evaṃ aggoti jānāti, yaṃnūnāhaṃ sāriputtaṃ paññāguṇena pakāseyya’’nti. Atha theraṃ pañhaṃ pucchi. Thero bhagavatā pucchitaṃ pucchitaṃ puthujjanapañhaṃ, sekkhapañhaṃ, asekkhapañhañca, sabbaṃ vissajjesi. Tadā naṃ jano ‘‘paññāya aggo’’ti aññāsi . Atha bhagavā ‘‘sāriputto na idāneva paññāya aggo, atītepi paññāya aggo’’ti jātakaṃ ānesi.

    અતીતે પરોસહસ્સા ઇસયો વનમૂલફલાહારા પબ્બતપાદે વસન્તિ. તેસં આચરિયસ્સ આબાધો ઉપ્પજ્જિ, ઉપટ્ઠાનાનિ વત્તન્તિ. જેટ્ઠન્તેવાસી ‘‘સપ્પાયભેસજ્જં આહરિસ્સામિ, આચરિયં અપ્પમત્તા ઉપટ્ઠહથા’’તિ વત્વા મનુસ્સપથં અગમાસિ. તસ્મિં અનાગતેયેવ આચરિયો કાલમકાસિ. તં ‘‘ઇદાનિ કાલં કરિસ્સતી’’તિ અન્તેવાસિકા સમાપત્તિમારબ્ભ પુચ્છિંસુ. સો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસમાપત્તિં સન્ધાયાહ – ‘‘નત્થિ કિઞ્ચી’’તિ, અન્તેવાસિનો ‘‘નત્થિ આચરિયસ્સ અધિગમો’’તિ અગ્ગહેસું. અથ જેટ્ઠન્તેવાસી ભેસજ્જં આદાય આગન્ત્વા તં કાલકતં દિસ્વા આચરિયં ‘‘કિઞ્ચિ પુચ્છિત્થા’’તિ આહ. આમ પુચ્છિમ્હા, ‘‘નત્થિ કિઞ્ચી’’તિ આહ, ન કિઞ્ચિ આચરિયેન અધિગતન્તિ. નત્થિ કિઞ્ચીતિ વદન્તો આચરિયો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ, સક્કાતબ્બો આચરિયોતિ.

    Atīte parosahassā isayo vanamūlaphalāhārā pabbatapāde vasanti. Tesaṃ ācariyassa ābādho uppajji, upaṭṭhānāni vattanti. Jeṭṭhantevāsī ‘‘sappāyabhesajjaṃ āharissāmi, ācariyaṃ appamattā upaṭṭhahathā’’ti vatvā manussapathaṃ agamāsi. Tasmiṃ anāgateyeva ācariyo kālamakāsi. Taṃ ‘‘idāni kālaṃ karissatī’’ti antevāsikā samāpattimārabbha pucchiṃsu. So ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ sandhāyāha – ‘‘natthi kiñcī’’ti, antevāsino ‘‘natthi ācariyassa adhigamo’’ti aggahesuṃ. Atha jeṭṭhantevāsī bhesajjaṃ ādāya āgantvā taṃ kālakataṃ disvā ācariyaṃ ‘‘kiñci pucchitthā’’ti āha. Āma pucchimhā, ‘‘natthi kiñcī’’ti āha, na kiñci ācariyena adhigatanti. Natthi kiñcīti vadanto ācariyo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi, sakkātabbo ācariyoti.

    ‘‘પરોસહસ્સમ્પિ સમાગતાનં,

    ‘‘Parosahassampi samāgatānaṃ,

    કન્દેય્યું તે વસ્સસતં અપઞ્ઞા;

    Kandeyyuṃ te vassasataṃ apaññā;

    એકોપિ સેય્યો પુરિસો સપઞ્ઞો,

    Ekopi seyyo puriso sapañño,

    યો ભાસિતસ્સ વિજાનાતિ અત્થ’’ન્તિ. (જા॰ ૧.૧.૯૯);

    Yo bhāsitassa vijānāti attha’’nti. (jā. 1.1.99);

    કથિતે ચ પન ભગવતા જાતકે આયસ્મા સારિપુત્તો અત્તનો સદ્ધિવિહારિકાનં પઞ્ચન્નં ભિક્ખુસતાનમત્થાય સપ્પાયસેનાસનગોચરસીલવતાદીનિ પુચ્છિતું ‘‘ન મે દિટ્ઠો ઇતો પુબ્બે’’તિ ઇમં થુતિગાથં આદિં કત્વા અટ્ઠ ગાથાયો અભાસિ. તમત્થં વિસ્સજ્જેન્તો ભગવા તતો પરા સેસગાથાતિ.

    Kathite ca pana bhagavatā jātake āyasmā sāriputto attano saddhivihārikānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānamatthāya sappāyasenāsanagocarasīlavatādīni pucchituṃ ‘‘na me diṭṭho ito pubbe’’ti imaṃ thutigāthaṃ ādiṃ katvā aṭṭha gāthāyo abhāsi. Tamatthaṃ vissajjento bhagavā tato parā sesagāthāti.

    તત્થ ઇતો પુબ્બેતિ ઇતો સઙ્કસ્સનગરે ઓતરણતો પુબ્બે. વગ્ગુવદોતિ સુન્દરવદો. તુસિતા ગણિમાગતોતિ તુસિતકાયા ચવિત્વા માતુકુચ્છિં આગતત્તા તુસિતા આગતો, ગણાચરિયત્તા ગણી. સન્તુટ્ઠટ્ઠેન વા તુસિતસઙ્ખાતા દેવલોકા ગણિં આગતો તુસિતાનં વા અરહન્તાનં ગણિં આગતોતિ.

    Tattha ito pubbeti ito saṅkassanagare otaraṇato pubbe. Vagguvadoti sundaravado. Tusitā gaṇimāgatoti tusitakāyā cavitvā mātukucchiṃ āgatattā tusitā āgato, gaṇācariyattā gaṇī. Santuṭṭhaṭṭhena vā tusitasaṅkhātā devalokā gaṇiṃ āgato tusitānaṃ vā arahantānaṃ gaṇiṃ āgatoti.

    ૯૬૩. દુતિયગાથાય સદેવકસ્સ લોકસ્સ યથા દિસ્સતીતિ સદેવકસ્સ લોકસ્સ વિય મનુસ્સાનમ્પિ દિસ્સતિ. યથા વા દિસ્સતીતિ તચ્છતો અવિપરીતતો દિસ્સતિ ચક્ખુમાતિ ઉત્તમચક્ખુ. એકોતિ પબ્બજ્જાસઙ્ખાતાદીહિ એકો. રતિન્તિ નેક્ખમ્મરતિઆદિં.

    963. Dutiyagāthāya sadevakassa lokassa yathā dissatīti sadevakassa lokassa viya manussānampi dissati. Yathā vā dissatīti tacchato aviparītato dissati cakkhumāti uttamacakkhu. Ekoti pabbajjāsaṅkhātādīhi eko. Ratinti nekkhammaratiādiṃ.

    ૯૬૪. તતિયગાથાય બહૂનમિધ બદ્ધાનન્તિ ઇધ બહૂનં ખત્તિયાદીનં સિસ્સાનં. સિસ્સા હિ આચરિયે પટિબદ્ધવુત્તિત્તા ‘‘બદ્ધા’’તિ વુચ્ચન્તિ અત્થિ પઞ્હેન આગમન્તિ અત્થિકો પઞ્હેન આગતોમ્હિ, અત્થિકાનં વા પઞ્હેન આગમનં, પઞ્હેન અત્થિ આગમનં વાતિ.

    964. Tatiyagāthāya bahūnamidha baddhānanti idha bahūnaṃ khattiyādīnaṃ sissānaṃ. Sissā hi ācariye paṭibaddhavuttittā ‘‘baddhā’’ti vuccanti atthi pañhena āgamanti atthiko pañhena āgatomhi, atthikānaṃ vā pañhena āgamanaṃ, pañhena atthi āgamanaṃ vāti.

    ૯૬૫. ચતુત્થગાથાય વિજિગુચ્છતોતિ જાતિઆદીહિ અટ્ટીયતો રિત્તમાસનન્તિ વિવિત્તં મઞ્ચપીઠં. પબ્બતાનં ગુહાસુ વાતિ પબ્બતગુહાસુ વા રિત્તમાસનં ભજતોતિ સમ્બન્ધિતબ્બં.

    965. Catutthagāthāya vijigucchatoti jātiādīhi aṭṭīyato rittamāsananti vivittaṃ mañcapīṭhaṃ. Pabbatānaṃ guhāsu vāti pabbataguhāsu vā rittamāsanaṃ bhajatoti sambandhitabbaṃ.

    ૯૬૬. પઞ્ચમગાથાય ઉચ્ચાવચેસૂતિ હીનપણીતેસુ. સયનેસૂતિ વિહારાદીસુ સેનાસનેસુ. કીવન્તો તત્થ ભેરવાતિ કિત્તકા તત્થ ભયકારણા. ‘‘કુવન્તો’’તિપિ પાઠો, કૂજન્તોતિ ચસ્સ અત્થો. ન પન પુબ્બેનાપરં સન્ધિયતિ.

    966. Pañcamagāthāya uccāvacesūti hīnapaṇītesu. Sayanesūti vihārādīsu senāsanesu. Kīvanto tattha bheravāti kittakā tattha bhayakāraṇā. ‘‘Kuvanto’’tipi pāṭho, kūjantoti cassa attho. Na pana pubbenāparaṃ sandhiyati.

    ૯૬૭. છટ્ઠગાથાય કતી પરિસ્સયાતિ કિત્તકા ઉપદ્દવા. અગતં દિસન્તિ નિબ્બાનં. તઞ્હિ અગતપુબ્બત્તા અગતં તથા નિદ્દિસિતબ્બતો દિસા ચાતિ . તેન વુત્તં ‘‘અગતં દિસ’’ન્તિ. અભિસમ્ભવેતિ અભિભવેય્ય. પન્તમ્હીતિ પરિયન્તે.

    967. Chaṭṭhagāthāya katī parissayāti kittakā upaddavā. Agataṃ disanti nibbānaṃ. Tañhi agatapubbattā agataṃ tathā niddisitabbato disā cāti . Tena vuttaṃ ‘‘agataṃ disa’’nti. Abhisambhaveti abhibhaveyya. Pantamhīti pariyante.

    ૯૬૮-૯. સત્તમગાથાય ક્યાસ્સ બ્યપ્પથયો અસ્સૂતિ કીદિસાનિ તસ્સ વચનાનિ અસ્સુ. અટ્ઠમગાથાય એકોદિ નિપકોતિ એકગ્ગચિત્તો પણ્ડિતો.

    968-9. Sattamagāthāya kyāssa byappathayo assūti kīdisāni tassa vacanāni assu. Aṭṭhamagāthāya ekodi nipakoti ekaggacitto paṇḍito.

    ૯૭૦. એવં આયસ્મતા સારિપુત્તેન તીહિ ગાથાહિ ભગવન્તં થોમેત્વા પઞ્ચહિ ગાથાહિ – પઞ્ચસતાનં સિસ્સાનમત્થાય સેનાસનગોચરસીલવતાદીનિ પુચ્છિતો ભગવા તમત્થં પકાસેતું ‘‘વિજિગુચ્છમાનસ્સા’’તિઆદિના નયેન વિસ્સજ્જનમારદ્ધો. તત્થ પઠમગાથાય તાવત્થો – જાતિઆદીહિ વિજિગુચ્છમાનસ્સ રિત્તાસનં સયનં સેવતો ચે સમ્બોધિકામસ્સ સારિપુત્ત, ભિક્ખુનો યદિદં ફાસુ યો ફાસુવિહારો યથાનુધમ્મં યો ચ અનુધમ્મો, તં તે પવક્ખામિ યથા પજાનં યથા પજાનન્તો વદેય્ય, એવં વદામીતિ.

    970. Evaṃ āyasmatā sāriputtena tīhi gāthāhi bhagavantaṃ thometvā pañcahi gāthāhi – pañcasatānaṃ sissānamatthāya senāsanagocarasīlavatādīni pucchito bhagavā tamatthaṃ pakāsetuṃ ‘‘vijigucchamānassā’’tiādinā nayena vissajjanamāraddho. Tattha paṭhamagāthāya tāvattho – jātiādīhi vijigucchamānassa rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ce sambodhikāmassa sāriputta, bhikkhuno yadidaṃ phāsu yo phāsuvihāro yathānudhammaṃ yo ca anudhammo, taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ yathā pajānanto vadeyya, evaṃ vadāmīti.

    ૯૭૧. દુતિયગાથાય પરિયન્તચારીતિ સીલાદીસુ ચતૂસુ પરિયન્તેસુ ચરમાનો. ડંસાધિપાતાનન્તિ પિઙ્ગલમક્ખિકાનઞ્ચ સેસમક્ખિકાનઞ્ચ. સેસમક્ખિકા હિ તતો તતો અધિપતિત્વા ખાદન્તિ, તસ્મા ‘‘અધિપાતા’’તિ વુચ્ચન્તિ. મનુસ્સફસ્સાનન્તિ ચોરાદિફસ્સાનં.

    971. Dutiyagāthāya pariyantacārīti sīlādīsu catūsu pariyantesu caramāno. Ḍaṃsādhipātānanti piṅgalamakkhikānañca sesamakkhikānañca. Sesamakkhikā hi tato tato adhipatitvā khādanti, tasmā ‘‘adhipātā’’ti vuccanti. Manussaphassānanti corādiphassānaṃ.

    ૯૭૨. તતિયગાથાય પરધમ્મિકા નામ સત્ત સહધમ્મિકવજ્જા સબ્બેપિ બાહિરકા. કુસલાનુએસીતિ કુસલધમ્મે અન્વેસમાનો.

    972. Tatiyagāthāya paradhammikā nāma satta sahadhammikavajjā sabbepi bāhirakā. Kusalānuesīti kusaladhamme anvesamāno.

    ૯૭૩. ચતુત્થગાથાય આતઙ્કફસ્સેનાતિ રોગફસ્સેન. સીતં અતુણ્હન્તિ સીતઞ્ચ ઉણ્હઞ્ચ. સો તેહિ ફુટ્ઠો બહુધાતિ સો તેહિ આતઙ્કાદીહિ અનેકેહિ આકારેહિ ફુટ્ઠો સમાનોપિ. અનોકોતિ અભિસઙ્ખારવિઞ્ઞાણાદીનં અનોકાસભૂતો.

    973. Catutthagāthāya ātaṅkaphassenāti rogaphassena. Sītaṃ atuṇhanti sītañca uṇhañca. So tehi phuṭṭho bahudhāti so tehi ātaṅkādīhi anekehi ākārehi phuṭṭho samānopi. Anokoti abhisaṅkhāraviññāṇādīnaṃ anokāsabhūto.

    ૯૭૪. એવં ‘‘ભિક્ખુનો વિજિગુચ્છતો’’તિઆદીહિ તીહિ ગાથાહિ પુટ્ઠમત્થં વિસ્સજ્જેત્વા ઇદાનિ ‘‘ક્યાસ્સ બ્યપ્પથયો’’તિઆદિના નયેન પુટ્ઠં વિસ્સજ્જેન્તો ‘‘થેય્યં ન કારે’’તિઆદિમાહ. તત્થ ફસ્સેતિ ફરેય્ય . યદાવિલત્તં મનસો વિજઞ્ઞાતિ યં ચિત્તસ્સ આવિલત્તં વિજાનેય્ય, તં સબ્બં ‘‘કણ્હસ્સ પક્ખો’’તિ વિનોદયેય્ય.

    974. Evaṃ ‘‘bhikkhuno vijigucchato’’tiādīhi tīhi gāthāhi puṭṭhamatthaṃ vissajjetvā idāni ‘‘kyāssa byappathayo’’tiādinā nayena puṭṭhaṃ vissajjento ‘‘theyyaṃ na kāre’’tiādimāha. Tattha phasseti phareyya . Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti yaṃ cittassa āvilattaṃ vijāneyya, taṃ sabbaṃ ‘‘kaṇhassa pakkho’’ti vinodayeyya.

    ૯૭૫. મૂલમ્પિ તેસં પલિખઞ્ઞ તિટ્ઠેતિ તેસં કોધાતિમાનાનં યં અવિજ્જાદિકં મૂલં, તમ્પિ પલિખણિત્વા તિટ્ઠેય્ય. અદ્ધા ભવન્તો અભિસમ્ભવેય્યાતિ એવં પિયપ્પિયં અભિભવન્તો એકંસેનેવ અભિભવેય્ય, ન તત્ર સિથિલં પરક્કમેય્યાતિ અધિપ્પાયો.

    975.Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭheti tesaṃ kodhātimānānaṃ yaṃ avijjādikaṃ mūlaṃ, tampi palikhaṇitvā tiṭṭheyya. Addhā bhavanto abhisambhaveyyāti evaṃ piyappiyaṃ abhibhavanto ekaṃseneva abhibhaveyya, na tatra sithilaṃ parakkameyyāti adhippāyo.

    ૯૭૬. પઞ્ઞં પુરક્ખત્વાતિ પઞ્ઞં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા. કલ્યાણપીતીતિ કલ્યાણાય પીતિયા સમન્નાગતો. ચતુરો સહેથ પરિદેવધમ્મેતિ અનન્તરગાથાય વુચ્ચમાને પરિદેવનીયધમ્મે સહેય્ય.

    976.Paññaṃ purakkhatvāti paññaṃ pubbaṅgamaṃ katvā. Kalyāṇapītīti kalyāṇāya pītiyā samannāgato. Caturo sahetha paridevadhammeti anantaragāthāya vuccamāne paridevanīyadhamme saheyya.

    ૯૭૭. કિંસૂ અસિસ્સામીતિ કિં ભુઞ્જિસ્સામિ. કુવં વા અસિસ્સન્તિ કુહિં વા અસિસ્સામિ. દુક્ખં વત સેત્થ ક્વજ્જ સેસ્સન્તિ ઇમં રત્તિં દુક્ખં સયિં, અજ્જ આગમનરત્તિં કત્થ સયિસ્સં. એતે વિતક્કેતિ એતે પિણ્ડપાતનિસ્સિતે દ્વે, સેનાસનનિસ્સિતે દ્વેતિ ચત્તારો વિતક્કે. અનિકેતચારીતિ અપલિબોધચારી નિત્તણ્હચારી.

    977.Kiṃsū asissāmīti kiṃ bhuñjissāmi. Kuvaṃ vā asissanti kuhiṃ vā asissāmi. Dukkhaṃ vata settha kvajja sessanti imaṃ rattiṃ dukkhaṃ sayiṃ, ajja āgamanarattiṃ kattha sayissaṃ. Ete vitakketi ete piṇḍapātanissite dve, senāsananissite dveti cattāro vitakke. Aniketacārīti apalibodhacārī nittaṇhacārī.

    ૯૭૮. કાલેતિ પિણ્ડપાતકાલે પિણ્ડપાતસઙ્ખાતં અન્નં વા ચીવરકાલે ચીવરસઙ્ખાતં વસનં વા લદ્ધા ધમ્મેન સમેનાતિ અધિપ્પાયો. મત્તં સો જઞ્ઞાતિ પટિગ્ગહણે ચ પરિભોગે ચ સો પમાણં જાનેય્ય. ઇધાતિ સાસને, નિપાતમત્તમેવ વા એતં. તોસનત્થન્તિ સન્તોસત્થં, એતદત્થં મત્તં જાનેય્યાતિ વુત્તં હોતિ. સો તેસુ ગુત્તોતિ સો ભિક્ખુ તેસુ પચ્ચયેસુ ગુત્તો. યતચારીતિ સંયતવિહારો , રક્ખિતિરિયાપથો રક્ખિતકાયવચીમનોદ્વારો ચાતિ વુત્તં હોતિ. ‘‘યતિચારી’’તિપિ પાઠો, સોયેવત્થો. રુસિતોતિ રોસિતો, ઘટ્ટિતોતિ વુત્તં હોતિ.

    978.Kāleti piṇḍapātakāle piṇḍapātasaṅkhātaṃ annaṃ vā cīvarakāle cīvarasaṅkhātaṃ vasanaṃ vā laddhā dhammena samenāti adhippāyo. Mattaṃ so jaññāti paṭiggahaṇe ca paribhoge ca so pamāṇaṃ jāneyya. Idhāti sāsane, nipātamattameva vā etaṃ. Tosanatthanti santosatthaṃ, etadatthaṃ mattaṃ jāneyyāti vuttaṃ hoti. So tesu guttoti so bhikkhu tesu paccayesu gutto. Yatacārīti saṃyatavihāro , rakkhitiriyāpatho rakkhitakāyavacīmanodvāro cāti vuttaṃ hoti. ‘‘Yaticārī’’tipi pāṭho, soyevattho. Rusitoti rosito, ghaṭṭitoti vuttaṃ hoti.

    ૯૭૯. ઝાનાનુયુત્તોતિ અનુપન્નુપ્પાદનેન ઉપ્પન્નાસેવનેન ચ ઝાને અનુયુત્તો. ઉપેક્ખમારબ્ભ સમાહિતત્તોતિ ચતુત્થજ્ઝાનુપેક્ખં ઉપ્પાદેત્વા સમાહિતચિત્તો. તક્કાસયં કુક્કુચ્ચિયૂપછિન્દેતિ કામવિતક્કાદિં તક્કઞ્ચ , કામસઞ્ઞાદિં તસ્સ તક્કસ્સ આસયઞ્ચ, હત્થકુક્કુચ્ચાદિં કુક્કુચ્ચિયઞ્ચ ઉપચ્છિન્દેય્ય.

    979.Jhānānuyuttoti anupannuppādanena uppannāsevanena ca jhāne anuyutto. Upekkhamārabbha samāhitattoti catutthajjhānupekkhaṃ uppādetvā samāhitacitto. Takkāsayaṃ kukkucciyūpachindeti kāmavitakkādiṃ takkañca , kāmasaññādiṃ tassa takkassa āsayañca, hatthakukkuccādiṃ kukkucciyañca upacchindeyya.

    ૯૮૦. ચુદિતો વચીભિ સતિમાભિનન્દેતિ ઉપજ્ઝાયાદીહિ વાચાહિ ચોદિતો સમાનો સતિમા હુત્વા તં ચોદનં અભિનન્દેય્ય. વાચં પમુઞ્ચે કુસલન્તિ ઞાણસમુટ્ઠિતં વાચં પમુઞ્ચેય્ય. નાતિવેલન્તિ અતિવેલં પન વાચં કાલવેલઞ્ચ સીલવેલઞ્ચ અતિક્કન્તં નપ્પમુઞ્ચેય્ય. જનવાદધમ્માયાતિ જનવાદકથાય. ન ચેતયેય્યાતિ ચેતનં ન ઉપ્પાદેય્ય.

    980.Cudito vacībhi satimābhinandeti upajjhāyādīhi vācāhi codito samāno satimā hutvā taṃ codanaṃ abhinandeyya. Vācaṃ pamuñce kusalanti ñāṇasamuṭṭhitaṃ vācaṃ pamuñceyya. Nātivelanti ativelaṃ pana vācaṃ kālavelañca sīlavelañca atikkantaṃ nappamuñceyya. Janavādadhammāyāti janavādakathāya. Na cetayeyyāti cetanaṃ na uppādeyya.

    ૯૮૧. અથાપરન્તિ અથ ઇદાનિ ઇતો પરમ્પિ. પઞ્ચ રજાનીતિ રૂપરાગાદીનિ પઞ્ચ રજાનિ. યેસં સતીમા વિનયાય સિક્ખેતિ યેસં ઉપટ્ઠિતસ્સતિ હુત્વા વિનયનત્થં તિસ્સો સિક્ખા સિક્ખેય્ય. એવં સિક્ખન્તો હિ રૂપેસુ…પે॰… ફસ્સેસુ સહેથ રાગં, ન અઞ્ઞેતિ.

    981.Athāparanti atha idāni ito parampi. Pañca rajānīti rūparāgādīni pañca rajāni. Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti yesaṃ upaṭṭhitassati hutvā vinayanatthaṃ tisso sikkhā sikkheyya. Evaṃ sikkhanto hi rūpesu…pe… phassesu sahetha rāgaṃ, na aññeti.

    ૯૮૨. તતો સો તેસં વિનયાય સિક્ખન્તો અનુક્કમેન – એતેસુ ધમ્મેસૂતિ ગાથા. તત્થ એતેસૂતિ રૂપાદીસુ. કાલેન સો સમ્મા ધમ્મં પરિવીમંસમાનોતિ સો ભિક્ખુ ય્વાયં ‘‘ઉદ્ધતે ચિત્તે સમાધિસ્સ કાલો’’તિઆદિના નયેન કાલો વુત્તો, તેન કાલેન સબ્બં સઙ્ખતધમ્મં અનિચ્ચાદિનયેન પરિવીમંસમાનો. એકોદિભૂતો વિહને તમં સોતિ સો એકગ્ગચિત્તો સબ્બં મોહાદિતમં વિહનેય્ય. નત્થિ એત્થ સંસયો. સેસં સબ્બત્થ પાકટમેવ.

    982. Tato so tesaṃ vinayāya sikkhanto anukkamena – etesu dhammesūti gāthā. Tattha etesūti rūpādīsu. Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti so bhikkhu yvāyaṃ ‘‘uddhate citte samādhissa kālo’’tiādinā nayena kālo vutto, tena kālena sabbaṃ saṅkhatadhammaṃ aniccādinayena parivīmaṃsamāno. Ekodibhūto vihane tamaṃ soti so ekaggacitto sabbaṃ mohāditamaṃ vihaneyya. Natthi ettha saṃsayo. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.

    એવં ભગવા અરહત્તનિકૂટેન દેસનં નિટ્ઠાપેસિ. દેસનાપરિયોસાને પઞ્ચસતા ભિક્ખૂ અરહત્તં પત્તા, તિંસકોટિસઙ્ખ્યાનઞ્ચ દેવમનુસ્સાનં ધમ્માભિસમયો અહોસીતિ.

    Evaṃ bhagavā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne pañcasatā bhikkhū arahattaṃ pattā, tiṃsakoṭisaṅkhyānañca devamanussānaṃ dhammābhisamayo ahosīti.

    પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય સારિપુત્તસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya sāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    નિટ્ઠિતો ચ ચતુત્થો વગ્ગો અત્થવણ્ણનાનયતો, નામેન

    Niṭṭhito ca catuttho vaggo atthavaṇṇanānayato, nāmena

    અટ્ઠકવગ્ગોતિ.

    Aṭṭhakavaggoti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૧૬. સારિપુત્તસુત્તં • 16. Sāriputtasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact