Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
સેખિયકણ્ડો
Sekhiyakaṇḍo
૧. પરિમણ્ડલસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
સેખિયેસુ પઠમે પરિમણ્ડલન્તિ સમન્તતો મણ્ડલં. સિક્ખા કરણીયાતિ ‘‘એવં નિવાસેસ્સામી’’તિ આરામેપિ અન્તરઘરેપિ સબ્બત્થ સિક્ખા કાતબ્બા, એત્થ ચ યસ્મા વત્તક્ખન્ધકે વુત્તવત્તાનિપિ સિક્ખિતબ્બત્તા સેખિયાનેવ હોન્તિ, તસ્મા પારાજિકાદીસુ વિય પરિચ્છેદો ન કતો. ચારિત્તવિનયદસ્સનત્થઞ્ચ ‘‘યો પન ભિક્ખુ ઓલમ્બેન્તો નિવાસેય્ય, દુક્કટ’’ન્તિ એવં આપત્તિનામેન અવત્વા ‘‘સિક્ખા કરણીયા’’તિ એવં સબ્બસિક્ખાપદેસુ પાળિ આરોપિતા, પદભાજને (પાચિ॰ ૫૭૬) પન ‘‘આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ વુત્તત્તા સબ્બત્થ અનાદરિયકરણે દુક્કટં વેદિતબ્બં.
Sekhiyesu paṭhame parimaṇḍalanti samantato maṇḍalaṃ. Sikkhā karaṇīyāti ‘‘evaṃ nivāsessāmī’’ti ārāmepi antaragharepi sabbattha sikkhā kātabbā, ettha ca yasmā vattakkhandhake vuttavattānipi sikkhitabbattā sekhiyāneva honti, tasmā pārājikādīsu viya paricchedo na kato. Cārittavinayadassanatthañca ‘‘yo pana bhikkhu olambento nivāseyya, dukkaṭa’’nti evaṃ āpattināmena avatvā ‘‘sikkhā karaṇīyā’’ti evaṃ sabbasikkhāpadesu pāḷi āropitā, padabhājane (pāci. 576) pana ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā sabbattha anādariyakaraṇe dukkaṭaṃ veditabbaṃ.
ઇદાનિ પરિમણ્ડલન્તિ એત્થ નાભિમણ્ડલં પટિચ્છાદેત્વા જાણુમણ્ડલસ્સ હેટ્ઠા જઙ્ઘટ્ઠિકતો પટ્ઠાય અટ્ઠઙ્ગુલમત્તં નિવાસનં ઓતારેત્વા નિવાસેન્તેન પરિમણ્ડલં નિવત્થં નામ હોતિ, એવં અનિવાસેત્વા અનાદરિયેન પુરતો વા પચ્છતો વા ઓલમ્બેત્વા નિવાસેન્તસ્સ દુક્કટં. ન કેવલઞ્ચ તસ્સેવ, યે ચઞ્ઞે ‘‘તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ગિહિનિવત્થં નિવાસેન્તિ, હત્થિસોણ્ડકં મચ્છવાલકં ચતુક્કણ્ણકં તાલવણ્ટકં સતવલિકં નિવાસેન્તિ, સંવલ્લિયં નિવાસેન્તી’’તિ ખન્ધકે (ચૂળવ॰ ૨૮૦) નિવાસનદોસા વુત્તા, તથા નિવાસેન્તસ્સપિ દુક્કટમેવ.
Idāni parimaṇḍalanti ettha nābhimaṇḍalaṃ paṭicchādetvā jāṇumaṇḍalassa heṭṭhā jaṅghaṭṭhikato paṭṭhāya aṭṭhaṅgulamattaṃ nivāsanaṃ otāretvā nivāsentena parimaṇḍalaṃ nivatthaṃ nāma hoti, evaṃ anivāsetvā anādariyena purato vā pacchato vā olambetvā nivāsentassa dukkaṭaṃ. Na kevalañca tasseva, ye caññe ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā gihinivatthaṃ nivāsenti, hatthisoṇḍakaṃ macchavālakaṃ catukkaṇṇakaṃ tālavaṇṭakaṃ satavalikaṃ nivāsenti, saṃvalliyaṃ nivāsentī’’ti khandhake (cūḷava. 280) nivāsanadosā vuttā, tathā nivāsentassapi dukkaṭameva.
તત્થ હત્થિસોણ્ડકં નામ નાભિમૂલતો હત્થિસોણ્ડસણ્ઠાનં ઓલમ્બકં કત્વા નિવત્થં ચોળિકઇત્થીનં નિવાસનં વિય. મચ્છવાલકં નામ એકતોદસન્તં એકતો પાસન્તં ઓલમ્બેત્વા નિવત્થં. ચતુક્કણ્ણકં નામ ઉપરિ દ્વે, હેટ્ઠતો દ્વેતિ એવં ચત્તારો કણ્ણે દસ્સેત્વા નિવત્થં. તાલવણ્ટકં નામ તાલવણ્ટાકારેન સાટકં ઓલમ્બેત્વા નિવત્થં. સતવલિકં નામ દીઘસાટકં અનેકક્ખત્તું ઓભુજિત્વા ઓવટ્ટિકં કરોન્તેન નિવત્થં, વામદક્ખિણપસ્સેસુ વા નિરન્તરં વલિયો દસ્સેત્વા નિવત્થં. સચે પન જાણુતો પટ્ઠાય એકા વા દ્વે વા વલિયો પઞ્ઞાયન્તિ, વટ્ટતિ. સંવલ્લિયન્તિ મલ્લકમ્મકારાદીહિ વિય કચ્છં બન્ધિત્વા નિવત્થં. એવં નિવાસેતું ગિલાનસ્સાપિ મગ્ગપ્પટિપન્નસ્સાપિ ન વટ્ટતિ. યમ્પિ મગ્ગં ગચ્છન્તા એકં વા દ્વે વા કણ્ણે ઉક્ખિપિત્વા અન્તરવાસકસ્સ ઉપરિ લગ્ગન્તિ, અન્તો વા એકં કાસાવં તથા નિવાસેત્વા બહિ અપરં નિવાસેન્તિ, સબ્બં ન વટ્ટતિ.
Tattha hatthisoṇḍakaṃ nāma nābhimūlato hatthisoṇḍasaṇṭhānaṃ olambakaṃ katvā nivatthaṃ coḷikaitthīnaṃ nivāsanaṃ viya. Macchavālakaṃ nāma ekatodasantaṃ ekato pāsantaṃ olambetvā nivatthaṃ. Catukkaṇṇakaṃ nāma upari dve, heṭṭhato dveti evaṃ cattāro kaṇṇe dassetvā nivatthaṃ. Tālavaṇṭakaṃ nāma tālavaṇṭākārena sāṭakaṃ olambetvā nivatthaṃ. Satavalikaṃ nāma dīghasāṭakaṃ anekakkhattuṃ obhujitvā ovaṭṭikaṃ karontena nivatthaṃ, vāmadakkhiṇapassesu vā nirantaraṃ valiyo dassetvā nivatthaṃ. Sace pana jāṇuto paṭṭhāya ekā vā dve vā valiyo paññāyanti, vaṭṭati. Saṃvalliyanti mallakammakārādīhi viya kacchaṃ bandhitvā nivatthaṃ. Evaṃ nivāsetuṃ gilānassāpi maggappaṭipannassāpi na vaṭṭati. Yampi maggaṃ gacchantā ekaṃ vā dve vā kaṇṇe ukkhipitvā antaravāsakassa upari lagganti, anto vā ekaṃ kāsāvaṃ tathā nivāsetvā bahi aparaṃ nivāsenti, sabbaṃ na vaṭṭati.
ગિલાનો પન અન્તોકાસાવસ્સ ઓવટ્ટિકં દસ્સેત્વા અપરં ઉપરિ નિવાસેતું લભતિ, અગિલાનેન દ્વે નિવાસેન્તેન સગુણં કત્વા નિવાસેતબ્બાનિ. ઇતિ ઇમં ખન્ધકે પટિક્ખિત્તઞ્ચ ઓલમ્બકઞ્ચ સબ્બં વિવજ્જેત્વા વુત્તલક્ખણસમ્પન્નં નિબ્બિકારં પરિમણ્ડલં નિવાસેતબ્બં, તથા અનિવાસેત્વા યંકિઞ્ચિ વિકારં કરોન્તસ્સ દુક્કટં.
Gilāno pana antokāsāvassa ovaṭṭikaṃ dassetvā aparaṃ upari nivāsetuṃ labhati, agilānena dve nivāsentena saguṇaṃ katvā nivāsetabbāni. Iti imaṃ khandhake paṭikkhittañca olambakañca sabbaṃ vivajjetvā vuttalakkhaṇasampannaṃ nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ nivāsetabbaṃ, tathā anivāsetvā yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ.
‘‘નિદાનં પુગ્ગલં વત્થુ’’ન્તિઆદિકે (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના ) પન વિનિચ્છયે સુરુસુરુકારકં કોસમ્બિયં પઞ્ઞત્તં, સામિસેન હત્થેન પાનીયથાલકસસિત્થકપત્તધોવનપટિસંયુત્તદ્વયં ભગ્ગેસુ સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ, સેસાનિ સબ્બાનેવ સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ ઓલમ્બેત્વા નિવાસનાદિવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તાનિ. સૂપોદનવિઞ્ઞત્તિયં ધમ્મદેસનાદીસુ ચ ગિલાનવસેન એકા અનુપઞ્ઞત્તિ, સબ્બાનિ સાધારણપઞ્ઞત્તિયો, અનાણત્તિકાનિ, સબ્બેસુ દુક્કટમેવ, અઞ્ઞો આપત્તિભેદો નત્થિ, વિપત્તિવિચારણા વુત્તાયેવ, સમુટ્ઠાનાદીનિ સબ્બેસં અવસાને દસ્સયિસ્સામ. અનાપત્તિમત્તં પન અઙ્ગઞ્ચ સબ્બત્થ વત્તબ્બં, તયિદં વુચ્ચતિ. ઇમસ્મિં તાવ સિક્ખાપદે અસઞ્ચિચ્ચ, અસ્સતિયા, અજાનન્તસ્સ, ગિલાનસ્સ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ.
‘‘Nidānaṃ puggalaṃ vatthu’’ntiādike (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā ) pana vinicchaye surusurukārakaṃ kosambiyaṃ paññattaṃ, sāmisena hatthena pānīyathālakasasitthakapattadhovanapaṭisaṃyuttadvayaṃ bhaggesu sambahule bhikkhū ārabbha, sesāni sabbāneva sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha olambetvā nivāsanādivatthusmiṃ paññattāni. Sūpodanaviññattiyaṃ dhammadesanādīsu ca gilānavasena ekā anupaññatti, sabbāni sādhāraṇapaññattiyo, anāṇattikāni, sabbesu dukkaṭameva, añño āpattibhedo natthi, vipattivicāraṇā vuttāyeva, samuṭṭhānādīni sabbesaṃ avasāne dassayissāma. Anāpattimattaṃ pana aṅgañca sabbattha vattabbaṃ, tayidaṃ vuccati. Imasmiṃ tāva sikkhāpade asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti.
તત્થ અસઞ્ચિચ્ચાતિ ‘‘અપરિમણ્ડલં નિવાસેસ્સામી’’તિ એવં અસઞ્ચિચ્ચ, અથ ખો ‘‘પરિમણ્ડલંયેવ નિવાસેસ્સામી’’તિ વિરજ્ઝિત્વા અપરિમણ્ડલં નિવાસેન્તસ્સ અનાપત્તિ. અસ્સતિયાતિ અઞ્ઞાવિહિતસ્સાપિ તથા નિવાસેન્તસ્સ અનાપત્તિ. અજાનન્તસ્સાતિ પરિમણ્ડલં નિવાસેતું અજાનન્તસ્સ અનાપત્તિ, અપિચ નિવાસનવત્તં ઉગ્ગહેતબ્બં. યો પન સુક્ખજઙ્ઘો વા હોતિ મહાપિણ્ડિકમંસો વા, તસ્સ સારુપ્પત્થાય અટ્ઠઙ્ગુલાધિકમ્પિ ઓતારેત્વા નિવાસેતું વટ્ટતિ. ગિલાનસ્સાતિ યસ્સ જઙ્ઘાય વા પાદે વા વણો હોતિ, તસ્સ ઉક્ખિપિત્વા વા ઓતારેત્વા વા નિવાસેતું વટ્ટતિ. આપદાસૂતિ વાળા વા ચોરા વા અનુબન્ધન્તિ, એવરૂપાસુ આપદાસુ અનાપત્તિ . ઉમ્મત્તકાદયો વુત્તનયા એવ. અનાદરિયં, અનાપત્તિકારણાભાવો, અપરિમણ્ડલનિવાસનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. યથા ચેત્થ, એવં સબ્બત્થ પુરિમાનિ દ્વે તત્થ તત્થ વુત્તપ્પટિપક્ખકરણઞ્ચાતિ તીણિયેવ હોન્તિ, તસ્મા ઇતો પરં તાનિપિ અવત્વા અનાપત્તિમત્તમેવ વક્ખામાતિ.
Tattha asañciccāti ‘‘aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca, atha kho ‘‘parimaṇḍalaṃyeva nivāsessāmī’’ti virajjhitvā aparimaṇḍalaṃ nivāsentassa anāpatti. Assatiyāti aññāvihitassāpi tathā nivāsentassa anāpatti. Ajānantassāti parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, apica nivāsanavattaṃ uggahetabbaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā hoti mahāpiṇḍikamaṃso vā, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati. Gilānassāti yassa jaṅghāya vā pāde vā vaṇo hoti, tassa ukkhipitvā vā otāretvā vā nivāsetuṃ vaṭṭati. Āpadāsūti vāḷā vā corā vā anubandhanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti . Ummattakādayo vuttanayā eva. Anādariyaṃ, anāpattikāraṇābhāvo, aparimaṇḍalanivāsananti imānettha tīṇi aṅgāni. Yathā cettha, evaṃ sabbattha purimāni dve tattha tattha vuttappaṭipakkhakaraṇañcāti tīṇiyeva honti, tasmā ito paraṃ tānipi avatvā anāpattimattameva vakkhāmāti.
૨. દુતિયપરિમણ્ડલસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Dutiyaparimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ગિહિપારુતં પારુપિતબ્બ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૮૦) એવં પટિક્ખિત્તં ગિહિપારુતં અપારુપિત્વા ઉભો કણ્ણે સમં કત્વા પારુપનં પરિમણ્ડલપારુપનં નામ, તત્થ યંકિઞ્ચિ સેતપટપારુતં પરિબ્બાજકપારુતં એકસાટકપારુતં સુરાસોણ્ડપારુતં અન્તેપુરિકપારુતં મહાજેટ્ઠપારુતં કુટિપ્પવેસકપારુતં બ્રાહ્મણપારુતં પાળિકારકપારુતન્તિ એવમાદિ પરિમણ્ડલલક્ખણતો અઞ્ઞથા પારુતં, સબ્બમેતં ગિહિપારુતં નામ. તસ્મા યથા સેતપટા અડ્ઢપાલકનિગણ્ઠા પારુપન્તિ, યથા ચ એકચ્ચે પરિબ્બાજકા ઉરં વિવરિત્વા દ્વીસુ અંસકૂટેસુ પાવુરણં ઠપેન્તિ, યથા ચ એકસાટકા મનુસ્સા નિવત્થસાટકસ્સ એકેન અન્તેન પિટ્ઠિં પારુપિત્વા ઉભો કણ્ણે ઉભોસુ અંસકૂટેસુ ઠપેન્તિ, યથા ચ સુરાસોણ્ડાદયો સાટકેન ગીવં પરિક્ખિપિત્વા ઉભો અન્તે ઉરે વા ઓલમ્બેન્તિ, પિટ્ઠિયં વા ખિપન્તિ, યથા ચ અન્તેપુરિકાયો અક્ખિતારકમત્તં દસ્સેત્વા ઓગુણ્ઠિતં પારુપન્તિ, યથા ચ મહાજેટ્ઠા દીઘસાટકં નિવાસેત્વા તસ્સેવ એકેનન્તેન સકલસરીરં પારુપન્તિ, યથા ચ કસ્સકા ખેત્તકુટિં પવિસન્તા સાટકં પલિવેઠેત્વા ઉપકચ્છકે પક્ખિપિત્વા તસ્સેવ એકેનન્તેન સરીરં પારુપન્તિ, યથા ચ બ્રાહ્મણા ઉભિન્નં ઉપકચ્છકાનં અન્તરે સાટકં પવેસેત્વા અંસકૂટેસુ પક્ખિપન્તિ, યથા ચ પાળિકારકો ભિક્ખુ એકંસપારુપનેન પારુતં વામબાહું વિવરિત્વા ચીવરં અંસકૂટે આરોપેતિ, એવં અપારુપિત્વા સબ્બેપિ એતે, અઞ્ઞે ચ એવરૂપે પારુપનદોસે વજ્જેત્વા નિબ્બિકારં પરિમણ્ડલં પારુપિતબ્બં. તથા અપારુપિત્વા આરામે વા અન્તરઘરે વા અનાદરેન યંકિઞ્ચિ વિકારં કરોન્તસ્સ દુક્કટં, અનાપત્તિ પુરિમસદિસાયેવ, યથા ચેત્થ, એવં સબ્બત્થ. યત્થ પન વિસેસો ભવિસ્સતિ, તત્થ વક્ખામાતિ.
Dutiye ‘‘na, bhikkhave, gihipārutaṃ pārupitabba’’nti (cūḷava. 280) evaṃ paṭikkhittaṃ gihipārutaṃ apārupitvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā pārupanaṃ parimaṇḍalapārupanaṃ nāma, tattha yaṃkiñci setapaṭapārutaṃ paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutaṃ surāsoṇḍapārutaṃ antepurikapārutaṃ mahājeṭṭhapārutaṃ kuṭippavesakapārutaṃ brāhmaṇapārutaṃ pāḷikārakapārutanti evamādi parimaṇḍalalakkhaṇato aññathā pārutaṃ, sabbametaṃ gihipārutaṃ nāma. Tasmā yathā setapaṭā aḍḍhapālakanigaṇṭhā pārupanti, yathā ca ekacce paribbājakā uraṃ vivaritvā dvīsu aṃsakūṭesu pāvuraṇaṃ ṭhapenti, yathā ca ekasāṭakā manussā nivatthasāṭakassa ekena antena piṭṭhiṃ pārupitvā ubho kaṇṇe ubhosu aṃsakūṭesu ṭhapenti, yathā ca surāsoṇḍādayo sāṭakena gīvaṃ parikkhipitvā ubho ante ure vā olambenti, piṭṭhiyaṃ vā khipanti, yathā ca antepurikāyo akkhitārakamattaṃ dassetvā oguṇṭhitaṃ pārupanti, yathā ca mahājeṭṭhā dīghasāṭakaṃ nivāsetvā tasseva ekenantena sakalasarīraṃ pārupanti, yathā ca kassakā khettakuṭiṃ pavisantā sāṭakaṃ paliveṭhetvā upakacchake pakkhipitvā tasseva ekenantena sarīraṃ pārupanti, yathā ca brāhmaṇā ubhinnaṃ upakacchakānaṃ antare sāṭakaṃ pavesetvā aṃsakūṭesu pakkhipanti, yathā ca pāḷikārako bhikkhu ekaṃsapārupanena pārutaṃ vāmabāhuṃ vivaritvā cīvaraṃ aṃsakūṭe āropeti, evaṃ apārupitvā sabbepi ete, aññe ca evarūpe pārupanadose vajjetvā nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Tathā apārupitvā ārāme vā antaraghare vā anādarena yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ, anāpatti purimasadisāyeva, yathā cettha, evaṃ sabbattha. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāmāti.
૩-૪. સુપ્પટિચ્છન્નસિક્ખાપદવણ્ણના
3-4. Suppaṭicchannasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે સુપ્પટિચ્છન્નોતિ સુટ્ઠુ પટિચ્છન્નો, ગણ્ઠિકં પટિમુઞ્ચિત્વા અનુવાતન્તેન ગીવં પટિચ્છાદેત્વા ઉભો કણ્ણે સમં કત્વા પટિસઙ્ઘરિત્વા યાવ મણિબન્ધં પટિચ્છાદેત્વા અન્તરઘરે ગમિસ્સામીતિ અત્થો, તથા અકત્વા પન જાણું વા ઉરં વા વિવરિત્વા ગચ્છન્તસ્સ દુક્કટં.
Tatiye suppaṭicchannoti suṭṭhu paṭicchanno, gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā anuvātantena gīvaṃ paṭicchādetvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā paṭisaṅgharitvā yāva maṇibandhaṃ paṭicchādetvā antaraghare gamissāmīti attho, tathā akatvā pana jāṇuṃ vā uraṃ vā vivaritvā gacchantassa dukkaṭaṃ.
ચતુત્થે ગલવાટકતો પટ્ઠાય સીસં, મણિબન્ધતો પટ્ઠાય હત્થે, પિણ્ડિકમંસતો પટ્ઠાય પાદે વિવરિત્વા સેસં છાદેત્વા નિસિન્નો સુપ્પટિચ્છન્નો નામ હોતિ, એત્થ પન વાસૂપગતસ્સ અનાપત્તિ.
Catutthe galavāṭakato paṭṭhāya sīsaṃ, maṇibandhato paṭṭhāya hatthe, piṇḍikamaṃsato paṭṭhāya pāde vivaritvā sesaṃ chādetvā nisinno suppaṭicchanno nāma hoti, ettha pana vāsūpagatassa anāpatti.
૫-૬. સુસંવુતસિક્ખાપદવણ્ણના
5-6. Susaṃvutasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે સુસંવુતોતિ હત્થં વા પાદં વા અકીળાપેન્તો સુવિનીતોતિ અત્થો. છટ્ઠેપિ એસેવ નયો.
Pañcame susaṃvutoti hatthaṃ vā pādaṃ vā akīḷāpento suvinītoti attho. Chaṭṭhepi eseva nayo.
૭-૮. ઓક્ખિત્તચક્ખુસિક્ખાપદવણ્ણના
7-8. Okkhittacakkhusikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે ઓક્ખિત્તચક્ખૂતિ હેટ્ઠા ખિત્તચક્ખુ હુત્વા પુરતો યુગમત્તં ભૂમિભાગં પેક્ખમાનો, એકસ્મિં પન ઠાને ઠત્વા હત્થિઅસ્સાદિપરિસ્સયાભાવં ઓલોકેતું વટ્ટતિ. અટ્ઠમેપિ એસેવ નયો.
Sattame okkhittacakkhūti heṭṭhā khittacakkhu hutvā purato yugamattaṃ bhūmibhāgaṃ pekkhamāno, ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā hatthiassādiparissayābhāvaṃ oloketuṃ vaṭṭati. Aṭṭhamepi eseva nayo.
૯-૧૦. ઉક્ખિત્તકસિક્ખાપદવણ્ણના
9-10. Ukkhittakasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે ઉક્ખિત્તકાયાતિ ઉક્ખેપેન, ઇત્થમ્ભૂતલક્ખણે કરણવચનં, એકતો વા ઉભતો વા ઉક્ખિત્તચીવરો હુત્વાતિ અત્થો, અન્તો ઇન્દખીલતો પટ્ઠાય એવં ન ગન્તબ્બં.
Navame ukkhittakāyāti ukkhepena, itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, ekato vā ubhato vā ukkhittacīvaro hutvāti attho, anto indakhīlato paṭṭhāya evaṃ na gantabbaṃ.
દસમે નિસિન્નકાલે ધમકરણં નીહરન્તેનાપિ ચીવરં અનુક્ખિપિત્વાવ નીહરિતબ્બં, વાસૂપગતસ્સ પન અનાપત્તિ.
Dasame nisinnakāle dhamakaraṇaṃ nīharantenāpi cīvaraṃ anukkhipitvāva nīharitabbaṃ, vāsūpagatassa pana anāpatti.
૧૧-૧૨. ઉજ્જગ્ઘિકસિક્ખાપદવણ્ણના
11-12. Ujjagghikasikkhāpadavaṇṇanā
એકાદસમે ઉજ્જગ્ઘિકાયાતિ મહાહસિતં હસન્તોતિ અત્થો. ઇધાપિ હિ ઇત્થમ્ભૂતલક્ખણેયેવ કરણવચનં.
Ekādasame ujjagghikāyāti mahāhasitaṃ hasantoti attho. Idhāpi hi itthambhūtalakkhaṇeyeva karaṇavacanaṃ.
દ્વાદસમેપિ એસેવ નયો. ઉભયત્થ હસનીયસ્મિં વત્થુસ્મિં મિહિતમત્તં કરોન્તસ્સ અનાપત્તિ.
Dvādasamepi eseva nayo. Ubhayattha hasanīyasmiṃ vatthusmiṃ mihitamattaṃ karontassa anāpatti.
૧૩-૧૪. ઉચ્ચસદ્દસિક્ખાપદવણ્ણના
13-14. Uccasaddasikkhāpadavaṇṇanā
તેરસમે અપ્પસદ્દોતિ ન ઉચ્ચાસદ્દમહાસદ્દો હુત્વા. ચુદ્દસમેપિ એસેવ નયો. અયં પનેત્થ અપ્પસદ્દતાપરિચ્છેદો – સચે દ્વાદસહત્થે ગેહે આદિમ્હિ સઙ્ઘત્થેરો, મજ્ઝે દુતિયત્થેરો , અન્તે તતિયત્થેરોતિ એવં નિસિન્નેસુ યં સઙ્ઘત્થેરો દુતિયત્થેરેન સદ્ધિં મન્તેતિ, દુતિયત્થેરો ચ તસ્સ સદ્દં સુણાતિ, કથઞ્ચ વવત્થપેતિ. તતિયત્થેરો પન સદ્દમેવ સુણાતિ, કથં ન વવત્થપેતિ, એત્તાવતા અપ્પસદ્દો હોતિ. સચે પન તતિયત્થેરો કથઞ્ચ વવત્થપેતિ, મહાસદ્દો નામ હોતિ.
Terasame appasaddoti na uccāsaddamahāsaddo hutvā. Cuddasamepi eseva nayo. Ayaṃ panettha appasaddatāparicchedo – sace dvādasahatthe gehe ādimhi saṅghatthero, majjhe dutiyatthero , ante tatiyattheroti evaṃ nisinnesu yaṃ saṅghatthero dutiyattherena saddhiṃ manteti, dutiyatthero ca tassa saddaṃ suṇāti, kathañca vavatthapeti. Tatiyatthero pana saddameva suṇāti, kathaṃ na vavatthapeti, ettāvatā appasaddo hoti. Sace pana tatiyatthero kathañca vavatthapeti, mahāsaddo nāma hoti.
૧૫…પે॰…૨૦. કાયપ્પચાલકાદિસિક્ખાપદવણ્ણના
15…Pe…20. kāyappacālakādisikkhāpadavaṇṇanā
ઇતો પરેસુ છસુ કાયપ્પચાલકન્તિ કાયં ચાલેત્વા ચાલેત્વા, એસ નયો સબ્બત્થ. તસ્મા કાયાદીનિ પગ્ગહેત્વા નિચ્ચલાનિ ઉજુકાનિ ઠપેત્વા ગન્તબ્બઞ્ચેવ નિસીદિતબ્બઞ્ચ, નિસીદનપ્પટિસંયુત્તેસુ તીસુ વાસૂપગતસ્સ અનાપત્તિ.
Ito paresu chasu kāyappacālakanti kāyaṃ cāletvā cāletvā, esa nayo sabbattha. Tasmā kāyādīni paggahetvā niccalāni ujukāni ṭhapetvā gantabbañceva nisīditabbañca, nisīdanappaṭisaṃyuttesu tīsu vāsūpagatassa anāpatti.
૨૧-૨૨. ખમ્ભકતસિક્ખાપદવણ્ણના
21-22. Khambhakatasikkhāpadavaṇṇanā
એકવીસદ્વાવીસેસુ ખમ્ભકતોતિ કટિયં હત્થં ઠપેત્વા કતખમ્ભો.
Ekavīsadvāvīsesu khambhakatoti kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā katakhambho.
૨૩-૨૪. ઓગુણ્ઠિતસિક્ખાપદવણ્ણના
23-24. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
તેવીસચતુવીસેસુ ઓગુણ્ઠિતોતિ સસીસં પારુતો.
Tevīsacatuvīsesu oguṇṭhitoti sasīsaṃ pāruto.
૨૫. ઉક્કુટિકસિક્ખાપદવણ્ણના
25. Ukkuṭikasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચવીસે ઉક્કુટિકા વુચ્ચતિ પણ્હિયો ઉક્ખિપિત્વા અગ્ગપાદેહેવ, અગ્ગપાદે વા ઉક્ખિપિત્વા પણ્હીહિયેવ ભૂમિયં ફુસન્તસ્સ ગમનં, કરણવચનં પનેત્થ વુત્તલક્ખણમેવ.
Pañcavīse ukkuṭikā vuccati paṇhiyo ukkhipitvā aggapādeheva, aggapāde vā ukkhipitvā paṇhīhiyeva bhūmiyaṃ phusantassa gamanaṃ, karaṇavacanaṃ panettha vuttalakkhaṇameva.
૨૬. પલ્લત્થિકસિક્ખાપદવણ્ણના
26. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
છબ્બીસે ન પલ્લત્થિકાયાતિ હત્થપલ્લત્થિકાય વા દુસ્સપલ્લત્થિકાય વા ન નિસીદિતબ્બં. અનાદરેન નિસીદન્તસ્સ દુક્કટં, વાસૂપગતસ્સ પન ઇધાપિ પુરિમેસુ ચ દ્વાવીસચતુવીસેસુ અનાપત્તિ.
Chabbīse na pallatthikāyāti hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā na nisīditabbaṃ. Anādarena nisīdantassa dukkaṭaṃ, vāsūpagatassa pana idhāpi purimesu ca dvāvīsacatuvīsesu anāpatti.
છબ્બીસતિસારુપ્પસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Chabbīsatisāruppasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨૭. સક્કચ્ચપટિગ્ગહણસિક્ખાપદવણ્ણના
27. Sakkaccapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ભોજનપ્પટિસંયુત્તેસુ પઠમે સક્કચ્ચન્તિ સતિં ઉપટ્ઠાપેત્વા.
Bhojanappaṭisaṃyuttesu paṭhame sakkaccanti satiṃ upaṭṭhāpetvā.
૨૮. પત્તસઞ્ઞીપટિગ્ગહણસિક્ખાપદવણ્ણના
28. Pattasaññīpaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે પત્તે સઞ્ઞા પત્તસઞ્ઞા, સા અસ્સ અત્થીતિ પત્તસઞ્ઞી, અત્તનો ભાજને ઉપનિબદ્ધસઞ્ઞી હુત્વાતિ અત્થો.
Dutiye patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibaddhasaññī hutvāti attho.
૨૯. સમસૂપકપટિગ્ગહણસિક્ખાપદવણ્ણના
29. Samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે સમસૂપકો નામ યત્થ મુગ્ગમાસેહિ વા કુલત્થાદીહિ વા કતો હત્થહારિયો સૂપો ભત્તસ્સ ચતુત્થભાગપ્પમાણો હોતિ, તતો હિ અધિકં ગણ્હન્તસ્સ દુક્કટં. ઠપેત્વા પન સૂપં અવસેસા સબ્બાપિ સૂપેય્યબ્યઞ્જનવિકતિ રસરસો નામ હોતિ, તસ્મિં રસરસે, ઞાતકાનં વા પવારિતાનં વા અઞ્ઞસ્સત્થાય વા અત્તનો ધનેન વા ઇધ અનાપત્તિ.
Tatiye samasūpako nāma yattha muggamāsehi vā kulatthādīhi vā kato hatthahāriyo sūpo bhattassa catutthabhāgappamāṇo hoti, tato hi adhikaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyabyañjanavikati rasaraso nāma hoti, tasmiṃ rasarase, ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya vā attano dhanena vā idha anāpatti.
૩૦…પે॰…૩૨. સમતિત્તિકસિક્ખાપદવણ્ણના
30…Pe…32. samatittikasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે સમતિત્તિકન્તિ સમપુણ્ણં સમભરિતં અધિટ્ઠાનુપગપત્તસ્સ અન્તોમુખવટ્ટિલેખં અનતિક્કમિત્વા રચિતં. પિણ્ડપાતન્તિ યંકિઞ્ચિ યાવકાલિકં. અનધિટ્ઠાનુપગે પન યાવકાલિકં યામકાલિકાદીનિ ચ યત્થકત્થચિ થૂપીકતાનિપિ વટ્ટન્તિ, યં પન દ્વીસુ પત્તેસુ ગહેત્વા એકં પૂરેત્વા વિહારં હરતિ, યં વા પક્ખિપિયમાનં પૂવઉચ્છુક્ખણ્ડફલાફલાદિ હેટ્ઠા ઓરોહતિ , તક્કોલવટંસકાદયો વા ઉપરિ ઠપેત્વા દિય્યન્તિ, યઞ્ચ પણ્ણે વા થાલકે વા પક્ખિપિત્વા પત્તમત્થકે ઠપિતં હોતિ, ન તં થૂપીકતં નામ, તસ્મા તં સબ્બં વટ્ટતિ. ઇધ પન ગિલાનસ્સાપિ અનાપત્તિ નત્થિ, તસ્મા તેનપિ સમતિત્તિકોયેવ ગહેતબ્બો. સબ્બત્થ પન પટિગ્ગહેતુમેવ ન વટ્ટતિ, પટિગ્ગહિતં પન સુપ્પટિગ્ગહિતં પરિભુઞ્જિતું વટ્ટતિ. પઞ્ચમછટ્ઠાનિ વુત્તનયાનેવ.
Catutthe samatittikanti samapuṇṇaṃ samabharitaṃ adhiṭṭhānupagapattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkamitvā racitaṃ. Piṇḍapātanti yaṃkiñci yāvakālikaṃ. Anadhiṭṭhānupage pana yāvakālikaṃ yāmakālikādīni ca yatthakatthaci thūpīkatānipi vaṭṭanti, yaṃ pana dvīsu pattesu gahetvā ekaṃ pūretvā vihāraṃ harati, yaṃ vā pakkhipiyamānaṃ pūvaucchukkhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati , takkolavaṭaṃsakādayo vā upari ṭhapetvā diyyanti, yañca paṇṇe vā thālake vā pakkhipitvā pattamatthake ṭhapitaṃ hoti, na taṃ thūpīkataṃ nāma, tasmā taṃ sabbaṃ vaṭṭati. Idha pana gilānassāpi anāpatti natthi, tasmā tenapi samatittikoyeva gahetabbo. Sabbattha pana paṭiggahetumeva na vaṭṭati, paṭiggahitaṃ pana suppaṭiggahitaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pañcamachaṭṭhāni vuttanayāneva.
૩૩-૩૪. સપદાનસિક્ખાપદવણ્ણના
33-34. Sapadānasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે સપદાનન્તિ તત્થ તત્થ ઓધિં અકત્વા અનુપટિપાટિયા. યો પન અઞ્ઞેસં વા દેન્તો, અઞ્ઞભાજને વા આકિરન્તો તતો તતો ઓમસતિ, તસ્સ, ઉત્તરિભઙ્ગઞ્ચ ઉપ્પટિપાટિયા ગણ્હન્તસ્સાપિ ઇધ અનાપત્તિ. અટ્ઠમં વુત્તનયમેવ.
Sattame sapadānanti tattha tattha odhiṃ akatvā anupaṭipāṭiyā. Yo pana aññesaṃ vā dento, aññabhājane vā ākiranto tato tato omasati, tassa, uttaribhaṅgañca uppaṭipāṭiyā gaṇhantassāpi idha anāpatti. Aṭṭhamaṃ vuttanayameva.
૩૫. થૂપકતસિક્ખાપદવણ્ણના
35. Thūpakatasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે થૂપકતોતિ મત્થકતો વેમજ્ઝતોતિ અત્થો. યો પન પરિત્તકે સેસે એકતો સઙ્કડ્ઢિત્વા ઓમદ્દિત્વા ભુઞ્જતિ, તસ્સાપિ અનાપત્તિ.
Navame thūpakatoti matthakato vemajjhatoti attho. Yo pana parittake sese ekato saṅkaḍḍhitvā omadditvā bhuñjati, tassāpi anāpatti.
૩૬. ઓદનપ્પટિચ્છાદનસિક્ખાપદવણ્ણના
36. Odanappaṭicchādanasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે યસ્સ ભત્તસામિકા માઘાતસમયાદીસુ બ્યઞ્જનં પટિચ્છાદેત્વા દેન્તિ, યો ચ ન ભિય્યોકમ્યતાય પટિચ્છાદેતિ, તેસં અનાપત્તિ, ગિલાનસ્સ પન અનાગતત્તા આપત્તિયેવ.
Dasame yassa bhattasāmikā māghātasamayādīsu byañjanaṃ paṭicchādetvā denti, yo ca na bhiyyokamyatāya paṭicchādeti, tesaṃ anāpatti, gilānassa pana anāgatattā āpattiyeva.
૩૭. સૂપોદનવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદવણ્ણના
37. Sūpodanaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
એકાદસમે ઞાતકાનં વા પવારિતાનં વા અઞ્ઞસ્સત્થાય અત્તનો ધનેનાતિ ઇદં અનાપત્તિયં અધિકં.
Ekādasame ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya attano dhanenāti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
૩૮. ઉજ્ઝાનસઞ્ઞીસિક્ખાપદવણ્ણના
38. Ujjhānasaññīsikkhāpadavaṇṇanā
દ્વાદસમે ઉજ્ઝાને સઞ્ઞા ઉજ્ઝાનસઞ્ઞા, સા અસ્સ અત્થીતિ ઉજ્ઝાનસઞ્ઞી. ઇધાપિ ગિલાનો ન મુચ્ચતિ, ‘‘દસ્સામી’’તિ વા, ‘‘દાપેસ્સામી’’તિ વા ઓલોકેન્તસ્સ પન, ન ઉજ્ઝાનસઞ્ઞિસ્સ ચ અનાપત્તિ.
Dvādasame ujjhāne saññā ujjhānasaññā, sā assa atthīti ujjhānasaññī. Idhāpi gilāno na muccati, ‘‘dassāmī’’ti vā, ‘‘dāpessāmī’’ti vā olokentassa pana, na ujjhānasaññissa ca anāpatti.
૩૯. કબળસિક્ખાપદવણ્ણના
39. Kabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
તેરસમે નાતિમહન્તન્તિ મયૂરણ્ડં અતિમહન્તં, કુક્કુટણ્ડં અતિખુદ્દકં, તેસં વેમજ્ઝપ્પમાણં. મૂલખાદનીયાદિભેદે પન સબ્બખજ્જકે ફલાફલે ચ અનાપત્તિ.
Terasame nātimahantanti mayūraṇḍaṃ atimahantaṃ, kukkuṭaṇḍaṃ atikhuddakaṃ, tesaṃ vemajjhappamāṇaṃ. Mūlakhādanīyādibhede pana sabbakhajjake phalāphale ca anāpatti.
૪૦. આલોપસિક્ખાપદવણ્ણના
40. Ālopasikkhāpadavaṇṇanā
ચુદ્દસમે પરિમણ્ડલન્તિ અદીઘં. ઇધ પન ખજ્જકફલાફલેહિ સદ્ધિં ઉત્તરિભઙ્ગેપિ અનાપત્તિ.
Cuddasame parimaṇḍalanti adīghaṃ. Idha pana khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
૪૧-૪૨. અનાહટસિક્ખાપદવણ્ણના
41-42. Anāhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
પન્નરસમે અનાહટેતિ અનાહરિતે, મુખદ્વારં અસમ્પત્તેતિ અત્થો. સોળસમે સબ્બહત્થન્તિ સકલં હત્થં.
Pannarasame anāhaṭeti anāharite, mukhadvāraṃ asampatteti attho. Soḷasame sabbahatthanti sakalaṃ hatthaṃ.
૪૩. સકબળસિક્ખાપદવણ્ણના
43. Sakabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તરસમે સકબળેનાતિ એત્થ યત્તકેન વચનં અપરિપુણ્ણં હોતિ, તત્તકે સતિ કથેન્તસ્સ આપત્તિ. યો પન ધમ્મં કથેન્તો હરિટકાદીનિ મુખે પક્ખિપિત્વા કથેતિ, યત્તકેન વચનં અપરિપુણ્ણં ન હોતિ, તત્તકે મુખમ્હિ સતિ વટ્ટતિ.
Sattarasame sakabaḷenāti ettha yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ hoti, tattake sati kathentassa āpatti. Yo pana dhammaṃ kathento hariṭakādīni mukhe pakkhipitvā katheti, yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ na hoti, tattake mukhamhi sati vaṭṭati.
૪૪. પિણ્ડુક્ખેપકસિક્ખાપદવણ્ણના
44. Piṇḍukkhepakasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠારસમે પિણ્ડુક્ખેપકન્તિ પિણ્ડં ઉક્ખિપિત્વા ઉક્ખિપિત્વા, ઇધાપિ ખજ્જકફલાફલેસુ અનાપત્તિ.
Aṭṭhārasame piṇḍukkhepakanti piṇḍaṃ ukkhipitvā ukkhipitvā, idhāpi khajjakaphalāphalesu anāpatti.
૪૫. કબળાવચ્છેદકસિક્ખાપદવણ્ણના
45. Kabaḷāvacchedakasikkhāpadavaṇṇanā
એકૂનવીસતિમે કબળાવચ્છેદકન્તિ કબળં અવચ્છિન્દિત્વા અવચ્છિન્દિત્વા, ઇધ ખજ્જકફલાફલેહિ સદ્ધિં ઉત્તરિભઙ્ગેપિ અનાપત્તિ.
Ekūnavīsatime kabaḷāvacchedakanti kabaḷaṃ avacchinditvā avacchinditvā, idha khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
૪૬. અવગણ્ડકારકસિક્ખાપદવણ્ણના
46. Avagaṇḍakārakasikkhāpadavaṇṇanā
વીસતિમે અવગણ્ડકારકન્તિ મક્કટો વિય ગણ્ડે કત્વા કત્વા, ઇધ ફલાફલમત્તકે અનાપત્તિ.
Vīsatime avagaṇḍakārakanti makkaṭo viya gaṇḍe katvā katvā, idha phalāphalamattake anāpatti.
૪૭. હત્થનિદ્ધુનકસિક્ખાપદવણ્ણના
47. Hatthaniddhunakasikkhāpadavaṇṇanā
એકવીસતિમે હત્થનિદ્ધુનકન્તિ હત્થં નિદ્ધુનિત્વા નિદ્ધુનિત્વા, અનાપત્તિયં પનેત્થ ‘‘કચવરં છડ્ડેન્તો હત્થં નિદ્ધુનાતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૨૩) ઇદં અધિકં.
Ekavīsatime hatthaniddhunakanti hatthaṃ niddhunitvā niddhunitvā, anāpattiyaṃ panettha ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento hatthaṃ niddhunātī’’ti (pāci. 623) idaṃ adhikaṃ.
૪૮. સિત્થાવકારકસિક્ખાપદવણ્ણના
48. Sitthāvakārakasikkhāpadavaṇṇanā
દ્વાવીસતિમે સિત્થાવકારકન્તિ સિત્થાનિ અવકિરિત્વા અવકિરિત્વા, ઇધાપિ ‘‘કચવરં છડ્ડેન્તો સિત્થં છડ્ડયતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૨૩) ઇદં અનાપત્તિયં અધિકં.
Dvāvīsatime sitthāvakārakanti sitthāni avakiritvā avakiritvā, idhāpi ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento sitthaṃ chaḍḍayatī’’ti (pāci. 623) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
૪૯. જિવ્હાનિચ્છારકસિક્ખાપદવણ્ણના
49. Jivhānicchārakasikkhāpadavaṇṇanā
તેવીસતિમે જિવ્હાનિચ્છારકન્તિ જિવ્હં નિચ્છારેત્વા નિચ્છારેત્વા.
Tevīsatime jivhānicchārakanti jivhaṃ nicchāretvā nicchāretvā.
૫૦-૫૧. ચપુચપુકારકસિક્ખાપદવણ્ણના
50-51. Capucapukārakasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુવીસતિમે ચપુચપુકારકન્તિ ચપુ ચપૂતિ એવં સદ્દં કત્વા કત્વા. પઞ્ચવીસતિમેપિ એસેવ નયો.
Catuvīsatime capucapukārakanti capu capūti evaṃ saddaṃ katvā katvā. Pañcavīsatimepi eseva nayo.
૫૨…પે॰…૫૪. હત્થનિલ્લેહકાદિસિક્ખાપદવણ્ણના
52…Pe…54. hatthanillehakādisikkhāpadavaṇṇanā
છબ્બીસતિમે હત્થનિલ્લેહકન્તિ હત્થં નિલ્લેહિત્વા નિલ્લેહિત્વા. ભુઞ્જન્તેન હિ અઙ્ગુલિમત્તમ્પિ નિલ્લેહિતું ન વટ્ટતિ. ઘનયાગુફાણિતપાયાસાદિકે પન અઙ્ગુલીહિ ગહેત્વા અઙ્ગુલિયો મુખે પવેસેત્વા ભુઞ્જિતું વટ્ટતિ, સત્તવીસતિમઅટ્ઠવીસતિમેસુપિ એસેવ નયો. તસ્મા એકઙ્ગુલિયાપિ પત્તો ન નિલ્લેહિતબ્બો, એકઓટ્ઠોપિ ચ જિવ્હાય ન નિલ્લેહિતબ્બો, ઓટ્ઠમંસેહિ એવ પન ગહેત્વા અન્તો પવેસેતું વટ્ટતિ.
Chabbīsatime hatthanillehakanti hatthaṃ nillehitvā nillehitvā. Bhuñjantena hi aṅgulimattampi nillehituṃ na vaṭṭati. Ghanayāguphāṇitapāyāsādike pana aṅgulīhi gahetvā aṅguliyo mukhe pavesetvā bhuñjituṃ vaṭṭati, sattavīsatimaaṭṭhavīsatimesupi eseva nayo. Tasmā ekaṅguliyāpi patto na nillehitabbo, ekaoṭṭhopi ca jivhāya na nillehitabbo, oṭṭhamaṃsehi eva pana gahetvā anto pavesetuṃ vaṭṭati.
૫૫. સામિસસિક્ખાપદવણ્ણના
55. Sāmisasikkhāpadavaṇṇanā
એકૂનતિંસતિમે ન સામિસેનાતિ એતં પટિકૂલવસેન પટિક્ખિત્તં, તસ્મા સઙ્ઘિકમ્પિ પુગ્ગલિકમ્પિ ગિહિસન્તકમ્પિ અત્તનો સન્તકમ્પિ સઙ્ખોપિ સરાવકમ્પિ થાલકમ્પિ ન ગહેતબ્બમેવ, ગણ્હન્તસ્સ દુક્કટં. સચે પન હત્થસ્સ એકદેસો આમિસમક્ખિતો ન હોતિ, તેન પદેસેન ગહેતું વટ્ટતિ, ઇધ ‘‘ધોવિસ્સામીતિ વા, ધોવાપેસ્સામીતિ વા પટિગ્ગણ્હાતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૩૧) ઇદં અનાપત્તિયં અધિકં.
Ekūnatiṃsatime na sāmisenāti etaṃ paṭikūlavasena paṭikkhittaṃ, tasmā saṅghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi saṅkhopi sarāvakampi thālakampi na gahetabbameva, gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana hatthassa ekadeso āmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuṃ vaṭṭati, idha ‘‘dhovissāmīti vā, dhovāpessāmīti vā paṭiggaṇhātī’’ti (pāci. 631) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
૫૬. સસિત્થકસિક્ખાપદવણ્ણના
56. Sasitthakasikkhāpadavaṇṇanā
તિંસતિમે ‘‘ઉદ્ધરિત્વા વા ભિન્દિત્વા વા પટિગ્ગહે વા નીહરિત્વા વા છડ્ડેતી’’તિ ઇદં અનાપત્તિયં અધિકં. તત્થ ઉદ્ધરિત્વા વાતિ સિત્થાનિ ઉદકતો ઉદ્ધરિત્વા, એકસ્મિં ઠાને રાસિં કત્વા ઉદકં છડ્ડેતિ. ભિન્દિત્વા વાતિ સિત્થાનિ ભિન્દિત્વા ઉદકગતિકાનિ કત્વા છડ્ડેતિ. પટિગ્ગહે વાતિ પટિગ્ગહેન પટિચ્છન્તાનં પટિગ્ગહે છડ્ડેતિ. નીહરિત્વાતિ બહિ નીહરિત્વા છડ્ડેતિ, એવં છડ્ડેન્તસ્સ અનાપત્તિ.
Tiṃsatime ‘‘uddharitvā vā bhinditvā vā paṭiggahe vā nīharitvā vā chaḍḍetī’’ti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha uddharitvā vāti sitthāni udakato uddharitvā, ekasmiṃ ṭhāne rāsiṃ katvā udakaṃ chaḍḍeti. Bhinditvā vāti sitthāni bhinditvā udakagatikāni katvā chaḍḍeti. Paṭiggahe vāti paṭiggahena paṭicchantānaṃ paṭiggahe chaḍḍeti. Nīharitvāti bahi nīharitvā chaḍḍeti, evaṃ chaḍḍentassa anāpatti.
તિંસભોજનપ્પટિસંયુત્તસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tiṃsabhojanappaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૫૭. છત્તપાણિસિક્ખાપદવણ્ણના
57. Chattapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ધમ્મદેસનાપટિસંયુત્તેસુ પઠમે યંકિઞ્ચિ છત્તં પાણિમ્હિ અસ્સાતિ છત્તપાણિ. સો તં છત્તં યત્થકત્થચિ સરીરાવયવે ઠપેત્વાપિ યાવ હત્થેન ન મુઞ્ચતિ, તાવસ્સ ધમ્મં દેસેતું ન વટ્ટતિ. સચે પનસ્સ અઞ્ઞો છત્તં ધારેતિ, પસ્સે વા ઠિતં હોતિ, હત્થતો અપગતમત્તે છત્તપાણિ નામ ન હોતિ, તસ્સ દેસેતું વટ્ટતિ. ધમ્મપરિચ્છેદો ચેત્થ પદસોધમ્મે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો.
Dhammadesanāpaṭisaṃyuttesu paṭhame yaṃkiñci chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi. So taṃ chattaṃ yatthakatthaci sarīrāvayave ṭhapetvāpi yāva hatthena na muñcati, tāvassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa añño chattaṃ dhāreti, passe vā ṭhitaṃ hoti, hatthato apagatamatte chattapāṇi nāma na hoti, tassa desetuṃ vaṭṭati. Dhammaparicchedo cettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo.
૫૮-૫૯. દણ્ડપાણિસિક્ખાપદવણ્ણના
58-59. Daṇḍapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે દણ્ડો નામ મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ ચતુહત્થપ્પમાણો, દણ્ડપાણિભાવો પનસ્સ છત્તપાણિમ્હિ વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો. તતિયેપિ એસેવ નયો. અસિં સન્નહિત્વા ઠિતોપિ હિ સત્થપાણિસઙ્ખ્યં ન ગચ્છતિ.
Dutiye daṇḍo nāma majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo, daṇḍapāṇibhāvo panassa chattapāṇimhi vuttanayeneva veditabbo. Tatiyepi eseva nayo. Asiṃ sannahitvā ṭhitopi hi satthapāṇisaṅkhyaṃ na gacchati.
૬૦. આવુધપાણિસિક્ખાપદવણ્ણના
60. Āvudhapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે સબ્બાપિ ધનુવિકતિ સદ્ધિં સરવિકતિયા આવુધન્તિ વેદિતબ્બા, તસ્મા સદ્ધિં વા સરેન ધનું ગહેત્વા, સુદ્ધધનું વા સુદ્ધસરં વા સજિયધનું વા નિજ્જિયધનું વા ગહેત્વા ઠિતસ્સ વા નિસિન્નસ્સ વા ધમ્મં દેસેતું ન વટ્ટતિ. સચે પનસ્સ ધનુ ખન્ધેપિ પટિમુક્કં હોતિ, યાવ ન ગણ્હાતિ, તાવ વટ્ટતિ.
Catutthe sabbāpi dhanuvikati saddhiṃ saravikatiyā āvudhanti veditabbā, tasmā saddhiṃ vā sarena dhanuṃ gahetvā, suddhadhanuṃ vā suddhasaraṃ vā sajiyadhanuṃ vā nijjiyadhanuṃ vā gahetvā ṭhitassa vā nisinnassa vā dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa dhanu khandhepi paṭimukkaṃ hoti, yāva na gaṇhāti, tāva vaṭṭati.
૬૧-૬૨. પાદુકસિક્ખાપદવણ્ણના
61-62. Pādukasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે પાદુકારુળ્હસ્સાતિ છત્તદણ્ડકે અઙ્ગુલન્તરિકં અપ્પવેસેત્વા કેવલં અક્કન્તસ્સ વા, પવેસેત્વા ઠાનવસેન પટિમુક્કસ્સ વા. છટ્ઠેપિ એસેવ નયો. ઇધ પન ય્વાયં પણ્હિકબન્ધં ઓમુઞ્ચિત્વા ઠાનવસેન ‘‘ઓમુક્કો’’તિ વુચ્ચતિ, તસ્સાપિ ન વટ્ટતિ.
Pañcame pādukāruḷhassāti chattadaṇḍake aṅgulantarikaṃ appavesetvā kevalaṃ akkantassa vā, pavesetvā ṭhānavasena paṭimukkassa vā. Chaṭṭhepi eseva nayo. Idha pana yvāyaṃ paṇhikabandhaṃ omuñcitvā ṭhānavasena ‘‘omukko’’ti vuccati, tassāpi na vaṭṭati.
૬૩. યાનસિક્ખાપદવણ્ણના
63. Yānasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે સચેપિ દ્વીહિ જનેહિ હત્થસઙ્ઘાટેન ગહિતો, સાટકે વા ઠપેત્વા વંસેન વય્હતિ, અયુત્તે વા વય્હાદિકે યાને વિસઙ્ખરિત્વા વા ઠપિતે ચક્કમત્તેપિ નિસિન્નો હોતિ, યાનગતોત્વેવ સઙ્ખં ગચ્છતિ. સચે પન દ્વેપિ એકયાને નિસિન્ના હોન્તિ, વટ્ટતિ. વિસું નિસિન્નેસુપિ ઉચ્ચે યાને નિસિન્નેન નીચે નિસિન્નસ્સ દેસેતું વટ્ટતિ, સમપ્પમાણેપિ વટ્ટતિ, તથા પુરિમે નિસિન્નેન પચ્છિમે નિસિન્નસ્સ. પચ્છિમે પન ઉચ્ચતરેપિ નિસિન્નેન દેસેતું ન વટ્ટતિ.
Sattame sacepi dvīhi janehi hatthasaṅghāṭena gahito, sāṭake vā ṭhapetvā vaṃsena vayhati, ayutte vā vayhādike yāne visaṅkharitvā vā ṭhapite cakkamattepi nisinno hoti, yānagatotveva saṅkhaṃ gacchati. Sace pana dvepi ekayāne nisinnā honti, vaṭṭati. Visuṃ nisinnesupi ucce yāne nisinnena nīce nisinnassa desetuṃ vaṭṭati, samappamāṇepi vaṭṭati, tathā purime nisinnena pacchime nisinnassa. Pacchime pana uccatarepi nisinnena desetuṃ na vaṭṭati.
૬૪. સયનસિક્ખાપદવણ્ણના
64. Sayanasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠમે સયનગતસ્સાતિ અન્તમસો કટસારકેપિ પકતિભૂમિયમ્પિ નિપન્નસ્સ ઉચ્ચેપિ મઞ્ચે વા પીઠે વા ભૂમિપ્પદેસે વા ઠિતેન નિસિન્નેન વા દેસેતું ન વટ્ટતિ. સયનગતેન પન સયનગતસ્સ ઉચ્ચતરે વા સમપ્પમાણે વા નિપન્નેન દેસેતું વટ્ટતિ. નિપન્નેન પન ઠિતસ્સ વા નિસિન્નસ્સ વા નિપન્નસ્સ વા, નિસિન્નેન ચ ઠિતસ્સ વા નિસિન્નસ્સ વા, ઠિતેન ઠિતસ્સેવ વટ્ટતિ.
Aṭṭhame sayanagatassāti antamaso kaṭasārakepi pakatibhūmiyampi nipannassa uccepi mañce vā pīṭhe vā bhūmippadese vā ṭhitena nisinnena vā desetuṃ na vaṭṭati. Sayanagatena pana sayanagatassa uccatare vā samappamāṇe vā nipannena desetuṃ vaṭṭati. Nipannena pana ṭhitassa vā nisinnassa vā nipannassa vā, nisinnena ca ṭhitassa vā nisinnassa vā, ṭhitena ṭhitasseva vaṭṭati.
૬૫. પલ્લત્થિકસિક્ખાપદવણ્ણના
65. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે હત્થપલ્લત્થિકાદીસુ યાય કાયચિ નિસિન્નસ્સ દેસેતું ન વટ્ટતિ.
Navame hatthapallatthikādīsu yāya kāyaci nisinnassa desetuṃ na vaṭṭati.
૬૬. વેઠિતસિક્ખાપદવણ્ણના
66. Veṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે વેઠિતસીસસ્સાતિ દુસ્સવેઠેન વા મોળિઆદીહિ વા યથા કેસન્તો ન દિસ્સતિ, એવં વેઠિતસીસસ્સ, તેનેવસ્સ અનાપત્તિયં ‘‘કેસન્તં વિવરાપેત્વા દેસેતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૪૩) વુત્તં.
Dasame veṭhitasīsassāti dussaveṭhena vā moḷiādīhi vā yathā kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassa, tenevassa anāpattiyaṃ ‘‘kesantaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 643) vuttaṃ.
૬૭. ઓગુણ્ઠિતસિક્ખાપદવણ્ણના
67. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
એકાદસમે ઓગુણ્ઠિતસીસસ્સાતિ સસીસં પારુતસ્સ, અનાપત્તિયં પનેત્થ ‘‘સીસં વિવરાપેત્વા દેસેતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૪૪) અધિકં.
Ekādasame oguṇṭhitasīsassāti sasīsaṃ pārutassa, anāpattiyaṃ panettha ‘‘sīsaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 644) adhikaṃ.
૬૮. છમાસિક્ખાપદવણ્ણના
68. Chamāsikkhāpadavaṇṇanā
દ્વાદસમે છમાયં નિસીદિત્વાતિ ભૂમિયં નિસીદિત્વા. આસનેતિ અન્તમસો વત્થમ્પિ તિણાનિપિ સન્થરિત્વા નિસિન્નસ્સ.
Dvādasame chamāyaṃ nisīditvāti bhūmiyaṃ nisīditvā. Āsaneti antamaso vatthampi tiṇānipi santharitvā nisinnassa.
૬૯. નીચાસનસિક્ખાપદવણ્ણના
69. Nīcāsanasikkhāpadavaṇṇanā
તેરસમે ઉચ્ચે આસનેતિ અન્તમસો ભૂમિપ્પદેસેપિ ઉન્નતપ્પદેસે નિસિન્નસ્સ.
Terasame ucce āsaneti antamaso bhūmippadesepi unnatappadese nisinnassa.
૭૦. ઠિતસિક્ખાપદવણ્ણના
70. Ṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ચુદ્દસમે ન ઠિતો નિસિન્નસ્સાતિ સચે થેરસ્સ ઉપટ્ઠાનં ગન્ત્વા ઠિતં દહરં આસને નિસિન્નો મહાથેરો પઞ્હં પુચ્છતિ, ન કથેતબ્બં. ગારવેન પન થેરં ‘‘ઉટ્ઠહિત્વા પુચ્છા’’તિ વત્તું ન સક્કા, તસ્મા ‘‘પસ્સે ઠિતસ્સ ભિક્ખુનો કથેસ્સામી’’તિ કથેતું વટ્ટતિ.
Cuddasame na ṭhito nisinnassāti sace therassa upaṭṭhānaṃ gantvā ṭhitaṃ daharaṃ āsane nisinno mahāthero pañhaṃ pucchati, na kathetabbaṃ. Gāravena pana theraṃ ‘‘uṭṭhahitvā pucchā’’ti vattuṃ na sakkā, tasmā ‘‘passe ṭhitassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetuṃ vaṭṭati.
૭૧. પચ્છતોગમનસિક્ખાપદવણ્ણના
71. Pacchatogamanasikkhāpadavaṇṇanā
પન્નરસમે સચે પુરતો ગચ્છન્તો પઞ્હં પુચ્છતિ, તસ્સ તં અકથેત્વા ‘‘પચ્છિમસ્સ ભિક્ખુનો કથેસ્સામી’’તિ કથેતબ્બં. સદ્ધિં ઉગ્ગહિતધમ્મં પન સજ્ઝાયિતું, સમધુરેન વા ગચ્છન્તસ્સ કથેતું વટ્ટતિ.
Pannarasame sace purato gacchanto pañhaṃ pucchati, tassa taṃ akathetvā ‘‘pacchimassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetabbaṃ. Saddhiṃ uggahitadhammaṃ pana sajjhāyituṃ, samadhurena vā gacchantassa kathetuṃ vaṭṭati.
૭૨. ઉપ્પથેનગમનસિક્ખાપદવણ્ણના
72. Uppathenagamanasikkhāpadavaṇṇanā
સોળસમે ન ઉપ્પથેનાતિ એત્થ સચે દ્વેપિ સકટમગ્ગસ્મિં એકેકચક્કપથેન વા ઉપ્પથેન વા સમધુરં ગચ્છન્તિ, વટ્ટતિ.
Soḷasame na uppathenāti ettha sace dvepi sakaṭamaggasmiṃ ekekacakkapathena vā uppathena vā samadhuraṃ gacchanti, vaṭṭati.
૭૩. ઠિતોઉચ્ચારસિક્ખાપદવણ્ણના
73. Ṭhitouccārasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તરસમે ‘‘અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ અનાપત્તિયં સચે પટિચ્છન્નટ્ઠાનં ગચ્છન્તસ્સ સહસા ઉચ્ચારો વા પસ્સાવો વા નિક્ખમતિ, અસઞ્ચિચ્ચ કતો નામ હોતિ.
Sattarasame ‘‘asañciccā’’ti anāpattiyaṃ sace paṭicchannaṭṭhānaṃ gacchantassa sahasā uccāro vā passāvo vā nikkhamati, asañcicca kato nāma hoti.
૭૪. હરિતેઉચ્ચારસિક્ખાપદવણ્ણના
74. Hariteuccārasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠારસમે યમ્પિ જીવમાનરુક્ખસ્સ મૂલં પથવિયં દિસ્સમાનં ગચ્છતિ, સાખા વા ભૂમિલગ્ગા ગચ્છતિ, સબ્બં હરિતસઙ્ખાતમેવ. ખન્ધે નિસીદિત્વા પન અપ્પહરિતટ્ઠાને પાતેતું વટ્ટતિ. સચે અપ્પહરિતટ્ઠાનં ઓલોકેન્તસ્સેવ સહસા નિક્ખમતિ, ગિલાનટ્ઠાને ઠિતો હોતિ, ‘‘અપ્પહરિતે કતો હરિતં ઓત્થરતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૫૨) ઇદમેત્થ અનાપત્તિયં અધિકં. તત્થ સચેપિ અપ્પહરિતં અલભન્તેન તિણણ્ડુપકં વા પલલણ્ડુપકં વા ઠપેત્વા કતો પચ્છા હરિતં ઓત્થરતિ, વટ્ટતિયેવ. ખેળેન ચેત્થ સિઙ્ઘાણિકાપિ સઙ્ગહિતા.
Aṭṭhārasame yampi jīvamānarukkhassa mūlaṃ pathaviyaṃ dissamānaṃ gacchati, sākhā vā bhūmilaggā gacchati, sabbaṃ haritasaṅkhātameva. Khandhe nisīditvā pana appaharitaṭṭhāne pātetuṃ vaṭṭati. Sace appaharitaṭṭhānaṃ olokentasseva sahasā nikkhamati, gilānaṭṭhāne ṭhito hoti, ‘‘appaharite kato haritaṃ ottharatī’’ti (pāci. 652) idamettha anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha sacepi appaharitaṃ alabhantena tiṇaṇḍupakaṃ vā palalaṇḍupakaṃ vā ṭhapetvā kato pacchā haritaṃ ottharati, vaṭṭatiyeva. Kheḷena cettha siṅghāṇikāpi saṅgahitā.
૭૫. ઉદકેઉચ્ચારસિક્ખાપદવણ્ણના
75. Udakeuccārasikkhāpadavaṇṇanā
એકૂનવીસતિમે ન ઉદકેતિ એતં પરિભોગઉદકમેવ સન્ધાય વુત્તં, વચ્ચકુટિસમુદ્દાદિઉદકેસુ પન અપરિભોગેસુ અનાપત્તિ. દેવે વસ્સન્તે સમન્તતો ઉદકોઘે જાતે અનુદકટ્ઠાનં અલભન્તેન ઉદકે કાતું વટ્ટતિ, ઇધાપિ ‘‘થલે કતો ઉદકં ઓત્થરતી’’તિ (પાચિ॰ ૬૫૪) ઇદં અનાપત્તિયં અધિકં, સેસં સબ્બસિક્ખાપદેસુ ઉત્તાનમેવ.
Ekūnavīsatime na udaketi etaṃ paribhogaudakameva sandhāya vuttaṃ, vaccakuṭisamuddādiudakesu pana aparibhogesu anāpatti. Deve vassante samantato udakoghe jāte anudakaṭṭhānaṃ alabhantena udake kātuṃ vaṭṭati, idhāpi ‘‘thale kato udakaṃ ottharatī’’ti (pāci. 654) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ, sesaṃ sabbasikkhāpadesu uttānameva.
સમુટ્ઠાનાદિદીપનત્થાય પનેત્થ ઇદં પકિણ્ણકં – ઉજ્જગ્ઘિકઉચ્ચાસદ્દપ્પટિસંયુત્તાનિ ચત્તારિ, સકબળેન મુખેન બ્યાહરણં એકં, છમાનીચાસનનિસિન્નઠિતપચ્છતોગમનઉપ્પથગમનપ્પટિસંયુત્તાનિ પઞ્ચાતિ ઇમાનિ દસ સિક્ખાપદાનિ સમનુભાસનસમુટ્ઠાનાનિ, એકેકમેત્થ કિરિયં, સઞ્ઞાવિમોક્ખં, સચિત્તકં, લોકવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, અકુસલચિત્તં, દુક્ખવેદનં. સૂપોદનવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદં થેય્યસત્થસમુટ્ઠાનં, કિરિયં, સઞ્ઞાવિમોક્ખં, સચિત્તકં, લોકવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, અકુસલચિત્તં, દુક્ખવેદનં. છત્તપાણિદણ્ડપાણિસત્થપાણિઆવુધપાણિપાદુકાઉપાહનયાનસયનપલ્લત્થિકવેઠિતઓગુણ્ઠિતનામકાનિ એકાદસ ધમ્મદેસનાસમુટ્ઠાનાનિ, કિરિયાકિરિયાનિ, સઞ્ઞાવિમોક્ખાનિ, સચિત્તકાનિ, લોકવજ્જાનિ, વચીકમ્માનિ, અકુસલચિત્તાનિ, દુક્ખવેદનાનિ. સેસાનિ તેપણ્ણાસ પઠમપારાજિકસમઉટ્ઠાનાદિભેદાનીતિ.
Samuṭṭhānādidīpanatthāya panettha idaṃ pakiṇṇakaṃ – ujjagghikauccāsaddappaṭisaṃyuttāni cattāri, sakabaḷena mukhena byāharaṇaṃ ekaṃ, chamānīcāsananisinnaṭhitapacchatogamanauppathagamanappaṭisaṃyuttāni pañcāti imāni dasa sikkhāpadāni samanubhāsanasamuṭṭhānāni, ekekamettha kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Sūpodanaviññattisikkhāpadaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Chattapāṇidaṇḍapāṇisatthapāṇiāvudhapāṇipādukāupāhanayānasayanapallatthikaveṭhitaoguṇṭhitanāmakāni ekādasa dhammadesanāsamuṭṭhānāni, kiriyākiriyāni, saññāvimokkhāni, sacittakāni, lokavajjāni, vacīkammāni, akusalacittāni, dukkhavedanāni. Sesāni tepaṇṇāsa paṭhamapārājikasamauṭṭhānādibhedānīti.
એકૂનવીસતિધમ્મદેસનાપટિસંયુત્તસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ekūnavīsatidhammadesanāpaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
કઙ્ખાવિતરણિયા પાતિમોક્ખવણ્ણનાય
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
સેખિયવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sekhiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
અધિકરણસમથવણ્ણના
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā
અધિકરણસમથેસુ સત્તાતિ તેસં ગણનપરિચ્છેદો. અધિકરણાનિ સમેન્તિ વૂપસમેન્તીતિ અધિકરણસમથા. ઉદ્દેસં આગચ્છન્તીતિ આપત્તાધિકરણસઙ્ખાતાસુ ચ અવસેસાધિકરણત્તયપચ્ચયાસુ ચ આપત્તીસુ પરિસુદ્ધભાવં પુચ્છનત્થં ઉદ્દિસિતબ્બતં આગચ્છન્તિ. ઉપ્પન્નુપ્પન્નાનન્તિ ઉપ્પન્નાનં ઉપ્પન્નાનં. અધિકરણાનન્તિ વિવાદાધિકરણં અનુવાદાધિકરણં આપત્તાધિકરણં કિચ્ચાધિકરણન્તિ ઇમેસં ચતુન્નં. સમથાય વૂપસમાયાતિ સમનત્થઞ્ચેવ વૂપસમનત્થઞ્ચ સમ્મુખાવિનયો દાતબ્બો…પે॰… તિણવત્થારકોતિ ઇમે સત્ત સમથા દાતબ્બા. તત્રાયં વિનિચ્છયો – અધિકરણેસુ તાવ ‘‘ધમ્મો’’તિ વા, ‘‘અધમ્મો’’તિ વા અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ વિવદન્તાનં ભિક્ખૂનં યો વિવાદો, ઇદં વિવાદાધિકરણં નામ. સીલવિપત્તિયા વા આચારદિટ્ઠિઆજીવવિપત્તિયા વા અનુવદન્તાનં યો અનુવાદો ઉપવદના ચેવ ચોદના ચ, ઇદં અનુવાદાધિકરણં નામ. માતિકાય આગતા પઞ્ચ, વિભઙ્ગે દ્વેતિ સત્તપિ આપત્તિક્ખન્ધા આપત્તાધિકરણં , નામ. યં સઙ્ઘસ્સ અપલોકનાદીનં ચતુન્નં કમ્માનં કરણં, ઇદં કિચ્ચાધિકરણં નામ.
Adhikaraṇasamathesu sattāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti adhikaraṇasamathā. Uddesaṃ āgacchantīti āpattādhikaraṇasaṅkhātāsu ca avasesādhikaraṇattayapaccayāsu ca āpattīsu parisuddhabhāvaṃ pucchanatthaṃ uddisitabbataṃ āgacchanti. Uppannuppannānanti uppannānaṃ uppannānaṃ. Adhikaraṇānanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti imesaṃ catunnaṃ. Samathāya vūpasamāyāti samanatthañceva vūpasamanatthañca sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārakoti ime satta samathā dātabbā. Tatrāyaṃ vinicchayo – adhikaraṇesu tāva ‘‘dhammo’’ti vā, ‘‘adhammo’’ti vā aṭṭhārasahi vatthūhi vivadantānaṃ bhikkhūnaṃ yo vivādo, idaṃ vivādādhikaraṇaṃ nāma. Sīlavipattiyā vā ācāradiṭṭhiājīvavipattiyā vā anuvadantānaṃ yo anuvādo upavadanā ceva codanā ca, idaṃ anuvādādhikaraṇaṃ nāma. Mātikāya āgatā pañca, vibhaṅge dveti sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, nāma. Yaṃ saṅghassa apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ karaṇaṃ, idaṃ kiccādhikaraṇaṃ nāma.
તત્થ વિવાદાધિકરણં (ચૂળવ॰ ૨૨૮) દ્વીહિ સમથેહિ સમ્મતિ સમ્મુખાવિનયેન ચ યેભુય્યસિકાય ચ, સમ્મુખાવિનયેનેવ સમ્મમાનં યસ્મિં વિહારે ઉપ્પન્નં, તસ્મિંયેવ વા, અઞ્ઞત્થ વૂપસમેતું ગચ્છન્તાનં અન્તરામગ્ગે વા, યત્થ ગન્ત્વા સઙ્ઘસ્સ નિય્યાતિતં, તત્થ સઙ્ઘેન વા વૂપસમેતું અસક્કોન્તે તત્થેવ ઉબ્બાહિકાય સમ્મતપુગ્ગલેહિ વા વિનિચ્છિતં સમ્મતિ, એવં સમ્મમાને ચ પન તસ્મિં યા સઙ્ઘસમ્મુખતા ધમ્મસમ્મુખતા વિનયસમ્મુખતા પુગ્ગલસમ્મુખતા અયં સમ્મુખાવિનયો નામ. તત્થ ચ કારકસઙ્ઘસ્સ સઙ્ઘસામગ્ગિવસેન સમ્મુખીભાવો સઙ્ઘસમ્મુખતા, સમેતબ્બસ્સ વત્થુનો ભૂતતા ધમ્મસમ્મુખતા, યથા તં સમેતબ્બં, તથેવસ્સ સમનં વિનયસમ્મુખતા, યો ચ વિવદતિ, યેન ચ વિવદતિ, તેસં ઉભિન્નં અત્થપચ્ચત્થિકાનં સમ્મુખીભાવો પુગ્ગલસમ્મુખતા. ઉબ્બાહિકાય વૂપસમને પનેત્થ સઙ્ઘસમ્મુખતા પરિહાયતિ, એવં તાવ સમ્મુખાવિનયેનેવ સમ્મતિ.
Tattha vivādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 228) dvīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca, sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yasmiṃ vihāre uppannaṃ, tasmiṃyeva vā, aññattha vūpasametuṃ gacchantānaṃ antarāmagge vā, yattha gantvā saṅghassa niyyātitaṃ, tattha saṅghena vā vūpasametuṃ asakkonte tattheva ubbāhikāya sammatapuggalehi vā vinicchitaṃ sammati, evaṃ sammamāne ca pana tasmiṃ yā saṅghasammukhatā dhammasammukhatā vinayasammukhatā puggalasammukhatā ayaṃ sammukhāvinayo nāma. Tattha ca kārakasaṅghassa saṅghasāmaggivasena sammukhībhāvo saṅghasammukhatā, sametabbassa vatthuno bhūtatā dhammasammukhatā, yathā taṃ sametabbaṃ, tathevassa samanaṃ vinayasammukhatā, yo ca vivadati, yena ca vivadati, tesaṃ ubhinnaṃ atthapaccatthikānaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā. Ubbāhikāya vūpasamane panettha saṅghasammukhatā parihāyati, evaṃ tāva sammukhāvinayeneva sammati.
સચે પનેવમ્પિ ન સમ્મતિ, અથ નં ઉબ્બાહિકાય સમ્મતા ભિક્ખૂ ‘‘ન મયં સક્કોમ વૂપસમેતુ’’ન્તિ સઙ્ઘસ્સેવ નિય્યાતેન્તિ, તતો સઙ્ઘો પઞ્ચઙ્ગસમન્નાગતં ભિક્ખું સલાકગ્ગાહાપકં સમ્મન્નિત્વા તેન ગુળ્હકવિવટ્ટકસકણ્ણજપ્પકેસુ તીસુ સલાકગ્ગાહેસુ અઞ્ઞતરવસેન સલાકં ગાહેત્વા સન્નિપતિતપરિસાય ધમ્મવાદીનં યેભુય્યતાય યથા તે ધમ્મવાદિનો વદન્તિ, એવં વૂપસન્તં અધિકરણં સમ્મુખાવિનયેન ચ યેભુય્યસિકાય ચ વૂપસન્તં હોતિ. તત્થ સમ્મુખાવિનયો વુત્તનયો એવ, યં પન યેભુય્યસિકકમ્મસ્સ કરણં. અયં યેભુય્યસિકા નામ, એવં વિવાદાધિકરણં દ્વીહિ સમથેહિ સમ્મતિ.
Sace panevampi na sammati, atha naṃ ubbāhikāya sammatā bhikkhū ‘‘na mayaṃ sakkoma vūpasametu’’nti saṅghasseva niyyātenti, tato saṅgho pañcaṅgasamannāgataṃ bhikkhuṃ salākaggāhāpakaṃ sammannitvā tena guḷhakavivaṭṭakasakaṇṇajappakesu tīsu salākaggāhesu aññataravasena salākaṃ gāhetvā sannipatitaparisāya dhammavādīnaṃ yebhuyyatāya yathā te dhammavādino vadanti, evaṃ vūpasantaṃ adhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca vūpasantaṃ hoti. Tattha sammukhāvinayo vuttanayo eva, yaṃ pana yebhuyyasikakammassa karaṇaṃ. Ayaṃ yebhuyyasikā nāma, evaṃ vivādādhikaraṇaṃ dvīhi samathehi sammati.
અનુવાદાધિકરણં (ચૂળવ॰ ૨૩૬) ચતૂહિ સમથેહિ સમ્મતિ સમ્મુખાવિનયેન ચ સતિવિનયેન ચ અમૂળ્હવિનયેન ચ તસ્સપાપિયસિકાય ચ. સમ્મુખાવિનયેનેવ સમ્મમાનં યો ચ અનુવદતિ, યઞ્ચ અનુવદતિ, તેસં વચનં સુત્વા સચે કાચિ આપત્તિ નત્થિ, ઉભો ખમાપેત્વા, સચે અત્થિ, ‘‘અયં નામેત્થ આપત્તી’’તિ એવં વિનિચ્છિતં વૂપસમ્મતિ, તત્થ સમ્મુખાવિનયલક્ખણં વુત્તનયમેવ. યદા પન ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો અમૂલિકાય સીલવિપત્તિયા અનુદ્ધંસિતસ્સ સતિવિનયં યાચમાનસ્સ સઙ્ઘો ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન સતિવિનયં દેતિ, તદા સમ્મુખાવિનયેન ચ સતિવિનયેન ચ વૂપસન્તં હોતિ, દિન્ને પન સતિવિનયે પુન તસ્મિં પુગ્ગલે કસ્સચિ અનુવાદો ન રુહતિ. યદા ઉમ્મત્તકો ભિક્ખુ ઉમ્માદવસેન ગતે અસ્સામણકે અજ્ઝાચારે ‘‘સરતાયસ્મા એવરૂપિં આપત્તિ’’ન્તિ ભિક્ખૂહિ ચોદિયમાનો ‘‘ઉમ્મત્તકેન મે, આવુસો, એતં કતં, નાહં તં સરામી’’તિ ભણન્તોપિ ભિક્ખૂહિ ચોદિયમાનોવ પુન અચોદનત્થાય અમૂળ્હવિનયં યાચતિ, સઙ્ઘો ચસ્સ ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન અમૂળ્હવિનયં દેતિ. તદા સમ્મુખાવિનયેન ચ અમૂળ્હવિનયેન ચ વૂપસન્તં હોતિ, દિન્ને પન અમૂળ્હવિનયે પુન તસ્મિં પુગ્ગલે કસ્સચિ તપ્પચ્ચયા અનુવાદો ન રુહતિ.
Anuvādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 236) catūhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca sativinayena ca amūḷhavinayena ca tassapāpiyasikāya ca. Sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yo ca anuvadati, yañca anuvadati, tesaṃ vacanaṃ sutvā sace kāci āpatti natthi, ubho khamāpetvā, sace atthi, ‘‘ayaṃ nāmettha āpattī’’ti evaṃ vinicchitaṃ vūpasammati, tattha sammukhāvinayalakkhaṇaṃ vuttanayameva. Yadā pana khīṇāsavassa bhikkhuno amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsitassa sativinayaṃ yācamānassa saṅgho ñatticatutthena kammena sativinayaṃ deti, tadā sammukhāvinayena ca sativinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana sativinaye puna tasmiṃ puggale kassaci anuvādo na ruhati. Yadā ummattako bhikkhu ummādavasena gate assāmaṇake ajjhācāre ‘‘saratāyasmā evarūpiṃ āpatti’’nti bhikkhūhi codiyamāno ‘‘ummattakena me, āvuso, etaṃ kataṃ, nāhaṃ taṃ sarāmī’’ti bhaṇantopi bhikkhūhi codiyamānova puna acodanatthāya amūḷhavinayaṃ yācati, saṅgho cassa ñatticatutthena kammena amūḷhavinayaṃ deti. Tadā sammukhāvinayena ca amūḷhavinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana amūḷhavinaye puna tasmiṃ puggale kassaci tappaccayā anuvādo na ruhati.
યદા પન પારાજિકેન વા પારાજિકસામન્તેન વા ચોદિયમાનસ્સ અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરતો પાપુસ્સન્નતાય પાપિયસ્સ પુગ્ગલસ્સ ‘‘સચાયં અચ્છિન્નમૂલો ભવિસ્સતિ, સમ્મા વત્તિત્વા ઓસારણં લભિસ્સતિ, સચે છિન્નમૂલો, સયમેવસ્સ નાસના ભવિસ્સતી’’તિ મઞ્ઞમાનો સઙ્ઘો ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન તસ્સપાપિયસિકં કમ્મં કરોતિ, તદા સમ્મુખાવિનયેન ચ તસ્સપાપિયસિકાય ચ વૂપસન્તં હોતિ, એવં અનુવાદાધિકરણં ચતૂહિ સમથેહિ સમ્મતિ.
Yadā pana pārājikena vā pārājikasāmantena vā codiyamānassa aññenaññaṃ paṭicarato pāpussannatāya pāpiyassa puggalassa ‘‘sacāyaṃ acchinnamūlo bhavissati, sammā vattitvā osāraṇaṃ labhissati, sace chinnamūlo, sayamevassa nāsanā bhavissatī’’ti maññamāno saṅgho ñatticatutthena kammena tassapāpiyasikaṃ kammaṃ karoti, tadā sammukhāvinayena ca tassapāpiyasikāya ca vūpasantaṃ hoti, evaṃ anuvādādhikaraṇaṃ catūhi samathehi sammati.
આપત્તાધિકરણં (ચૂળવ॰ ૨૩૯) તીહિ સમથેહિ સમ્મતિ સમ્મુખાવિનયેન ચ પટિઞ્ઞાતકરણેન ચ તિણવત્થારકેન ચ. તસ્સ સમ્મુખાવિનયેનેવ વૂપસમો નત્થિ, યદા પન એકસ્સ વા ભિક્ખુનો, નિસ્સગ્ગિયવણ્ણનાયં વુત્તનયેન સઙ્ઘગણમજ્ઝેસુ વા ભિક્ખુ લહુકં આપત્તિં દેસેતિ, તદા આપત્તાધિકરણં સમ્મુખાવિનયેન ચ પટિઞ્ઞાતકરણેન ચ વૂપસમ્મતિ. તત્થ સમ્મુખાવિનયે તાવ યો ચ દેસેતિ, યસ્સ ચ દેસેતિ, તેસં સમ્મુખીભાવો પુગ્ગલસમ્મુખતા, સેસં વુત્તનયમેવ. પુગ્ગલસ્સ ચ ગણસ્સ ચ દેસનાકાલે સઙ્ઘસમ્મુખતા પરિહાયતિ.
Āpattādhikaraṇaṃ (cūḷava. 239) tīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca tiṇavatthārakena ca. Tassa sammukhāvinayeneva vūpasamo natthi, yadā pana ekassa vā bhikkhuno, nissaggiyavaṇṇanāyaṃ vuttanayena saṅghagaṇamajjhesu vā bhikkhu lahukaṃ āpattiṃ deseti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca vūpasammati. Tattha sammukhāvinaye tāva yo ca deseti, yassa ca deseti, tesaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā, sesaṃ vuttanayameva. Puggalassa ca gaṇassa ca desanākāle saṅghasammukhatā parihāyati.
યા પનેત્થ ‘‘અહં, ભન્તે, ઇત્થન્નામં આપત્તિં આપન્નો’’તિ ચ, ‘‘પસ્સસી’’તિ, ‘‘આમ પસ્સામી’’તિ ચ પટિઞ્ઞા, તાય ‘‘આયતિં સંવરેય્યાસી’’તિ કરણં પટિઞ્ઞાતકરણં નામ. સઙ્ઘાદિસેસે પરિવાસાદિયાચના પટિઞ્ઞા, પરિવાસાદીનં દાનં પટિઞ્ઞાતકરણં નામ. દ્વેપક્ખજાતા પન ભણ્ડનકારકા ભિક્ખૂ બહું અસ્સામણકં અજ્ઝાચારં ચરિત્વા પુન લજ્જિધમ્મે ઉપ્પન્ને ‘‘સચે મયં ઇમાહિ આપત્તીહિ અઞ્ઞમઞ્ઞં કરિસ્સામ, સિયાપિ તં અધિકરણં કક્ખળત્થાય વાળત્થાય સંવત્તેય્યા’’તિ અઞ્ઞમઞ્ઞં આપત્તિયા કારાપને દોસં દિસ્વા યદા તિણવત્થારકકમ્મં કરોન્તિ, તદા આપત્તાધિકરણં સમ્મુખાવિનયેન ચ તિણવત્થારકેન ચ સમ્મતિ. તત્ર હિ યત્તકા હત્થપાસૂપગતા ‘‘ન મેતં ખમતી’’તિ એવં દિટ્ઠાવિકમ્મં અકત્વા નિદ્દમ્પિ ઓક્કમન્તા હોન્તિ, સબ્બેસં ઠપેત્વા થુલ્લવજ્જઞ્ચ ગિહિપ્પટિસંયુત્તઞ્ચ સબ્બાપત્તિયો વુટ્ઠહન્તિ, એવં આપત્તાધિકરણં તીહિ સમથેહિ સમ્મતિ.
Yā panettha ‘‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno’’ti ca, ‘‘passasī’’ti, ‘‘āma passāmī’’ti ca paṭiññā, tāya ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti karaṇaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Saṅghādisese parivāsādiyācanā paṭiññā, parivāsādīnaṃ dānaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Dvepakkhajātā pana bhaṇḍanakārakā bhikkhū bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhācāraṃ caritvā puna lajjidhamme uppanne ‘‘sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ karissāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷatthāya vāḷatthāya saṃvatteyyā’’ti aññamaññaṃ āpattiyā kārāpane dosaṃ disvā yadā tiṇavatthārakakammaṃ karonti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca sammati. Tatra hi yattakā hatthapāsūpagatā ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ diṭṭhāvikammaṃ akatvā niddampi okkamantā honti, sabbesaṃ ṭhapetvā thullavajjañca gihippaṭisaṃyuttañca sabbāpattiyo vuṭṭhahanti, evaṃ āpattādhikaraṇaṃ tīhi samathehi sammati.
કિચ્ચાધિકરણં (ચૂળવ॰ ૨૪૨) એકેન સમથેન સમ્મતિ સમ્મુખાવિનયેનેવ. ઇતિ ઇમાનિ ચત્તારિ અધિકરણાનિ યથાનુરૂપં ઇમેહિ સત્તહિ સમથેહિ સમ્મન્તિ, તેન વુત્તં ‘‘ઉપ્પન્નુપ્પન્નાનં અધિકરણાનં સમથાય વૂપસમાય સમ્મુખાવિનયો દાતબ્બો…પે॰… તિણવત્થારકો’’તિ. અયમેત્થ વિનિચ્છયનયો, વિત્થારો પન સમથક્ખન્ધકે આગતોયેવ, વિનિચ્છયોપિસ્સ સમન્તપાસાદિકાયં વુત્તો.
Kiccādhikaraṇaṃ (cūḷava. 242) ekena samathena sammati sammukhāvinayeneva. Iti imāni cattāri adhikaraṇāni yathānurūpaṃ imehi sattahi samathehi sammanti, tena vuttaṃ ‘‘uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako’’ti. Ayamettha vinicchayanayo, vitthāro pana samathakkhandhake āgatoyeva, vinicchayopissa samantapāsādikāyaṃ vutto.
તત્થાયસ્મન્તે પુચ્છામિ, કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધાતિ તેસુ સત્તસુ અધિકરણસમથેસુ કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા, નત્થિ વો કિઞ્ચિ સમથેહિ વૂપસમેતબ્બન્તિ પુચ્છામિ, એતેન સબ્બાપત્તીહિ પરિસુદ્ધભાવો પુચ્છિતો હોતિ.
Tatthāyasmante pucchāmi, kaccittha parisuddhāti tesu sattasu adhikaraṇasamathesu kaccittha parisuddhā, natthi vo kiñci samathehi vūpasametabbanti pucchāmi, etena sabbāpattīhi parisuddhabhāvo pucchito hoti.
ઉદ્દિટ્ઠં ખો આયસ્મન્તો નિદાનન્તિઆદિ નિગમનવચનં. તત્થ એત્તકન્તિ એત્તકં સિક્ખાપદં. સુત્તાગતન્તિ સુત્તે પાતિમોક્ખે આગતં. સુત્તપરિયાપન્નન્તિ તત્થેવ અન્તોગધં. અન્વદ્ધમાસં ઉદ્દેસં આગચ્છતીતિ અદ્ધમાસે અદ્ધમાસે ઉપોસથવસેન ઉદ્દિસિતબ્બતં આગચ્છતિ. સમગ્ગેહીતિ કાયસામગ્ગિવસેન સમગ્ગેહિ. સમ્મોદમાનેહીતિ ચિત્તસામગ્ગિવસેન એકજ્ઝાસયતાય સુટ્ઠુ મોદમાનેહિ. અવિવદમાનેહીતિ અટ્ઠારસસુ વિવાદવત્થૂસુ અઞ્ઞતરવસેનાપિ અવિવદમાનેહિ. સિક્ખિતબ્બન્તિ તં તં સિક્ખાપદં અવીતિક્કમન્તેહિ અધિસીલસિક્ખા સમ્પાદેતબ્બા. અન્તરન્તરા પન યં ન વુત્તં, તં સબ્બં પુરિમે પુરિમે સિક્ખાપદે વુત્તત્તા ચેવ ઉત્તાનત્થત્તા ચાતિ.
Uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānantiādi nigamanavacanaṃ. Tattha ettakanti ettakaṃ sikkhāpadaṃ. Suttāgatanti sutte pātimokkhe āgataṃ. Suttapariyāpannanti tattheva antogadhaṃ. Anvaddhamāsaṃ uddesaṃ āgacchatīti addhamāse addhamāse uposathavasena uddisitabbataṃ āgacchati. Samaggehīti kāyasāmaggivasena samaggehi. Sammodamānehīti cittasāmaggivasena ekajjhāsayatāya suṭṭhu modamānehi. Avivadamānehīti aṭṭhārasasu vivādavatthūsu aññataravasenāpi avivadamānehi. Sikkhitabbanti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ avītikkamantehi adhisīlasikkhā sampādetabbā. Antarantarā pana yaṃ na vuttaṃ, taṃ sabbaṃ purime purime sikkhāpade vuttattā ceva uttānatthattā cāti.
અધિકરણસમથવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā niṭṭhitā.
કઙ્ખાવિતરણિયા પાતિમોક્ખવણ્ણનાય
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ભિક્ખુપાતિમોક્ખવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bhikkhupātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.