Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā

    ൭. സത്തമനയോ സമ്പയുത്തേനവിപ്പയുത്തപദവണ്ണനാ

    7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā

    ൩൦൬. തേഹി സമുദയസച്ചാദീഹി ഖന്ധത്തയഖന്ധേകദേസാദികേ സമ്പയുത്തേ സതിപി, സമ്പയുത്തേഹി ച വിപ്പയുത്തേ രൂപനിബ്ബാനാദികേ തദഞ്ഞധമ്മേ സതിപി വിപ്പയോഗാഭാവതോ. സങ്ഖേപേന വുത്തമത്ഥം വിത്ഥാരേന ദസ്സേതും ‘‘ന ഹീ’’തിആദി വുത്തം. തതോ ലോഭസഹഗതചിത്തുപ്പാദതോ അഞ്ഞധമ്മാനം അവസിട്ഠാനം കുസലാകുസലാബ്യാകതധമ്മാനം ഖന്ധാദീസു കേനചി വിപ്പയോഗോ ന ഹി അത്ഥി ഖന്ധപഞ്ചകാദീനം സങ്ഗണ്ഹനതോ തേസം. തേ ഏവ ചിത്തുപ്പാദാതി തേ ലോഭസഹഗതചിത്തുപ്പാദാ ഏവ. തദഞ്ഞധമ്മാനന്തി തദഞ്ഞധമ്മാനമ്പീതി പി-സദ്ദലോപോ ദട്ഠബ്ബോ. തഥാതി ഇമിനാ ന ച തേ ഏവ ധമ്മാ അഡ്ഢദുതിയായതനധാതുയോ, അഥ ഖോ തേ ച തതോ അഞ്ഞേ ചാതി ഇമമത്ഥം ഉപസംഹരതി.

    306. Tehi samudayasaccādīhi khandhattayakhandhekadesādike sampayutte satipi, sampayuttehi ca vippayutte rūpanibbānādike tadaññadhamme satipi vippayogābhāvato. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Tato lobhasahagatacittuppādato aññadhammānaṃ avasiṭṭhānaṃ kusalākusalābyākatadhammānaṃ khandhādīsu kenaci vippayogo na hi atthi khandhapañcakādīnaṃ saṅgaṇhanato tesaṃ. Te eva cittuppādāti te lobhasahagatacittuppādā eva. Tadaññadhammānanti tadaññadhammānampīti pi-saddalopo daṭṭhabbo. Tathāti iminā na ca te eva dhammā aḍḍhadutiyāyatanadhātuyo, atha kho te ca tato aññe cāti imamatthaṃ upasaṃharati.

    നനു തദഞ്ഞഭാവതോ ഏവ തേഹി ഇതരേസം വിപ്പയോഗോ സിദ്ധോതി ആഹ ‘‘ന ചാ’’തിആദി. തദഞ്ഞസമുദായേഹീതി തതോ ലോഭസഹഗതചിത്തുപ്പാദതോ അഞ്ഞസമുദായേഹി അഞ്ഞേ ലോഭസഹഗതാ ധമ്മാ വിപ്പയുത്താ ന ഹോന്തി. കസ്മാ? സമുദായേ…പേ॰… വിപ്പയോഗാഭാവതോ. തസ്സത്ഥോ – സമുദായേന ലോഭസഹഗതതദഞ്ഞധമ്മരാസിനാ ഏകദേസാനം ലോഭസഹഗതധമ്മാനം വിപ്പയോഗാഭാവതോ, തഥാ യേ ഏകദേസാ ഹുത്വാ അഞ്ഞേസം അവയവാനം സമുദായഭൂതാ, തേസഞ്ച സമുദായേന വിപ്പയോഗാഭാവതോതി. അനേന സമുദായേന അവയവസ്സ സമുദായസ്സ അവയവേന ച തസ്സ ന വിപ്പയോഗോ, അവയവസ്സേവ പന അവയവേനാതി ദസ്സേതി. ഏസ നയോതി യ്വായം സമുദയസച്ചേ വുത്തോ വിധി, ഏസേവ മഗ്ഗസച്ചസുഖിന്ദ്രിയാദീസു അരൂപക്ഖന്ധേകദേസത്താ തേസന്തി ദസ്സേതി. നിരവസേസേസൂതി അബഹികതവിതക്കേസു. വിതക്കോ ഹി സമുദായതോ അബഹികതോ. ‘‘സോ ഹി സമുദായോ’’തിആദികോ വുത്തനയോ ലബ്ഭതീതി ആഹ ‘‘അഗ്ഗഹണേ കാരണം ന ദിസ്സതീ’’തി.

    Nanu tadaññabhāvato eva tehi itaresaṃ vippayogo siddhoti āha ‘‘na cā’’tiādi. Tadaññasamudāyehīti tato lobhasahagatacittuppādato aññasamudāyehi aññe lobhasahagatā dhammā vippayuttā na honti. Kasmā? Samudāye…pe… vippayogābhāvato. Tassattho – samudāyena lobhasahagatatadaññadhammarāsinā ekadesānaṃ lobhasahagatadhammānaṃ vippayogābhāvato, tathā ye ekadesā hutvā aññesaṃ avayavānaṃ samudāyabhūtā, tesañca samudāyena vippayogābhāvatoti. Anena samudāyena avayavassa samudāyassa avayavena ca tassa na vippayogo, avayavasseva pana avayavenāti dasseti. Esa nayoti yvāyaṃ samudayasacce vutto vidhi, eseva maggasaccasukhindriyādīsu arūpakkhandhekadesattā tesanti dasseti. Niravasesesūti abahikatavitakkesu. Vitakko hi samudāyato abahikato. ‘‘So hi samudāyo’’tiādiko vuttanayo labbhatīti āha ‘‘aggahaṇe kāraṇaṃ na dissatī’’ti.

    അഞ്ഞേസുപി സമുദയസച്ചാദീസു വിസ്സജ്ജനസ്സ…പേ॰… ദട്ഠബ്ബം, യതോ സമുദയസച്ചാദി ഇധ ന ഗഹിതന്തി അധിപ്പായോ. സമ്പയുത്താധികാരതോ ‘‘അഞ്ഞേനാ’’തി പദം സമ്പയുത്തതോ അഞ്ഞം വദതീതി ആഹ ‘‘അസമ്പയുത്തേന അസമ്മിസ്സന്തി അത്ഥോ’’തി. ഇദാനി ബ്യതിരേകേനപി തമത്ഥം പതിട്ഠാപേതും ‘‘അദുക്ഖമസുഖാ…പേ॰… ഗഹിതാനീ’’തി വുത്തം. ഏതേന ലക്ഖണേനാതി ‘‘അസമ്പയുത്തേന അസമ്മിസ്സ’’ന്തി വുത്തലക്ഖണേന. ചിത്തന്തി ‘‘ചിത്തേഹി ധമ്മേഹി യേ ധമ്മാ’’തി പഞ്ഹം ഉപലക്ഖേതി. സഹയുത്തപദേഹി സത്താതി ‘‘ചേതസികേഹി ധമ്മേഹി യേ ധമ്മാ’’തിആദിനാ ചിത്തേന സഹയുത്തേ ധമ്മേ ദീപേന്തേഹി പദേഹി ആഗതാ സത്ത പഞ്ഹാ. തിണ്ണം തികപദാനമഗ്ഗഹണേന ഊനോതി കത്വാ. യേ സന്ധായ ‘‘തികേ തയോ’’തി വുത്തം. തം പന വേദനാപീതിത്തികേസു പച്ഛിമം, വിതക്കത്തികേ പഠമന്തി പദത്തയം വേദിതബ്ബം.

    Aññesupi samudayasaccādīsu vissajjanassa…pe… daṭṭhabbaṃ, yato samudayasaccādi idha na gahitanti adhippāyo. Sampayuttādhikārato ‘‘aññenā’’ti padaṃ sampayuttato aññaṃ vadatīti āha ‘‘asampayuttena asammissanti attho’’ti. Idāni byatirekenapi tamatthaṃ patiṭṭhāpetuṃ ‘‘adukkhamasukhā…pe… gahitānī’’ti vuttaṃ. Etena lakkhaṇenāti ‘‘asampayuttena asammissa’’nti vuttalakkhaṇena. Cittanti ‘‘cittehi dhammehi ye dhammā’’ti pañhaṃ upalakkheti. Sahayuttapadehi sattāti ‘‘cetasikehi dhammehi ye dhammā’’tiādinā cittena sahayutte dhamme dīpentehi padehi āgatā satta pañhā. Tiṇṇaṃ tikapadānamaggahaṇena ūnoti katvā. Ye sandhāya ‘‘tike tayo’’ti vuttaṃ. Taṃ pana vedanāpītittikesu pacchimaṃ, vitakkattike paṭhamanti padattayaṃ veditabbaṃ.

    ൩൦൯. ഉദ്ധടപദേന പകാസിയമാനാ അത്ഥാ അഭേദോപചാരേന ‘‘ഉദ്ധടപദ’’ന്തി വുത്താതി ആഹ ‘‘ഉദ്ധടപദേന സമ്പയുത്തേഹീ’’തി. തേന ച യഥാവുത്തേന ഉദ്ധടപദേന. മനേന യുത്താതി ഏത്ഥ മനനമത്തത്താ മനോധാതു ‘‘മനോ’’തി വുത്താതി ആഹ ‘‘മനോധാതുയാ ഏകന്തസമ്പയുത്താ’’തി.

    309. Uddhaṭapadena pakāsiyamānā atthā abhedopacārena ‘‘uddhaṭapada’’nti vuttāti āha ‘‘uddhaṭapadena sampayuttehī’’ti. Tena ca yathāvuttena uddhaṭapadena. Manena yuttāti ettha mananamattattā manodhātu ‘‘mano’’ti vuttāti āha ‘‘manodhātuyā ekantasampayuttā’’ti.

    സത്തമനയസമ്പയുത്തേനവിപ്പയുത്തപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sattamanayasampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധാതുകഥാപാളി • Dhātukathāpāḷi / ൭. സമ്പയുത്തേനവിപ്പയുത്തപദനിദ്ദേസോ • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ൭. സത്തമനയോ സമ്പയുത്തേനവിപ്പയുത്തപദവണ്ണനാ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ൭. സത്തമനയോ സമ്പയുത്തേനവിപ്പയുത്തപദവണ്ണനാ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact