Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi

೫. ಸತೋಕಾರಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ

5. Satokāriñāṇaniddeso

೧೬೩. ಕತಮಾನಿ ಬಾತ್ತಿಂಸ ಸತೋಕಾರಿಸ್ಸ ಞಾಣಾನಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತೋ ವಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ಸತೋವ ಅಸ್ಸಸತಿ ಸತೋ ಪಸ್ಸಸತಿ। ದೀಘಂ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ದೀಘಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ರಸ್ಸಂ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ರಸ್ಸಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ…ಪೇ॰… ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ… ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ … ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ… ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ… ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ… ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ… ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ… ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ… ‘‘ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ।

163. Katamāni bāttiṃsa satokārissa ñāṇāni? Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati sato passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘‘dīghaṃ assasāmī’’ti pajānāti. Dīghaṃ vā passasanto ‘‘dīghaṃ passasāmī’’ti pajānāti. Rassaṃ vā assasanto ‘‘rassaṃ assasāmī’’ti pajānāti. Rassaṃ vā passasanto ‘‘rassaṃ passasāmī’’ti pajānāti. ‘‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati. Pītipaṭisaṃvedī…pe… sukhapaṭisaṃvedī… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī … passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ… cittapaṭisaṃvedī… abhippamodayaṃ cittaṃ… samādahaṃ cittaṃ… vimocayaṃ cittaṃ… aniccānupassī… virāgānupassī… nirodhānupassī… ‘‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.

೧೬೪. ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಖನ್ತಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ರುಚಿಯಾ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆದಾಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿನಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಾವಚನೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಇಧಾ’’ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೋ ವಾ ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖು ಸೇಕ್ಖೋ ವಾ ಅರಹಾ ವಾ ಅಕುಪ್ಪಧಮ್ಮೋ। ಅರಞ್ಞನ್ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಇನ್ದಖೀಲಾ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅರಞ್ಞಂ। ರುಕ್ಖಮೂಲನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತಿ ಮಞ್ಚೋ ವಾ ಪೀಠಂ ವಾ ಭಿಸಿ ವಾ ತಟ್ಟಿಕಾ ವಾ ಚಮ್ಮಖಣ್ಡೋ ವಾ ತಿಣಸನ್ಥರೋ ¹ ವಾ ಪಣ್ಣಸನ್ಥರೋ ವಾ ಪಲಾಲಸನ್ಥರೋ ² ವಾ, ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖು ಚಙ್ಕಮತಿ ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ವಾ ಸೇಯ್ಯಂ ವಾ ಕಪ್ಪೇತಿ। ಸುಞ್ಞನ್ತಿ ಕೇನಚಿ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ಹೋತಿ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ ವಾ। ಅಗಾರನ್ತಿ ³ ವಿಹಾರೋ ಅಡ್ಢಯೋಗೋ ಪಾಸಾದೋ ಹಮ್ಮಿಯಂ ಗುಹಾ। ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾತಿ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ । ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯಾತಿ ಉಜುಕೋ ಹೋತಿ ಕಾಯೋ ಠಿತೋ ⁴ ಸುಪಣಿಹಿತೋ। ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ। ಪರೀತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೋ। ಮುಖನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೋ। ಸತೀತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।

164.Idhāti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati – ‘‘idhā’’ti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā hoti bhikkhu sekkho vā arahā vā akuppadhammo. Araññanti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ. Rukkhamūlanti yattha bhikkhuno āsanaṃ paññattaṃ hoti mañco vā pīṭhaṃ vā bhisi vā taṭṭikā vā cammakhaṇḍo vā tiṇasantharo ⁵ vā paṇṇasantharo vā palālasantharo ⁶ vā, tattha bhikkhu caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Suññanti kenaci anākiṇṇaṃ hoti gahaṭṭhehi vā pabbajitehi vā. Agāranti ⁷ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā. Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvāti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā . Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti ujuko hoti kāyo ṭhito ⁸ supaṇihito. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti. Parīti pariggahaṭṭho. Mukhanti niyyānaṭṭho. Satīti upaṭṭhānaṭṭho. Tena vuccati – ‘‘parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti.

೧೬೫. ಸತೋವ ಅಸ್ಸಸತಿ, ಸತೋ ಪಸ್ಸಸತೀತಿ ಬಾತ್ತಿಂಸಾಯ ಆಕಾರೇಹಿ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ। ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ। ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸತೋ ಕಾರೀ ಹೋತಿ।

165.Satova assasati, sato passasatīti bāttiṃsāya ākārehi sato kārī hoti. Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti. Rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti. Rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.

ಪಠಮಚತುಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ

Paṭhamacatukkaniddeso

೧೬೬. ಕಥಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ, ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ, ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ, ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ, ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ, ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ, ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವತ್ತತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸಣ್ಠಾತಿ। ಇಮೇಹಿ ನವಹಾಕಾರೇಹಿ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯೋ। ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ। ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

166. Kathaṃ dīghaṃ assasanto ‘‘dīghaṃ assasāmī’’ti pajānāti, dīghaṃ passasanto ‘‘dīghaṃ passasāmī’’ti pajānāti? Dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati. Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi dīghaṃ assāsapassāsāpi cittaṃ vivattati, upekkhā saṇṭhāti. Imehi navahākārehi dīghaṃ assāsapassāsā kāyo. Upaṭṭhānaṃ sati. Anupassanā ñāṇaṃ. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

೧೬೭. ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ। ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಸುಖತೋ। ಅನತ್ತತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅತ್ತತೋ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನೋ ನನ್ದತಿ। ವಿರಜ್ಜತಿ, ನೋ ರಜ್ಜತಿ। ನಿರೋಧೇತಿ, ನೋ ಸಮುದೇತಿ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತಿ। ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಸುಖಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತಿ। ಅನತ್ತತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅತ್ತಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತಿ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೋ ನನ್ದಿಂ ಪಜಹತಿ। ವಿರಜ್ಜನ್ತೋ ರಾಗಂ ಪಜಹತಿ। ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ಸಮುದಯಂ ಪಜಹತಿ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೋ ಆದಾನಂ ಪಜಹತಿ। ಏವಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ।

167.Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati? Aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati. Dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati. Anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati. Nibbindanto nandiṃ pajahati. Virajjanto rāgaṃ pajahati. Nirodhento samudayaṃ pajahati. Paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.

ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ – ತತ್ಥ ಜಾತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನತಿವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಏಕರಸಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ, ತದುಪಗವೀರಿಯವಾಹನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ, ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ವಿದಿತಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ವಿದಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।

Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

ಕಥಂ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ? ಕಥಂ ವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಸಮುದಯೋತಿ – ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಸಮುದಯೋತಿ… ಕಮ್ಮಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಸಮುದಯೋತಿ… ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಸಮುದಯೋತಿ ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ।

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti? Kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti? Avijjāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Taṇhāsamudayā vedanāsamudayoti… kammasamudayā vedanāsamudayoti… phassasamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vedanāya uppādo vidito hoti. Evaṃ vedanāya uppādo vidito hoti.

ಕಥಂ ವೇದನಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಖಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ದುಕ್ಖತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಭಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಅನತ್ತತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಸುಞ್ಞತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವೇದನಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ।

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti? Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

ಕಥಂ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ – ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ …ಪೇ॰… ಕಮ್ಮನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ವಿಪರಿಣಾಮಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti? Avijjānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. Taṇhānirodhā vedanānirodhoti …pe… kammanirodhā vedanānirodhoti…pe… phassanirodhā vedanānirodhoti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

ಕಥಂ ವಿದಿತಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ? ಕಥಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಸಞ್ಞಾಸಮುದಯೋತಿ – ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ಸಞ್ಞಾಸಮುದಯೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಮ್ಮಸಮುದಯಾ ಸಞ್ಞಾಸಮುದಯೋತಿ…ಪೇ॰… ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ಸಞ್ಞಾಸಮುದಯೋತಿ – ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ।

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti? Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti? Avijjāsamudayā saññāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti. Taṇhāsamudayā saññāsamudayoti…pe… kammasamudayā saññāsamudayoti…pe… phassasamudayā saññāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi saññāya uppādo vidito hoti. Evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

ಕಥಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಖಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ದುಕ್ಖತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಭಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಅನತ್ತತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಸುಞ್ಞತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ।

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti? Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

ಕಥಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋತಿ – ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಮ್ಮನಿರೋಧಾ ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋತಿ – ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ವಿಪರಿಣಾಮಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿದಿತಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti? Avijjānirodhā saññānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. Taṇhānirodhā saññānirodhoti…pe… kammanirodhā saññānirodhoti…pe… phassanirodhā saññānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi saññāya atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

ಕಥಂ ವಿದಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ? ಕಥಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ವಿತಕ್ಕಸಮುದಯೋತಿ – ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ವಿತಕ್ಕಸಮುದಯೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಮ್ಮಸಮುದಯಾ ವಿತಕ್ಕಸಮುದಯೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಸಮುದಯಾ ವಿತಕ್ಕಸಮುದಯೋತಿ – ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಟ್ಠೇನ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ।

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti? Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti? Avijjāsamudayā vitakkasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti. Taṇhāsamudayā vitakkasamudayoti…pe… kammasamudayā vitakkasamudayoti…pe… saññāsamudayā vitakkasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti. Evaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti.

ಕಥಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಖಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ದುಕ್ಖತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಭಯತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಅನತ್ತತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಸುಞ್ಞತುಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ವಿದಿತಂ ಹೋತಿ।

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti? Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

ಕಥಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ? ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ವಿತಕ್ಕನಿರೋಧೋತಿ – ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ವಿತಕ್ಕನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಮ್ಮನಿರೋಧಾ ವಿತಕ್ಕನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಾ ವಿತಕ್ಕನಿರೋಧೋತಿ – ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಟ್ಠೇನ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ವಿಪರಿಣಾಮಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸತೋಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿದಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti? Avijjānirodhā vitakkanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. Taṇhānirodhā vitakkanirodhoti…pe… kammanirodhā vitakkanirodhoti…pe… saññānirodhā vitakkanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

೧೬೮. ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ…ಪೇ॰… ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ।

168. Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati…pe… maggaṃ samodhāneti, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತೀ’’ತಿ।

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘indriyāni samodhānetī’’ti.

ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಯಂ ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಗೋಚರಂ। ಯಂ ತಸ್ಸ ಗೋಚರಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಪಜಾನಾತೀತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ। ಪಜಾನನಾ ಪಞ್ಞಾ।

Gocarañca pajānātīti yaṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ. Yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ. Pajānātīti puggalo. Pajānanā paññā.

ಸಮನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನಂ ಸಮಂ। ಅತ್ಥೋತಿ ಅನವಜ್ಜಟ್ಠೋ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೋ ವೋದಾನಟ್ಠೋ ಪರಮಟ್ಠೋ। ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho. Paṭivijjhatīti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಬಲಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಬಲಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯೇ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಾಬಲಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಕೋಸಜ್ಜೇ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಬಲಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಮಾದೇ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಸತಿಬಲಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿಬಲಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ , ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮಾನಿ ಬಲಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ । ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ಬಲಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ। ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti? Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti , avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti . Tena vuccati – balāni samodhānetīti. Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪವಿಚಯಟ್ಠೇನ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಫರಣಟ್ಠೇನ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಉಪಸಮಟ್ಠೇನ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಟ್ಠೇನ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತೀ’’ತಿ। ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Bojjhaṅgesamodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti? Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘bojjhaṅge samodhānetī’’ti. Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅಭಿನಿರೋಪನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾವಾಚಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಸಮುಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ವೋದಾನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾಸತಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮಂ ಮಗ್ಗಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತೀ’’ತಿ। ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti? Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ samodhāneti, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘maggaṃ samodhānetī’’ti. Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಬಲಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೇನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಹೇತುಟ್ಠೇನ ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪದಹನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಇಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಇದ್ಧಿಪಾದಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ ತಥಟ್ಠೇನ ಸಚ್ಚಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಥಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅನುಪಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಏಕರಸಟ್ಠೇನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅನತಿವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಯುಗನದ್ಧಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ವಿಮುತ್ತಟ್ಠೇನ ವಿಮೋಕ್ಖಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ , ಪಟಿವೇಧಟ್ಠೇನ ವಿಜ್ಜಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪರಿಚ್ಚಾಗಟ್ಠೇನ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಸಮುಚ್ಛೇದಟ್ಠೇನ ಖಯೇ ಞಾಣಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ , ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಟ್ಠೇನ ಅನುಪ್ಪಾದೇ ಞಾಣಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಛನ್ದಂ ಮೂಲಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಮನಸಿಕಾರಂ ಸಮುಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಫಸ್ಸಂ ಸಮೋಧಾನಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ವೇದನಂ ಸಮೋಸರಣಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಸಮಾಧಿಂ ಪಮುಖಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಸತಿಂ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಪಞ್ಞಂ ತತುತ್ತರಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಂ ಸಾರಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ, ಅಮತೋಗಧಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೋಸಾನಟ್ಠೇನ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತೀ’’ತಿ।

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti? Ādhipateyyaṭṭhena indriyāni samodhāneti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti, hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti, anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti , paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti , paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘dhamme samodhānetī’’ti.

ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಯಂ ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಗೋಚರಂ। ಯಂ ತಸ್ಸ ಗೋಚರಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ। ಪಜಾನನಾ ಪಞ್ಞಾ। ಸಮನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನಂ ಸಮಂ। ಅತ್ಥೋತಿ ಅನವಜ್ಜಟ್ಠೋ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೋ ವೋದಾನಟ್ಠೋ ಪರಮಟ್ಠೋ। ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನಟ್ಠಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Gocarañca pajānātīti yaṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ. Yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ pajānātīti puggalo. Pajānanā paññā. Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho. Paṭivijjhatīti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೬೯. ಕಥಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘‘ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ? ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ, ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ, ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿ, ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಪಸ್ಸಸತಿ, ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತಿಪಿ ಪಸ್ಸಸತಿಪಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ತತೋ ಸುಖುಮತರಂ ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಂ ಇತ್ತರಸಙ್ಖಾತೇ ಅಸ್ಸಸತೋಪಿ ಪಸ್ಸಸತೋಪಿ ರಸ್ಸಾ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿವತ್ತತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸಣ್ಠಾತಿ। ಇಮೇಹಿ ನವಹಾಕಾರೇಹಿ ರಸ್ಸಾ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

169. Kathaṃ rassaṃ assasanto ‘‘rassaṃ assasāmī’’ti pajānāti, rassaṃ passasanto ‘‘rassaṃ passasāmī’’ti pajānāti? Rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati. Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati. Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati. Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi rassā assāsapassāsā cittaṃ vivattati, upekkhā saṇṭhāti. Imehi navahākārehi rassā assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ…ಪೇ॰… ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೦. ಕಥಂ ‘‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕಾಯೋತಿ ದ್ವೇ ಕಾಯಾ – ನಾಮಕಾಯೋ ಚ ರೂಪಕಾಯೋ ಚ। ಕತಮೋ ನಾಮಕಾಯೋ? ವೇದನಾ, ಸಞ್ಞಾ, ಚೇತನಾ, ಫಸ್ಸೋ, ಮನಸಿಕಾರೋ, ನಾಮಞ್ಚ ನಾಮಕಾಯೋ ಚ, ಯೇ ಚ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ – ಅಯಂ ನಾಮಕಾಯೋ। ಕತಮೋ ರೂಪಕಾಯೋ? ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯರೂಪಂ, ಅಸ್ಸಾಸೋ ಚ ಪಸ್ಸಾಸೋ ಚ, ನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ಉಪನಿಬನ್ಧನಾ, ಯೇ ಚ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ – ಅಯಂ ರೂಪಕಾಯೋ।

170. Kathaṃ ‘‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati? Kāyoti dve kāyā – nāmakāyo ca rūpakāyo ca. Katamo nāmakāyo? Vedanā, saññā, cetanā, phasso, manasikāro, nāmañca nāmakāyo ca, ye ca vuccanti cittasaṅkhārā – ayaṃ nāmakāyo. Katamo rūpakāyo? Cattāro ca mahābhūtā, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpaṃ, assāso ca passāso ca, nimittañca upanibandhanā, ye ca vuccanti kāyasaṅkhārā – ayaṃ rūpakāyo.

ಕಥಂ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।

Kathaṃ te kāyā paṭividitā honti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti. Rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti. Rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.

ಆವಜ್ಜತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಜಾನತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಸ್ಸತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪಯತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವಯತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ತೇ ಕಾಯಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ। ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Āvajjato te kāyā paṭividitā honti, pajānato te kāyā paṭividitā honti, passato te kāyā paṭividitā honti, paccavekkhato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ adhiṭṭhahato te kāyā paṭividitā honti, saddhāya adhimuccato te kāyā paṭividitā honti, vīriyaṃ paggaṇhato te kāyā paṭividitā honti, satiṃ upaṭṭhāpayato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ samādahato te kāyā paṭividitā honti, paññāya pajānato te kāyā paṭividitā honti, abhiññeyyaṃ abhijānato te kāyā paṭividitā honti, pariññeyyaṃ parijānato te kāyā paṭividitā honti, pahātabbaṃ pajahato te kāyā paṭividitā honti, bhāvetabbaṃ bhāvayato te kāyā paṭividitā honti, sacchikātabbaṃ sacchikaroto te kāyā paṭividitā honti. Evaṃ te kāyā paṭividitā honti. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.

ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ⁹ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ। ಯೋ ತತ್ಥ ಸಂವರಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ। ಯೋ ತತ್ಥ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ। ಯೋ ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ ¹⁰ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೧. ಕಥಂ ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮೋ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯಿಕಾ। ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯಿಕಾ। ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸಾ ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸಾ। ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಾ ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯಿಕಾ। ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ।

171. Kathaṃ ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati? Katamo kāyasaṅkhāro? Dīghaṃ assāsā kāyikā. Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā. Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Dīghaṃ passāsā kāyikā. Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā. Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Rassaṃ assāsā rassaṃ passāsā. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsā sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsā kāyikā. Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā. Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.

ಯಥಾರೂಪೇಹಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಆನಮನಾ ವಿನಮನಾ ಸನ್ನಮನಾ ಪಣಮನಾ ಇಞ್ಜನಾ ಫನ್ದನಾ ಚಲನಾ ಪಕಮ್ಪನಾ – ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಯಥಾರೂಪೇಹಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ನ ಆನಮನಾ ನ ವಿನಮನಾ ನ ಸನ್ನಮನಾ ನ ಪಣಮನಾ ಅನಿಞ್ಜನಾ ಅಫನ್ದನಾ ಅಚಲನಾ ಅಕಮ್ಪನಾ ಸನ್ತಂ ಸುಖುಮಂ ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyassa ānamanā vinamanā sannamanā paṇamanā iñjanā phandanā calanā pakampanā – passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati. Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyassa na ānamanā na vinamanā na sannamanā na paṇamanā aniñjanā aphandanā acalanā akampanā santaṃ sukhumaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.

ಇತಿ ಕಿರ ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ವಾತೂಪಲದ್ಧಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ನ ಹೋತಿ, ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಞ್ಚ ಪಭಾವನಾ ನ ಹೋತಿ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ನ ಹೋತಿ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಚ ಪಭಾವನಾ ನ ಹೋತಿ; ನ ಚ ನಂ ತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿಪಿ।

Iti kira ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati. Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā na hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā na hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā na hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā na hoti; na ca naṃ taṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.

ಇತಿ ಕಿರ ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ವಾತೂಪಲದ್ಧಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಞ್ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ। ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ; ತಞ್ಚ ನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿಪಿ। ಯಥಾ ಕಥಂ ವಿಯ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಕಂಸೇ ಆಕೋಟಿತೇ ಪಠಮಂ ಓಳಾರಿಕಾ ಸದ್ದಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಓಳಾರಿಕಾನಂ ಸದ್ದಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸುಮನಸಿಕತತ್ತಾ ಸೂಪಧಾರಿತತ್ತಾ ನಿರುದ್ಧೇಪಿ ಓಳಾರಿಕೇ ಸದ್ದೇ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಸುಖುಮಕಾ ಸದ್ದಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಸುಖುಮಕಾನಂ ಸದ್ದಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸುಮನಸಿಕತತ್ತಾ ಸೂಪಧಾರಿತತ್ತಾ ನಿರುದ್ಧೇಪಿ ಸುಖುಮಕೇ ಸದ್ದೇ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಸುಖುಮಸದ್ದನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪವತ್ತತಿ। ಏವಮೇವಂ ಪಠಮಂ ಓಳಾರಿಕಾ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ; ಓಳಾರಿಕಾನಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸುಮನಸಿಕತತ್ತಾ ಸೂಪಧಾರಿತತ್ತಾ ನಿರುದ್ಧೇಪಿ ಓಳಾರಿಕೇ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸೇ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಸುಖುಮಕಾ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಸುಖುಮಕಾನಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸುಮನಸಿಕತತ್ತಾ ಸೂಪಧಾರಿತತ್ತಾ ನಿರುದ್ಧೇಪಿ ಸುಖುಮಕೇ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸೇ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಸುಖುಮಕಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಗಚ್ಛತಿ।

Iti kira ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati. Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti. Ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti; tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi. Yathā kathaṃ viya? Seyyathāpi kaṃse ākoṭite paṭhamaṃ oḷārikā saddā pavattanti. Oḷārikānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike sadde, atha pacchā sukhumakā saddā pavattanti. Sukhumakānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake sadde, atha pacchā sukhumasaddanimittārammaṇatāpi cittaṃ pavattati. Evamevaṃ paṭhamaṃ oḷārikā assāsapassāsā pavattanti; oḷārikānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike assāsapassāse, atha pacchā sukhumakā assāsapassāsā pavattanti. Sukhumakānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake assāsapassāse, atha pacchā sukhumakaassāsapassāsānaṃ nimittārammaṇatāpi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.

ಏವಂ ಸನ್ತೇ ವಾತೂಪಲದ್ಧಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಞ್ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಯಾ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಚ ಪಭಾವನಾ ಹೋತಿ; ತಞ್ಚ ನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿಪಿ। ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಕಾಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti; tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ, ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ। ಯೋ ತತ್ಥ ಸಂವರಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ; ಯೋ ತತ್ಥ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ; ಯೋ ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಟ್ಠೋ ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ, assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā; yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā; yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಅಟ್ಠ ಅನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಿ, ಅಟ್ಠ ಚ ಉಪಟ್ಠಾನಾನುಸ್ಸತಿಯೋ , ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕವತ್ಥೂನಿ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಯ।

Aṭṭha anupassanāñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo , cattāri suttantikavatthūni kāye kāyānupassanāya.

ಭಾಣವಾರೋ।

Bhāṇavāro.

ದುತಿಯಚತುಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ

Dutiyacatukkaniddeso

೧೭೨. ಕಥಂ ‘‘ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ ‘‘ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮಾ ಪೀತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ಯಾ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ…ಪೇ॰… ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ, ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ, ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ, ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ, ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ, ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ಯಾ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ಪೀತಿ।

172. Kathaṃ ‘‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati ‘‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati? Katamā pīti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā. Cittassa dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ…pe… rassaṃ assāsavasena, rassaṃ passāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ pīti.

ಕಥಂ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ। ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ…ಪೇ॰… ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ। ಆವಜ್ಜತೋ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ, ಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸತೋ… ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ… ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹತೋ… ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚತೋ… ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹತೋ… ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪಯತೋ… ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹತೋ… ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನತೋ… ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನತೋ… ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನತೋ… ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹತೋ… ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವಯತೋ… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಾ ಪೀತಿ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋತಿ।

Kathaṃ sā pīti paṭividitā hoti? Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Rassaṃ assāsavasena…pe… rassaṃ passāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Āvajjato sā pīti paṭividitā hoti, jānato…pe… passato… paccavekkhato… cittaṃ adhiṭṭhahato… saddhāya adhimuccato… vīriyaṃ paggaṇhato… satiṃ upaṭṭhāpayato… cittaṃ samādahato… paññāya pajānato… abhiññeyyaṃ abhijānato… pariññeyyaṃ parijānato… pahātabbaṃ pajahato… bhāvetabbaṃ bhāvayato… sacchikātabbaṃ sacchikaroto sā pīti paṭividitā hoti. Evaṃ sā pīti paṭividitā hoti.

ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati? Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೩. ಕಥಂ ‘‘ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಸುಖನ್ತಿ ದ್ವೇ ಸುಖಾನಿ – ಕಾಯಿಕಞ್ಚ ಸುಖಂ, ಚೇತಸಿಕಞ್ಚ ಸುಖಂ। ಕತಮಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸಾತಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ। ಕತಮಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ, ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ, ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ।

173. Kathaṃ ‘‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati? Sukhanti dve sukhāni – kāyikañca sukhaṃ, cetasikañca sukhaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ, kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ. Katamaṃ cetasikaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ, cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ cetasikaṃ sukhaṃ.

ಕಥಂ ತೇ ಸುಖಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಸುಖಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಸುಖಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ತೇ ಸುಖಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ತೇ ಸುಖಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Kathaṃ te sukhā paṭividitā honti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto te sukhā paṭividitā honti. Evaṃ te sukhā paṭividitā honti. Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೪. ಕಥಂ ‘‘ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮೋ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ…ಪೇ॰… ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ – ಅಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ।

174. Kathaṃ ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati? Katamo cittasaṅkhāro? Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā…pe… sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena… sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā – ayaṃ cittasaṅkhāro.

ಕಥಂ ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿವಿದಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇ ಞಾಣೇನ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Kathaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Evaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā te ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati? Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೫. ಕಥಂ ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮೋ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ – ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ। ತೇ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ನಿರೋಧೇನ್ತೋ ವೂಪಸಮೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ವೇದನಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

175. Kathaṃ ‘‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati? Katamo cittasaṅkhāro? Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ವೇದನಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಅಟ್ಠ ಅನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಿ ಅಟ್ಠ ಚ ಉಪಟ್ಠಾನಾನುಸ್ಸತಿಯೋ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕವತ್ಥೂನಿ ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಯ।

Aṭṭha anupassanāñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni vedanāsu vedanānupassanāya.

ತತಿಯಚತುಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ

Tatiyacatukkaniddeso

೧೭೬. ಕಥಂ ‘‘ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ। ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ ಮನೋ ಮನಾಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ …ಪೇ॰… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ। ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ ಮನೋ ಮಾನಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ।

176. Kathaṃ ‘‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati? Katamaṃ taṃ cittaṃ? Dīghaṃ assāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Dīghaṃ passāsavasena …pe… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano mānayatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu – idaṃ cittaṃ.

ಕಥಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಿದಿತಂ ಹೋತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಿದಿತಂ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಿದಿತಂ ಹೋತಿ। ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Kathaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti. Evaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti. Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೭. ಕಥಂ ‘‘ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ‘‘ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಪ್ಪಮೋದೋ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಪ್ಪಮೋದೋ। ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಪ್ಪಮೋದೋ। ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ… ಚಿತ್ತಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಪ್ಪಮೋದೋ। ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಪ್ಪಮೋದೋ। ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

177. Kathaṃ ‘‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti, ‘‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati? Katamo cittassa abhippamodo? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo. Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā. Cittassa dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo. Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa…pe… cittapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo. Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ cittassa abhippamodo. Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಅಭಿಪ್ಪಮೋದಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassatīti. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೮. ಕಥಂ ‘‘ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಕತಮೋ ಸಮಾಧಿ ¹¹? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಾ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಮಾಧಿ, ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿ ಸಣ್ಠಿತಿ ಅವಟ್ಠಿತಿ ¹² ಅವಿಸಾಹಾರೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸತಾ ¹³ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಾ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಮಾಧಿ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಾ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಮಾಧಿ। ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿ ಸಣ್ಠಿತಿ ಅವಟ್ಠಿತಿ ಅವಿಸಾಹಾರೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸತಾ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ – ಅಯಂ ಸಮಾಧಿ। ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

178. Kathaṃ ‘‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati? Katamo samādhi ¹⁴? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti ¹⁵ avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā ¹⁶ samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi…pe… samādahaṃ cittaṃ assāsavasena…pe… samādahaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi. Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi – ayaṃ samādhi. Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೭೯. ಕಥಂ ‘‘ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ‘‘ರಾಗತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ರಾಗತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ದೋಸತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ದೋಸತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ಮೋಹತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ…ಪೇ॰… ಮಾನತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ಥಿನತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ಉದ್ಧಚ್ಚತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ಅಹಿರಿಕತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ… ‘‘ಅನೋತ್ತಪ್ಪತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಅನೋತ್ತಪ್ಪತೋ ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ…ಪೇ॰…।

179. Kathaṃ ‘‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati? ‘‘Rāgato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rāgato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Dosato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘dosato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Mohato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati…pe… mānato vimocayaṃ cittaṃ… diṭṭhiyā vimocayaṃ cittaṃ… vicikicchāya vimocayaṃ cittaṃ… thinato vimocayaṃ cittaṃ… uddhaccato vimocayaṃ cittaṃ… ahirikato vimocayaṃ cittaṃ… ‘‘anottappato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘anottappato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati. Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati…pe….

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ವಿಮೋಚಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ …ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato …pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಅಟ್ಠ ಅನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಿ ಅಟ್ಠ ಚ ಉಪಟ್ಠಾನಾನುಸ್ಸತಿಯೋ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕವತ್ಥೂನಿ ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಯ।

Aṭṭha anupassanāñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni citte cittānupassanāya.

ಚತುತ್ಥಚತುಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ

Catutthacatukkaniddeso

೧೮೦. ಕಥಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಂ ಅನಿಚ್ಚಂ? ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಾ। ಕೇನಟ್ಠೇನ ಅನಿಚ್ಚಾ? ಉಪ್ಪಾದವಯಟ್ಠೇನ ಅನಿಚ್ಚಾ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಕತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ, ವಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಕತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ, ಉದಯಬ್ಬಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಕತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ? ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ, ವಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಞಾಸ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ।

180. Kathaṃ ‘‘aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati? Aniccanti kiṃ aniccaṃ? Pañcakkhandhā aniccā. Kenaṭṭhena aniccā? Uppādavayaṭṭhena aniccā. Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati? Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati. Pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayaṃ passanto imāni paññāsa lakkhaṇāni passati.

‘‘ರೂಪೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ರೂಪೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ‘‘ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ… ಸಙ್ಖಾರೇಸು… ವಿಞ್ಞಾಣೇ… ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

‘‘Rūpe aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. ‘‘Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Aniccānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Aniccānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… aniccānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಕಥಂ ‘‘ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ರೂಪೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ರೂಪವಿರಾಗೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ರೂಪೇ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ರೂಪೇ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ… ಸಙ್ಖಾರೇಸು… ವಿಞ್ಞಾಣೇ… ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಜರಾಮರಣವಿರಾಗೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Kathaṃ ‘‘virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati? Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Rūpe virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Jarāmaraṇe virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Virāgānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Virāgānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… virāgānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಕಥಂ ‘‘ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ರೂಪೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ರೂಪನಿರೋಧೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ರೂಪೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ರೂಪೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ… ಸಙ್ಖಾರೇಸು… ವಿಞ್ಞಾಣೇ… ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Kathaṃ ‘‘nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati? Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Rūpe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.

೧೮೧. ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ? ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ। ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ।

181. Katihākārehi avijjāya ādīnavo hoti? Katihākārehi avijjā nirujjhati? Pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti. Aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati.

ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ? ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಅನತ್ತಟ್ಠೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಸನ್ತಾಪಟ್ಠೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ವಿಪರಿಣಾಮಟ್ಠೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ – ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ।

Katamehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti? Aniccaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, vipariṇāmaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti – imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti.

ಕತಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ನಿದಾನನಿರೋಧೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಸಮುದಯನಿರೋಧೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಜಾತಿನಿರೋಧೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಪಭವನಿರೋಧೇನ ¹⁷ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಹೇತುನಿರೋಧೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಞಾಣುಪ್ಪಾದೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ನಿರೋಧುಪಟ್ಠಾನೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ – ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ – ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Katamehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati? Nidānanirodhena avijjā nirujjhati, samudayanirodhena avijjā nirujjhati, jātinirodhena avijjā nirujjhati, pabhavanirodhena ¹⁸ avijjā nirujjhati, hetunirodhena avijjā nirujjhati, paccayanirodhena avijjā nirujjhati, ñāṇuppādena avijjā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena avijjā nirujjhati – imehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati. Imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavaṃ disvā – imehi aṭṭhahākārehi avijjānirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Avijjāya nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘avijjāya nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.

ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ನಾಮರೂಪೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ನಾಮರೂಪಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಳಾಯತನೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಳಾಯತನಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಫಸ್ಸೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಫಸ್ಸೋ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ವೇದನಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ವೇದನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ತಣ್ಹಾಯ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಉಪಾದಾನೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಉಪಾದಾನಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಭವೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಭವೋ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಜಾತಿಯಾ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಜಾತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ… ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ।

Katihākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti, katihākārehi saṅkhārā nirujjhanti…pe… katihākārehi viññāṇe ādīnavo hoti, katihākārehi viññāṇaṃ nirujjhati… katihākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti, katihākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati… katihākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti, katihākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati… katihākārehi phasse ādīnavo hoti, katihākārehi phasso nirujjhati… katihākārehi vedanāya ādīnavo hoti, katihākārehi vedanā nirujjhati… katihākārehi taṇhāya ādīnavo hoti, katihākārehi taṇhā nirujjhati… katihākārehi upādāne ādīnavo hoti, katihākārehi upādānaṃ nirujjhati… katihākārehi bhave ādīnavo hoti, katihākārehi bhavo nirujjhati… katihākārehi jātiyā ādīnavo hoti, katihākārehi jāti nirujjhati… katihākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, katihākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati? Pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.

ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ? ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೇನ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಖಟ್ಠೇನ…ಪೇ॰… ಅನತ್ತಟ್ಠೇನ…ಪೇ॰… ಸನ್ತಾಪಟ್ಠೇನ…ಪೇ॰… ವಿಪರಿಣಾಮಟ್ಠೇನ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ – ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವೋ ಹೋತಿ।

Katamehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti? Aniccaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena…pe… santāpaṭṭhena…pe… vipariṇāmaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti – imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti.

ಕತಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ನಿದಾನನಿರೋಧೇನ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಸಮುದಯನಿರೋಧೇನ…ಪೇ॰… ಜಾತಿನಿರೋಧೇನ…ಪೇ॰… ಪಭವನಿರೋಧೇನ ¹⁹ … ಹೇತುನಿರೋಧೇನ… ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧೇನ… ಞಾಣುಪ್ಪಾದೇನ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧುಪಟ್ಠಾನೇನ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ – ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ, ಚಿತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಧಿಟ್ಠಿತಂ। ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

Katamehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati? Nidānanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, samudayanirodhena…pe… jātinirodhena…pe… pabhavanirodhena ²⁰ … hetunirodhena… paccayanirodhena… ñāṇuppādena…pe… nirodhupaṭṭhānena jarāmaraṇaṃ nirujjhati – imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati. Imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ. ‘‘Jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Nirodhānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ…ಪೇ॰… ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Nirodhānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… nirodhānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

೧೮೨. ಕಥಂ ‘‘ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾತಿ ದ್ವೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾ – ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದನಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚ। ರೂಪಂ ಪರಿಚ್ಚಜತೀತಿ – ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ। ರೂಪನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ – ಪಕ್ಖನ್ದನಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ। ‘‘ರೂಪೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ರೂಪೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಚಕ್ಖುಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಂ ಪರಿಚ್ಚಜತೀತಿ – ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ। ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ – ಪಕ್ಖನ್ದನಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ। ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಜರಾಮರಣೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಂ। ಧಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ನೋ ಸತಿ; ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಸತಿ ಚ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾ’’ತಿ।

182. Kathaṃ ‘‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati? Paṭinissaggāti dve paṭinissaggā – pariccāgapaṭinissaggo ca pakkhandanapaṭinissaggo ca. Rūpaṃ pariccajatīti – pariccāgapaṭinissaggo. Rūpanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanapaṭinissaggo. ‘‘Rūpe paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ pariccajatīti – pariccāgapaṭinissaggo. Jarāmaraṇanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanapaṭinissaggo. ‘‘Jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati. Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.

ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ? ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ…ಪೇ॰… ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತಿ…ಪೇ॰… ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೋ ಆದಾನಂ ಪಜಹತಿ। ಏವಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಭಾವನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭಾವನಾ। ತತ್ಥ ಜಾತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನತಿವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ…ಪೇ॰… ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ। ಯೋ ತತ್ಥ ಸಂವರಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ; ಯೋ ತತ್ಥ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ; ಯೋ ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ – ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati? Aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ te dhamme anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Paṭinissaggānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā; yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā; yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā – imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati jānanto sikkhati…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನತೋ ವಿದಿತಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ವಿದಿತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ …ಪೇ॰… ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ; ಬಲಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ… ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ… ಮಗ್ಗಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ… ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತಿ ಗೋಚರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ।

Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchantntti …pe… paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti gocarañca pajānāti samatthañca paṭivijjhati; balāni samodhāneti… bojjhaṅge samodhāneti… maggaṃ samodhāneti… dhamme samodhāneti gocarañca pajānāti samatthañca paṭivijjhati.

ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತೀತಿ ಕಥಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮೋಧಾನೇತಿ? ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ।

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.

ಅಟ್ಠ ಅನುಪಸ್ಸನೇ ಞಾಣಾನಿ ಅಟ್ಠ ಚ ಉಪಟ್ಠಾನಾನುಸ್ಸತಿಯೋ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕವತ್ಥೂನಿ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಯ। ಇಮಾನಿ ಬಾತ್ತಿಂಸ ಸತೋಕಾರಿಸ್ಸ ಞಾಣಾನಿ।

Aṭṭha anupassane ñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni dhammesu dhammānupassanāya. Imāni bāttiṃsa satokārissa ñāṇāni.

ಸತೋಕಾರಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ ಪಞ್ಚಮೋ।

Satokāriñāṇaniddeso pañcamo.

Next: ೬. ಞಾಣರಾಸಿಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ • 6. Ñāṇarāsichakkaniddeso

Footnotes:

1. ತಿಣಸಣ್ಠರೋ (ಸ್ಯಾ॰)

2. ಪಲಾಸಸನ್ಠರೋ (ಸ್ಯಾ॰)

3. ಆಗಾರನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

4. ಪನಿಧಿತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

5. tiṇasaṇṭharo (syā.)

6. palāsasanṭharo (syā.)

7. āgāranti (syā.)

8. panidhito (syā.)

9. ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ (ಸ್ಯಾ॰)

10. assāsapassāsā (syā.)

11. ಕತಮಞ್ಚ ಸಮಾಧಿನ್ದಿಯಂ (ಸ್ಯಾ॰)

12. ಅಧಿಟ್ಟಿತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

13. ಅವಿಸಾಹತಮಾನಸತಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

14. katamañca samādhindiyaṃ (syā.)

15. adhiṭṭiti (syā.)

16. avisāhatamānasatā (syā. ka.)

17. ಆಹಾರನಿರೋಧೇನ (ಸ್ಯಾ॰)

18. āhāranirodhena (syā.)

19. ಭವನಿರೋಧೇನ (ಸ್ಯಾ॰)

20. bhavanirodhena (syā.)

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ೫. ಸತೋಕಾರಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 5. Satokāriñāṇaniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact