Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi

    २. सारिपुत्तत्थेरगाथा

    2. Sāriputtattheragāthā

    ९८१.

    981.

    ‘‘यथाचारी यथासतो सतीमा, यतसङ्कप्पज्झायि अप्पमत्तो।

    ‘‘Yathācārī yathāsato satīmā, yatasaṅkappajjhāyi appamatto;

    अज्झत्तरतो समाहितत्तो, एको सन्तुसितो तमाहु भिक्खुं॥

    Ajjhattarato samāhitatto, eko santusito tamāhu bhikkhuṃ.

    ९८२.

    982.

    ‘‘अल्‍लं सुक्खं वा भुञ्‍जन्तो, न बाळ्हं सुहितो सिया।

    ‘‘Allaṃ sukkhaṃ vā bhuñjanto, na bāḷhaṃ suhito siyā;

    ऊनूदरो मिताहारो, सतो भिक्खु परिब्बजे॥

    Ūnūdaro mitāhāro, sato bhikkhu paribbaje.

    ९८३.

    983.

    ‘‘चत्तारो पञ्‍च आलोपे, अभुत्वा उदकं पिवे।

    ‘‘Cattāro pañca ālope, abhutvā udakaṃ pive;

    अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥

    Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno.

    ९८४.

    984.

    ‘‘कप्पियं तं चे छादेति, चीवरं इदमत्थिकं 1।

    ‘‘Kappiyaṃ taṃ ce chādeti, cīvaraṃ idamatthikaṃ 2;

    अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥

    Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno.

    ९८५.

    985.

    ‘‘पल्‍लङ्केन निसिन्‍नस्स, जण्णुके नाभिवस्सति।

    ‘‘Pallaṅkena nisinnassa, jaṇṇuke nābhivassati;

    अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥

    Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno.

    ९८६.

    986.

    3 ‘‘यो सुखं दुक्खतो अद्द, दुक्खमद्दक्खि सल्‍लतो।

    4 ‘‘Yo sukhaṃ dukkhato adda, dukkhamaddakkhi sallato;

    उभयन्तरेन 5 नाहोसि, केन लोकस्मि किं सिया॥

    Ubhayantarena 6 nāhosi, kena lokasmi kiṃ siyā.

    ९८७.

    987.

    ‘‘मा मे कदाचि पापिच्छो, कुसीतो हीनवीरियो।

    ‘‘Mā me kadāci pāpiccho, kusīto hīnavīriyo;

    अप्पस्सुतो अनादरो, केन लोकस्मि किं सिया॥

    Appassuto anādaro, kena lokasmi kiṃ siyā.

    ९८८.

    988.

    ‘‘बहुस्सुतो च मेधावी, सीलेसु सुसमाहितो।

    ‘‘Bahussuto ca medhāvī, sīlesu susamāhito;

    चेतोसमथमनुयुत्तो, अपि मुद्धनि तिट्ठतु॥

    Cetosamathamanuyutto, api muddhani tiṭṭhatu.

    ९८९.

    989.

    ‘‘यो पपञ्‍चमनुयुत्तो, पपञ्‍चाभिरतो मगो।

    ‘‘Yo papañcamanuyutto, papañcābhirato mago;

    विराधयी सो निब्बानं, योगक्खेमं अनुत्तरं॥

    Virādhayī so nibbānaṃ, yogakkhemaṃ anuttaraṃ.

    ९९०.

    990.

    ‘‘यो च पपञ्‍चं हित्वान, निप्पपञ्‍चपथे रतो।

    ‘‘Yo ca papañcaṃ hitvāna, nippapañcapathe rato;

    आराधयी सो निब्बानं, योगक्खेमं अनुत्तरं॥

    Ārādhayī so nibbānaṃ, yogakkhemaṃ anuttaraṃ.

    ९९१.

    991.

    7 ‘‘गामे वा यदि वारञ्‍ञे, निन्‍ने वा यदि वा थले।

    8 ‘‘Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

    यत्थ अरहन्तो विहरन्ति, तं भूमिरामणेय्यकं॥

    Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ.

    ९९२.

    992.

    ‘‘रमणीयानि अरञ्‍ञानि, यत्थ न रमती जनो।

    ‘‘Ramaṇīyāni araññāni, yattha na ramatī jano;

    वीतरागा रमिस्सन्ति, न ते कामगवेसिनो॥

    Vītarāgā ramissanti, na te kāmagavesino.

    ९९३.

    993.

    9 ‘‘निधीनंव पवत्तारं, यं पस्से वज्‍जदस्सिनं।

    10 ‘‘Nidhīnaṃva pavattāraṃ, yaṃ passe vajjadassinaṃ;

    निग्गय्हवादिं मेधाविं, तादिसं पण्डितं भजे।

    Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje;

    तादिसं भजमानस्स, सेय्यो होति न पापियो॥

    Tādisaṃ bhajamānassa, seyyo hoti na pāpiyo.

    ९९४.

    994.

    11 ‘‘ओवदेय्यानुसासेय्य, असब्भा च निवारये।

    12 ‘‘Ovadeyyānusāseyya, asabbhā ca nivāraye;

    सतञ्हि सो पियो होति, असतं होति अप्पियो॥

    Satañhi so piyo hoti, asataṃ hoti appiyo.

    ९९५.

    995.

    ‘‘अञ्‍ञस्स भगवा बुद्धो, धम्मं देसेसि चक्खुमा।

    ‘‘Aññassa bhagavā buddho, dhammaṃ desesi cakkhumā;

    धम्मे देसियमानम्हि, सोतमोधेसिमत्थिको।

    Dhamme desiyamānamhi, sotamodhesimatthiko;

    तं मे अमोघं सवनं, विमुत्तोम्हि अनासवो॥

    Taṃ me amoghaṃ savanaṃ, vimuttomhi anāsavo.

    ९९६.

    996.

    ‘‘नेव पुब्बेनिवासाय, नपि दिब्बस्स चक्खुनो।

    ‘‘Neva pubbenivāsāya, napi dibbassa cakkhuno;

    चेतोपरियाय इद्धिया, चुतिया उपपत्तिया।

    Cetopariyāya iddhiyā, cutiyā upapattiyā;

    सोतधातुविसुद्धिया, पणिधी मे न विज्‍जति 13॥

    Sotadhātuvisuddhiyā, paṇidhī me na vijjati 14.

    ९९७.

    997.

    ‘‘रुक्खमूलंव निस्साय, मुण्डो सङ्घाटिपारुतो।

    ‘‘Rukkhamūlaṃva nissāya, muṇḍo saṅghāṭipāruto;

    पञ्‍ञाय उत्तमो थेरो, उपतिस्सोव 15 झायति॥

    Paññāya uttamo thero, upatissova 16 jhāyati.

    ९९८.

    998.

    ‘‘अवितक्‍कं समापन्‍नो, सम्मासम्बुद्धसावको।

    ‘‘Avitakkaṃ samāpanno, sammāsambuddhasāvako;

    अरियेन तुण्हीभावेन, उपेतो होति तावदे॥

    Ariyena tuṇhībhāvena, upeto hoti tāvade.

    ९९९.

    999.

    17 ‘‘यथापि पब्बतो सेलो, अचलो सुप्पतिट्ठितो।

    18 ‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;

    एवं मोहक्खया भिक्खु, पब्बतोव न वेधति॥

    Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhati.

    १०००.

    1000.

    ‘‘अनङ्गणस्स पोसस्स, निच्‍चं सुचिगवेसिनो।

    ‘‘Anaṅgaṇassa posassa, niccaṃ sucigavesino;

    वालग्गमत्तं पापस्स, अब्भमत्तंव खायति॥

    Vālaggamattaṃ pāpassa, abbhamattaṃva khāyati.

    १००१.

    1001.

    ‘‘नाभिनन्दामि मरणं, नाभिनन्दामि जीवितं।

    ‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;

    निक्खिपिस्सं इमं कायं, सम्पजानो पतिस्सतो॥

    Nikkhipissaṃ imaṃ kāyaṃ, sampajāno patissato.

    १००२.

    1002.

    ‘‘नाभिनन्दामि मरणं, नाभिनन्दामि जीवितं।

    ‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;

    कालञ्‍च पटिकङ्खामि, निब्बिसं भतको यथा॥

    Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā.

    १००३.

    1003.

    ‘‘उभयेन मिदं मरणमेव, नामरणं पच्छा वा पुरे वा।

    ‘‘Ubhayena midaṃ maraṇameva, nāmaraṇaṃ pacchā vā pure vā;

    पटिपज्‍जथ मा विनस्सथ, खणो वो मा उपच्‍चगा॥

    Paṭipajjatha mā vinassatha, khaṇo vo mā upaccagā.

    १००४.

    1004.

    ‘‘नगरं यथा पच्‍चन्तं, गुत्तं सन्तरबाहिरं।

    ‘‘Nagaraṃ yathā paccantaṃ, guttaṃ santarabāhiraṃ;

    एवं गोपेथ अत्तानं, खणो वो मा उपच्‍चगा।

    Evaṃ gopetha attānaṃ, khaṇo vo mā upaccagā;

    खणातीता हि सोचन्ति, निरयम्हि समप्पिता॥

    Khaṇātītā hi socanti, nirayamhi samappitā.

    १००५.

    1005.

    ‘‘उपसन्तो उपरतो, मन्तभाणी 19 अनुद्धतो।

    ‘‘Upasanto uparato, mantabhāṇī 20 anuddhato;

    धुनाति पापके धम्मे, दुमपत्तंव मालुतो॥

    Dhunāti pāpake dhamme, dumapattaṃva māluto.

    १००६.

    1006.

    ‘‘उपसन्तो उपरतो, मन्तभाणी अनुद्धतो।

    ‘‘Upasanto uparato, mantabhāṇī anuddhato;

    अप्पासि 21 पापके धम्मे, दुमपत्तंव मालुतो॥

    Appāsi 22 pāpake dhamme, dumapattaṃva māluto.

