Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပေဋကောပဒေသပာဠိ • Peṭakopadesapāḷi |
၂. သာသနပဋ္ဌာနဒုတိယဘူမိ
2. Sāsanapaṭṭhānadutiyabhūmi
၁၃. တတ္ထ ကတမံ သာသနပ္ပဋ္ဌာနံ? သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဝာသနာ ဘာဂိယံ သုတ္တံ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ, ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ။ အာဏတ္တိ, ဖလံ, ဥပာယော, အာဏတ္တိ စ ဖလဉ္စ, ဖလဉ္စ ဥပာယော စ, အာဏတ္တိ စ ဖလဉ္စ ဥပာယော စ။ အသ္သာဒော, အာဒီနဝော, နိသ္သရဏံ, အသ္သာဒော စ အာဒီနဝော စ, အသ္သာဒော စ နိသ္သရဏဉ္စ, အာဒီနဝော စ နိသ္သရဏဉ္စ, အသ္သာဒော စ အာဒီနဝော စ နိသ္သရဏဉ္စ။ လောကိကံ, လောကုတ္တရံ, လောကိကဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။ ကမ္မံ, ဝိပာကော, ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ။ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ, အနိဒ္ဒိဋ္ဌံ, နိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ အနိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ။ ဉာဏံ, ဉေယ္ယံ, ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။ ဒသ္သနံ, ဘာဝနာ, ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ။ ဝိပာကကမ္မံ, န ဝိပာကကမ္မံ, နေဝဝိပာကနဝိပာကကမ္မံ ။ သကဝစနံ, ပရဝစနံ, သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ, ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ, သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။ ထဝော, သကဝစနာဓိဋ္ဌာနံ, ပရဝစနာဓိဋ္ဌာနံ, သကဝစနာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ပရဝစနာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။ ကိရိယံ, ဖလံ, ကိရိယဉ္စ ဖလဉ္စ။ အနုညာတံ, ပဋိက္ခိတ္တံ, အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ။ ဣမာနိ ဆ ပဋိက္ခိတ္တာနိ။
13. Tattha katamaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanā bhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca. Āṇatti, phalaṃ, upāyo, āṇatti ca phalañca, phalañca upāyo ca, āṇatti ca phalañca upāyo ca. Assādo, ādīnavo, nissaraṇaṃ, assādo ca ādīnavo ca, assādo ca nissaraṇañca, ādīnavo ca nissaraṇañca, assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca. Lokikaṃ, lokuttaraṃ, lokikañca lokuttarañca. Kammaṃ, vipāko, kammañca vipāko ca. Niddiṭṭhaṃ, aniddiṭṭhaṃ, niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca. Ñāṇaṃ, ñeyyaṃ, ñāṇañca ñeyyañca. Dassanaṃ, bhāvanā, dassanañca bhāvanā ca. Vipākakammaṃ, na vipākakammaṃ, nevavipākanavipākakammaṃ . Sakavacanaṃ, paravacanaṃ, sakavacanañca paravacanañca. Sattādhiṭṭhānaṃ, dhammādhiṭṭhānaṃ, sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca. Thavo, sakavacanādhiṭṭhānaṃ, paravacanādhiṭṭhānaṃ, sakavacanādhiṭṭhānañca paravacanādhiṭṭhānañca. Kiriyaṃ, phalaṃ, kiriyañca phalañca. Anuññātaṃ, paṭikkhittaṃ, anuññātañca paṭikkhittañca. Imāni cha paṭikkhittāni.
၁၄. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ?
14. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?
ကာမန္ဓာ ဇာလသဉ္ဆန္နာ၊ တဏ္ဟာဆဒနဆာဒိတာ။
Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ပမတ္တဗန္ဓုနာ ဗဒ္ဓာ၊ မစ္ဆာဝ ကုမိနာမုခေ။
Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe;
ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, နီဝရဏာ။
Pañcime, bhikkhave, nīvaraṇā.
တတ္ထ ကတမံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?
မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မနောသေဋ္ဌာ မနောမယာ။
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
မနသာ စေ ပသန္နေန၊ ဘာသတိ ဝာ ကရောတိ ဝာ။
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
တတော နံ သုခမန္ဝေတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ။
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī.
သံယုတ္တကေ သုတ္တံ။
Saṃyuttake suttaṃ.
မဟာနာမသ္သ သက္ကသ္သ ဣဒံ ဘဂဝာ သက္ယာနံ ကပိလဝတ္ထုမ္ဟိ နဂရေ နယဝိတ္ထာရေန သဒ္ဓာသီလပရိဘာဝိတံ သုတ္တံ ဘာဝညေန ပရိဘာဝိတံ တံ နာမ ပစ္ဆိမေ ကာလေ။
Mahānāmassa sakkassa idaṃ bhagavā sakyānaṃ kapilavatthumhi nagare nayavitthārena saddhāsīlaparibhāvitaṃ suttaṃ bhāvaññena paribhāvitaṃ taṃ nāma pacchime kāle.
တတ္ထ ကတမံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?
ဥဒ္ဓံ အဓော 3 သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ အယံ အဟသ္မီတိ အနာနုပသ္သီ။
Uddhaṃ adho 4 sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti anānupassī;
ဧဝံ ဝိမုတ္တော ဥဒတာရိ ဩဃံ၊ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝာယ။
Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāya.
သီလာနိ နု ခော ဘဝန္တိ ကိမတ္ထိယာနိ အာနန္ဒော ပုစ္ဆတိ သတ္ထာရံ။
Sīlāni nu kho bhavanti kimatthiyāni ānando pucchati satthāraṃ.
တတ္ထ ကတမံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ယသ္သ သေလူပမံ စိတ္တံ၊ ဌိတံ နာနုပကမ္ပတိ။
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ၊ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီ’’တိ။
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.
သာရိပုတ္တော နာမ ဘဂဝာ ထေရညတရော သော မံ အာသဇ္ဇ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇ စာရိကံ ပက္ကမတိ, သာရိပုတ္တသ္သ ဗ္ယာကရဏံ ကာတဗ္ဗံ။ ယသ္သ နူန ဘဂဝာ ကာယဂတာ သတိ အဘာဝိတာ အသ္သ အဗဟုလီကတာ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။
Sāriputto nāma bhagavā theraññataro so maṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkamati, sāriputtassa byākaraṇaṃ kātabbaṃ. Yassa nūna bhagavā kāyagatā sati abhāvitā assa abahulīkatā vitthārena kātabbaṃ.
၁၅. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ?
15. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca?
တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေထ၊ ဧဝံ တံ နာတိဝသ္သတိ။
Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassati.
ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ သံကိလေသော။ ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ ဝာသနာ။ တမော တမပရာယနောတိ ဝိတ္ထာရေန။ တတ္ထ ယော စ တမော ယော စ တမပရာယနော, အယံ သံကိလေသော။ ယော စ ဇောတိ ယော စ ဇောတိပရာယနော, အယံ ဝာသနာ။
Channamativassatīti saṃkileso. Vivaṭaṃ nātivassatīti vāsanā. Tamo tamaparāyanoti vitthārena. Tattha yo ca tamo yo ca tamaparāyano, ayaṃ saṃkileso. Yo ca joti yo ca jotiparāyano, ayaṃ vāsanā.
တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
န တံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ၊ ယဒာယသံ ဒာရုဇပဗ္ဗဇဉ္စ 9။
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 10;
သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊ ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.
န တံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ, ယဒာ ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ, အယံ သံကိလေသော။ ဧတမ္ပိ ဆေတ္ဝာ ပရိဗ္ဗဇန္တိ ဓီရာ အနပေက္ခိနော သဗ္ဗကာမေ ပဟာယာတိ, အယံ နိဗ္ဗေဓော။ ယံ စေတယိတံ ပကပ္ပိတံ ယာ စ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ ပဒေဟိ သံကိလေသော။ ပစ္ဆိမကေဟိ စတူဟိ နိဗ္ဗေဓော။
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadā puttesu dāresu ca yā apekkhā, ayaṃ saṃkileso. Etampi chetvā paribbajanti dhīrā anapekkhino sabbakāme pahāyāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ cetayitaṃ pakappitaṃ yā ca nāmarūpassa avakkanti hoti. Imehi catūhi padehi saṃkileso. Pacchimakehi catūhi nibbedho.
တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?
အယံ လောကော သန္တာပဇာတော၊ ဖသ္သပရေတော ရောဂံ 11 ဝဒတိ အတ္တတော။
Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ 12 vadati attato;
ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ၊ တတော တံ ဟောတိ အညထာ။
Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā.
အညထာဘာဝီ ဘဝသတ္တော လောကော၊ ဘဝပရေတော ဘဝမေဝာဘိနန္ဒတိ။
Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;
ယဒဘိနန္ဒတိ တံ ဘယံ၊ ယသ္သ ဘာယတိ တံ ဒုက္ခံ။
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ, yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;
ဘဝဝိပ္ပဟာနာယ ခော ပနိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတိ။
Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati.
ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဘဝေန ဘဝသ္သ ဝိပ္ပမောက္ခမာဟံသု, သဗ္ဗေတေ ‘‘အဝိပ္ပမုတ္တာ ဘဝသ္မာ’’တိ ဝဒာမိ။ ယေ ဝာ ပန ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဝိဘဝေန ဘဝသ္သ နိသ္သရဏမာဟံသု, သဗ္ဗေတေ ‘‘အနိသ္သဋာ ဘဝသ္မာ’’တိ ဝဒာမိ။ ဥပဓိံ ဟိ ပဋိစ္စ ဒုက္ခမိဒံ သမ္ဘောတိ, သဗ္ဗုပာဒာနက္ခယာ နတ္ထိ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝော, လောကမိမံ ပသ္သ, ပုထူ အဝိဇ္ဇာယ ပရေတာ ဘူတာ ဘူတရတာ ဘဝာ အပရိမုတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ ဘဝာ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္ထတာယ သဗ္ဗေတေ ဘဝာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ။
Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avippamuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbete ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo, lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā bhavā aparimuttā. Ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbete bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti.
‘‘ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ၊ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတော။
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
ဘဝတဏ္ဟာ ပဟီယတိ၊ ဝိဘဝံ နာဘိနန္ဒတိ။
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;
သဗ္ဗသော တဏ္ဟာနံ ခယာ၊ အသေသဝိရာဂနိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။
Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbānaṃ.
‘‘တသ္သ နိဗ္ဗုတသ္သ ဘိက္ခုနော၊ အနုပာဒာ ပုနဗ္ဘဝော န ဟောတိ။
‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;
အဘိဘူတော မာရော ဝိဇိတသင္ဂာမော၊ ဥပေစ္စဂာ သဗ္ဗဘဝာနိ တာဒီ’’တိ။
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upeccagā sabbabhavāni tādī’’ti.
အယံ လောကော သန္တာပဇာတော ယာဝ ဒုက္ခန္တိ ယံ တဏ္ဟာ သံကိလေသော။
Ayaṃ loko santāpajāto yāva dukkhanti yaṃ taṇhā saṃkileso.
ယံ ပုနဂ္ဂဟဏံ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဘဝေန ဘဝသ္သ ဝိမောက္ခမာဟံသု, သဗ္ဗေတေ ‘‘အဝိမုတ္တာ ဘဝသ္မာ’’တိ ဝဒာမိ။ ယေ ဝာ ပန ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဝိဘဝေန ဘဝသ္သ နိသ္သရဏမာဟံသု ‘‘အနိသ္သဋာ ဘဝသ္မာ’’တိ ဝဒာမိ။ အယံ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော, တံ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော စ တဏ္ဟာသံကိလေသော စ, ဥဘယမေတံ သံကိလေသော။ ယံ ပုနဂ္ဂဟဏံ ဘဝဝိပ္ပဟာနာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတိ, ယာဝ သဗ္ဗသော ဥပာဒာနက္ခယာ သမ္ဘဝာ, ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ။ တသ္သ နိဗ္ဗုတသ္သ ဘိက္ခုနော ယာဝ ဥပစ္စဂာ သဗ္ဗဘဝာနိ တာဒီတိ ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ။ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ အနုသောတဂာမီ သံကိလေသော ဌိတတ္တော စ ပဋိသောတဂာမီ စ နိဗ္ဗေဓော။ ထလေ တိဋ္ဌတီတိ အသေက္ခဘူမိ။
Yaṃ punaggahaṇaṃ ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vimokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avimuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Ayaṃ diṭṭhisaṃkileso, taṃ diṭṭhisaṃkileso ca taṇhāsaṃkileso ca, ubhayametaṃ saṃkileso. Yaṃ punaggahaṇaṃ bhavavippahānāya brahmacariyaṃ vussati, yāva sabbaso upādānakkhayā sambhavā, idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Tassa nibbutassa bhikkhuno yāva upaccagā sabbabhavāni tādīti idaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Cattāro puggalā anusotagāmī saṃkileso ṭhitatto ca paṭisotagāmī ca nibbedho. Thale tiṭṭhatīti asekkhabhūmi.
၁၆. တတ္ထ ကတမံ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?
16. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ဒဒတော 13 ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ၊ သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ။
‘‘Dadato 14 puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;
ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ၊ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သနိဗ္ဗုတော’’တိ။
Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti.
‘‘ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတီ’’တိ ဝာသနာ။ ‘‘ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ, ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သနိဗ္ဗုတော’’တိ နိဗ္ဗေဓော။
‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatī’’ti vāsanā. ‘‘Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti nibbedho.
သောတာနုဂတေသု ဓမ္မေသု ဝစသာ ပရိစိတေသု မနသာနုပေက္ခိတေသု ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေသု ပဉ္စာနိသံသာ ပာဋိကင္ခာ။ ဣဓေကစ္စသ္သ ဗဟုသ္သုတာ ဓမ္မာ ဟောန္တိ ဓာတာ အပမုဋ္ဌာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, သော ယုဉ္ဇန္တော ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိသေသံ ပပ္ပောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိသေသံ ပပ္ပောတိ, ဂိလာနော ပပ္ပောတိ။ နော စေ ဂိလာနော ပပ္ပောတိ, မရဏကာလသမယေ ပပ္ပောတိ။ နော စေ မရဏကာလသမယေ ပပ္ပောတိ, ဒေဝဘူတော ပာပုဏာတိ။ နော စေ ဒေဝဘူတော ပာပုဏာတိ, တေန ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ။
Sotānugatesu dhammesu vacasā paricitesu manasānupekkhitesu diṭṭhiyā suppaṭividdhesu pañcānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Idhekaccassa bahussutā dhammā honti dhātā apamuṭṭhā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, so yuñjanto ghaṭento vāyamanto diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti. No ce diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti, gilāno pappoti. No ce gilāno pappoti, maraṇakālasamaye pappoti. No ce maraṇakālasamaye pappoti, devabhūto pāpuṇāti. No ce devabhūto pāpuṇāti, tena dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti.
တတ္ထာယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပာပုဏာတိ, အယံ နိဗ္ဗေဓော။ ယံ သမ္ပရာယေ ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ, အယံ ဝာသနာ။ ဣမာနိ သောဠသ သုတ္တာနိ သဗ္ဗသာသနံ အတိဂ္ဂဏ္ဟန္တော တိဋ္ဌန္တိ။ ဣမေဟိ သောဠသဟိ သုတ္တေဟိ နဝဝိဓော သုတ္တန္တော ဝိဘတ္တော ဘဝတိ။ သော စ ပညဝတော နော ဒုပ္ပညသ္သ, ယုတ္တသ္သ နော အယုတ္တသ္သ, အကမ္မသ္သ ဝိဟာရိသ္သ ပကတိယာ လောကေ သံကိလေသော စရတိ။ သော သံကိလေသော တိဝိဓော – တဏ္ဟာသံကိလေသော ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဒုစ္စရိတသံကိလေသော။ တတော သံကိလေသတော ဥဋ္ဌဟန္တော သံကိလေသော ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌဟတိ, လောကိယေသု ပတိဋ္ဌဟတီတိ။ တတ္ထာကုသလော ဒိဋ္ဌတော သစေ တံ သီလဉ္စ ဒိဋ္ဌိဉ္စ ပရာမသတိ, တသ္သ သော တဏ္ဟာသံကိလေသော ဟောတိ။ သစေ ပနသ္သ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သံ 15 ဒေဝညတရော ဝာ’’တိ ယသ္သ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဧတသ္သ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဘဝတိ။ သစေ ပန သီလေ ပတိဋ္ဌိတော အပရာမဋ္ဌသ္သ ဟိ သီလဝတံ ဟောတိ, တသ္သ တံ သီလဝတော ယောနိသော ဂဟိတံ အဝိပ္ပဋိသာရံ ဇနေတိ ယာဝ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနံ, တဉ္စ တသ္သ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ကာလင္ကတသ္သ ဝာ တမ္ဟိယေဝ ဝာ ပန အပရာပရိယာယေန ဝာ, အညေသု ခန္ဓေသု ဧဝံ သုတံ ‘‘သုစရိတံ ဝာသနာယ သံဝတ္တတီ’’တိ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ သီလေသု ဌိတသ္သ ဝိနီဝရဏံ စိတ္တံ, တံ တတော သက္ကာယဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနာယ ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ သော အစ္စန္တနိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ ပာပုဏာတိ; ယဒိ ဝာ သာသနန္တရေ, အစ္စန္တံ နိဗ္ဗာနံ ပာပုဏာတိ, ယဒိ ဝာ ဧကာသနေ ဆ အဘိညေ။ တတ္ထ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ အရိယဓမ္မေ ပာပုဏန္တိ သဒ္ဓာနုသာရီ စ ဓမ္မာနုသာရီ စ။ တတ္ထ ဓမ္မာနုသာရီ ဥဂ္ဃဋိတညူ, သဒ္ဓာနုသာရီ နေယ္ယော။ တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဒုဝိဓော – ကောစိ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော ကောစိ မုဒိန္ဒ္ရိယော။ တတ္ထ နေယ္ယောပိ ဒုဝိဓော – ကောစိ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော ကောစိ မုဒိန္ဒ္ရိယော။ တတ္ထ ယော စ ဥဂ္ဃဋိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော, ယော စ နေယ္ယော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော, ဣမေ ပုဂ္ဂလာ အသမိန္ဒ္ရိယာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဣမေ ပုဂ္ဂလာ သမိန္ဒ္ရိယာ ပရိဟာယန္တိ စ ဥဂ္ဃဋိတညုတော, ဝိပဉ္စိတညူ နေယ္ယတော, ဣမေ မဇ္ဈိမာ ဘူမိဂတာ ဝိပဉ္စိတညူ ဟောတိ။ ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ။
Tatthāyaṃ diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ samparāye paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ vāsanā. Imāni soḷasa suttāni sabbasāsanaṃ atiggaṇhanto tiṭṭhanti. Imehi soḷasahi suttehi navavidho suttanto vibhatto bhavati. So ca paññavato no duppaññassa, yuttassa no ayuttassa, akammassa vihārissa pakatiyā loke saṃkileso carati. So saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tato saṃkilesato uṭṭhahanto saṃkileso dhammesu patiṭṭhahati, lokiyesu patiṭṭhahatīti. Tatthākusalo diṭṭhato sace taṃ sīlañca diṭṭhiñca parāmasati, tassa so taṇhāsaṃkileso hoti. Sace panassa evaṃ hoti ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissaṃ 16 devaññataro vā’’ti yassa hoti micchādiṭṭhi, etassa micchādiṭṭhisaṃkileso bhavati. Sace pana sīle patiṭṭhito aparāmaṭṭhassa hi sīlavataṃ hoti, tassa taṃ sīlavato yoniso gahitaṃ avippaṭisāraṃ janeti yāva vimuttiñāṇadassanaṃ, tañca tassa diṭṭheva dhamme kālaṅkatassa vā tamhiyeva vā pana aparāpariyāyena vā, aññesu khandhesu evaṃ sutaṃ ‘‘sucaritaṃ vāsanāya saṃvattatī’’ti vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ vuccati. Tattha sīlesu ṭhitassa vinīvaraṇaṃ cittaṃ, taṃ tato sakkāyadiṭṭhippahānāya bhagavā dhammaṃ deseti. So accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti; yadi vā sāsanantare, accantaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti, yadi vā ekāsane cha abhiññe. Tattha dve puggalā ariyadhamme pāpuṇanti saddhānusārī ca dhammānusārī ca. Tattha dhammānusārī ugghaṭitaññū, saddhānusārī neyyo. Tattha ugghaṭitaññū duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha neyyopi duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha yo ca ugghaṭitaññū mudindriyo, yo ca neyyo tikkhindriyo, ime puggalā asamindriyā honti. Tattha ime puggalā samindriyā parihāyanti ca ugghaṭitaññuto, vipañcitaññū neyyato, ime majjhimā bhūmigatā vipañcitaññū hoti. Ime tayo puggalā.
၁၇. တတ္ထ စတုတ္ထာ ပန ပဉ္စမာ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဝိပဉ္စိတညူ နေယ္ယော စ, တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပဋိလဘိတ္ဝာ ဒသ္သနဘူမိယံ ဌိတော သောတာပတ္တိဖလဉ္စ ပာပုဏာတိ, ဧကဗီဇီ ဟောတိ ပဌမော သောတာပန္နော။ တတ္ထ ဝိပဉ္စိတညူ ပုဂ္ဂလော ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပဋိလဘိတ္ဝာ ဒသ္သနဘူမိယံ ဌိတော သောတာပတ္တိဖလဉ္စ ပာပုဏာတိ, ကောလံကောလော စ ဟောတိ ဒုတိယော သောတာပန္နော ။ တတ္ထ နေယ္ယော ပုဂ္ဂလော ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပဋိလဘိတ္ဝာ ဒသ္သနဘူမိယံ ဌိတော သောတာပတ္တိဖလဉ္စ ပာပုဏာတိ, သတ္တက္ခတ္တုပရမော စ ဟောတိ , အယံ တတိယော သောတာပန္နော။ ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာယ သောတာပတ္တိဖလေ ဌိတာ။
17. Tattha catutthā pana pañcamā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo ca, tattha ugghaṭitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, ekabījī hoti paṭhamo sotāpanno. Tattha vipañcitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti dutiyo sotāpanno . Tattha neyyo puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca hoti , ayaṃ tatiyo sotāpanno. Ime tayo puggalā indriyavemattatāya sotāpattiphale ṭhitā.
ဥဂ္ဃဋိတညူ ဧကဗီဇီ ဟောတိ, ဝိပဉ္စိတညူ ကောလံကောလော ဟောတိ, နေယ္ယော သတ္တက္ခတ္တုပရမော ဟောတိ။ ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။ သစေ ပန တဒုတ္တရိ ဝာယမတိ, အစ္စန္တနိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ ပာပုဏာတိ။ တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော ယော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော, တေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ – အနာဂာမိဖလံ ပာပုဏိတ္ဝာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ စ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ စ။ တတ္ထ ဝိပဉ္စိတညူ ပုဂ္ဂလော ယော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော, တေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ – အနာဂာမိဖလံ ပာပုဏန္တိ အသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ စ သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ စ။ တတ္ထ နေယ္ယော အနာဂာမိဖလံ ပာပုဏန္တော ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂာမီ ဟောတိ, ဥဂ္ဃဋိတညူ စ ဝိပဉ္စိတညူ စ, ဣန္ဒ္ရိယနာနတ္တေန ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥဂ္ဃဋိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂာမီ ဟောတိ။ ဥဂ္ဃဋိတညူ စ ဝိပဉ္စိတညူ စ ဣန္ဒ္ရိယနာနတ္တေန ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တိက္ခိန္ဒ္ရိယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥဂ္ဃဋိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ ဝိပဉ္စိတညူ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော အသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဝိပဉ္စိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နေယ္ယော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဝိပဉ္စိတညူ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော အသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ ဝိပဉ္စိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နေယ္ယော ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂာမီ ဟောတိ။ ဣတိ ပဉ္စ အနာဂာမိနော, ဆဋ္ဌော သကဒာဂာမီ, တယော စ သောတာပန္နာတိ ဣမေ နဝ သေက္ခာ။
Ugghaṭitaññū ekabījī hoti, vipañcitaññū kolaṃkolo hoti, neyyo sattakkhattuparamo hoti. Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ. Sace pana taduttari vāyamati, accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti. Tattha ugghaṭitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇitvā antarāparinibbāyī ca upahaccaparinibbāyī ca. Tattha vipañcitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇanti asaṅkhāraparinibbāyī ca sasaṅkhāraparinibbāyī ca. Tattha neyyo anāgāmiphalaṃ pāpuṇanto uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti, ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca, indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo upahaccaparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti, vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo upahaccaparinibbāyī hoti, vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Iti pañca anāgāmino, chaṭṭho sakadāgāmī, tayo ca sotāpannāti ime nava sekkhā.
တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော တိက္ခိန္ဒ္ရိယော အရဟတ္တံ ပာပုဏန္တော ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ပညာဝိမုတ္တော စ။ တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ ပုဂ္ဂလော မုဒိန္ဒ္ရိယော အရဟတ္တံ ပာပုဏန္တော ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ, ဌိတကပ္ပီ 17 စ ပဋိဝေဓနဘာဝော ပုဂ္ဂလော စ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော သော အရဟတ္တံ ပာပုဏန္တော ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ စေတနာဘဗ္ဗော စ ရက္ခဏာဘဗ္ဗော စ။ တတ္ထ ဝိပဉ္စိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော အရဟတ္တံ ပာပုဏန္တော ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ, သစေ စေတေတိ န ပရိနိဗ္ဗာယီ, နော စေ စေတေတိ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ။ သစေ အနုရက္ခတိ န ပရိနိဗ္ဗာယီ, နော စေ အနုရက္ခတိ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ။ တတ္ထ နေယ္ယော ပုဂ္ဂလော ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရိဟာနဓမ္မော ဟောတိ ကမ္မနိယတော ဝာ သမသီသိ ဝာ, ဣမေ နဝ အရဟန္တော ဣဒံ စတုဗ္ဗိဓံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယံ အသေက္ခဘာဂိယံ။ ဣမေသု ပုဂ္ဂလေသု တထာဂတသ္သ ဒသဝိဓံ ဗလံ ပဝတ္တတိ။
Tattha ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti ubhatobhāgavimutto paññāvimutto ca. Tattha ugghaṭitaññū puggalo mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, ṭhitakappī 18 ca paṭivedhanabhāvo puggalo ca tikkhindriyo so arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti cetanābhabbo ca rakkhaṇābhabbo ca. Tattha vipañcitaññū mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, sace ceteti na parinibbāyī, no ce ceteti parinibbāyīti. Sace anurakkhati na parinibbāyī, no ce anurakkhati parinibbāyīti. Tattha neyyo puggalo bhāvanānuyogamanuyutto parihānadhammo hoti kammaniyato vā samasīsi vā, ime nava arahanto idaṃ catubbidhaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Imesu puggalesu tathāgatassa dasavidhaṃ balaṃ pavattati.
၁၈. ကတမံ ဒသဝိဓံ? ဣဓ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ အပ္ပဝတ္တိတေ ဓမ္မစက္ကေ မဟေသက္ခာ ဒေဝပုတ္တာ ယာစနာယ အဘိယာတာ 19 ဟောန္တိ ‘‘ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မ’’န္တိ။ သော အနုတ္တရေန ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဝောလောကေန္တော အဒ္ဒသာသိ သတ္တာနံ တယော ရာသီနံ သမ္မတ္တနိယတော မိစ္ဆတ္တနိယတော အနိယတော။ တတ္ထ သမ္မတ္တနိယတော ရာသိ မိစ္ဆာသတိံ အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, အသတ္ထုကော ပရိနိဗ္ဗာယေယ္ယာတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, သမာပတ္တိံ အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တတ္ထ မိစ္ဆတ္တနိယတော ရာသိ အရိယသမာပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, အနရိယမိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တတ္ထ အနိယတော ရာသိ သမ္မာပဋိပဇ္ဇမာနံ သမ္မတ္တနိယတရာသိံ ဂမိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ, မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇမာနော သမ္မတ္တနိယတရာသိံ ဂမိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သမ္မာပဋိပဇ္ဇမာနံ သမ္မတ္တနိယတရာသိံ ဂမိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ, မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇမာနံ မိစ္ဆတ္တနိယတရာသိံ ဂမိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဣမေ တယော အနုတ္တရေန ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဝောလောကေန္တသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ မေ သတော ဣမေ ဓမ္မာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓာတိ ဧတ္တဝတာ မံ ကောစိ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, ဝီတရာဂသ္သ တေ ပဋိဇာနတော အခီဏာသဝတာယ သဟဓမ္မေန ကောစိ ပဋိစောဒိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယတော ပန ဣမသ္သ အနိယတသ္သ ရာသိသ္သ ဓမ္မဒေသနာ, သာ န ဒိသ္သတိ တက္ကရသ္သ သမ္မာဒုက္ခက္ခယာယာတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, တထာ ဩဝဒိတော ယံ ပန မေ အနိယတရာသိ သာဝကော ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ န သစ္ဆိကရိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။
18. Katamaṃ dasavidhaṃ? Idha buddhānaṃ bhagavantānaṃ appavattite dhammacakke mahesakkhā devaputtā yācanāya abhiyātā 20 honti ‘‘desetu sugato dhamma’’nti. So anuttarena buddhacakkhunā volokento addasāsi sattānaṃ tayo rāsīnaṃ sammattaniyato micchattaniyato aniyato. Tattha sammattaniyato rāsi micchāsatiṃ āpajjeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, asatthuko parinibbāyeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, samāpattiṃ āpajjeyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha micchattaniyato rāsi ariyasamāpattiṃ paṭipajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, anariyamicchāpaṭipattiṃ paṭipajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha aniyato rāsi sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamāno sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamānaṃ micchattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Ime tayo anuttarena buddhacakkhunā volokentassa sammāsambuddhassa me sato ime dhammā anabhisambuddhāti ettavatā maṃ koci sahadhammena paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, vītarāgassa te paṭijānato akhīṇāsavatāya sahadhammena koci paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yato pana imassa aniyatassa rāsissa dhammadesanā, sā na dissati takkarassa sammādukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tathā ovadito yaṃ pana me aniyatarāsi sāvako pubbenāparaṃ visesaṃ na sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
၁၉. ယံ ခော မုနိ နာနပ္ပကာရသ္သ နာနာနိရုတ္တိယော ဒေဝနာဂယက္ခာနံ ဒမေတိ ဓမ္မေ ဝဝတ္ထာနေန ဝတ္ဝာ ကာရဏတော အညံ ပာရံ ဂမိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒာ။ ယတော ပနိမာ နိရုတ္တိတော သတ္တ သတ္တ နိရုတ္တိယော နာဘိသမ္ဘုနေယ္ယာတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒာ။ နိရုတ္တိ ခော ပန အဘိသမဂ္ဂရတာနံ သာဝကာနံ တမတ္ထမဝိညာပယေတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒာ ။ မဟေသက္ခာ ဒေဝပုတ္တာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆိံသု ။ ကာယိကေန ဝာ မာနသိကေန ဝာ ပရိပီဠိတသ္သ ဟတ္ထကုဏီတိ ဝာ ပာဒေ ဝာ ခဉ္ဇေ ဒန္ဓသ္သ 21 သော အတ္ထော န ပရိဘာဇိယတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာ။ ယမ္ဟိ တံ တေသံ ဟောတိ တမ္ဟိ အသန္တံ ဘဝတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယံ ဟိ နာသံ တေသံ န ဘဝတိ, တမ္ဟိ နာသံ တေသံ ဘဝိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ သမုဒယသ္သ နိရောဓာယ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ။ မာရော ဝာ ဣန္ဒော ဝာ ဗ္ရဟ္မာ ဝာ တထာဂတော ဝာ စက္ကဝတ္တီ ဝာ သော ဝတ နာမ မာတုဂာမော ဘဝိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ, ပုရိသော အသ္သ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဝိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဣတိသ္သ ဧဝရူပံ ဗလံ ဧဝရူပံ ဉာဏံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဌာနာဋ္ဌာနဉာဏံ ပဌမံ တထာဂတဗလံ တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တီဟိ ရာသီဟိ စတူဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ စတူဟိ ပဋိသမ္ဘိဒာဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသ္သ ပဝတ္တိယံ နိဝတ္တိယံ ဘာဂိယဉ္စ။ ကုသလံ ကုသလဝိပာကေသု စ ဥပပဇ္ဇတိ ယဉ္စ ဣတ္ထိပုရိသာနံ။ ဣဒံ ပဌမံ ဗလံ တထာဂတော ဧဝံ ဇာနာတိ။
19. Yaṃ kho muni nānappakārassa nānāniruttiyo devanāgayakkhānaṃ dameti dhamme vavatthānena vatvā kāraṇato aññaṃ pāraṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Dhammapaṭisambhidā. Yato panimā niruttito satta satta niruttiyo nābhisambhuneyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Niruttipaṭisambhidā. Nirutti kho pana abhisamaggaratānaṃ sāvakānaṃ tamatthamaviññāpayeti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Atthapaṭisambhidā . Mahesakkhā devaputtā upasaṅkamitvā pañhe pucchiṃsu . Kāyikena vā mānasikena vā paripīḷitassa hatthakuṇīti vā pāde vā khañje dandhassa 22 so attho na paribhājiyatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Paṭibhānapaṭisambhidā. Yamhi taṃ tesaṃ hoti tamhi asantaṃ bhavatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yaṃ hi nāsaṃ tesaṃ na bhavati, tamhi nāsaṃ tesaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Evaṃ samudayassa nirodhāya dasa akusalakammapathā. Māro vā indo vā brahmā vā tathāgato vā cakkavattī vā so vata nāma mātugāmo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso assa rājā cakkavattī sakko devānamindo bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Itissa evarūpaṃ balaṃ evarūpaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ paṭhamaṃ tathāgatabalaṃ taṃ niddisitabbaṃ. Tīhi rāsīhi catūhi vesārajjehi catūhi paṭisambhidāhi paṭiccasamuppādassa pavattiyaṃ nivattiyaṃ bhāgiyañca. Kusalaṃ kusalavipākesu ca upapajjati yañca itthipurisānaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ balaṃ tathāgato evaṃ jānāti.
ယေသံ ပန သမ္မတ္တနိယတော ရာသိ, နာယံ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ ပဋိပဒာ, နိဗ္ဗာနဂာမိနီယေဝာယံ ပဋိပဒာ။ တတ္ထ သိယာ မိစ္ဆတ္တနိယတော ရာသိ, ဧသာပိ န သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ ပဋိပဒာ။ သက္ကာယသမုဒယဂာမိနီယေဝာယံ ပဋိပဒာ ဟောတု, အယံ တတ္ထ တတ္ထ ပဋိပတ္တိယာ ဌိတော ဂစ္ဆတိ နိဗ္ဗာနံ, ဂစ္ဆတိ အပာယံ, ဂစ္ဆတိ ဒေဝမနုသ္သသ္သ။ ယံ ယံ ဝာ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ သဗ္ဗတ္ထ ဂစ္ဆေယ္ယ, အယံ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ ပဋိပဒာ။ ယံ ဧတ္ထ ဉာဏံ ယထာဘူတံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ ပဋိပဒာဉာဏံ ဒုတိယံ တထာဂတဗလံ။
Yesaṃ pana sammattaniyato rāsi, nāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā, nibbānagāminīyevāyaṃ paṭipadā. Tattha siyā micchattaniyato rāsi, esāpi na sabbatthagāminī paṭipadā. Sakkāyasamudayagāminīyevāyaṃ paṭipadā hotu, ayaṃ tattha tattha paṭipattiyā ṭhito gacchati nibbānaṃ, gacchati apāyaṃ, gacchati devamanussassa. Yaṃ yaṃ vā paṭipadaṃ paṭipajjeyya sabbattha gaccheyya, ayaṃ sabbatthagāminī paṭipadā. Yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ, idaṃ vuccati sabbatthagāminī paṭipadāñāṇaṃ dutiyaṃ tathāgatabalaṃ.
သာ ခော ပနာယံ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ ပဋိပဒာ နာနာဓိမုတ္တာ ကေစိ ကာမေသု ကေစိ ဒုက္ကရကာရိယံ ကေစိ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုတ္တာ ကေစိ သံသာရေန သုဒ္ဓိံ ပစ္စေန္တိ ကေစိ အနဇ္ဇာဘာဝနာတိ။ တေန တေန စရိတေန ဝိနိဗန္ဓာနံ သတ္တာနံ ယံ ဉာဏံ ယထာဘူတံ နာနာဂတံ လောကသ္သ အနေကာဓိမုတ္တဂတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဒံ တတိယံ တထာဂတဗလံ။
Sā kho panāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā nānādhimuttā keci kāmesu keci dukkarakāriyaṃ keci attakilamathānuyogamanuyuttā keci saṃsārena suddhiṃ paccenti keci anajjābhāvanāti. Tena tena caritena vinibandhānaṃ sattānaṃ yaṃ ñāṇaṃ yathābhūtaṃ nānāgataṃ lokassa anekādhimuttagataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ tatiyaṃ tathāgatabalaṃ.
တတ္ထ သတ္တာနံ အဓိမုတ္တာ ဘဝန္တိ အာသေဝန္တိ ဘာဝေန္တိ ဗဟုလီကရောန္တိ။ တေသံ ကမ္မုပသယာနံ တဒာဓိမုတ္တာနံ။ သာ စေဝ ဓာတု သံဝဟတိ။ ကတရာ ပနေသာ ဓာတု နေက္ခမ္မဓာတု ဗလဓာတု ကာစိ သမ္ပတ္တိ ကာစိ မိစ္ဆတ္တဉ္စ ဓာတု အဓိမုတ္တာ ဘဝန္တိ။ အညတရာ ဥတ္တရိ န သမနုပသ္သန္တိ။ တေ တဒေဝဋ္ဌာနံ မယာ ဇရာမရဏသ္သ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရန္တိ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ။ ယထာ ဘဂဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ဘာသိတံ။ ယံ တတ္ထ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ စတုတ္ထံ တထာဂတဗလံ။
Tattha sattānaṃ adhimuttā bhavanti āsevanti bhāventi bahulīkaronti. Tesaṃ kammupasayānaṃ tadādhimuttānaṃ. Sā ceva dhātu saṃvahati. Katarā panesā dhātu nekkhammadhātu baladhātu kāci sampatti kāci micchattañca dhātu adhimuttā bhavanti. Aññatarā uttari na samanupassanti. Te tadevaṭṭhānaṃ mayā jarāmaraṇassa abhinivissa voharanti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti. Yathā bhagavā sakkassa devānamindassa bhāsitaṃ. Yaṃ tattha yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Idaṃ vuccati catutthaṃ tathāgatabalaṃ.
တတ္ထ ယံယေဝ ဓာတု 23 သေဋ္ဌန္တိ တံ တံ ကာယေန စ ဝာစာယ စ အာရမ္ဘန္တိ စေတသိကော။ အာရမ္ဘော စေတနာ ကမ္မံ ကာယိကာ ဝာစသိကာ အာရမ္ဘော စေတသိကတ္တာ ကမ္မန္တရံ တထာဂတော ဧဝံ ပဇာနာတိ ‘‘ဣမိနာ သတ္တေန ဧဝံ ဓာတုကေန ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကတံ, တံ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣမိနာ ဟေတုနာ တသ္သ ဧဝရူပော ဝိပာကော ဝိပစ္စတိ ဧတရဟိ ဝိပစ္စိသ္သတိ ဝာ အနာဂတမဒ္ဓာန’’န္တိ။ ဧဝံ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓာနံ ပဇာနာတိ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ဧဝံဓာတုကော ဣဒံ ကမ္မံ ကရောတိ’’။ တဏ္ဟာယ စ ဒိဋ္ဌိယာ စ ဣမိနာ ဟေတုနာ န တသ္သ ဝိပာကော ဒိဋ္ဌေယေဝ ဓမ္မေ နိဗ္ဗတ္တိသ္သတိ, ဥပပဇ္ဇေ ဝာ’’တိ အပရမ္ဟိ ဝာ ပရိယာယေ ဧဝံ ပဇာနာတိ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကရိသ္သတိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ဣမိနာ ဟေတုနာ တသ္သ ဧဝရူပော ဝိပာကော နိဗ္ဗတ္တိသ္သတိ, ဣမိနာ ဟေတုနာ ယာနိ စတ္တာရိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ စ သုခဝိပာကံ’’ ။ပေ.။ ဣတိ အယံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒာနာနံ ဟေတုသော ဌာနသော ဝိပာကဝေမတ္တတံ ပဇာနာတိ ဥစ္စာဝစာ ဟီနပဏီတတာ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကမ္မဝိပာကဉာဏံ ပဉ္စမံ တထာဂတဗလံ။
Tattha yaṃyeva dhātu 24 seṭṭhanti taṃ taṃ kāyena ca vācāya ca ārambhanti cetasiko. Ārambho cetanā kammaṃ kāyikā vācasikā ārambho cetasikattā kammantaraṃ tathāgato evaṃ pajānāti ‘‘iminā sattena evaṃ dhātukena evarūpaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ atītamaddhānaṃ iminā hetunā tassa evarūpo vipāko vipaccati etarahi vipaccissati vā anāgatamaddhāna’’nti. Evaṃ paccuppannamaddhānaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evaṃdhātuko idaṃ kammaṃ karoti’’. Taṇhāya ca diṭṭhiyā ca iminā hetunā na tassa vipāko diṭṭheyeva dhamme nibbattissati, upapajje vā’’ti aparamhi vā pariyāye evaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evarūpaṃ kammaṃ karissati anāgatamaddhānaṃ, iminā hetunā tassa evarūpo vipāko nibbattissati, iminā hetunā yāni cattāri kammaṭṭhānāni idaṃ kammaṭṭhānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ ca sukhavipākaṃ’’ …pe… iti ayaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso vipākavemattataṃ pajānāti uccāvacā hīnapaṇītatā, idaṃ vuccati kammavipākañāṇaṃ pañcamaṃ tathāgatabalaṃ.
တထာ သတ္တာ ယံ ဝာ ကမ္မသမာဒာနံ သမာဒိယန္တာ တတ္ထ ဧဝံ ပဇာနာတိ ဣမသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ကမ္မာဓိမုတ္တသ္သ ရာဂစရိတသ္သ နေက္ခမ္မဓာတူနံ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, တသ္သ ရာဂာနုဂတေ သုညမာနသ္သ ပဌမံ ဈာနံ သံကိလိသ္သတိ, သစေ ပုန ဥတ္တရိ ဝာယာမတော ဈာနဝောဒာနဂတေ မာနသေ ဝိသေသဘာဂိယံ ပဋိပဒံ အနုယုဉ္ဇိယတိ။ တသ္သ ဟိ ဈာနဘာဂိယံယေဝ ပဌမဇ္ဈာနေ ဌိတသ္သ ဒုတိယံ ဈာနံ ဝောဒာနံ ဂစ္ဆတိ, တတိယဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတုကာမသ္သ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတိ, တသ္သ သာ ပီတိ အဝိသေသဘာဂိယံ တတိယံ ဈာနံ အာဒိသ္သ တိဋ္ဌတိ။ သစေ တသ္သ နိသ္သရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တထာဂတသ္သ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဝောဒာနံ ဂစ္ဆတိယေဝ, စတုတ္ထသ္သ ဈာနသ္သ ဟာနဘာဂိယာ ဓမ္မာ, တေ စ ဓမ္မာ ယတ္ထ ပဇာယန္တိ ယေဟိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဝောဒာနံ ဒိသ္သတိ။ ဧဝံ အဇ္ဈာသယသမာပတ္တိယာ ယာ စတသ္သော သမာပတ္တိယော တီဏိ ဝိမောက္ခမုခာနိ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခဈာနာနီတိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝိမောက္ခာတိ။ အဋ္ဌ စ ဝိမောက္ခာ တီဏိ စ ဝိမောက္ခမုခာနိ။ သမာဓီတိ စတ္တာရော သမာဓီ – ဆန္ဒသမာဓိ ဝီရိယသမာဓိ စိတ္တသမာဓိ ဝီမံသာသမာဓီတိ။ သမာပတ္တိယော စတသ္သော အဇ္ဈာသယသမာပတ္တိယော ဣတိ ဣမေသံ ဈာနာနံ ဝိမောက္ခသမာပတ္တီတိ ဧဝရူပော သံကိလေသော ရာဂစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ။ ဧဝံ ဒောသစရိတသ္သ။ မောဟစရိတသ္သ။ ရာဂစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဧဝရူပံ ဝောဒာနံ ဣတိ ယံ ဧတ္ထ ဉာဏံ ယထာဘူတံ အသာဓာရဏံ သဗ္ဗသတ္တေဟိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဆဋ္ဌံ တထာဂတဗလံ။
Tathā sattā yaṃ vā kammasamādānaṃ samādiyantā tattha evaṃ pajānāti imassa puggalassa kammādhimuttassa rāgacaritassa nekkhammadhātūnaṃ pāripūriṃ gacchanti, tassa rāgānugate suññamānassa paṭhamaṃ jhānaṃ saṃkilissati, sace puna uttari vāyāmato jhānavodānagate mānase visesabhāgiyaṃ paṭipadaṃ anuyuñjiyati. Tassa hi jhānabhāgiyaṃyeva paṭhamajjhāne ṭhitassa dutiyaṃ jhānaṃ vodānaṃ gacchati, tatiyañca jhānaṃ samāpajjitukāmassa somanassindriyaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, tassa sā pīti avisesabhāgiyaṃ tatiyaṃ jhānaṃ ādissa tiṭṭhati. Sace tassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatassa catutthajjhānaṃ vodānaṃ gacchatiyeva, catutthassa jhānassa hānabhāgiyā dhammā, te ca dhammā yattha pajāyanti yehi catutthajjhānaṃ vodānaṃ dissati. Evaṃ ajjhāsayasamāpattiyā yā catasso samāpattiyo tīṇi vimokkhamukhāni aṭṭha vimokkhajhānānīti cattāri jhānāni vimokkhāti. Aṭṭha ca vimokkhā tīṇi ca vimokkhamukhāni. Samādhīti cattāro samādhī – chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhīti. Samāpattiyo catasso ajjhāsayasamāpattiyo iti imesaṃ jhānānaṃ vimokkhasamāpattīti evarūpo saṃkileso rāgacaritassa puggalassa. Evaṃ dosacaritassa. Mohacaritassa. Rāgacaritassa puggalassa evarūpaṃ vodānaṃ iti yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ asādhāraṇaṃ sabbasattehi. Idaṃ vuccati chaṭṭhaṃ tathāgatabalaṃ.
တတ္ထ တထာဂတော ဧဝံ ပဇာနာတိ လောကိကာ ဓမ္မာ လောကုတ္တရာ ဓမ္မာ ဘာဝနာဘာဂိယံ ဣန္ဒ္ရိယံ နာမံ လဘန္တိ။ အာဓိပတေယ္ယဘူမိံ ဥပာဒာယ ဗလံ နာမံ လဘန္တိ ထာမဂတံ မနော မနိန္ဒ္ရိယံ တံ ဥပာဒာယ။ ဝီရိယံ နာမံ လဘန္တိ အာရမ္ဘဓာတုံ ဥပာဒာယ။ ဣတိသ္သ ဒေဝ ဧဝရူပံ ဉာဏံ ဣမေဟိ စ ဓမ္မေဟိ ဣမေ ပုဂ္ဂလာ သမန္နာဂတာတိပိ ဓမ္မဒေသနံ အကာသိ။ အာကာရတော စ ဝောကာရတော စ အာသယဇ္ဈာသယသ္သ အဓိမုတ္တိသမန္နာဂတာနံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယဗလဝီရိယဝေမတ္တတံ ဉာဏံ သတ္တမံ တထာဂတဗလံ။
Tattha tathāgato evaṃ pajānāti lokikā dhammā lokuttarā dhammā bhāvanābhāgiyaṃ indriyaṃ nāmaṃ labhanti. Ādhipateyyabhūmiṃ upādāya balaṃ nāmaṃ labhanti thāmagataṃ mano manindriyaṃ taṃ upādāya. Vīriyaṃ nāmaṃ labhanti ārambhadhātuṃ upādāya. Itissa deva evarūpaṃ ñāṇaṃ imehi ca dhammehi ime puggalā samannāgatātipi dhammadesanaṃ akāsi. Ākārato ca vokārato ca āsayajjhāsayassa adhimuttisamannāgatānaṃ. Idaṃ vuccati parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyabalavīriyavemattataṃ ñāṇaṃ sattamaṃ tathāgatabalaṃ.
တတ္ထ စ တထာဂတော လောကာဒီသု စ ဘူမီသု သံယောဇနာနဉ္စ သေက္ခာနံ ဒ္ဝီဟိ ဗလေဟိ ဂတိံ ပဇာနာတိ, ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိယာ အတီတေ သံသာရေ ဧတရဟိ စ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ စုတူပပာတံ ဣတိ ဣမာနိ ဒ္ဝေ ဗလာနိ ဒိဗ္ဗစက္ခုတော အဘိနီဟိတာနိ။ သော အတီတမဒ္ဓာနံ ဒိဗ္ဗသ္သ စက္ခုနော ဂောစရော သော ဧတရဟိ သတိ ဂောစရော ဣတိ အတ္တနော စ ပရေသံ စ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓာနံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဣမာနိ ဒ္ဝေ တထာဂတဗလာနိ, အဋ္ဌမံ ပုဗ္ဗေနိဝာသော, နဝမံ ဒိဗ္ဗစက္ခု။
Tattha ca tathāgato lokādīsu ca bhūmīsu saṃyojanānañca sekkhānaṃ dvīhi balehi gatiṃ pajānāti, pubbenivāsānussatiyā atīte saṃsāre etarahi ca paccuppanne dibbacakkhunā cutūpapātaṃ iti imāni dve balāni dibbacakkhuto abhinīhitāni. So atītamaddhānaṃ dibbassa cakkhuno gocaro so etarahi sati gocaro iti attano ca paresaṃ ca pubbenivāsañāṇaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ paccuppannamaddhānaṃ dibbena cakkhunā imāni dve tathāgatabalāni, aṭṭhamaṃ pubbenivāso, navamaṃ dibbacakkhu.
ပုန စပရံ တထာဂတော အရိယပုဂ္ဂလာနံ ဈာနံ ဝောဒာနံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ ပဇာနာတိ အယံ ပုဂ္ဂလော ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဣမာယ ပဋိပဒာယ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ ဣတိ အတ္တနော စ အာသဝာနံ ခယံ ဉာဏံ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌာနံ စတုဘူမိမုပာဒာယ ယာဝ နဝန္နံ အရဟန္တာနံ အာသဝက္ခယော ဩဓိသော သေက္ခာနံ အနောဓိသော အရဟန္တာနံ။ တတ္ထ စေတောဝိမုတ္တိ ဒ္ဝီဟိ အာသဝေဟိ အနာသဝာ ကာမာသဝေန စ ဘဝာသဝေန စ, ပညာဝိမုတ္တိ ဒ္ဝီဟိ အာသဝေဟိ အနာသဝာ ဒိဋ္ဌာသဝေန စ အဝိဇ္ဇာသဝေန စ, ဣမာသံ ဒ္ဝိန္နံ ဝိမုတ္တီနံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာသဝက္ခယေ ဉာဏံ။ ဒသမံ တထာဂတဗလံ။
Puna caparaṃ tathāgato ariyapuggalānaṃ jhānaṃ vodānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ pajānāti ayaṃ puggalo iminā maggena imāya paṭipadāya āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sacchikatvā upasampajja viharatīti iti attano ca āsavānaṃ khayaṃ ñāṇaṃ diṭṭhekaṭṭhānaṃ catubhūmimupādāya yāva navannaṃ arahantānaṃ āsavakkhayo odhiso sekkhānaṃ anodhiso arahantānaṃ. Tattha cetovimutti dvīhi āsavehi anāsavā kāmāsavena ca bhavāsavena ca, paññāvimutti dvīhi āsavehi anāsavā diṭṭhāsavena ca avijjāsavena ca, imāsaṃ dvinnaṃ vimuttīnaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati āsavakkhaye ñāṇaṃ. Dasamaṃ tathāgatabalaṃ.
၂၀. ဣမေသု ဒသသု ဗလေသု ဌိတော တထာဂတော ပဉ္စဝိဓံ သာသနံ ဒေသေတိ သံကိလေသဘာဂိယံ ဝာသနာဘာဂိယံ ဒသ္သနဘာဂိယံ ဘာဝနာဘာဂိယံ အသေက္ခဘာဂိယံ။ တတ္ထ ယော တဏ္ဟာသံကိလေသော, ဣမသ္သ အလောဘော နိသ္သရဏံ။ ယော ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော, ဣမသ္သ အမောဟော နိသ္သရဏံ။ ယော ဒုစ္စရိတသံကိလေသော, ဣမသ္သ တီဏိ ကုသလာနိ နိသ္သရဏံ။ ကိံ နိဒာနံ? တီဏိ ဣမာနိ 25 မနောဒုစ္စရိတာနိ – အဘိဇ္ဈာ ဗ္ယာပာဒော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ တတ္ထ အဘိဇ္ဈာ မနောဒုစ္စရိတံ ကာယကမ္မံ ဥပဋ္ဌပေတိ, အဒိန္နာဒာနံ သဗ္ဗဉ္စ တဒုပနိဗ္ဗဒ္ဓံ ဝာစာကမ္မံ ဥပဋ္ဌပေတိ, မုသာဝာဒဉ္စ သဗ္ဗဝိတထံ သဗ္ဗံ ဝာစမဘာဝံ သဗ္ဗမက္ခံ ပလာသံ အဘိဇ္ဈာ အကုသလမူလန္တိ, သုစရိတေ သုစရိတံ မုသာဝာဒာ အဒိန္နာဒာနာ အဘိဇ္ဈာယ စေတနာ, တတ္ထ ဗ္ယာပာဒော မနောဒုစ္စရိတံ ကာယကမ္မံ ဥပဋ္ဌပေတိ, ပာဏာတိပာတံ သဗ္ဗဉ္စ မေတံ အာကဍ္ဎနံ ပရိကဍ္ဎနံ နိဗ္ဗဒ္ဓံ ရောစနံ ဝာစာကမ္မံ ဥပဋ္ဌပေတိ, ပိသုဏဝာစံ ဖရုသဝာစံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မနောဒုစ္စရိတဉ္စ အဘိဇ္ဈံ ဗ္ယာပာဒံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပယောဇေတိ, တသ္သ ယော ကောစိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စာဂော ရာဂဇော ဝာ ဒောသဇော ဝာ သဗ္ဗသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ သမ္ဘူတော ဣမိနာ ကာရဏေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဥပဋ္ဌပေတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ဝစီကမ္မံ ဥပဋ္ဌပေတိ သမ္ဖပ္ပလာပံ။ ဣမာနိ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ အကုသလမူလာနိ။
20. Imesu dasasu balesu ṭhito tathāgato pañcavidhaṃ sāsanaṃ deseti saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Tattha yo taṇhāsaṃkileso, imassa alobho nissaraṇaṃ. Yo diṭṭhisaṃkileso, imassa amoho nissaraṇaṃ. Yo duccaritasaṃkileso, imassa tīṇi kusalāni nissaraṇaṃ. Kiṃ nidānaṃ? Tīṇi imāni 26 manoduccaritāni – abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi. Tattha abhijjhā manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, adinnādānaṃ sabbañca tadupanibbaddhaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, musāvādañca sabbavitathaṃ sabbaṃ vācamabhāvaṃ sabbamakkhaṃ palāsaṃ abhijjhā akusalamūlanti, sucarite sucaritaṃ musāvādā adinnādānā abhijjhāya cetanā, tattha byāpādo manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, pāṇātipātaṃ sabbañca metaṃ ākaḍḍhanaṃ parikaḍḍhanaṃ nibbaddhaṃ rocanaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, pisuṇavācaṃ pharusavācaṃ micchādiṭṭhi manoduccaritañca abhijjhaṃ byāpādaṃ micchādiṭṭhiṃ payojeti, tassa yo koci micchādiṭṭhi cāgo rāgajo vā dosajo vā sabbaso micchādiṭṭhi sambhūto iminā kāraṇena micchādiṭṭhiṃ upaṭṭhapeti, kāmesumicchācāraṃ vacīkammaṃ upaṭṭhapeti samphappalāpaṃ. Imāni tīṇi duccaritāni akusalamūlāni.
ယာ အဘိဇ္ဈာ, သော လောဘော။ ယော ဗ္ယာပာဒော, သော ဒောသော။ ယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, သော မောဟော။ တာနိ အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာနိ ဥပဋ္ဌပေန္တိ။ တေသု ဂဟိတေသု တီသု အကုသလမူလေသု ဒသဝိဓံ အကုသလမူလံ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တသ္သ တိဝိဓသ္သ ဒုစ္စရိတသံကိလေသသ္သ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နိသ္သရဏံ။ တတ္ထ ယော ဗဟုသိတော နိဒ္ဒေသော ယထာ လောဘော ဒောသော မောဟောပိ, တတ္ထ အသိတုံ ဧတ္ထ လောဘော ဥသ္သဒော တေန ကာရဏေန တေသု ဝာ ဓမ္မေသု လောဘော ပညပိယတိ။ တတ္ထာယံ မောဟော အကုသလံ မောဟော အယံ အဝိဇ္ဇာ, သာ စတုဗ္ဗိဓာ ရူပေ အဘိနိဝိဋ္ဌာ, ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, အဝိဇ္ဇာဂတော ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ, အတ္တနိ ဝာ ရူပံ, ရူပသ္မိံ ဝာ အတ္တာနံ။ တတ္ထ ကတမံ ပဒံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ စ အညော စ ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒိယတိ။ ပစ္ဆိမသဋ္ဌိကပ္ပာနံ တီဏိ ပဒာနိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ သသ္သတံ ဘဇန္တိ ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ အကိရိယဉ္စ တံ ဒုက္ခမိစ္ဆတော အဟေတုကာ စ ပတန္တိ အနဇ္ဈာဘာဝော စ ကမ္မာနံ သဗ္ဗဉ္စ မာနယိ 27။ တတ္ထ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ သံသာရေန သုဒ္ဓိ အာဇီဝကာ ဆဠာသီတိ ပညပေန္တိ။ ယထာရူပေ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ စတုဝတ္ထုကာ, ဧဝံ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ သသ္သတံ ဘဇတိ။ အညာဇီဝကာ စ သသ္သတဝာဒိကေ စ သီလဗ္ဗတံ ဘဇန္တိ ပရာမသန္တိ ဣမိနာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝော ဝာ ဒေဝညတရော ဝာ, အယံ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ တတ္ထ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ သော ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’မိတိ တံ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ နာဘိပ္ပသီဒတိ ပုဗ္ဗန္တေ အပရန္တေ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ။ပေ.။ ဣတိ ဝာသနာဘာဂိယေသု ဌိတသ္သ အယံ ဥပက္ကိလေသော။
Yā abhijjhā, so lobho. Yo byāpādo, so doso. Yā micchādiṭṭhi, so moho. Tāni aṭṭha micchattāni upaṭṭhapenti. Tesu gahitesu tīsu akusalamūlesu dasavidhaṃ akusalamūlaṃ pāripūriṃ gacchati, tassa tividhassa duccaritasaṃkilesassa vāsanābhāgiyañca suttaṃ nissaraṇaṃ. Tattha yo bahusito niddeso yathā lobho doso mohopi, tattha asituṃ ettha lobho ussado tena kāraṇena tesu vā dhammesu lobho paññapiyati. Tatthāyaṃ moho akusalaṃ moho ayaṃ avijjā, sā catubbidhā rūpe abhiniviṭṭhā, rūpaṃ attato samanupassati, avijjāgato rūpavantaṃ attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tattha katamaṃ padaṃ sakkāyadiṭṭhiyā ucchedaṃ vadati ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti natthikadiṭṭhi adhiccasamuppannadiṭṭhi ca añño ca karoti, añño paṭisaṃvediyati. Pacchimasaṭṭhikappānaṃ tīṇi padāni sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajanti ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti akiriyañca taṃ dukkhamicchato ahetukā ca patanti anajjhābhāvo ca kammānaṃ sabbañca mānayi 28. Tattha ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti saṃsārena suddhi ājīvakā chaḷāsīti paññapenti. Yathārūpe sakkāyadiṭṭhiyā catuvatthukā, evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajati. Aññājīvakā ca sassatavādike ca sīlabbataṃ bhajanti parāmasanti iminā bhavissāmi devo vā devaññataro vā, ayaṃ sīlabbataparāmāso. Tattha sakkāyadiṭṭhiyā so rūpaṃ attato samanupassati, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’miti taṃ kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati nābhippasīdati pubbante aparante pubbantāparante…pe… iti vāsanābhāgiyesu ṭhitassa ayaṃ upakkileso.
၂၁. တတ္ထ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယေန သဗ္ဗံ ဝိစိကိစ္ဆိတံ ပဇဟတိ, ပညိန္ဒ္ရိယေန ဥဒယဗ္ဗယံ ပသ္သတိ, သမာဓိန္ဒ္ရိယေန စိတ္တံ ဧကောဒိ ကရောတိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယေန အာရဘတိ။ သော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သဒ္ဓာနုသာရီ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ နိရတော အနန္တရိယံ သမာဓိံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သုဒ္ဓေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ အပ္ပစ္စယတာယ အနန္တရိယံ သမာဓိံ ဥပ္ပာဒေတိ။ သော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ သစ္စာနိ ဣဒံ ဒသ္သနဘာဂိယံ သုတ္တံ။ တသ္သ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ဒသ္သနပဟာတဗ္ဗာနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပဟီနာနိ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလကတာနိ။ တတ္ထ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ဘာဝနာပဟာတဗ္ဗာနိ ဥပရိက္ခိတ္တာနိ ဆ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ။ တတ္ထ တေသု အဘိဇ္ဈာယ စ ဗ္ယာပာဒေသု တနုကတေသု ဆ ဘဝာ ပရိက္ခယာ မရိယာဒံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒ္ဝေ ဘဝာ အဝသိဋ္ဌာ။ တသ္သ အဘိဇ္ဈာ စ ဗ္ယာပာဒော စ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ ဧကော ဘဝော အဝသိဋ္ဌော ဟောတိ။ သော စ မာနဝသေန နိဗ္ဗတ္တေတိ။ ကိဉ္စာပိ ဧတ္ထ အညေပိ စတ္တာရော ကိလေသာ ရူပရာဂော ဘဝရာဂော အဝိဇ္ဇာ ဥဒ္ဓစ္စံ ကေတုသ္မိမာနဘူတာ နပ္ပဋိဗလာ အသ္မိမာနံ ဝိနိဝတ္တေတုံ, သဗ္ဗေပိ တေ အသ္မိမာနသ္သ ပဟာနံ အာရဘတေ။ ခီဏေသု န စ တေသု ဣဒမုတ္တရိဒသ္သနဘူမိယံ ပဉ္စသု သေက္ခပုဂ္ဂလေသု တီသု စ ပဋိပ္ပန္နကေသု ဒ္ဝီသု စ ဖလဋ္ဌေသု ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။ တဒုတ္တရိ အသေက္ခဘာဂိယသုတ္တံ, ကတ္ထစိ ဘူမိ နိပီဠိယတိ။ ဣဒဉ္စ ပဉ္စမံ သုတ္တံ။ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ဒေသိတံ ပုထုဇ္ဇနသ္သ သေက္ခသ္သ အသေက္ခသ္သ သံကိလေသဘာဂိယံ ဝာသနာဘာဂိယံ။ ပုထုဇ္ဇနသ္သ ဒသ္သနဘာဂိယံ။ ဘာဝနာဘာဂိယံ ပဉ္စန္နံ သေက္ခာနံ။ ယံ ပဌမနိဒ္ဒိဋ္ဌံ အသေက္ခဘာဂိယံ သဗ္ဗေသံ အရဟန္တာနံ။ သာ ပန ပဉ္စဝိဓာ သတ္တဝီသအာကာရေ 29 ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ဧတေသု တသ္သ ဂတီနံ တတော ဥတ္တရိ။ တဉ္စ ခော သင္ခေပေန ပညာသာယ အာကာရေဟိ သမ္ပတတိ, ယေ ပညာသ အာကာရာ သာသနေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ, တေ သင္ခိပိယန္တာ ဒသဟိ အာကာရေဟိ ပတန္တိ။ ယေ အရိယသစ္စံ နိက္ခေပေန ဌိတေ သင္ခိပိယတ္တာ အဋ္ဌသု အာကာရေသု ပတန္တိ။ စတူသု စ သာဓာရဏေသု သုတ္တေသု ယာ ဟာရသမ္ပာတသ္သ ဘူမိ, တေ သင္ခိပိယန္တာ ပဉ္စသု သုတ္တေသု ပတန္တိ။ သံကိလေသဘာဂိယေ ဝာသနာဘာဂိယေ ဘာဝနာဘာဂိယေ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေ အသေက္ခဘာဂိယေ စ။ တေ သင္ခိပိယန္တာ စတူသု သုတ္တေသု ပတန္တိ။ သံကိလေသဘာဂိယေ ဝာသနာဘာဂိယေ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေ အသေက္ခဘာဂိယေ စ။ တေ သင္ခိပိယမာနာ တီသု သုတ္တေသု ပတန္တိ, ပုထုဇ္ဇနဘာဂိယေ သေက္ခဘာဂိယေ အသေက္ခဘာဂိယေ စ။ တေ သင္ခိပိယန္တာ ဒ္ဝီသု သုတ္တေသု ပတန္တိ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေ စ ပုဗ္ဗယောဂဘာဂိယေ စ။ ယထာ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဒ္ဝေ အတ္ထဝသေ သမ္ပသ္သမာနာ တထာဂတာ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ သုတ္တံ ဂေယ္ယံ။ပေ.။ သတ္ထာ ပုဗ္ဗယောဂသမန္နာဂတေ အပ္ပကသိရေန မညမာနာ ဝသိယန္တိ ပုဗ္ဗယောဂာ စ ဘဝိသ္သန္တိ သန္တာနံ မညမာနာဓရာယ။ တတ္ထ ပညာဝေမတ္တတံ အတ္တနော သမနုပသ္သမာနေန အဋ္ဌဝိဓေ သုတ္တသင္ခေပေ, ယတ္ထ ယတ္ထ သက္ကောတိ, တတ္ထ တတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ တတ္ထ ယောဇေတ္ဝာ သုတ္တသ္သ အတ္ထော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ န ဟိ သတိ ဝေဒနာ မနော ဓာရေတ္ဝာ သက္ကာ ယေန ကေနစိ သုတ္တသ္သ အတ္ထော ယထာဘူတံ နိဒ္ဒိသိတုံ။
21. Tattha saddhindriyena sabbaṃ vicikicchitaṃ pajahati, paññindriyena udayabbayaṃ passati, samādhindriyena cittaṃ ekodi karoti vīriyindriyena ārabhati. So imehi pañcahi indriyehi saddhānusārī aveccappasāde nirato anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. Indriyehi suddhehi dhammānusārī appaccayatāya anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saccāni idaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ. Tassa pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ tīṇi saṃyojanāni dassanapahātabbāni sabbena sabbaṃ pahīnāni dve puggalakatāni. Tattha tīṇi akusalamūlāni bhāvanāpahātabbāni uparikkhittāni cha bhave nibbattenti. Tattha tesu abhijjhāya ca byāpādesu tanukatesu cha bhavā parikkhayā mariyādaṃ gacchanti, dve bhavā avasiṭṭhā. Tassa abhijjhā ca byāpādo ca sabbena sabbaṃ parikkhīṇā honti. Eko bhavo avasiṭṭho hoti. So ca mānavasena nibbatteti. Kiñcāpi ettha aññepi cattāro kilesā rūparāgo bhavarāgo avijjā uddhaccaṃ ketusmimānabhūtā nappaṭibalā asmimānaṃ vinivattetuṃ, sabbepi te asmimānassa pahānaṃ ārabhate. Khīṇesu na ca tesu idamuttaridassanabhūmiyaṃ pañcasu sekkhapuggalesu tīsu ca paṭippannakesu dvīsu ca phalaṭṭhesu bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ. Taduttari asekkhabhāgiyasuttaṃ, katthaci bhūmi nipīḷiyati. Idañca pañcamaṃ suttaṃ. Tiṇṇaṃ puggalānaṃ desitaṃ puthujjanassa sekkhassa asekkhassa saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ. Puthujjanassa dassanabhāgiyaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ pañcannaṃ sekkhānaṃ. Yaṃ paṭhamaniddiṭṭhaṃ asekkhabhāgiyaṃ sabbesaṃ arahantānaṃ. Sā pana pañcavidhā sattavīsaākāre 30 pariyesitabbaṃ. Etesu tassa gatīnaṃ tato uttari. Tañca kho saṅkhepena paññāsāya ākārehi sampatati, ye paññāsa ākārā sāsane niddiṭṭhā, te saṅkhipiyantā dasahi ākārehi patanti. Ye ariyasaccaṃ nikkhepena ṭhite saṅkhipiyattā aṭṭhasu ākāresu patanti. Catūsu ca sādhāraṇesu suttesu yā hārasampātassa bhūmi, te saṅkhipiyantā pañcasu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye bhāvanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā catūsu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyamānā tīsu suttesu patanti, puthujjanabhāgiye sekkhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā dvīsu suttesu patanti nibbedhabhāgiye ca pubbayogabhāgiye ca. Yathā vuttaṃ bhagavatā dve atthavase sampassamānā tathāgatā arahanto sammāsambuddhā dhammaṃ desenti suttaṃ geyyaṃ…pe… satthā pubbayogasamannāgate appakasirena maññamānā vasiyanti pubbayogā ca bhavissanti santānaṃ maññamānādharāya. Tattha paññāvemattataṃ attano samanupassamānena aṭṭhavidhe suttasaṅkhepe, yattha yattha sakkoti, tattha tattha yojetabbaṃ. Tattha tattha yojetvā suttassa attho niddisitabbo. Na hi sati vedanā mano dhāretvā sakkā yena kenaci suttassa attho yathābhūtaṃ niddisituṃ.
တတ္ထ ပုရိမကာနံ သုတ္တာနံ ဣမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ
Tattha purimakānaṃ suttānaṃ imā uddānagāthā
ကာမန္ဓာ ဇာလသဉ္ဆန္နာ၊ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ စ။
Kāmandhā jālasañchannā, pañca nīvaraṇāni ca;
မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မဟာနာမော စ သာကိယော။
Manopubbaṅgamā dhammā, mahānāmo ca sākiyo.
ဥဒ္ဓံ အဓော ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ယဉ္စ သီလကိမတ္ထိယာ။
Uddhaṃ adho vippamutto, yañca sīlakimatthiyā;
ယသ္သ သေလူပမံ စိတ္တံ၊ ဥပတိသ္သ ပုစ္ဆာဒိကာ။
Yassa selūpamaṃ cittaṃ, upatissa pucchādikā.
ယသ္သ ကာယဂတာသတိ၊ ဆန္နံ တမောပရာယဏော။
Yassa kāyagatāsati, channaṃ tamoparāyaṇo;
န တံ ဒဠ္ဟံ စေတသိကံ၊ အယံ လောကောတိအာဒိကံ။
Na taṃ daḷhaṃ cetasikaṃ, ayaṃ lokotiādikaṃ.
စတ္တာရော စေဝ ပုဂ္ဂလာ၊ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎိတံ။
Cattāro ceva puggalā, dadato puññaṃ pavaḍḍhitaṃ;
သောတာနုဂတဓမ္မေသု၊ ဣမာ တေသံ ဥဒ္ဒာနဂာထာ။
Sotānugatadhammesu, imā tesaṃ uddānagāthā.
၂၂. တတ္ထ ကတမာ အာဏတ္တိ?
22. Tattha katamā āṇatti?
မာကတ္ထ ပာပကံ ကမ္မံ၊ အာဝိ ဝာ ယဒိ ဝာ ရဟော။
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
‘‘အတီတေ , ရာဓ, ရူပေ အနပေက္ခော ဟောဟီ’’တိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗာ။ ‘‘သီလဝန္တေန , အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေန သဒာ ကရဏီယာ ကိန္တိမေ အဝိပ္ပဋိသာရော အသ္သာ’’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အာဏတ္တိ။
‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohī’’ti vitthārena kātabbā. ‘‘Sīlavantena , ānanda, puggalena sadā karaṇīyā kintime avippaṭisāro assā’’ti. Ayaṃ vuccati āṇatti.
တတ္ထ ကတမံ ဖလံ?
Tattha katamaṃ phalaṃ?
ဓမ္မော ဟဝေ ရက္ခတိ ဓမ္မစာရိံ၊ ဆတ္တံ မဟန္တံ ယထ ဝသ္သကာလေ။
Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;
ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ၊ န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီ။
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.
ဣဒံ ဖလံ။
Idaṃ phalaṃ.
တတ္ထ ကတမော ဥပာယော?
Tattha katamo upāyo?
အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ၊ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ။
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
‘‘သတ္တဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ခော, ဘိက္ခု, အပိ ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ စာလေယ္ယ, ကော ပန ဝာဒော ဆဝံ အဝိဇ္ဇံ သတ္တကေသု’’ ဝေယ္ယာကရဏံ ကာတဗ္ဗံ။ အယံ ဥပာယော။
‘‘Sattahaṅgehi samannāgato kho, bhikkhu, api himavantaṃ pabbatarājānaṃ cāleyya, ko pana vādo chavaṃ avijjaṃ sattakesu’’ veyyākaraṇaṃ kātabbaṃ. Ayaṃ upāyo.
တတ္ထ ကတမာ အာဏတ္တိ စ ဖလဉ္စ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca?
သစေ ဘာယထ ဒုက္ခသ္သ၊ သစေ ဝော ဒုက္ခမပ္ပိယံ။
Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;
မာကတ္ထ ပာပကံ ကမ္မံ၊ အာဝိ ဝာ ယဒိ ဝာ ရဟော။
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
သစေ ဟိ ပာပကံ ကမ္မံ၊ ကရောထ ဝာ ကရိသ္သထ။
Sace hi pāpakaṃ kammaṃ, karotha vā karissatha;
ပုရိမိကာယ ဂာထာယ အာဏတ္တိ ပစ္ဆိမိကာယ ဖလံ။ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ယာ စ စိတ္တဘာဝနာ ယာ စ ပညာဘာဝနာ ယာ စ အာဏတ္တိ ရာဂဝိရာဂာ စ ဖလံ။
Purimikāya gāthāya āṇatti pacchimikāya phalaṃ. Sīle patiṭṭhāya dve dhammā bhāvetabbā yā ca cittabhāvanā yā ca paññābhāvanā yā ca āṇatti rāgavirāgā ca phalaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ဖလဉ္စ ဥပာယော စ?
Tattha katamaṃ phalañca upāyo ca?
သီလေ ပတိဋ္ဌာယ 37 နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယံ။
Sīle patiṭṭhāya 38 naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;
အာတာပီ နိပကော ဘိက္ခု၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ။
Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
ပုရိမိကာယ အဍ္ဎဂာထာယ ဥပာယော, ပစ္ဆိမိကာယ အဍ္ဎဂာထာယ ဖလံ။ နန္ဒိယော 39 သက္ကော ဣသိဝုတ္ထပုရိရိကာမဧကရက္ခေ 40 သုတ္တံ မူလတော ဥပာဒာယ ယာဝ ဆသု ဓမ္မေသု။ ဥတ္တရိ ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ယာစယောဂော 41 ကရဏီယော, အယံ ဥပာယော။ အသဟဂတသ္သ ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ မုစ္စတီတိ။ သဗ္ဗာသု ဆသု တီသု။ အယံ ဥပာယော စ ဖလဉ္စ။
Purimikāya aḍḍhagāthāya upāyo, pacchimikāya aḍḍhagāthāya phalaṃ. Nandiyo 42 sakko isivutthapuririkāmaekarakkhe 43 suttaṃ mūlato upādāya yāva chasu dhammesu. Uttari pañcasu dhammesu yācayogo 44 karaṇīyo, ayaṃ upāyo. Asahagatassa kāmāsavāpi cittaṃ muccatīti. Sabbāsu chasu tīsu. Ayaṃ upāyo ca phalañca.
တတ္ထ ကတမာ အာဏတ္တိ စ ဖလဉ္စ ဥပာယော စ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca upāyo ca?
သုညတော လောကံ အဝေက္ခသ္သု၊ မောဃရာဇ သဒာ သတော။
Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;
‘‘သုညတော လောကံ အဝေက္ခသ္သု, မောဃရာဇာ’’တိ အာဏတ္တိ။ ‘‘သဒာ သတော’’တိ ဥပာယော။ ‘‘အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဥဟစ္စ, ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာ’’တိ ဖလံ။ သမာဓိံ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝေထ, သမာဟိတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပံ အနိစ္စန္တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ပသ္သံ အရိယသာဝကော ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာပိ။ပေ.။ ဥပာယာသေဟိပိ ဣဓ တီဏိပိ’’။
‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharājā’’ti āṇatti. ‘‘Sadā sato’’ti upāyo. ‘‘Attānudiṭṭhiṃ uhacca, evaṃ maccutaro siyā’’ti phalaṃ. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha, samāhito, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ aniccanti pajānāti. Evaṃ passaṃ ariyasāvako parimuccati jātiyāpi…pe… upāyāsehipi idha tīṇipi’’.
၂၃. တတ္ထ ကတမော အသ္သာဒော?
23. Tattha katamo assādo?
ကာမံ ကာမယမာနသ္သ, တသ္သ စေတံ သမိဇ္ဈတိ။ အယံ အသ္သာဒော။
Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhati. Ayaṃ assādo.
‘‘ဓမ္မစရိယာ သမစရိယာ ကုသလစရိယာ ဟေတူဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယသ္သ ဘေဒာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ’’။ အယံ အသ္သာဒော။
‘‘Dhammacariyā samacariyā kusalacariyā hetūhi, brāhmaṇa, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti’’. Ayaṃ assādo.
တတ္ထ ကတမော အာဒီနဝော?
Tattha katamo ādīnavo?
ကာမေသု ဝေ ဟညတေ သဗ္ဗာ မုစ္စေဝ – အယံ အာဒီနဝော။ ပသေနဒိသံယုတ္တကေ သုတ္တေ ပဗ္ဗတောပမာ – အယံ အာဒီနဝော။
Kāmesu ve haññate sabbā mucceva – ayaṃ ādīnavo. Pasenadisaṃyuttake sutte pabbatopamā – ayaṃ ādīnavo.
တတ္ထ ကတမံ နိသ္သရဏံ?
Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?
ယော ကာမေ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သပ္ပသ္သေဝ ပဒာ သိရော။
Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
သောမံ ဝိသတ္တိကံ လောကေ၊ သတော သမတိဝတ္တတိ။
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.
သံယုတ္တကေ သုတ္တံ ပာရိစ္ဆတ္တကော ပဏ္ဍုပလာသော သန္နိပလာသော – ဣဒံ နိသ္သရဏံ။
Saṃyuttake suttaṃ pāricchattako paṇḍupalāso sannipalāso – idaṃ nissaraṇaṃ.
တတ္ထ ကတမော အသ္သာဒော စ အာဒီနဝော စ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca?
ကလ္ယာဏကာရီ ကလ္ယာဏံ၊ ပာပကာရီ စ ပာပကံ။
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ.
တတ္ထ ယံ ပာပကာရီ ပစ္စနုဘောတိ အယံ အသ္သာဒော။ လာဘာလာဘအဋ္ဌကေသု ဗ္ယာကရဏံ, တတ္ထ အလာဘော အယသော နိန္ဒာ ဒုက္ခံ, အယံ အာဒီနဝော။ လာဘော ယသော သုခံ ပသံသာ, အယံ အသ္သာဒော။
Tattha yaṃ pāpakārī paccanubhoti ayaṃ assādo. Lābhālābhaaṭṭhakesu byākaraṇaṃ, tattha alābho ayaso nindā dukkhaṃ, ayaṃ ādīnavo. Lābho yaso sukhaṃ pasaṃsā, ayaṃ assādo.
တတ္ထ ကတမံ အသ္သာဒော စ နိသ္သရဏဉ္စ?
Tattha katamaṃ assādo ca nissaraṇañca?
‘‘သုခော ဝိပာကော ပုညာနံ၊ အဓိပ္ပာယော စ ဣဇ္ဈတိ။
‘‘Sukho vipāko puññānaṃ, adhippāyo ca ijjhati;
ခိပ္ပဉ္စ ပရမံ သန္တိံ၊ နိဗ္ဗာနမဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။
Khippañca paramaṃ santiṃ, nibbānamadhigacchatī’’ti.
ယော စ ဝိပာကော ပုညာနံ ယာ စ အဓိပ္ပာယသ္သ ဣဇ္ဈနာ, အယံ အသ္သာဒော။ ယံ ခိပ္ပဉ္စ ပရမံ သန္တိံ နိဗ္ဗာနမဓိဂစ္ဆတိ, ဣဒံ နိသ္သရဏံ။
Yo ca vipāko puññānaṃ yā ca adhippāyassa ijjhanā, ayaṃ assādo. Yaṃ khippañca paramaṃ santiṃ nibbānamadhigacchati, idaṃ nissaraṇaṃ.
ဗာတ္တိံသာယ စေဝ မဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတသ္သ မဟာပုရိသသ္သ ဒ္ဝေယေဝ ဂတိယော ဟောန္တိ, သစေ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ယာဝ အဘိဝိဇိနိတ္ဝာ အဇ္ဈာဝသတိ အယံ အသ္သာဒော။ သစေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ သဗ္ဗေန ဩဃေန 49 နိသ္သရဏံ အယံ အသ္သာဒော စ နိသ္သရဏဉ္စ။
Bāttiṃsāya ceva mahāpurisalakkhaṇehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo honti, sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī yāva abhivijinitvā ajjhāvasati ayaṃ assādo. Sace agārasmā anagāriyaṃ pabbajati sabbena oghena 50 nissaraṇaṃ ayaṃ assādo ca nissaraṇañca.
တတ္ထ ကတမော အာဒီနဝော စ နိသ္သရဏဉ္စ?
Tattha katamo ādīnavo ca nissaraṇañca?
အနာဒာတုံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဇာတိမရဏသင္ခယာ။
Anādātuṃ nibbattati, jātimaraṇasaṅkhayā.
ပုရိမိကာယ အဍ္ဎဂာထာယ ဇာတိမရဏသမ္ဘဝော အာဒီနဝော။ အနာဒာတုံ နိဗ္ဗတ္တတိ ဇာတိမရဏသင္ခယာတိ နိသ္သရဏံ။
Purimikāya aḍḍhagāthāya jātimaraṇasambhavo ādīnavo. Anādātuṃ nibbattati jātimaraṇasaṅkhayāti nissaraṇaṃ.
ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ယမိဒံ ဇာယတေ စ မီယတေ စ။ ယာဝ ကုဒသ္သုနာမသ္သ ဒုက္ခသ္သ အန္တော ဘဝိသ္သတိ ပရတော ဝာတိ ဧတ္ထ ယာ ဥပရိက္ခာ, အယံ အာဒီနဝော။ ယော ဂေဓံ ဉတ္ဝာ အဘိနိက္ခမတိ ယာဝ ပုရာဏကာယ ရာဇဓာနိယာ, ဣဒံ နိသ္သရဏံ။ အယံ အာဒီနဝော စ နိသ္သရဏဉ္စ။
Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno yamidaṃ jāyate ca mīyate ca. Yāva kudassunāmassa dukkhassa anto bhavissati parato vāti ettha yā uparikkhā, ayaṃ ādīnavo. Yo gedhaṃ ñatvā abhinikkhamati yāva purāṇakāya rājadhāniyā, idaṃ nissaraṇaṃ. Ayaṃ ādīnavo ca nissaraṇañca.
တတ္ထ ကတမော အသ္သာဒော စ အာဒီနဝော စ နိသ္သရဏဉ္စ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca?
ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ ဝိဝိဓာ 53 မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေဟိ မထေန္တိ စိတ္တံ။
Kāmā hi citrā vividhā 54 manoramā, virūparūpehi mathenti cittaṃ;
တသ္မာ အဟံ 55 ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ ရာဇ၊ အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယ္ယော။
Tasmā ahaṃ 56 pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
ယံ ‘‘ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ ဝိဝိဓာ မနောရမာ’’တိ အယံ အသ္သာဒော။ ယံ ‘‘ဝိရူပရူပေဟိ မထေန္တိ စိတ္တ’’န္တိ အယံ အာဒီနဝော။ ယံ အဟံ အဂာရသ္မာ ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ ရာဇ အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယ္ယောတိ ဣဒံ နိသ္သရဏံ။
Yaṃ ‘‘kāmā hi citrā vividhā manoramā’’ti ayaṃ assādo. Yaṃ ‘‘virūparūpehi mathenti citta’’nti ayaṃ ādīnavo. Yaṃ ahaṃ agārasmā pabbajitomhi rāja apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyoti idaṃ nissaraṇaṃ.
ဗလဝံ ဗာလောပမသုတ္တံ ယံ အာသာယ ဝာ ဝေဒနီယံ ကမ္မံ ဂာဟတိ, တထာ စေပိ ယံ ယံ ပာပကမ္မံ အနုဘောတိ, တတ္ထ ဒုက္ခဝေဒနီယေန ကမ္မေန အဘာဝိတကာယေန စ ယာဝ ပရိတ္တစေတသော စ အာဒီနဝံ ဒသ္သေတိ သုခဝေဒနီယေန ကမ္မေန အသ္သာဒေတိ။ ယံ ပုရာသဒိသော ဟောတိ။ ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတပညော မဟာနာမော အပရိတ္တစေတသော, ဣဒံ နိသ္သရဏံ။
Balavaṃ bālopamasuttaṃ yaṃ āsāya vā vedanīyaṃ kammaṃ gāhati, tathā cepi yaṃ yaṃ pāpakammaṃ anubhoti, tattha dukkhavedanīyena kammena abhāvitakāyena ca yāva parittacetaso ca ādīnavaṃ dasseti sukhavedanīyena kammena assādeti. Yaṃ purāsadiso hoti. Bhāvitacitto bhāvitakāyo bhāvitapañño mahānāmo aparittacetaso, idaṃ nissaraṇaṃ.
၂၄. တတ္ထ ကတမံ လောကိကံ သုတ္တံ?
24. Tattha katamaṃ lokikaṃ suttaṃ?
န ဟိ ပာပံ ကတံ ကမ္မံ၊ သဇ္ဇုခီရံဝ မုစ္စတိ။
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;
စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ, ဣဒံ လောကိကံ သုတ္တံ။
Cattāri agatigamanāni, idaṃ lokikaṃ suttaṃ.
တတ္ထ ကတမံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ lokuttaraṃ suttaṃ?
‘‘ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ သမထင္ဂတာနိ 59၊ အသ္သာ ယထာ သာရထိနာ သုဒန္တာ။
‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 60, assā yathā sārathinā sudantā;
ပဟီနမာနသ္သ အနာသဝသ္သ၊ ဒေဝာပိ တသ္သ ပိဟယန္တိ တာဒိနော’’တိ။
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.
‘‘အရိယံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသမာဓိံ ဒေသေသ္သာမီ’’တိ ဣဒံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ။
‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmī’’ti idaṃ lokuttaraṃ suttaṃ.
တတ္ထ ကတမံ လောကိကံ လောကုတ္တရဉ္စ သုတ္တံ?
Tattha katamaṃ lokikaṃ lokuttarañca suttaṃ?
သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော၊ ဒယ္ဟမာနောဝ မတ္ထကေ။
Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake;
ကာမရာဂပ္ပဟာနာယ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။
Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.
‘‘သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော၊ ဒယ္ဟမာနောဝ မတ္ထကေ’’တိ လောကိကံ။
‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake’’ti lokikaṃ;
‘‘ကာမရာဂပ္ပဟာနာယ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ လောကုတ္တရံ။
‘‘Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti lokuttaraṃ;
ကဗဠီကာရေ အာဟာရေ အတ္ထိ ဆန္ဒောတိ လောကိကံ။ နတ္ထိ ဆန္ဒောတိ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ။
Kabaḷīkāre āhāre atthi chandoti lokikaṃ. Natthi chandoti lokuttaraṃ suttaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ကမ္မံ?
Tattha katamaṃ kammaṃ?
ယော ပာဏမတိပာတေတိ၊ မုသာဝာဒဉ္စ ဘာသတိ။
Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;
သုရာမေရယပာနဉ္စ၊ ယော နရော အနုယုဉ္ဇတိ။
Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjati;
အပ္ပဟာယ ပဉ္စ ဝေရာနိ၊ ဒုသ္သီလော ဣတိ ဝုစ္စတိ။
Appahāya pañca verāni, dussīlo iti vuccati.
တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုစ္စရိတာနိ။ ဣဒံ ကမ္မံ။
Tīṇimāni, bhikkhave, duccaritāni. Idaṃ kammaṃ.
တတ္ထ ကတမော ဝိပာကော?
Tattha katamo vipāko?
သဋ္ဌိဝသ္သသဟသ္သာနိ, ယထာရူပီ ဝိပစ္စဂာ။
Saṭṭhivassasahassāni, yathārūpī vipaccagā.
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ 63, ဆ ဖသ္သာယတနိကာ နာမ နိရယာ။ ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဖသ္သာယတနိကာ နာမ သဂ္ဂာ’’။ အယံ ဝိပာကော။
‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave 64, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā’’. Ayaṃ vipāko.
တတ္ထ ကတမံ ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ?
Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?
အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ တတုဋ္ဌာယ တမေဝ ခာဒတိ။
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;
ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊ သာနိ ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။
Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.
အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ, ယာဝ သာနိ ကမ္မာနီတိ ဣဒံ ကမ္မံ။ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိန္တိ ဝိပာကော။
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, yāva sāni kammānīti idaṃ kammaṃ. Nayanti duggatinti vipāko.
စတူသု သမ္မာပဋိပဇ္ဇမာနော မာတရိ ပိတရိ တထာဂတေ တထာဂတသာဝကေ ယာ သမ္မာပဋိပတ္တိ, ဣဒံ ကမ္မံ။ ယံ ဒေဝေသု ဥပပဇ္ဇတိ, အယံ ဝိပာကော။ ဣဒံ ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ။
Catūsu sammāpaṭipajjamāno mātari pitari tathāgate tathāgatasāvake yā sammāpaṭipatti, idaṃ kammaṃ. Yaṃ devesu upapajjati, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.
၂၅. တတ္ထ ကတမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ သုတ္တံ?
25. Tattha katamaṃ niddiṭṭhaṃ suttaṃ?
အနီဃံ ပသ္သ အာယန္တံ၊ ဆိန္နသောတံ အဗန္ဓနံ။
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhanaṃ;
ယံ ဝာ စိတ္တံ သမဏေသု၊ စိတ္တာဂဟပတိ ဒိသ္သတိ။
Yaṃ vā cittaṃ samaṇesu, cittāgahapati dissati.
ဧဝံ ဣမာယ ဂာထာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌော အတ္ထော။
Evaṃ imāya gāthāya niddiṭṭho attho.
ဂောပာလကောပမေ ဧကာဒသ ပဒာနိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ။ ယာ စ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတီတိ။ ဣမာနိ ဧကာဒသ ပဒာနိ ယထာဘာသိတာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော အတ္ထော။
Gopālakopame ekādasa padāni. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti. Yā ca atirekapūjāya pūjetā hotīti. Imāni ekādasa padāni yathābhāsitāni niddiṭṭho attho.
တတ္ထ ကတမော အနိဒ္ဒိဋ္ဌော အတ္ထော?
Tattha katamo aniddiṭṭho attho?
သုခော ဝိဝေကော တုဋ္ဌသ္သ၊ သုတဓမ္မသ္သ ပသ္သတော။
Sukho viveko tuṭṭhassa, sutadhammassa passato;
သုခာ ဝိရာဂတာ လောကေ၊ ကာမာနံ သမတိက္ကမော။
Sukhā virāgatā loke, kāmānaṃ samatikkamo;
အသ္မိမာနသ္သ ယော ဝိနယော၊ ဧတံ ဝေ ပရမံ သုခန္တိ။
Asmimānassa yo vinayo, etaṃ ve paramaṃ sukhanti.
ဣဒံ အနိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကာ။ ဣဒံ အနိဒ္ဒိဋ္ဌံ။
Idaṃ aniddiṭṭhaṃ. Aṭṭha mahāpurisavitakkā. Idaṃ aniddiṭṭhaṃ.
တတ္ထ ကတမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ အနိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ?
Tattha katamaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca?
မဇ္ဈေ သမဏသင္ဃသ္သ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစသိ။
Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.
ပသန္နနေတ္တော ယာဝ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစသီတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ပသန္နနေတ္တော ယော ဘဂဝာ ကထဉ္စ ပန ပသန္နနေတ္တတာ, ကထံ သုမုခတာ, ကထံ ဗ္ရဟကာယတာ, ကထံ ဥဇုကတာ, ကထံ ပတာပဝတာ, ကထံ ဝိရောစတာတိ အနိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ဖေဏပိဏ္ဍောပမံ ဝေယ္ယာကရဏံ ယထာ ဖေဏပိဏ္ဍော ဧဝံ ရူပံ ယထာ ပုဗ္ဗုဠော ဧဝံ ဝေဒနာ မာယာ ဝိညာဏံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပဉ္စဟိ ဥပမာဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ ကေန ကာရဏေန ဖေဏပိဏ္ဍောပမံ ရူပံ သဗ္ဗဉ္စ စက္ခုဝိညေယ္ယံ ယံ ဝာ စတူဟိ အာယတနေဟိ? ကထံ ဝေဒနာ ပုဗ္ဗုဠူပမာ? ကတရာ စ သာ ဝေဒနာ သုခာ ဒုက္ခာ အဒုက္ခမသုခာ? ဧဝမေသာ အနိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ ဧဝံ နိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ အနိဒ္ဒိဋ္ဌဉ္စ။
Pasannanetto yāva ādiccova virocasīti niddiṭṭho. Pasannanetto yo bhagavā kathañca pana pasannanettatā, kathaṃ sumukhatā, kathaṃ brahakāyatā, kathaṃ ujukatā, kathaṃ patāpavatā, kathaṃ virocatāti aniddiṭṭho. Pheṇapiṇḍopamaṃ veyyākaraṇaṃ yathā pheṇapiṇḍo evaṃ rūpaṃ yathā pubbuḷo evaṃ vedanā māyā viññāṇaṃ pañcakkhandhā pañcahi upamāhi niddiṭṭhā. Kena kāraṇena pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ sabbañca cakkhuviññeyyaṃ yaṃ vā catūhi āyatanehi? Kathaṃ vedanā pubbuḷūpamā? Katarā ca sā vedanā sukhā dukkhā adukkhamasukhā? Evamesā aniddiṭṭhā. Evaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca.
၂၆. တတ္ထ ကတမံ ဉာဏံ?
26. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?
ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ လောကသ္မိံ၊ ယာယံ နိဗ္ဗေဓဂာမိနီ။
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbedhagāminī;
တီဏိမာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ အညိန္ဒ္ရိယံ အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ, ဣဒံ ဉာဏံ။
Tīṇimāni indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ, idaṃ ñāṇaṃ.
တတ္ထ ကတမံ နေယ္ယံ?
Tattha katamaṃ neyyaṃ?
ကာမေသု 73 သတ္တာ ကာမသင္ဂသတ္တာ၊ သံယောဇနေ ဝဇ္ဇမပသ္သမာနာ။
Kāmesu 74 sattā kāmasaṅgasattā, saṃyojane vajjamapassamānā;
န ဟိ ဇာတု သံယောဇနသင္ဂသတ္တာ၊ ဩဃံ တရေယ္ယုံ ဝိပုလံ မဟန္တံ။
Na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā, oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantaṃ.
စတူဟိ အင္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ဒေဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥဒာနေ ကာပိယံ သုတ္တံ အပဏ္ဏကပသာဒနီယံ – ဣဒံ နေယ္ယံ။
Catūhi aṅgehi samannāgatā kāyassa bhedā devesu uppajjanti. Udāne kāpiyaṃ suttaṃ apaṇṇakapasādanīyaṃ – idaṃ neyyaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ဉာဏဉ္စ နေယ္ယဉ္စ?
Tattha katamaṃ ñāṇañca neyyañca?
သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ၊ ယဒာ ပညာယ ပသ္သတိ။
Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;
အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ၊ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ။
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
ယဒာ ပသ္သတီတိ ဉာဏံ။ ယော သဗ္ဗဓမ္မေ အနတ္တာကာရေန ဥပဋ္ဌပေတိ ဣဒံ နေယ္ယံ။
Yadā passatīti ñāṇaṃ. Yo sabbadhamme anattākārena upaṭṭhapeti idaṃ neyyaṃ.
စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ, တတ္ထ တီဏိ နေယ္ယာနိ မဂ္ဂသစ္စံ သီလက္ခန္ဓော စ ပညာက္ခန္ဓော စ, ဣဒံ ဉာဏဉ္စ နေယ္ယဉ္စ။
Cattāri ariyasaccāni, tattha tīṇi neyyāni maggasaccaṃ sīlakkhandho ca paññākkhandho ca, idaṃ ñāṇañca neyyañca.
၂၇. တတ္ထ ကတမံ ဒသ္သနံ?
27. Tattha katamaṃ dassanaṃ?
ဧတဉ္ဟိ တုမ္ဟေ ပဋိပဇ္ဇထ၊ မာရသ္သေတံ ပမောဟနံ။
Etañhi tumhe paṭipajjatha, mārassetaṃ pamohanaṃ.
စတူဟိ အင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အတ္တနာဝ 77 အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ ‘‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ ယာဝ သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဣဒံ ဒသ္သနံ။
Catūhi aṅgehi samannāgato ariyasāvako attanāva 78 attānaṃ byākareyya ‘‘khīṇanirayomhi yāva sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti. Idaṃ dassanaṃ.
တတ္ထ ကတမာ ဘာဝနာ?
Tattha katamā bhāvanā?
ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ သုဘာဝိတာနိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓာ စ သဗ္ဗလောကေ။
Yassindriyāni subhāvitāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
သော ပုဂ္ဂလော မတိ စ ရူပသညီ၊ သုမောဟဂတာ န ဇာနာတိ 79။
So puggalo mati ca rūpasaññī, sumohagatā na jānāti 80.
စတ္တာရိ ဓမ္မပဒာနိ – အနဘိဇ္ဈာ အဗ္ယာပာဒော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဘာဝနာ။
Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā abyāpādo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ bhāvanā.
တတ္ထ ကတမံ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ?
Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca?
ဝစသာ မနသာထ ကမ္မုနာ စ၊ အဝိရုဒ္ဓော သမ္မာ ဝိဒိတ္ဝာ 81 ဓမ္မံ။
Vacasā manasātha kammunā ca, aviruddho sammā viditvā 82 dhammaṃ;
နိဗ္ဗာနပဒာဘိပတ္ထယာနော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယ္ယ။
Nibbānapadābhipatthayāno, sammā so loke paribbajeyya.
သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆိကာတုကာမေန ကတမေ ဓမ္မာ မနသိကာတဗ္ဗာ, ဘဂဝာ အာဟ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ။ ဣဒံ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ။
Sotāpattiphalaṃ sacchikātukāmena katame dhammā manasikātabbā, bhagavā āha pañcupādānakkhandhā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.
၂၈. တတ္ထ ကတမေ ဝိပာကဓမ္မဓမ္မာ?
28. Tattha katame vipākadhammadhammā?
ယာနိ ကရောတိ ပုရိသောတိ ဝိတ္ထာရော။ တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သုစရိတာနိ။ ဣမေ ဝိပာကဓမ္မဓမ္မာ။
Yāni karoti purisoti vitthāro. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Ime vipākadhammadhammā.
တတ္ထ ကတမေ နဝိပာကဓမ္မဓမ္မာ?
Tattha katame navipākadhammadhammā?
ရူပံ ဝေဒယိတံ သညာ၊ ဝိညာဏံ ယာ စေဝ စေတနာ။
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, viññāṇaṃ yā ceva cetanā;
နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာ၊ ဣတိ ဒိဋ္ဌော ဝိရဇ္ဇတိ။
Nesohamasmi na meso attā, iti diṭṭho virajjati.
ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ခန္ဓာ – ဣမေ နဝိပာကဓမ္မဓမ္မာ။
Pañcime, bhikkhave, khandhā – ime navipākadhammadhammā.
တတ္ထ ကတမော နေဝဝိပာကော နဝိပာကဓမ္မဓမ္မော?
Tattha katamo nevavipāko navipākadhammadhammo?
‘‘ယေ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ နယံ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။
‘‘Ye evaṃ paṭipajjanti, nayaṃ buddhena desitaṃ;
တေ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ၊ သတ္ထုသာသနကာရကာ’’တိ။
Te dukkhassantaṃ karissanti, satthusāsanakārakā’’ti.
ဣတိ ယာ စ သမ္မာပဋိပတ္တိ ယော စ နိရောဓော, ဥဘယမေတံ နေဝဝိပာကော နဝိပာကဓမ္မော။ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေသ္သာမိ, ဗ္ရဟ္မစရိယဖလာနိ စ ဗ္ရဟ္မစရိယဉ္စ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော ဗ္ရဟ္မစရိယဖလာနိ သောတာပတ္တိဖလံ ယာဝ အရဟတ္တံ။
Iti yā ca sammāpaṭipatti yo ca nirodho, ubhayametaṃ nevavipāko navipākadhammo. Brahmacariyaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, brahmacariyaphalāni ca brahmacariyañca ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaphalāni sotāpattiphalaṃ yāva arahattaṃ.
၂၉. တတ္ထ ကတမံ သကဝစနံ?
29. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?
သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ၊ ကုသလသ္သ ဥပသမ္ပဒာ။
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာန သာသနံ။
Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.
တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိမောက္ခမုခာနိ။ ဣဒံ သကဝစနံ။
Tīṇimāni, bhikkhave, vimokkhamukhāni. Idaṃ sakavacanaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ပရဝစနံ?
Tattha katamaṃ paravacanaṃ?
နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမံ၊ နတ္ထိ ဂောဏသမိတံ ဓနံ။
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi goṇasamitaṃ dhanaṃ;
နတ္ထိ သူရိယသမာ အာဘာ၊ သမုဒ္ဒပရမာ သရာ။
Natthi sūriyasamā ābhā, samuddaparamā sarā.
ဟေတုနာ မာရိသာ ကောသိယာ သုဘာသိတေန သင္ဂာမဝိဇယော သောပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော သကံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇမာနောတိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပရဝစနံ။
Hetunā mārisā kosiyā subhāsitena saṅgāmavijayo sopi nāma, bhikkhave, sakko devānamindo sakaṃ phalaṃ paribhuñjamānoti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paravacanaṃ.
တတ္ထ ကတမံ သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ?
Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?
‘‘ယံ ပတ္တံ ယဉ္စ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဥဘယမေတံ ရဇာနုကိဏ္ဏံ။
‘‘Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ;
ယေ ဧဝံဝာဒိနော နတ္ထိ၊ တေသံ ကာမေသု ဒောသော’’တိ။
Ye evaṃvādino natthi, tesaṃ kāmesu doso’’ti.
ဣဒံ ပရဝစနံ။ ယေ စ ခော တေ ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ ဝဋ္ဋံ တေသံ နတ္ထိ ပညာပနာယ။ ဣဒံ သကဝစနံ။
Idaṃ paravacanaṃ. Ye ca kho te ubho ante anupagamma vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Idaṃ sakavacanaṃ.
‘‘နန္ဒတိ ပုတ္တေဟိ ပုတ္တိမာ၊ ဂောမာ ဂောဟိ 83 တထေဝ နန္ဒတိ။
‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā gohi 84 tatheva nandati;
ဥပဓီ ဟိ နရသ္သ နန္ဒနာ၊ န ဟိ သော နန္ဒတိ ယော နိရူပဓီ’’တိ – ပရဝစနံ။
Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti – paravacanaṃ.
‘‘သောစတိ ပုတ္တေဟိ ပုတ္တိမာ၊ ဂောမာ ဂောဟိ တထေဝ သောစတိ။
‘‘Socati puttehi puttimā, gomā gohi tatheva socati;
ဥပဓီ ဟိ နရသ္သ သောစနာ၊ န ဟိ သော သောစတိ ယော နိရူပဓီ’’တိ – သကဝစနံ။
Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti – sakavacanaṃ.
ဣဒံ သကဝစနံ ပရဝစနဉ္စ။
Idaṃ sakavacanaṃ paravacanañca.
၃၀. တတ္ထ ကတမံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ?
30. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?
ယေ ကေစိ ဘူတာ ဘဝိသ္သန္တိ ယေ ဝာပိ၊ သဗ္ဗေ ဂမိသ္သန္တိ ပဟာယ ဒေဟံ။
Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;
တံ သဗ္ဗဇာနိံ ကုသလော ဝိဒိတ္ဝာ၊ ဓမ္မေ 85 ဌိတော ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရေယ္ယ။
Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, dhamme 86 ṭhito brahmacariyaṃ careyya.
တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရော, တထာဂတော အရဟံ သေက္ခော ပဋိပဒော။ ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။
Tayome, bhikkhave, satthāro, tathāgato arahaṃ sekkho paṭipado. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ?
Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?
တဏ္ဟက္ခယသုခသ္သေတေ၊ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ။
Taṇhakkhayasukhassete, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင္ဂာ, ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။
Sattime , bhikkhave, bojjhaṅgā, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ? ဒုဒ္ဒသမန္တံ သစ္စံ ဒုဒ္ဒသော ပဋိဝေဓော ဗာလေဟိ, ဇာနတော ပသ္သတော နတ္ထိ နန္ဒီတိ ဝဒာမိ။ ဒုဒ္ဒသမန္တံ သစ္စံ ဒုဒ္ဒသော ပဋိဝေဓော ဗာလေဟီတိ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။ ဇာနတော ပသ္သတော နတ္ထိ နန္ဒီတိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။ ဒာရုက္ခန္ဓောပမံ ဂင္ဂာယ တီရိယာ ဩရိမဉ္စ တီရံ ပာရိမဉ္စ တီရံ ထလေ ဝာ 89 န စ ဥသ္သီဒနံ, မဇ္ဈေ စ န သံသီဒနံ မနုသ္သဂ္ဂာဟော စ အမနုသ္သဂ္ဂာဟော စ အန္တောပူတိဘာဝော စ, ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။ ဧဝံ ပန ဘိက္ခု နိဗ္ဗာနနိန္နော ဘဝိသ္သတိ နိဗ္ဗာနပရာယဏောတိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။ ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။
Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca? Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehi, jānato passato natthi nandīti vadāmi. Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehīti dhammādhiṭṭhānaṃ. Jānato passato natthi nandīti sattādhiṭṭhānaṃ. Dārukkhandhopamaṃ gaṅgāya tīriyā orimañca tīraṃ pārimañca tīraṃ thale vā 90 na ca ussīdanaṃ, majjhe ca na saṃsīdanaṃ manussaggāho ca amanussaggāho ca antopūtibhāvo ca, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ pana bhikkhu nibbānaninno bhavissati nibbānaparāyaṇoti sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
တတ္ထ ကတမော ထဝော?
Tattha katamo thavo?
မဂ္ဂာနဋ္ဌင္ဂိကော သေဋ္ဌော၊ သစ္စာနံ စတုရော ပဒာ။
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;
ဝိရာဂော သေဋ္ဌော ဓမ္မာနံ၊ ဒ္ဝိပဒာနဉ္စ စက္ခုမာ။
Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā.
တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂာနိ – ဗုဒ္ဓော သတ္တာနံ, ဝိရာဂော ဓမ္မာနံ, သင္ဃော ဂဏာနံ။ အယံ ထဝော။
Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni – buddho sattānaṃ, virāgo dhammānaṃ, saṅgho gaṇānaṃ. Ayaṃ thavo.
၃၁. တတ္ထ ကတမံ အနုညာတံ?
31. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?
မနသာ သံဝရော သာဓု၊ သာဓု သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတော။
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvuto;
သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတော ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ။
Sabbattha saṃvuto bhikkhu, sabbadukkhā pamuccati.
ဣဒံ ဘဂဝတာ အနုညာတံ။
Idaṃ bhagavatā anuññātaṃ.
တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ကရဏီယာနိ – ကာယသုစရိတံ ဝစီသုစရိတံ မနောသုစရိတံ။ ဣဒံ အနုညာတံ။
Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni – kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Idaṃ anuññātaṃ.
တတ္ထ ကတမံ ပဋိက္ခိတ္တံ?
Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?
နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမံ။ ဝိတ္ထာရော ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။
Natthi puttasamaṃ pemaṃ. Vitthāro idaṃ paṭikkhittaṃ.
တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အကရဏီယာနိ သယံ အဘိညာယ ဒေသိတာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။
Tīṇimāni, bhikkhave, akaraṇīyāni sayaṃ abhiññāya desitāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Idaṃ paṭikkhittaṃ.
တတ္ထ ကတမံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ?
Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?
ကာယေန ကုသလံ ကရေ၊ အသ္သ ကာယေန သံဝုတော။
Kāyena kusalaṃ kare, assa kāyena saṃvuto;
ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတ္ဝာ၊ ကာယသုစရိတံ စရေ။
Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyasucaritaṃ care.
ဒ္ဝီဟိ ပဌမပဒေဟိ စတုတ္ထေန စ ပဒေန အနုဇာနာတိ။ ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတ္ဝာတိ တတိယေန ပဒေန ပဋိက္ခိတ္တန္တိ။ မဟာဝိဘင္ဂော အစိရတပာနာဒော။
Dvīhi paṭhamapadehi catutthena ca padena anujānāti. Kāyaduccaritaṃ hitvāti tatiyena padena paṭikkhittanti. Mahāvibhaṅgo aciratapānādo.
တတ္ထိမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ
Tatthimā uddānagāthā
သစေ ဘာယသိ ဒုက္ခသ္သ၊ မာဘိနန္ဒိ အနာဂတံ။
Sace bhāyasi dukkhassa, mābhinandi anāgataṃ;
ဝသ္သကာလေ ယထာ ဆတ္တံ၊ ကုသလာနိ ကမတ္ထကေ။
Vassakāle yathā chattaṃ, kusalāni kamatthake.
သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ၊ သမာဂတံ ဝိစာလယေ။
Sabbe dhammā anattāti, samāgataṃ vicālaye;
န ဝော ဒုက္ခာ ပမောက္ခာတ္ထိ၊ သမထော စ ဝိပသ္သနာ။
Na vo dukkhā pamokkhātthi, samatho ca vipassanā.
ကာမစ္ဆန္ဒံ ဥပာဒာယ၊ ယော သော ဝိတက္ကေဟိ ခဇ္ဇတိ။
Kāmacchandaṃ upādāya, yo so vitakkehi khajjati;
သုဘာဝိတတ္တေ ဗောဇ္ဈင္ဂေ၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ။
Subhāvitatte bojjhaṅge, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
သုညတော လောကံ အဝေက္ခသ္သု၊ သမာဓိဘာဝိ ဘာဝသေ။
Suññato lokaṃ avekkhassu, samādhibhāvi bhāvase;
ကာမံ ကာမယမာနသ္သ၊ ဓမ္မစရိယာယ သုဂတိံ။
Kāmaṃ kāmayamānassa, dhammacariyāya sugatiṃ.
ဟညတေ သဗ္ဗာ မုစ္စေဝ၊ နိပ္ပောဌေန္တော စတုဒ္ဒိသာ။
Haññate sabbā mucceva, nippoṭhento catuddisā;
ယော ကာမေ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ ပာရိဆတ္တောပမေဝ စ။
Yo kāme parivajjeti, pārichattopameva ca.
ယာနိ ကရောတိ ပုရိသော၊ လောကဓမ္မာ ပကာသိတာ။
Yāni karoti puriso, lokadhammā pakāsitā;
သုခော ဝိပာကော ပုညာနံ၊ တတိယံ အညံ န ဝိဇ္ဇတိ။
Sukho vipāko puññānaṃ, tatiyaṃ aññaṃ na vijjati.
အာဒာနသ္သ ဘယံ ဉတ္ဝာ၊ ဇာယတေ ဇီယတေပိ စ။
Ādānassa bhayaṃ ñatvā, jāyate jīyatepi ca;
ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ ဝိဝိဓာ၊ အထ လောဏသလ္လောပမံ။
Kāmā hi citrā vividhā, atha loṇasallopamaṃ.
န ဟိ ပာပံ ကတံ ကမ္မံ၊ အဂတီဟိ စ ဂစ္ဆတိ။
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, agatīhi ca gacchati;
ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ သမထင္ဂတာနိ၊ တထေဝ ပဉ္စဉာဏိကော။
Yassindriyāni samathaṅgatāni, tatheva pañcañāṇiko.
သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော၊ ဝိညာဏဉ္စ ပတိဋ္ဌိတာ။
Sattiyā viya omaṭṭho, viññāṇañca patiṭṭhitā;
ယော ပာဏမတိပာတေတိ၊ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ စ။
Yo pāṇamatipāteti, tīṇi duccaritāni ca.
သဋ္ဌိဝသ္သသဟသ္သာနိ၊ ခဏံ လဒ္ဓာန ဒုလ္လဘံ။
Saṭṭhivassasahassāni, khaṇaṃ laddhāna dullabhaṃ;
အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ စတူသု ပဋိပတ္တိသု။
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, catūsu paṭipattisu.
နေလင္ဂော သေတပစ္ဆာဒော၊ အထ ဂောပာလကောပမံ။
Nelaṅgo setapacchādo, atha gopālakopamaṃ;
သုခော ဝိဝေကော တုဋ္ဌသ္သ၊ ဝိတက္ကာ စ သုဒေသိတာ။
Sukho viveko tuṭṭhassa, vitakkā ca sudesitā.
ဖေဏပိဏ္ဍောပမံ ရူပံ၊ ဗ္ရဟာ ဥဇု ပတာပဝာ။
Pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ, brahā uju patāpavā;
ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ လောကသ္မိံ၊ အနညာ တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ။
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, anaññā tīṇi indriyāni.
ကာမေသု သတ္တာ ကာမသင္ဂသတ္တာ၊ အထ ဝဏ္ဏော ရဟသ္သဝာ။
Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā, atha vaṇṇo rahassavā;
သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ၊ အရိယသစ္စဉ္စ ဒေသိတံ။
Sabbe dhammā anattāti, ariyasaccañca desitaṃ.
ဧသေဝ မဂ္ဂော နတ္ထညော၊ သောတာပန္နောတိ ဗ္ယာကရေ။
Eseva maggo natthañño, sotāpannoti byākare;
ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ သုဘာဝိတာနိ၊ အထ ဓမ္မပဒေဟိ စ။
Yassindriyāni subhāvitāni, atha dhammapadehi ca.
ဝစသာ မနသာ စေဝ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ အနိစ္စတော။
Vacasā manasā ceva, pañcakkhandhā aniccato;
ယာနိ ကရောတိ ပုရိသော၊ တီဏိ သုစရိတာနိ စ။
Yāni karoti puriso, tīṇi sucaritāni ca.
ရူပံ ဝေဒယိတံ သညာ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပကာသိတာ။
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, pañcakkhandhā pakāsitā;
ယော ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ဗ္ရဟ္မာ စေဝ ဖလာနိ စ။
Yo evaṃ paṭipajjati, brahmā ceva phalāni ca.
သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ၊ ဝိမောက္ခာ တံ ဟိ ဒေသိတာ။
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, vimokkhā taṃ hi desitā;
နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမံ၊ ဒေဝာနံ အသုရာန စ။
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, devānaṃ asurāna ca.
ယံ ပတ္တံ ယဉ္စ ပတ္တဗ္ဗံ၊ နန္ဒတိ သောစတိ နိစ္စံ။
Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, nandati socati niccaṃ;
ယေ ကေစိ ဘူတာ ဘဝိသ္သန္တိ၊ သတ္ထာရော စ ပကာသိတာ။
Ye keci bhūtā bhavissanti, satthāro ca pakāsitā.
ယဉ္စ ကာမသုခံ လောကေ၊ ဗောဇ္ဈင္ဂာ စ သုဒေသိတာ။
Yañca kāmasukhaṃ loke, bojjhaṅgā ca sudesitā;
မဂ္ဂာနဋ္ဌင္ဂိကော သေဋ္ဌော၊ တယော စ အဂ္ဂပတ္တိယော။
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, tayo ca aggapattiyo.
ကာယေန သံဝရော သာဓု၊ ကရဏီယဉ္စ ဒေသိတံ။
Kāyena saṃvaro sādhu, karaṇīyañca desitaṃ;
နတ္ထိ အတ္တသမံ ပေမံ၊ အရိယာ တီဏိ စ ဒေသိတာ။
Natthi attasamaṃ pemaṃ, ariyā tīṇi ca desitā.
ကာယေန ကုသလံ အဘိရတော၊ ဝိနယဉ္စ ကာမသုခံ လောကေ။
Kāyena kusalaṃ abhirato, vinayañca kāmasukhaṃ loke;
ဗောဇ္ဈင္ဂာ စ သုဒေသိတာ၊ ဒုဒ္ဒသံ အနတံ စေဝ ပရာပရံ စ။
Bojjhaṅgā ca sudesitā, duddasaṃ anataṃ ceva parāparaṃ ca;
ပေဋကောပဒေသေ သာသနပ္ပဋ္ဌာနံ နာမ ဒုတိယဘူမိ သမတ္တာ။
Peṭakopadese sāsanappaṭṭhānaṃ nāma dutiyabhūmi samattā.
Footnotes: