| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi |
साटियग्गाहापकादिसम्मुति
Sāṭiyaggāhāpakādisammuti
३२९. तेन खो पन समयेन सङ्घस्स साटियग्गाहापको न होति…पे॰… पत्तग्गाहापको न होति…पे॰… आरामिकपेसको न होति…पे॰… सामणेरपेसको न होति। सामणेरा अपेसियमाना कम्मं न करोन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतं भिक्खुं सामणेरपेसकं सम्मन्नितुं – यो न छन्दागतिं गच्छेय्य, न दोसागतिं गच्छेय्य, न मोहागतिं गच्छेय्य, न भयागतिं गच्छेय्य, पेसितापेसितञ्च जानेय्य। एवञ्च पन, भिक्खवे, सम्मन्नितब्बो। पठमं भिक्खु याचितब्बो, याचित्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
329. Tena kho pana samayena saṅghassa sāṭiyaggāhāpako na hoti…pe… pattaggāhāpako na hoti…pe… ārāmikapesako na hoti…pe… sāmaṇerapesako na hoti. Sāmaṇerā apesiyamānā kammaṃ na karonti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ sāmaṇerapesakaṃ sammannituṃ – yo na chandāgatiṃ gaccheyya, na dosāgatiṃ gaccheyya, na mohāgatiṃ gaccheyya, na bhayāgatiṃ gaccheyya, pesitāpesitañca jāneyya. Evañca pana, bhikkhave, sammannitabbo. Paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामं भिक्खुं सामणेरपेसकं सम्मन्नेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ sāmaṇerapesakaṃ sammanneyya. Esā ñatti.
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। सङ्घो इत्थन्नामं भिक्खुं सामणेरपेसकं सम्मन्नति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सामणेरपेसकस्स सम्मुति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ sāmaṇerapesakaṃ sammannati. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno sāmaṇerapesakassa sammuti, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘सम्मतो सङ्घेन इत्थन्नामो भिक्खु सामणेरपेसको। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
‘‘Sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu sāmaṇerapesako. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
ततियभाणवारो निट्ठितो।
Tatiyabhāṇavāro niṭṭhito.
सेनासनक्खन्धको छट्ठो।
Senāsanakkhandhako chaṭṭho.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
विहारं बुद्धसेट्ठेन, अपञ्ञत्तं तदा अहु।
Vihāraṃ buddhaseṭṭhena, apaññattaṃ tadā ahu;
तहं तहं निक्खमन्ति, वासा ते जिनसावका॥
Tahaṃ tahaṃ nikkhamanti, vāsā te jinasāvakā.
सेट्ठी गहपति दिस्वा, भिक्खूनं इदमब्र्वि।
Seṭṭhī gahapati disvā, bhikkhūnaṃ idamabrvi;
कारापेय्यं वसेय्याथ, पटिपुच्छिंसु नायकं॥
Kārāpeyyaṃ vaseyyātha, paṭipucchiṃsu nāyakaṃ.
विहारं अड्ढयोगञ्च, पासादं हम्मियं गुहं।
Vihāraṃ aḍḍhayogañca, pāsādaṃ hammiyaṃ guhaṃ;
पञ्चलेणं अनुञ्ञासि, विहारे सेट्ठि कारयि॥
Pañcaleṇaṃ anuññāsi, vihāre seṭṭhi kārayi.
जनो विहारं कारेति, अकवाटं असंवुतं।
Jano vihāraṃ kāreti, akavāṭaṃ asaṃvutaṃ;
कवाटं पिट्ठसङ्घाटं, उदुक्खलञ्च उत्तरि॥
Kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ, udukkhalañca uttari.
आविञ्छनच्छिद्दं रज्जुं, वट्टिञ्च कपिसीसकं।
Āviñchanacchiddaṃ rajjuṃ, vaṭṭiñca kapisīsakaṃ;
सूचिघटिताळच्छिद्दं , लोहकट्ठविसाणकं॥
Sūcighaṭitāḷacchiddaṃ , lohakaṭṭhavisāṇakaṃ.
यन्तकं सूचिकञ्चेव, छदनं उल्लित्तावलित्तं।
Yantakaṃ sūcikañceva, chadanaṃ ullittāvalittaṃ;
वेदिजालसलाकञ्च, चक्कलि सन्थरेन च॥
Vedijālasalākañca, cakkali santharena ca.
मिड्ढि बिदलमञ्चञ्च, सोसानिकमसारको।
Miḍḍhi bidalamañcañca, sosānikamasārako;
बुन्दिकुळिरपादञ्च, आहच्चासन्दि उच्चके॥
Bundikuḷirapādañca, āhaccāsandi uccake.
सत्तङ्गो च भद्दपीठं, पीठकेळकपादकं।
Sattaṅgo ca bhaddapīṭhaṃ, pīṭhakeḷakapādakaṃ;
आमलाफलका कोच्छा, पलालपीठमेव च॥
Āmalāphalakā kocchā, palālapīṭhameva ca.
उच्चाहिपटिपादका, अट्ठङ्गुलि च पादका।
Uccāhipaṭipādakā, aṭṭhaṅguli ca pādakā;
सुत्तं अट्ठपदं चोळं, तूलिकं अड्ढकायिकं॥
Suttaṃ aṭṭhapadaṃ coḷaṃ, tūlikaṃ aḍḍhakāyikaṃ.
गिरग्गो भिसियो चापि, दुस्सं सेनासनम्पि च।
Giraggo bhisiyo cāpi, dussaṃ senāsanampi ca;
ओनद्धं हेट्ठा पतति, उप्पाटेत्वा हरन्ति च॥
Onaddhaṃ heṭṭhā patati, uppāṭetvā haranti ca.
भत्तिञ्च हत्थभत्तिञ्च, अनुञ्ञासि तथागतो।
Bhattiñca hatthabhattiñca, anuññāsi tathāgato;
तित्थिया विहारे चापि, थुसं सण्हञ्च मत्तिका॥
Titthiyā vihāre cāpi, thusaṃ saṇhañca mattikā.
इक्कासं पाणिकं कुण्डं, सासपं सित्थतेलकं।
Ikkāsaṃ pāṇikaṃ kuṇḍaṃ, sāsapaṃ sitthatelakaṃ;
उस्सन्ने पच्चुद्धरितुं, फरुसं गण्डुमत्तिकं॥
Ussanne paccuddharituṃ, pharusaṃ gaṇḍumattikaṃ.
इक्कासं पटिभानञ्च, नीचा चयो च आरुहं।
Ikkāsaṃ paṭibhānañca, nīcā cayo ca āruhaṃ;
परिपतन्ति आळका, अड्ढकुट्टं तयो पुन॥
Paripatanti āḷakā, aḍḍhakuṭṭaṃ tayo puna.
खुद्दके कुट्टपादो च, ओवस्सति सरं खिलं।
Khuddake kuṭṭapādo ca, ovassati saraṃ khilaṃ;
चीवरवंसं रज्जुञ्च, आळिन्दं किटिकेन च॥
Cīvaravaṃsaṃ rajjuñca, āḷindaṃ kiṭikena ca.
आलम्बनं तिणचुण्णं, हेट्ठामग्गे नयं करे।
Ālambanaṃ tiṇacuṇṇaṃ, heṭṭhāmagge nayaṃ kare;
अज्झोकासे ओतप्पति, सालं हेट्ठा च भाजनं॥
Ajjhokāse otappati, sālaṃ heṭṭhā ca bhājanaṃ.
विहारो कोट्ठको चेव, परिवेणग्गिसालकं।
Vihāro koṭṭhako ceva, pariveṇaggisālakaṃ;
आरामे च पुन कोट्ठे, हेट्ठञ्ञेव नयं करे॥
Ārāme ca puna koṭṭhe, heṭṭhaññeva nayaṃ kare.
सुधं अनाथपिण्डि च, सद्धो सीतवनं अगा।
Sudhaṃ anāthapiṇḍi ca, saddho sītavanaṃ agā;
दिट्ठधम्मो निमन्तेसि, सह सङ्घेन नायकं॥
Diṭṭhadhammo nimantesi, saha saṅghena nāyakaṃ.
आणापेसन्तरामग्गे, आरामं कारयी गणो।
Āṇāpesantarāmagge, ārāmaṃ kārayī gaṇo;
वेसालियं नवकम्मं, पुरतो च परिग्गहि॥
Vesāliyaṃ navakammaṃ, purato ca pariggahi.
को अरहति भत्तग्गे, तित्तिरञ्च अवन्दिया।
Ko arahati bhattagge, tittirañca avandiyā;
परिग्गहितन्तरघरा, तूलो सावत्थि ओसरि॥
Pariggahitantaragharā, tūlo sāvatthi osari.
पतिट्ठापेसि आरामं, भत्तग्गे च कोलाहलं।
Patiṭṭhāpesi ārāmaṃ, bhattagge ca kolāhalaṃ;
गिलाना वरसेय्या च, लेसा सत्तरसा तहिं॥
Gilānā varaseyyā ca, lesā sattarasā tahiṃ.
केन नु खो कथं नु खो, विहारग्गेन भाजयि।
Kena nu kho kathaṃ nu kho, vihāraggena bhājayi;
परिवेणं अनुभागञ्च, अकामा भागं नो ददे॥
Pariveṇaṃ anubhāgañca, akāmā bhāgaṃ no dade.
निस्सीमं सब्बकालञ्च, गाहा सेनासने तयो।
Nissīmaṃ sabbakālañca, gāhā senāsane tayo;
उपनन्दो च वण्णेसि, ठितका समकासना॥
Upanando ca vaṇṇesi, ṭhitakā samakāsanā.
समानासनिका भिन्दिंसु, तिवग्गा च दुवग्गिकं।
Samānāsanikā bhindiṃsu, tivaggā ca duvaggikaṃ;
असमानासनिका दीघं, साळिन्दं परिभुञ्जितुं॥
Asamānāsanikā dīghaṃ, sāḷindaṃ paribhuñjituṃ.
अय्यिका च अविदूरे, भाजितञ्च कीटागिरे।
Ayyikā ca avidūre, bhājitañca kīṭāgire;
आळवी पिण्डककुट्टेहि, द्वारअग्गळवट्टिका॥
Āḷavī piṇḍakakuṭṭehi, dvāraaggaḷavaṭṭikā.
आलोकसेतकाळञ्च , गेरुछादनबन्धना।
Ālokasetakāḷañca , geruchādanabandhanā;
भण्डिखण्डपरिभण्डं, वीस तिंसा च कालिका॥
Bhaṇḍikhaṇḍaparibhaṇḍaṃ, vīsa tiṃsā ca kālikā.
ओसिते अकतं विप्पं, खुद्दे छप्पञ्चवस्सिकं।
Osite akataṃ vippaṃ, khudde chappañcavassikaṃ;
अड्ढयोगे च सत्तट्ठ, महल्ले दस द्वादस॥
Aḍḍhayoge ca sattaṭṭha, mahalle dasa dvādasa.
सब्बं विहारं एकस्स, अञ्ञं वासेन्ति सङ्घिकं।
Sabbaṃ vihāraṃ ekassa, aññaṃ vāsenti saṅghikaṃ;
निस्सीमं सब्बकालञ्च, पक्कमि विब्भमन्ति च॥
Nissīmaṃ sabbakālañca, pakkami vibbhamanti ca.
कालञ्च सामणेरञ्च, सिक्खापच्चक्खअन्तिमं।
Kālañca sāmaṇerañca, sikkhāpaccakkhaantimaṃ;
उम्मत्तखित्तचित्ता च, वेदनापत्तिदस्सना॥
Ummattakhittacittā ca, vedanāpattidassanā.
अप्पटिकम्मदिट्ठिया, पण्डका थेय्यतित्थिया।
Appaṭikammadiṭṭhiyā, paṇḍakā theyyatitthiyā;
तिरच्छानमातुपितु, अरहन्ता च दूसका॥
Tiracchānamātupitu, arahantā ca dūsakā.
भेदका लोहितुप्पादा, उभतो चापि ब्यञ्जनका।
Bhedakā lohituppādā, ubhato cāpi byañjanakā;
मा सङ्घस्स परिहायि, कम्मं अञ्ञस्स दातवे॥
Mā saṅghassa parihāyi, kammaṃ aññassa dātave.
विप्पकते च अञ्ञस्स, कते तस्सेव पक्कमे।
Vippakate ca aññassa, kate tasseva pakkame;
विब्भमति कालङ्कतो, सामणेरो च जायति॥
Vibbhamati kālaṅkato, sāmaṇero ca jāyati.
पच्चक्खातो च सिक्खाय, अन्तिमज्झापन्नको यदि।
Paccakkhāto ca sikkhāya, antimajjhāpannako yadi;
सङ्घोव सामिको होति, उम्मत्तखित्तवेदना॥
Saṅghova sāmiko hoti, ummattakhittavedanā.
अदस्सनाप्पटिकम्मे, दिट्ठि तस्सेव होति तं।
Adassanāppaṭikamme, diṭṭhi tasseva hoti taṃ;
पण्डको थेय्यतित्थी च, तिरच्छानमातुपेत्तिकं॥
Paṇḍako theyyatitthī ca, tiracchānamātupettikaṃ.
घातको दूसको चापि, भेदलोहितब्यञ्जना।
Ghātako dūsako cāpi, bhedalohitabyañjanā;
पटिजानाति यदि सो, सङ्घोव होति सामिको॥
Paṭijānāti yadi so, saṅghova hoti sāmiko.
हरन्तञ्ञत्र कुक्कुच्चं, उन्द्रियति च कम्बलं।
Harantaññatra kukkuccaṃ, undriyati ca kambalaṃ;
दुस्सञ्च चम्मचक्कली, चोळकं अक्कमन्ति च॥
Dussañca cammacakkalī, coḷakaṃ akkamanti ca.
अल्ला उपाहनानिट्ठु, लिखन्ति अपस्सेन्ति च।
Allā upāhanāniṭṭhu, likhanti apassenti ca;
अपस्सेनं लिखतेव, धोतपच्चत्थरेन च॥
Apassenaṃ likhateva, dhotapaccattharena ca.
राजगहे न सक्कोन्ति, लामकं भत्तुद्देसकं।
Rājagahe na sakkonti, lāmakaṃ bhattuddesakaṃ;
कथं नु खो पञ्ञापकं, भण्डागारिकसम्मुति॥
Kathaṃ nu kho paññāpakaṃ, bhaṇḍāgārikasammuti.
पटिग्गाहभाजको चापि, यागु च फलभाजको।
Paṭiggāhabhājako cāpi, yāgu ca phalabhājako;
खज्जकभाजको चेव, अप्पमत्तकविस्सज्जे॥
Khajjakabhājako ceva, appamattakavissajje.
साटियग्गाहापको चेव, तथेव पत्तग्गाहको।
Sāṭiyaggāhāpako ceva, tatheva pattaggāhako;
आरामिकसामणेर, पेसकस्स च सम्मुति॥
Ārāmikasāmaṇera, pesakassa ca sammuti.
सब्बाभिभू लोकविदू, हितचित्तो विनायको।
Sabbābhibhū lokavidū, hitacitto vināyako;
लेणत्थञ्च सुखत्थञ्च, झायितुञ्च विपस्सितुन्ति॥
Leṇatthañca sukhatthañca, jhāyituñca vipassitunti.
सेनासनक्खन्धकं निट्ठितं।
Senāsanakkhandhakaṃ niṭṭhitaṃ.