    १००७.

    1007.

    ‘‘उपसन्तो अनायासो, विप्पसन्‍नो अनाविलो।

    ‘‘Upasanto anāyāso, vippasanno anāvilo;

    कल्याणसीलो मेधावी, दुक्खस्सन्तकरो सिया॥

    Kalyāṇasīlo medhāvī, dukkhassantakaro siyā.

    १००८.

    1008.

    ‘‘न विस्ससे एकतियेसु एवं, अगारिसु पब्बजितेसु चापि।

    ‘‘Na vissase ekatiyesu evaṃ, agārisu pabbajitesu cāpi;

    साधूपि हुत्वा न असाधु होन्ति, असाधु हुत्वा पुन साधु होन्ति॥

    Sādhūpi hutvā na asādhu honti, asādhu hutvā puna sādhu honti.

    १००९.

    1009.

    ‘‘कामच्छन्दो च ब्यापादो, थिनमिद्धञ्‍च भिक्खुनो।

    ‘‘Kāmacchando ca byāpādo, thinamiddhañca bhikkhuno;

    उद्धच्‍चं विचिकिच्छा च, पञ्‍चेते चित्तकेलिसा॥

    Uddhaccaṃ vicikicchā ca, pañcete cittakelisā.

    १०१०.

    1010.

    ‘‘यस्स सक्‍करियमानस्स, असक्‍कारेन चूभयं।

    ‘‘Yassa sakkariyamānassa, asakkārena cūbhayaṃ;

    समाधि न विकम्पति, अप्पमादविहारिनो॥

    Samādhi na vikampati, appamādavihārino.

    १०११.

    1011.

    ‘‘तं झायिनं साततिकं, सुखुमदिट्ठिविपस्सकं।

    ‘‘Taṃ jhāyinaṃ sātatikaṃ, sukhumadiṭṭhivipassakaṃ;

    उपादानक्खयारामं, आहु सप्पुरिसो इति॥

    Upādānakkhayārāmaṃ, āhu sappuriso iti.

    १०१२.

    1012.

    ‘‘महासमुद्दो पथवी, पब्बतो अनिलोपि च।

    ‘‘Mahāsamuddo pathavī, pabbato anilopi ca;

    उपमाय न युज्‍जन्ति, सत्थु वरविमुत्तिया॥

    Upamāya na yujjanti, satthu varavimuttiyā.

    १०१३.

    1013.

    ‘‘चक्‍कानुवत्तको थेरो, महाञाणी समाहितो।

    ‘‘Cakkānuvattako thero, mahāñāṇī samāhito;

    पथवापग्गिसमानो, न रज्‍जति न दुस्सति॥

    Pathavāpaggisamāno, na rajjati na dussati.

    १०१४.

    1014.

    ‘‘पञ्‍ञापारमितं पत्तो, महाबुद्धि महामति।

    ‘‘Paññāpāramitaṃ patto, mahābuddhi mahāmati;

    अजळो जळसमानो, सदा चरति निब्बुतो॥

    Ajaḷo jaḷasamāno, sadā carati nibbuto.

    १०१५.

    1015.

    ‘‘परिचिण्णो मया सत्था…पे॰… भवनेत्ति समूहता॥

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā…pe… bhavanetti samūhatā.

    १०१६.

    1016.

    ‘‘सम्पादेथप्पमादेन , एसा मे अनुसासनी।

    ‘‘Sampādethappamādena , esā me anusāsanī;

    हन्दाहं परिनिब्बिस्सं, विप्पमुत्तोम्हि सब्बधी’’ति॥

    Handāhaṃ parinibbissaṃ, vippamuttomhi sabbadhī’’ti.

    … सारिपुत्तो थेरो…।

    … Sāriputto thero….




    Next: ३. आनन्दत्थेरगाथा • 3. Ānandattheragāthā




    Footnotes:
    1. इदमत्थितं (सी॰)
    2. idamatthitaṃ (sī.)
    3. सं॰ नि॰ ४.२५३; इतिवु॰ ५३
    4. saṃ. ni. 4.253; itivu. 53
    5. उभयमन्तरे (सी॰)
    6. ubhayamantare (sī.)
    7. ध॰ प॰ ९८
    8. dha. pa. 98
    9. ध॰ प॰ ७६
    10. dha. pa. 76
    11. ध॰ प॰ ७७
    12. dha. pa. 77
    13. कथा॰ ३७८
    14. kathā. 378
    15. उपतिस्सो च (सी॰ क॰)
    16. upatisso ca (sī. ka.)
    17. उदा॰ २४
    18. udā. 24
    19. मत्तभाणी (सी॰)
    20. mattabhāṇī (sī.)
    21. अब्बहि (स्या॰), अभासि (?)
    22. abbahi (syā.), abhāsi (?)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā / २. सारिपुत्तत्थेरगाथावण्णना • 2. Sāriputtattheragāthāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact