Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౨. సేలసుత్తం
2. Selasuttaṃ
౩౯౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా అఙ్గుత్తరాపేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం అడ్ఢతేళసేహి భిక్ఖుసతేహి యేన ఆపణం నామ అఙ్గుత్తరాపానం నిగమో తదవసరి. అస్సోసి ఖో కేణియో జటిలో – ‘‘సమణో ఖలు, భో, గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో అఙ్గుత్తరాపేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం అడ్ఢతేళసేహి భిక్ఖుసతేహి ఆపణం అనుప్పత్తో. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవాతి. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేతి. సో ధమ్మం దేసేతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం, కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేతి. సాధు ఖో పన తథారూపానం అరహతం దస్సనం హోతీ’’’తి.
396. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.
అథ ఖో కేణియో జటిలో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో కేణియం జటిలం భగవా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి . అథ ఖో కేణియో జటిలో భగవతా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సితో సమాదపితో సముత్తేజితో సమ్పహంసితో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అధివాసేతు మే భవం గోతమో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేనా’’తి. ఏవం వుత్తే, భగవా కేణియం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘మహా ఖో, కేణియ, భిక్ఖుసఙ్ఘో అడ్ఢతేళసాని భిక్ఖుసతాని, త్వఞ్చ బ్రాహ్మణేసు అభిప్పసన్నో’’తి. దుతియమ్పి ఖో కేణియో జటిలో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కిఞ్చాపి ఖో, భో గోతమ, మహా భిక్ఖుసఙ్ఘో అడ్ఢతేళసాని భిక్ఖుసతాని, అహఞ్చ బ్రాహ్మణేసు అభిప్పసన్నో; అధివాసేతు మే భవం గోతమో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేనా’’తి. దుతియమ్పి ఖో భగవా కేణియం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘మహా ఖో, కేణియ, భిక్ఖుసఙ్ఘో అడ్ఢతేళసాని భిక్ఖుసతాని, త్వఞ్చ బ్రాహ్మణేసు అభిప్పసన్నో’’తి. తతియమ్పి ఖో కేణియో జటిలో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కిఞ్చాపి ఖో, భో గోతమ, మహా భిక్ఖుసఙ్ఘో అడ్ఢతేళసాని భిక్ఖుసతాని, అహఞ్చ బ్రాహ్మణేసు అభిప్పసన్నో; అధివాసేతు మే భవం గోతమో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేనా’’తి . అధివాసేసి భగవా తుణ్హీభావేన. అథ ఖో కేణియో జటిలో భగవతో అధివాసనం విదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా యేన సకో అస్సమో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా మిత్తామచ్చే ఞాతిసాలోహితే ఆమన్తేసి – ‘‘సుణన్తు మే భోన్తో, మిత్తామచ్చా ఞాతిసాలోహితా; సమణో మే గోతమో నిమన్తితో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేన. యేన మే కాయవేయ్యావటికం 1 కరేయ్యాథా’’తి. ‘‘ఏవం, భో’’తి ఖో కేణియస్స జటిలస్స మిత్తామచ్చా ఞాతిసాలోహితా కేణియస్స జటిలస్స పటిస్సుత్వా అప్పేకచ్చే ఉద్ధనాని ఖణన్తి, అప్పేకచ్చే కట్ఠాని ఫాలేన్తి, అప్పేకచ్చే భాజనాని ధోవన్తి, అప్పేకచ్చే ఉదకమణికం పతిట్ఠాపేన్తి, అప్పేకచ్చే ఆసనాని పఞ్ఞపేన్తి. కేణియో పన జటిలో సామంయేవ మణ్డలమాలం పటియాదేతి.
Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi . Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti. Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti. Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto, mittāmaccā ñātisālohitā; samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ 2 kareyyāthā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho keṇiyassa jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññapenti. Keṇiyo pana jaṭilo sāmaṃyeva maṇḍalamālaṃ paṭiyādeti.
౩౯౭. తేన ఖో పన సమయేన సేలో బ్రాహ్మణో ఆపణే పటివసతి తిణ్ణం వేదానం పారగూ సనిఘణ్డుకేటుభానం సాక్ఖరప్పభేదానం ఇతిహాసపఞ్చమానం , పదకో, వేయ్యాకరణో, లోకాయతమహాపురిసలక్ఖణేసు అనవయో, తీణి చ మాణవకసతాని మన్తే వాచేతి. తేన ఖో పన సమయేన కేణియో జటిలో సేలే బ్రాహ్మణే అభిప్పసన్నో హోతి. అథ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో తీహి మాణవకసతేహి పరివుతో జఙ్ఘావిహారం అనుచఙ్కమమానో అనువిచరమానో యేన కేణియస్స జటిలస్స అస్సమో తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో సేలో బ్రాహ్మణో కేణియస్స జటిలస్స అస్సమే అప్పేకచ్చే ఉద్ధనాని ఖణన్తే, అప్పేకచ్చే కట్ఠాని ఫాలేన్తే, అప్పేకచ్చే భాజనాని ధోవన్తే, అప్పేకచ్చే ఉదకమణికం పతిట్ఠాపేన్తే, అప్పేకచ్చే ఆసనాని పఞ్ఞపేన్తే, కేణియం పన జటిలం సామంయేవ మణ్డలమాలం పటియాదేన్తం. దిస్వాన కేణియం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘కిం ను భోతో కేణియస్స ఆవాహో వా భవిస్సతి వివాహో వా భవిస్సతి మహాయఞ్ఞో వా పచ్చుపట్ఠితో, రాజా వా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో నిమన్తితో స్వాతనాయ సద్ధిం బలకాయేనా’’తి? ‘‘న మే, భో సేల, ఆవాహో భవిస్సతి నపి వివాహో భవిస్సతి నపి రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో నిమన్తితో స్వాతనాయ సద్ధిం బలకాయేన; అపి చ ఖో మే మహాయఞ్ఞో పచ్చుపట్ఠితో. అత్థి, భో, సమణో గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో అఙ్గుత్తరాపేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం అడ్ఢతేళసేహి భిక్ఖుసతేహి ఆపణం అనుప్పత్తో. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. సో మే నిమన్తితో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేనా’’తి.
397. Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ , padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti. Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame appekacce uddhanāni khaṇante, appekacce kaṭṭhāni phālente, appekacce bhājanāni dhovante, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpente, appekacce āsanāni paññapente, keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaṃyeva maṇḍalamālaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati vivāho vā bhavissati mahāyañño vā paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyenā’’ti? ‘‘Na me, bho sela, āvāho bhavissati napi vivāho bhavissati napi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi, bho, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So me nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.
‘‘బుద్ధోతి – భో కేణియ, వదేసి’’?
‘‘Buddhoti – bho keṇiya, vadesi’’?
‘‘బుద్ధోతి – భో సేల, వదామి’’.
‘‘Buddhoti – bho sela, vadāmi’’.
‘‘బుద్ధోతి – భో కేణియ, వదేసి’’?
‘‘Buddhoti – bho keṇiya, vadesi’’?
‘‘బుద్ధోతి – భో సేల, వదామీ’’తి.
‘‘Buddhoti – bho sela, vadāmī’’ti.
౩౯౮. అథ ఖో సేలస్స బ్రాహ్మణస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఘోసోపి ఖో ఏసో దుల్లభో లోకస్మిం – యదిదం ‘బుద్ధో’తి 3. ఆగతాని ఖో పనమ్హాకం మన్తేసు ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణాని, యేహి సమన్నాగతస్స మహాపురిసస్స ద్వేయేవ గతియో భవన్తి అనఞ్ఞా. సచే అగారం అజ్ఝావసతి, రాజా హోతి చక్కవత్తీ ధమ్మికో ధమ్మరాజా చాతురన్తో విజితావీ జనపదత్థావరియప్పత్తో సత్తరతనసమన్నాగతో. తస్సిమాని సత్త రతనాని భవన్తి, సేయ్యథిదం – చక్కరతనం, హత్థిరతనం, అస్సరతనం, మణిరతనం, ఇత్థిరతనం, గహపతిరతనం, పరిణాయకరతనమేవ సత్తమం. పరోసహస్సం ఖో పనస్స పుత్తా భవన్తి సూరా వీరఙ్గరూపా పరసేనప్పమద్దనా. సో ఇమం పథవిం సాగరపరియన్తం అదణ్డేన అసత్థేన ధమ్మేన అభివిజియ అజ్ఝావసతి. సచే పన అగారస్మా అనగారియం పబ్బజతి, అరహం హోతి సమ్మాసమ్బుద్ధో లోకే వివట్టచ్ఛదో’’.
398. Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ – yadidaṃ ‘buddho’ti 4. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado’’.
‘‘కహం పన, భో కేణియ, ఏతరహి సో భవం గోతమో విహరతి అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో’’తి? ఏవం వుత్తే, కేణియో జటిలో దక్ఖిణం బాహుం పగ్గహేత్వా సేలం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘‘యేనేసా, భో సేల, నీలవనరాజీ’’తి. అథ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో తీహి మాణవకసతేహి సద్ధిం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. అథ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో తే మాణవకే ఆమన్తేసి – ‘‘అప్పసద్దా భోన్తో ఆగచ్ఛన్తు పదే పదం 5 నిక్ఖిపన్తా; దురాసదా 6 హి తే భగవన్తో సీహావ ఏకచరా. యదా చాహం, భో, సమణేన గోతమేన సద్ధిం మన్తేయ్యం, మా మే భోన్తో అన్తరన్తరా కథం ఓపాతేథ. కథాపరియోసానం మే భవన్తో ఆగమేన్తూ’’తి. అథ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సేలో బ్రాహ్మణో భగవతో కాయే ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణాని సమన్నేసి.
‘‘Kahaṃ pana, bho keṇiya, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? Evaṃ vutte, keṇiyo jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘yenesā, bho sela, nīlavanarājī’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi – ‘‘appasaddā bhonto āgacchantu pade padaṃ 7 nikkhipantā; durāsadā 8 hi te bhagavanto sīhāva ekacarā. Yadā cāhaṃ, bho, samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyaṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha. Kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentū’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi.
అద్దసా ఖో సేలో బ్రాహ్మణో భగవతో కాయే ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణాని, యేభుయ్యేన ఠపేత్వా ద్వే. ద్వీసు మహాపురిసలక్ఖణేసు కఙ్ఖతి విచికిచ్ఛతి నాధిముచ్చతి న సమ్పసీదతి – కోసోహితే చ వత్థగుయ్హే, పహూతజివ్హతాయ చ. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘పస్సతి ఖో మే అయం సేలో బ్రాహ్మణో ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణాని, యేభుయ్యేన ఠపేత్వా ద్వే. ద్వీసు మహాపురిసలక్ఖణేసు కఙ్ఖతి విచికిచ్ఛతి నాధిముచ్చతి న సమ్పసీదతి – కోసోహితే చ వత్థగుయ్హే, పహూతజివ్హతాయ చా’’తి. అథ ఖో భగవా తథారూపం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం అభిసఙ్ఖాసి, యథా అద్దస సేలో బ్రాహ్మణో భగవతో కోసోహితం వత్థగుయ్హం. అథ ఖో భగవా జివ్హం నిన్నామేత్వా ఉభోపి కణ్ణసోతాని అనుమసి పటిమసి; ఉభోపి నాసికసోతాని అనుమసి పటిమసి; కేవలమ్పి నలాటమణ్డలం జివ్హాయ ఛాదేసి. అథ ఖో సేలస్స బ్రాహ్మణస్స ఏతదహోసి – ‘‘సమన్నాగతో ఖో సమణో గోతమో ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణేహి పరిపుణ్ణేహి, నో అపరిపుణ్ణేహి; నో చ ఖో నం జానామి బుద్ధో వా నో వా. సుతం ఖో పన మేతం బ్రాహ్మణానం వుద్ధానం మహల్లకానం ఆచరియపాచరియానం భాసమానానం – ‘యే తే భవన్తి అరహన్తో సమ్మాసమ్బుద్ధా తే సకే వణ్ణే భఞ్ఞమానే అత్తానం పాతుకరోన్తీ’తి. యంనూనాహం సమణం గోతమం సమ్ముఖా సారుప్పాహి గాథాహి అభిత్థవేయ్య’’న్తి.
Addasā kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi; ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no aparipuṇṇehi; no ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti.
౩౯౯. అథ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో భగవన్తం సమ్ముఖా సారుప్పాహి గాథాహి అభిత్థవి –
399. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
‘‘పరిపుణ్ణకాయో సురుచి, సుజాతో చారుదస్సనో;
‘‘Paripuṇṇakāyo suruci, sujāto cārudassano;
‘‘నరస్స హి సుజాతస్స, యే భవన్తి వియఞ్జనా;
‘‘Narassa hi sujātassa, ye bhavanti viyañjanā;
సబ్బే తే తవ కాయస్మిం, మహాపురిసలక్ఖణా.
Sabbe te tava kāyasmiṃ, mahāpurisalakkhaṇā.
మజ్ఝే సమణసఙ్ఘస్స, ఆదిచ్చోవ విరోచసి.
Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.
‘‘కల్యాణదస్సనో భిక్ఖు, కఞ్చనసన్నిభత్తచో;
‘‘Kalyāṇadassano bhikkhu, kañcanasannibhattaco;
కిం తే సమణభావేన, ఏవం ఉత్తమవణ్ణినో.
Kiṃ te samaṇabhāvena, evaṃ uttamavaṇṇino.
‘‘రాజా అరహసి భవితుం, చక్కవత్తీ రథేసభో;
‘‘Rājā arahasi bhavituṃ, cakkavattī rathesabho;
రాజాభిరాజా మనుజిన్దో, రజ్జం కారేహి గోతమ’’.
Rājābhirājā manujindo, rajjaṃ kārehi gotama’’.
‘‘రాజాహమస్మి సేలాతి, ధమ్మరాజా అనుత్తరో;
‘‘Rājāhamasmi selāti, dhammarājā anuttaro;
ధమ్మేన చక్కం వత్తేమి, చక్కం అప్పటివత్తియం’’.
Dhammena cakkaṃ vattemi, cakkaṃ appaṭivattiyaṃ’’.
‘‘సమ్బుద్ధో పటిజానాసి, ధమ్మరాజా అనుత్తరో;
‘‘Sambuddho paṭijānāsi, dhammarājā anuttaro;
‘ధమ్మేన చక్కం వత్తేమి’, ఇతి భాససి గోతమ.
‘Dhammena cakkaṃ vattemi’, iti bhāsasi gotama.
‘‘కో ను సేనాపతి భోతో, సావకో సత్థురన్వయో;
‘‘Ko nu senāpati bhoto, sāvako satthuranvayo;
కో తే తమనువత్తేతి, ధమ్మచక్కం పవత్తితం’’.
Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaṃ pavattitaṃ’’.
‘‘మయా పవత్తితం చక్కం, (సేలాతి భగవా ధమ్మచక్కం అనుత్తరం;
‘‘Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā dhammacakkaṃ anuttaraṃ;
సారిపుత్తో అనువత్తేతి, అనుజాతో తథాగతం.
Sāriputto anuvatteti, anujāto tathāgataṃ.
‘‘అభిఞ్ఞేయ్యం అభిఞ్ఞాతం, భావేతబ్బఞ్చ భావితం;
‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
పహాతబ్బం పహీనం మే, తస్మా బుద్ధోస్మి బ్రాహ్మణ.
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.
‘‘వినయస్సు మయి కఙ్ఖం, అధిముచ్చస్సు బ్రాహ్మణ;
‘‘Vinayassu mayi kaṅkhaṃ, adhimuccassu brāhmaṇa;
దుల్లభం దస్సనం హోతి, సమ్బుద్ధానం అభిణ్హసో.
Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, sambuddhānaṃ abhiṇhaso.
‘‘యేసం వే దుల్లభో లోకే, పాతుభావో అభిణ్హసో;
‘‘Yesaṃ ve dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;
సోహం బ్రాహ్మణ సమ్బుద్ధో, సల్లకత్తో అనుత్తరో.
Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho, sallakatto anuttaro.
‘‘బ్రహ్మభూతో అతితులో, మారసేనప్పమద్దనో;
‘‘Brahmabhūto atitulo, mārasenappamaddano;
సబ్బామిత్తే వసీ కత్వా, మోదామి అకుతోభయో’’.
Sabbāmitte vasī katvā, modāmi akutobhayo’’.
‘‘ఇమం భోన్తో నిసామేథ, యథా భాసతి చక్ఖుమా;
‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yathā bhāsati cakkhumā;
సల్లకత్తో మహావీరో, సీహోవ నదతీ వనే.
Sallakatto mahāvīro, sīhova nadatī vane.
‘‘బ్రహ్మభూతం అతితులం, మారసేనప్పమద్దనం;
‘‘Brahmabhūtaṃ atitulaṃ, mārasenappamaddanaṃ;
కో దిస్వా నప్పసీదేయ్య, అపి కణ్హాభిజాతికో.
Ko disvā nappasīdeyya, api kaṇhābhijātiko.
‘‘యో మం ఇచ్ఛతి అన్వేతు, యో వా నిచ్ఛతి గచ్ఛతు;
‘‘Yo maṃ icchati anvetu, yo vā nicchati gacchatu;
ఇధాహం పబ్బజిస్సామి, వరపఞ్ఞస్స సన్తికే’’.
Idhāhaṃ pabbajissāmi, varapaññassa santike’’.
మయమ్పి పబ్బజిస్సామ, వరపఞ్ఞస్స సన్తికే’’.
Mayampi pabbajissāma, varapaññassa santike’’.
‘‘బ్రాహ్మణా తిసతా ఇమే, యాచన్తి పఞ్జలీకతా;
‘‘Brāhmaṇā tisatā ime, yācanti pañjalīkatā;
బ్రహ్మచరియం చరిస్సామ, భగవా తవ సన్తికే’’.
Brahmacariyaṃ carissāma, bhagavā tava santike’’.
‘‘స్వాక్ఖాతం బ్రహ్మచరియం, (సేలాతి భగవా సన్దిట్ఠికమకాలికం;
‘‘Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā sandiṭṭhikamakālikaṃ;
యత్థ అమోఘా పబ్బజ్జా, అప్పమత్తస్స సిక్ఖతో’’తి.
Yattha amoghā pabbajjā, appamattassa sikkhato’’ti.
అలత్థ ఖో సేలో బ్రాహ్మణో సపరిసో భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, అలత్థ ఉపసమ్పదం.
Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
౪౦౦. అథ ఖో కేణియో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన సకే అస్సమే పణీతం ఖాదనీయం భోజనీయం పటియాదాపేత్వా భగవతో కాలం ఆరోచాపేసి – ‘‘కాలో, భో గోతమ, నిట్ఠితం భత్త’’న్తి. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ యేన కేణియస్స జటిలస్స అస్సమో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేన. అథ ఖో కేణియో జటిలో బుద్ధప్పముఖం భిక్ఖుసఙ్ఘం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా సన్తప్పేసి, సమ్పవారేసి. అథ ఖో కేణియో జటిలో భగవన్తం భుత్తావిం ఓనీతపత్తపాణిం అఞ్ఞతరం నీచం ఆసనం గహేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో కేణియం జటిలం భగవా ఇమాహి గాథాహి అనుమోది –
400. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –
‘‘అగ్గిహుత్తముఖా యఞ్ఞా, సావిత్తీ ఛన్దసో ముఖం;
‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;
రాజా ముఖం మనుస్సానం, నదీనం సాగరో ముఖం.
Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.
‘‘నక్ఖత్తానం ముఖం చన్దో, ఆదిచ్చో తపతం ముఖం;
‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;
పుఞ్ఞం ఆకఙ్ఖమానానం, సఙ్ఘో వే యజతం ముఖ’’న్తి.
Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti.
అథ ఖో భగవా కేణియం జటిలం ఇమాహి గాథాహి అనుమోదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి.
Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
అథ ఖో ఆయస్మా సేలో సపరిసో ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరన్తో నచిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరం – బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహాసి. ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి అబ్భఞ్ఞాసి. అఞ్ఞతరో ఖో పనాయస్మా సేలో సపరిసో అరహతం అహోసి. అథ ఖో ఆయస్మా సేలో సపరిసో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం చీవరం కత్వా యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా భగవన్తం గాథాహి అజ్ఝభాసి –
Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā selo sapariso arahataṃ ahosi. Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘యం తం సరణమాగమ్మ, ఇతో అట్ఠమి చక్ఖుమా;
‘‘Yaṃ taṃ saraṇamāgamma, ito aṭṭhami cakkhumā;
‘‘తువం బుద్ధో తువం సత్థా, తువం మారాభిభూ ముని;
‘‘Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni;
తువం అనుసయే ఛేత్వా, తిణ్ణో తారేసిమం పజం.
Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.
‘‘ఉపధీ తే సమతిక్కన్తా, ఆసవా తే పదాలితా;
‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;
సీహోవ అనుపాదానో, పహీనభయభేరవో.
Sīhova anupādāno, pahīnabhayabheravo.
‘‘భిక్ఖవో తిసతా ఇమే, తిట్ఠన్తి పఞ్జలీకతా;
‘‘Bhikkhavo tisatā ime, tiṭṭhanti pañjalīkatā;
పాదే వీర పసారేహి, నాగా వన్దన్తు సత్థునో’’తి.
Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.
సేలసుత్తం నిట్ఠితం దుతియం.
Selasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౨. సేలసుత్తవణ్ణనా • 2. Selasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౨. సేలసుత్తవణ్ణనా • 2. Selasuttavaṇṇanā