Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi

    7. සෙලසුත්‌තං

    7. Selasuttaṃ

    එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා අඞ්‌ගුත්‌තරාපෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං අඩ්‌ඪතෙළසෙහි භික්‌ඛුසතෙහි යෙන ආපණං නාම අඞ්‌ගුත්‌තරාපානං නිගමො තදවසරි. අස්‌සොසි ඛො කෙණියො ජටිලො ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො අඞ්‌ගුත්‌තරාපෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං අඩ්‌ඪතෙළසෙහි භික්‌ඛුසතෙහි ආපණං අනුප්‌පත්‌තො. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති 1. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’ති.

    Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti 2. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ desati ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.

    අථ ඛො කෙණියො ජටිලො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො කෙණියං ජටිලං භගවා ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙසි සමාදපෙසි සමුත්‌තෙජෙසි සම්‌පහංසෙසි. අථ ඛො කෙණියො ජටිලො භගවතා ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතො සමාදපිතො සමුත්‌තෙජිතො සම්‌පහංසිතො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙතු මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. එවං වුත්‌තෙ, භගවා කෙණියං ජටිලං එතදවොච – ‘‘මහා ඛො, කෙණිය, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො අඩ්‌ඪතෙළසානි භික්‌ඛුසතානි; ත්‌වඤ්‌ච බ්‍රාහ්‌මණෙසු අභිප්‌පසන්‌නො’’ති.

    Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti.

    දුතියම්‌පි ඛො කෙණියො ජටිලො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කිඤ්‌චාපි, භො ගොතම, මහා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො අඩ්‌ඪතෙළසානි භික්‌ඛුසතානි, අහඤ්‌ච බ්‍රාහ්‌මණෙසු අභිප්‌පසන්‌නො; අධිවාසෙතු මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. දුතියම්‌පි ඛො භගවා කෙණියං ජටිලං එතදවොච – ‘‘මහා ඛො, කෙණිය, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො අඩ්‌ඪතෙළසානි භික්‌ඛුසතානි; ත්‌වඤ්‌ච බ්‍රාහ්‌මණෙසු අභිප්‌පසන්‌නො’’ති.

    Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti.

    තතියම්‌පි ඛො කෙණියො ජටිලො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කිඤ්‌චාපි, භො ගොතම, මහා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො අඩ්‌ඪතෙළසානි භික්‌ඛුසතානි, අහඤ්‌ච බ්‍රාහ්‌මණෙසු අභිප්‌පසන්‌නො, අධිවාසෙතු 3 මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො කෙණියො ජටිලො භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා යෙන සකො අස්‌සමො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මිත්‌තාමච්‌චෙ ඤාතිසාලොහිතෙ ආමන්‌තෙසි – ‘‘සුණන්‌තු මෙ භවන්‌තො මිත්‌තාමච්‌චා ඤාතිසාලොහිතා, සමණො මෙ ගොතමො නිමන්‌තිතො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන, යෙන මෙ කායවෙය්‍යාවටිකං කරෙය්‍යාථා’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො කෙණියස්‌ස ජටිලස්‌ස මිත්‌තාමච්‌චා ඤාතිසාලොහිතා කෙණියස්‌ස ජටිලස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා අප්‌පෙකච්‌චෙ උද්‌ධනානි ඛණන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ කට්‌ඨානි ඵාලෙන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ භාජනානි ධොවන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ උදකමණිකං පතිට්‌ඨාපෙන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ආසනානි පඤ්‌ඤාපෙන්‌ති. කෙණියො පන ජටිලො සාමංයෙව මණ්‌ඩලමාළං පටියාදෙති.

    Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu 4 me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi – ‘‘suṇantu me bhavanto mittāmaccā ñātisālohitā, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena, yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ kareyyāthā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho keṇiyassa jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññāpenti. Keṇiyo pana jaṭilo sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādeti.

    තෙන ඛො පන සමයෙන සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො ආපණෙ පටිවසති, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං පදකො වෙය්‍යාකරණො ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො, තීණි ච මාණවකසතානි මන්‌තෙ වාචෙති.

    Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti.

    තෙන ඛො පන සමයෙන කෙණියො ජටිලො සෙලෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ අභිප්‌පසන්‌නො හොති. අථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො තීහි මාණවකසතෙහි පරිවුතො ජඞ්‌ඝාවිහාරං අනුචඞ්‌කමමානො අනුවිචරමානො යෙන කෙණියස්‌ස ජටිලස්‌ස අස්‌සමො තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො කෙණියස්‌ස ජටිලස්‌ස අස්‌සමෙ 5 අප්‌පෙකච්‌චෙ උද්‌ධනානි ඛණන්‌තෙ…පෙ.… අප්‌පෙකච්‌චෙ ආසනානි පඤ්‌ඤපෙන්‌තෙ, කෙණියං පන ජටිලං සාමංයෙව මණ්‌ඩලමාළං පටියාදෙන්‌තං. දිස්‌වාන කෙණියං ජටිලං එතදවොච – ‘‘කිං නු ඛො භොතො කෙණියස්‌ස ආවාහො වා භවිස්‌සති, විවාහො වා භවිස්‌සති, මහායඤ්‌ඤො වා පච්‌චුපට්‌ඨිතො, රාජා වා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො නිමන්‌තිතො ස්‌වාතනාය සද්‌ධිං බලකායෙනා’’ති?

    Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame 6 appekacce uddhanāni khaṇante…pe… appekacce āsanāni paññapente, keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati, vivāho vā bhavissati, mahāyañño vā paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyenā’’ti?

    ‘‘න මෙ, භො සෙල, ආවාහො වා භවිස්‌සති විවාහො වා, නාපි රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො නිමන්‌තිතො ස්‌වාතනාය සද්‌ධිං බලකායෙන; අපි ච ඛො මෙ මහායඤ්‌ඤො පච්‌චුපට්‌ඨිතො. අත්‌ථි සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො අඞ්‌ගුත්‌තරාපෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං අඩ්‌ඪතෙළසෙහි භික්‌ඛුසතෙහි ආපණං අනුප්‌පත්‌තො. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං…පෙ.… බුද්‌ධො භගවාති. සො මෙ නිමන්‌තිතො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. ‘‘බුද්‌ධොති, භො කෙණිය, වදෙසි’’? ‘‘බුද්‌ධොති, භො සෙල, වදාමි’’. ‘‘බුද්‌ධොති, භො කෙණිය, වදෙසි’’? ‘‘බුද්‌ධොති, භො සෙල, වදාමී’’ති.

    ‘‘Na me, bho sela, āvāho vā bhavissati vivāho vā, nāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ…pe… buddho bhagavāti. So me nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Buddhoti, bho keṇiya, vadesi’’? ‘‘Buddhoti, bho sela, vadāmi’’. ‘‘Buddhoti, bho keṇiya, vadesi’’? ‘‘Buddhoti, bho sela, vadāmī’’ti.

    අථ ඛො සෙලස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘ඝොසොපි ඛො එසො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං යදිදං බුද්‌ධොති. ආගතානි ඛො පනම්‌හාකං මන්‌තෙසු ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස ද්‌වෙව ගතියො භවන්‌ති අනඤ්‌ඤා. සචෙ අගාරං අජ්‌ඣාවසති රාජා හොති චක්‌කවත්‌ති ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා චාතුරන්‌තො විජිතාවී ජනපදත්‌ථාවරියප්‌පත්‌තො සත්‌තරතනසමන්‌නාගතො. තස්‌සිමානි සත්‌ත රතනානි භවන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – චක්‌කරතනං, හත්‌ථිරතනං, අස්‌සරතනං, මණිරතනං, ඉත්‌ථිරතනං, ගහපතිරතනං, පරිණායකරතනමෙව සත්‌තමං. පරොසහස්‌සං ඛො පනස්‌ස පුත්‌තා භවන්‌ති සූරා වීරඞ්‌ගරූපා පරසෙනප්‌පමද්‌දනා. සො ඉමං පථවිං සාගරපරියන්‌තං අදණ්‌ඩෙන අසත්‌ථෙන ධම්‌මෙන අභිවිජිය අජ්‌ඣාවසති. සචෙ ඛො පන අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති, අරහං හොති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ලොකෙ විවට්‌ටච්‌ඡදො 7. කහං පන, භො කෙණිය, එතරහි සො භවං ගොතමො විහරති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො’’ති?

    Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ buddhoti. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado 8. Kahaṃ pana, bho keṇiya, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti?

    එවං වුත්‌තෙ, කෙණියො ජටිලො දක්‌ඛිණං බාහුං පග්‌ගහෙත්‌වා සෙලං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘යෙනෙසා , භො සෙල, නීලවනරාජී’’ති. අථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො තීහි මාණවකසතෙහි සද්‌ධිං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො තෙ මාණවකෙ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො ආගච්‌ඡන්‌තු, පදෙ පදං නික්‌ඛිපන්‌තා. දුරාසදා හි තෙ භගවන්‌තො 9 සීහාව එකචරා. යදා චාහං, භො, සමණෙන ගොතමෙන සද්‌ධිං මන්‌තෙය්‍යුං, මා මෙ භොන්‌තො අන්‌තරන්‌තරා කථං ඔපාතෙථ; කථාපරියොසානං මෙ භවන්‌තො ආගමෙන්‌තූ’’ති.

    Evaṃ vutte, keṇiyo jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘yenesā , bho sela, nīlavanarājī’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi – ‘‘appasaddā bhonto āgacchantu, pade padaṃ nikkhipantā. Durāsadā hi te bhagavanto 10 sīhāva ekacarā. Yadā cāhaṃ, bho, samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyuṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha; kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentū’’ti.

    අථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි සමන්‌නෙසි 11. අද්‌දසා ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චාති.

    Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi 12. Addasā kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cāti.

    අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පස්‌සති ඛො මෙ අයං සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චා’’ති. අථ ඛො භගවා තථාරූපං ඉද්‌ධාභිසඞ්‌ඛාරං අභිසඞ්‌ඛාසි 13, යථා අද්‌දස සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කොසොහිතං වත්‌ථගුය්‌හං . අථ ඛො භගවා ජිව්‌හං නින්‌නාමෙත්‌වා උභොපි කණ්‌ණසොතානි අනුමසි පටිමසි, උභොපි නාසිකසොතානි අනුමසි පටිමසි, කෙවලම්‌පි නලාටමණ්‌ඩලං ජිව්‌හාය ඡාදෙසි.

    Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi 14, yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ . Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi, ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi, kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi.

    අථ ඛො සෙලස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘සමන්‌නාගතො ඛො සමණො ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි පරිපුණ්‌ණෙහි, නො අපුරිපුණ්‌ණෙහි. නො ච ඛො නං ජානාමි බුද්‌ධො වා නො වා. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුඩ්‌ඪානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං – ‘යෙ තෙ භවන්‌ති අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, තෙ සකෙ වණ්‌ණෙ භඤ්‌ඤමානෙ අත්‌තානං පාතුකරොන්‌තී’ති. යංනූනාහං සමණං ගොතමං සම්‌මුඛා සාරුප්‌පාහි ගාථාහි අභිත්‌ථවෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං සම්‌මුඛා සාරුප්‌පාහි ගාථාහි අභිත්‌ථවි –

    Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no apuripuṇṇehi. No ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –

    553.

    553.

    ‘‘පරිපුණ්‌ණකායො සුරුචි, සුජාතො චාරුදස්‌සනො;

    ‘‘Paripuṇṇakāyo suruci, sujāto cārudassano;

    සුවණ්‌ණවණ්‌ණොසි භගවා, සුසුක්‌කදාඨොසි වීරියවා.

    Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā, susukkadāṭhosi vīriyavā.

    554.

    554.

    ‘‘නරස්‌ස හි සුජාතස්‌ස, යෙ භවන්‌ති වියඤ්‌ජනා;

    ‘‘Narassa hi sujātassa, ye bhavanti viyañjanā;

    සබ්‌බෙ තෙ තව කායස්‌මිං, මහාපුරිසලක්‌ඛණා.

    Sabbe te tava kāyasmiṃ, mahāpurisalakkhaṇā.

    555.

    555.

    ‘‘පසන්‌නනෙත්‌තො සුමුඛො, බ්‍රහා උජු පතාපවා;

    ‘‘Pasannanetto sumukho, brahā uju patāpavā;

    මජ්‌ඣෙ සමණසඞ්‌ඝස්‌ස, ආදිච්‌චොව විරොචසි.

    Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.

    556.

    556.

    ‘‘කල්‍යාණදස්‌සනො භික්‌ඛු, කඤ්‌චනසන්‌නිභත්‌තචො;

    ‘‘Kalyāṇadassano bhikkhu, kañcanasannibhattaco;

    කිං තෙ සමණභාවෙන, එවං උත්‌තමවණ්‌ණිනො.

    Kiṃ te samaṇabhāvena, evaṃ uttamavaṇṇino.

    557.

    557.

    ‘‘රාජා අරහසි භවිතුං, චක්‌කවත්‌තී රථෙසභො;

    ‘‘Rājā arahasi bhavituṃ, cakkavattī rathesabho;

    චාතුරන්‌තො විජිතාවී, ජම්‌බුසණ්‌ඩස්‌ස 15 ඉස්‌සරො.

    Cāturanto vijitāvī, jambusaṇḍassa 16 issaro.

    558.

    558.

    ‘‘ඛත්‌තියා භොගිරාජානො 17, අනුයන්‌තා 18 භවන්‌තු තෙ;

    ‘‘Khattiyā bhogirājāno 19, anuyantā 20 bhavantu te;

    රාජාභිරාජා මනුජින්‌දො, රජ්‌ජං කාරෙහි ගොතම’’.

    Rājābhirājā manujindo, rajjaṃ kārehi gotama’’.

    559.

    559.

    ‘‘රාජාහමස්‌මි සෙලාති, (භගවා) ධම්‌මරාජා අනුත්‌තරො;

    ‘‘Rājāhamasmi selāti, (bhagavā) dhammarājā anuttaro;

    ධම්‌මෙන චක්‌කං වත්‌තෙමි, චක්‌කං අප්‌පටිවත්‌තියං’’.

    Dhammena cakkaṃ vattemi, cakkaṃ appaṭivattiyaṃ’’.

    560.

    560.

    ‘‘සම්‌බුද්‌ධො පටිජානාසි, (ඉති සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො) ධම්‌මරාජා අනුත්‌තරො;

    ‘‘Sambuddho paṭijānāsi, (iti selo brāhmaṇo) dhammarājā anuttaro;

    ‘ධම්‌මෙන චක්‌කං වත්‌තෙමි’, ඉති භාසසි ගොතම.

    ‘Dhammena cakkaṃ vattemi’, iti bhāsasi gotama.

    561.

    561.

    ‘‘කො නු සෙනාපති භොතො, සාවකො සත්‌ථුරන්‌වයො;

    ‘‘Ko nu senāpati bhoto, sāvako satthuranvayo;

    කො තෙ තමනුවත්‌තෙති, ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තිතං’’.

    Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaṃ pavattitaṃ’’.

    562.

    562.

    ‘‘මයා පවත්‌තිතං චක්‌කං, (සෙලාති භගවා) ධම්‌මචක්‌කං අනුත්‌තරං;

    ‘‘Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā) dhammacakkaṃ anuttaraṃ;

    සාරිපුත්‌තො අනුවත්‌තෙති, අනුජාතො තථාගතං.

    Sāriputto anuvatteti, anujāto tathāgataṃ.

    563.

    563.

    ‘‘අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං අභිඤ්‌ඤාතං, භාවෙතබ්‌බඤ්‌ච භාවිතං;

    ‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;

    පහාතබ්‌බං පහීනං මෙ, තස්‌මා බුද්‌ධොස්‌මි බ්‍රාහ්‌මණ.

    Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

    564.

    564.

    ‘‘විනයස්‌සු මයි කඞ්‌ඛං, අධිමුච්‌චස්‌සු බ්‍රාහ්‌මණ;

    ‘‘Vinayassu mayi kaṅkhaṃ, adhimuccassu brāhmaṇa;

    දුල්‌ලභං දස්‌සනං හොති, සම්‌බුද්‌ධානං අභිණ්‌හසො.

    Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, sambuddhānaṃ abhiṇhaso.

    565.

    565.

    ‘‘යෙසං වෙ 21 දුල්‌ලභො ලොකෙ, පාතුභාවො අභිණ්‌හසො;

    ‘‘Yesaṃ ve 22 dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;

    සොහං බ්‍රාහ්‌මණ සම්‌බුද්‌ධො, සල්‌ලකත්‌තො අනුත්‌තරො.

    Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho, sallakatto anuttaro.

    566.

    566.

    ‘‘බ්‍රහ්‌මභූතො අතිතුලො, මාරසෙනප්‌පමද්‌දනො;

    ‘‘Brahmabhūto atitulo, mārasenappamaddano;

    සබ්‌බාමිත්‌තෙ වසීකත්‌වා, මොදාමි අකුතොභයො’’.

    Sabbāmitte vasīkatvā, modāmi akutobhayo’’.

    567.

    567.

    ‘‘ඉමං භවන්‌තො නිසාමෙථ, යථා භාසති චක්‌ඛුමා;

    ‘‘Imaṃ bhavanto nisāmetha, yathā bhāsati cakkhumā;

    සල්‌ලකත්‌තො මහාවීරො, සීහොව නදතී වනෙ.

    Sallakatto mahāvīro, sīhova nadatī vane.

    568.

    568.

    ‘‘බ්‍රහ්‌මභූතං අතිතුලං, මාරසෙනප්‌පමද්‌දනං;

    ‘‘Brahmabhūtaṃ atitulaṃ, mārasenappamaddanaṃ;

    කො දිස්‌වා නප්‌පසීදෙය්‍ය, අපි කණ්‌හාභිජාතිකො.

    Ko disvā nappasīdeyya, api kaṇhābhijātiko.

    569.

    569.

    ‘‘යො මං ඉච්‌ඡති අන්‌වෙතු, යො වා නිච්‌ඡති ගච්‌ඡතු;

    ‘‘Yo maṃ icchati anvetu, yo vā nicchati gacchatu;

    ඉධාහං පබ්‌බජිස්‌සාමි, වරපඤ්‌ඤස්‌ස සන්‌තිකෙ’’.

    Idhāhaṃ pabbajissāmi, varapaññassa santike’’.

    570.

    570.

    ‘‘එවඤ්‌චෙ 23 රුච්‌චති භොතො, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසාසනෙ 24;

    ‘‘Evañce 25 ruccati bhoto, sammāsambuddhasāsane 26;

    මයම්‌පි පබ්‌බජිස්‌සාම, වරපඤ්‌ඤස්‌ස සන්‌තිකෙ’’.

    Mayampi pabbajissāma, varapaññassa santike’’.

    571.

    571.

    ‘‘බ්‍රාහ්‌මණා තිසතා ඉමෙ, යාචන්‌ති පඤ්‌ජලීකතා;

    ‘‘Brāhmaṇā tisatā ime, yācanti pañjalīkatā;

    බ්‍රහ්‌මචරියං චරිස්‌සාම, භගවා තව සන්‌තිකෙ’’.

    Brahmacariyaṃ carissāma, bhagavā tava santike’’.

    572.

    572.

    ‘‘ස්‌වාක්‌ඛාතං බ්‍රහ්‌මචරියං, (සෙලාති භගවා) සන්‌දිට්‌ඨිකමකාලිකං;

    ‘‘Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā) sandiṭṭhikamakālikaṃ;

    යත්‌ථ අමොඝා පබ්‌බජ්‌ජා, අප්‌පමත්‌තස්‌ස සික්‌ඛතො’’ති.

    Yattha amoghā pabbajjā, appamattassa sikkhato’’ti.

    අලත්‌ථ ඛො සෙලො බ්‍රාහ්‌මණො සපරිසො භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, අලත්‌ථ උපසම්‌පදං. අථ ඛො කෙණියො ජටිලො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන සකෙ අස්‌සමෙ පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො කාලං ආරොචාපෙසි – ‘‘කාලො, භො ගොතම, නිට්‌ඨිතං භත්‌ත’’න්‌ති . අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන කෙණියස්‌ස ජටිලස්‌ස අස්‌සමො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන.

    Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti . Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.

    අථ ඛො කෙණියො ජටිලො බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙසි සම්‌පවාරෙසි. අථ ඛො කෙණියො ජටිලො භගවන්‌තං භුත්‌තාවිං ඔනීතපත්‌තපාණිං අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො කෙණියං ජටිලං භගවා ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදි –

    Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –

    573.

    573.

    ‘‘අග්‌ගිහුත්‌තමුඛා යඤ්‌ඤා, සාවිත්‌තී ඡන්‌දසො මුඛං;

    ‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;

    රාජා මුඛං මනුස්‌සානං, නදීනං සාගරො මුඛං.

    Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.

    574.

    574.

    ‘‘නක්‌ඛත්‌තානං මුඛං චන්‌දො, ආදිච්‌චො තපතං මුඛං;

    ‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;

    පුඤ්‌ඤං ආකඞ්‌ඛමානානං, සඞ්‌ඝො වෙ යජතං මුඛ’’න්‌ති.

    Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti.

    අථ ඛො භගවා කෙණියං ජටිලං ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි. අථ ඛො ආයස්‌මා සෙලො සපරිසො එකො වූපකට්‌ඨො අප්‌පමත්‌තො ආතාපී පහිතත්‌තො විහරන්‌තො නචිරස්‌සෙ …පෙ.… අඤ්‌ඤතරො ඛො පනාපස්‌මා සෙලො සපරිසො අරහතං අහොසි.

    Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasse …pe… aññataro kho panāpasmā selo sapariso arahataṃ ahosi.

    අථ ඛො ආයස්‌මා සෙලො සපරිසො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකංසං චීවරං කත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා භගවන්‌තං ගාථාය අජ්‌ඣභාසි –

    Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    575.

    575.

    ‘‘යං තං සරණමාගම්‌හ 27, ඉතො අට්‌ඨමි චක්‌ඛුම;

    ‘‘Yaṃ taṃ saraṇamāgamha 28, ito aṭṭhami cakkhuma;

    සත්‌තරත්‌තෙන භගවා, දන්‌තම්‌හ තව සාසනෙ.

    Sattarattena bhagavā, dantamha tava sāsane.

    576.

    576.

    ‘‘තුවං බුද්‌ධො තුවං සත්‌ථා, තුවං මාරාභිභූ මුනි;

    ‘‘Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni;

    තුවං අනුසයෙ ඡෙත්‌වා, තිණ්‌ණො තාරෙසිමං පජං.

    Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.

    577.

    577.

    ‘‘උපධී තෙ සමතික්‌කන්‌තා, ආසවා තෙ පදාලිතා;

    ‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;

    සීහොසි 29 අනුපාදානො, පහීනභයභෙරවො.

    Sīhosi 30 anupādāno, pahīnabhayabheravo.

    578.

    578.

    ‘‘භික්‌ඛවො තිසතා ඉමෙ, තිට්‌ඨන්‌ති පඤ්‌ජලීකතා;

    ‘‘Bhikkhavo tisatā ime, tiṭṭhanti pañjalīkatā;

    පාදෙ වීර පසාරෙහි, නාගා වන්‌දන්‌තු සත්‌ථුනො’’ති.

    Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.

    සෙලසුත්‌තං සත්‌තමං නිට්‌ඨිතං.

    Selasuttaṃ sattamaṃ niṭṭhitaṃ.







    Footnotes:
    1. භගවා (ස්‍යා. පී.)
    2. bhagavā (syā. pī.)
    3. අධිවාසෙත්‌වෙව (සී.)
    4. adhivāsetveva (sī.)
    5. කෙණිස්‌සමියෙ ජටිලෙ (සී. පී.)
    6. keṇissamiye jaṭile (sī. pī.)
    7. විවත්‌තච්‌ඡද්‌දො (සී. පී.)
    8. vivattacchaddo (sī. pī.)
    9. භවන්‌තො (ස්‍යා. ක.)
    10. bhavanto (syā. ka.)
    11. සම්‌මන්‌නෙසි (සී. ස්‍යා.)
    12. sammannesi (sī. syā.)
    13. අභිසඞ්‌ඛාරෙසි (ස්‍යා. ක.)
    14. abhisaṅkhāresi (syā. ka.)
    15. ජම්‌බුමණ්‌ඩස්‌ස (ක.)
    16. jambumaṇḍassa (ka.)
    17. භොජරාජානො (සී. ස්‍යා.)
    18. අනුයුත්‌තා (සී.)
    19. bhojarājāno (sī. syā.)
    20. anuyuttā (sī.)
    21. යෙසං වො (පී.), යස්‌ස වෙ (ස්‍යා.)
    22. yesaṃ vo (pī.), yassa ve (syā.)
    23. එතඤ්‌චෙ (සී. පී.)
    24. සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසාසනං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    25. etañce (sī. pī.)
    26. sammāsambuddhasāsanaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    27. මාගම්‌ම (සී. ස්‍යා. ක.)
    28. māgamma (sī. syā. ka.)
    29. සීහොව (ම. නි. 2.401)
    30. sīhova (ma. ni. 2.401)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā / 7. සෙලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Selasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact