Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൨. സേലസുത്തം

    2. Selasuttaṃ

    ൩൯൬. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ അങ്ഗുത്തരാപേസു ചാരികം ചരമാനോ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം അഡ്ഢതേളസേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി യേന ആപണം നാമ അങ്ഗുത്തരാപാനം നിഗമോ തദവസരി. അസ്സോസി ഖോ കേണിയോ ജടിലോ – ‘‘സമണോ ഖലു, ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ അങ്ഗുത്തരാപേസു ചാരികം ചരമാനോ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം അഡ്ഢതേളസേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി ആപണം അനുപ്പത്തോ. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാതി. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം, കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’’തി.

    396. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.

    അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ കേണിയം ജടിലം ഭഗവാ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി . അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ഭഗവതാ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതോ സമാദപിതോ സമുത്തേജിതോ സമ്പഹംസിതോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അധിവാസേതു മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. ഏവം വുത്തേ, ഭഗവാ കേണിയം ജടിലം ഏതദവോച – ‘‘മഹാ ഖോ, കേണിയ, ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി, ത്വഞ്ച ബ്രാഹ്മണേസു അഭിപ്പസന്നോ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കിഞ്ചാപി ഖോ, ഭോ ഗോതമ, മഹാ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി, അഹഞ്ച ബ്രാഹ്മണേസു അഭിപ്പസന്നോ; അധിവാസേതു മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ കേണിയം ജടിലം ഏതദവോച – ‘‘മഹാ ഖോ, കേണിയ, ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി, ത്വഞ്ച ബ്രാഹ്മണേസു അഭിപ്പസന്നോ’’തി. തതിയമ്പി ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കിഞ്ചാപി ഖോ, ഭോ ഗോതമ, മഹാ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി, അഹഞ്ച ബ്രാഹ്മണേസു അഭിപ്പസന്നോ; അധിവാസേതു മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി . അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ യേന സകോ അസ്സമോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മിത്താമച്ചേ ഞാതിസാലോഹിതേ ആമന്തേസി – ‘‘സുണന്തു മേ ഭോന്തോ, മിത്താമച്ചാ ഞാതിസാലോഹിതാ; സമണോ മേ ഗോതമോ നിമന്തിതോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. യേന മേ കായവേയ്യാവടികം 1 കരേയ്യാഥാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭോ’’തി ഖോ കേണിയസ്സ ജടിലസ്സ മിത്താമച്ചാ ഞാതിസാലോഹിതാ കേണിയസ്സ ജടിലസ്സ പടിസ്സുത്വാ അപ്പേകച്ചേ ഉദ്ധനാനി ഖണന്തി, അപ്പേകച്ചേ കട്ഠാനി ഫാലേന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഭാജനാനി ധോവന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഉദകമണികം പതിട്ഠാപേന്തി, അപ്പേകച്ചേ ആസനാനി പഞ്ഞപേന്തി. കേണിയോ പന ജടിലോ സാമംയേവ മണ്ഡലമാലം പടിയാദേതി.

    Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi . Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti. Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti. Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto, mittāmaccā ñātisālohitā; samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ 2 kareyyāthā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho keṇiyassa jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññapenti. Keṇiyo pana jaṭilo sāmaṃyeva maṇḍalamālaṃ paṭiyādeti.

    ൩൯൭. തേന ഖോ പന സമയേന സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ആപണേ പടിവസതി തിണ്ണം വേദാനം പാരഗൂ സനിഘണ്ഡുകേടുഭാനം സാക്ഖരപ്പഭേദാനം ഇതിഹാസപഞ്ചമാനം , പദകോ, വേയ്യാകരണോ, ലോകായതമഹാപുരിസലക്ഖണേസു അനവയോ, തീണി ച മാണവകസതാനി മന്തേ വാചേതി. തേന ഖോ പന സമയേന കേണിയോ ജടിലോ സേലേ ബ്രാഹ്മണേ അഭിപ്പസന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ തീഹി മാണവകസതേഹി പരിവുതോ ജങ്ഘാവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അനുവിചരമാനോ യേന കേണിയസ്സ ജടിലസ്സ അസ്സമോ തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ കേണിയസ്സ ജടിലസ്സ അസ്സമേ അപ്പേകച്ചേ ഉദ്ധനാനി ഖണന്തേ, അപ്പേകച്ചേ കട്ഠാനി ഫാലേന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ഭാജനാനി ധോവന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ഉദകമണികം പതിട്ഠാപേന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ആസനാനി പഞ്ഞപേന്തേ, കേണിയം പന ജടിലം സാമംയേവ മണ്ഡലമാലം പടിയാദേന്തം. ദിസ്വാന കേണിയം ജടിലം ഏതദവോച – ‘‘കിം നു ഭോതോ കേണിയസ്സ ആവാഹോ വാ ഭവിസ്സതി വിവാഹോ വാ ഭവിസ്സതി മഹായഞ്ഞോ വാ പച്ചുപട്ഠിതോ, രാജാ വാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ നിമന്തിതോ സ്വാതനായ സദ്ധിം ബലകായേനാ’’തി? ‘‘ന മേ, ഭോ സേല, ആവാഹോ ഭവിസ്സതി നപി വിവാഹോ ഭവിസ്സതി നപി രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ നിമന്തിതോ സ്വാതനായ സദ്ധിം ബലകായേന; അപി ച ഖോ മേ മഹായഞ്ഞോ പച്ചുപട്ഠിതോ. അത്ഥി, ഭോ, സമണോ ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ അങ്ഗുത്തരാപേസു ചാരികം ചരമാനോ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം അഡ്ഢതേളസേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി ആപണം അനുപ്പത്തോ. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി. സോ മേ നിമന്തിതോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി.

    397. Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ , padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti. Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame appekacce uddhanāni khaṇante, appekacce kaṭṭhāni phālente, appekacce bhājanāni dhovante, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpente, appekacce āsanāni paññapente, keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaṃyeva maṇḍalamālaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati vivāho vā bhavissati mahāyañño vā paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyenā’’ti? ‘‘Na me, bho sela, āvāho bhavissati napi vivāho bhavissati napi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi, bho, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So me nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.

    ‘‘ബുദ്ധോതി – ഭോ കേണിയ, വദേസി’’?

    ‘‘Buddhoti – bho keṇiya, vadesi’’?

    ‘‘ബുദ്ധോതി – ഭോ സേല, വദാമി’’.

    ‘‘Buddhoti – bho sela, vadāmi’’.

    ‘‘ബുദ്ധോതി – ഭോ കേണിയ, വദേസി’’?

    ‘‘Buddhoti – bho keṇiya, vadesi’’?

    ‘‘ബുദ്ധോതി – ഭോ സേല, വദാമീ’’തി.

    ‘‘Buddhoti – bho sela, vadāmī’’ti.

    ൩൯൮. അഥ ഖോ സേലസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഘോസോപി ഖോ ഏസോ ദുല്ലഭോ ലോകസ്മിം – യദിദം ‘ബുദ്ധോ’തി 3. ആഗതാനി ഖോ പനമ്ഹാകം മന്തേസു ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേയേവ ഗതിയോ ഭവന്തി അനഞ്ഞാ. സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ ജനപദത്ഥാവരിയപ്പത്തോ സത്തരതനസമന്നാഗതോ. തസ്സിമാനി സത്ത രതനാനി ഭവന്തി, സേയ്യഥിദം – ചക്കരതനം, ഹത്ഥിരതനം, അസ്സരതനം, മണിരതനം, ഇത്ഥിരതനം, ഗഹപതിരതനം, പരിണായകരതനമേവ സത്തമം. പരോസഹസ്സം ഖോ പനസ്സ പുത്താ ഭവന്തി സൂരാ വീരങ്ഗരൂപാ പരസേനപ്പമദ്ദനാ. സോ ഇമം പഥവിം സാഗരപരിയന്തം അദണ്ഡേന അസത്ഥേന ധമ്മേന അഭിവിജിയ അജ്ഝാവസതി. സചേ പന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അരഹം ഹോതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ വിവട്ടച്ഛദോ’’.

    398. Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ – yadidaṃ ‘buddho’ti 4. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado’’.

    ‘‘കഹം പന, ഭോ കേണിയ, ഏതരഹി സോ ഭവം ഗോതമോ വിഹരതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി? ഏവം വുത്തേ, കേണിയോ ജടിലോ ദക്ഖിണം ബാഹും പഗ്ഗഹേത്വാ സേലം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘‘യേനേസാ, ഭോ സേല, നീലവനരാജീ’’തി. അഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ തീഹി മാണവകസതേഹി സദ്ധിം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ തേ മാണവകേ ആമന്തേസി – ‘‘അപ്പസദ്ദാ ഭോന്തോ ആഗച്ഛന്തു പദേ പദം 5 നിക്ഖിപന്താ; ദുരാസദാ 6 ഹി തേ ഭഗവന്തോ സീഹാവ ഏകചരാ. യദാ ചാഹം, ഭോ, സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം മന്തേയ്യം, മാ മേ ഭോന്തോ അന്തരന്തരാ കഥം ഓപാതേഥ. കഥാപരിയോസാനം മേ ഭവന്തോ ആഗമേന്തൂ’’തി. അഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി സമന്നേസി.

    ‘‘Kahaṃ pana, bho keṇiya, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? Evaṃ vutte, keṇiyo jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘yenesā, bho sela, nīlavanarājī’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi – ‘‘appasaddā bhonto āgacchantu pade padaṃ 7 nikkhipantā; durāsadā 8 hi te bhagavanto sīhāva ekacarā. Yadā cāhaṃ, bho, samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyaṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha. Kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentū’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi.

    അദ്ദസാ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഭുയ്യേന ഠപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ച. അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘പസ്സതി ഖോ മേ അയം സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഭുയ്യേന ഠപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ചാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തഥാരൂപം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാസി, യഥാ അദ്ദസ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം. അഥ ഖോ ഭഗവാ ജിവ്ഹം നിന്നാമേത്വാ ഉഭോപി കണ്ണസോതാനി അനുമസി പടിമസി; ഉഭോപി നാസികസോതാനി അനുമസി പടിമസി; കേവലമ്പി നലാടമണ്ഡലം ജിവ്ഹായ ഛാദേസി. അഥ ഖോ സേലസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘സമന്നാഗതോ ഖോ സമണോ ഗോതമോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി പരിപുണ്ണേഹി, നോ അപരിപുണ്ണേഹി; നോ ച ഖോ നം ജാനാമി ബുദ്ധോ വാ നോ വാ. സുതം ഖോ പന മേതം ബ്രാഹ്മണാനം വുദ്ധാനം മഹല്ലകാനം ആചരിയപാചരിയാനം ഭാസമാനാനം – ‘യേ തേ ഭവന്തി അരഹന്തോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധാ തേ സകേ വണ്ണേ ഭഞ്ഞമാനേ അത്താനം പാതുകരോന്തീ’തി. യംനൂനാഹം സമണം ഗോതമം സമ്മുഖാ സാരുപ്പാഹി ഗാഥാഹി അഭിത്ഥവേയ്യ’’ന്തി.

    Addasā kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi; ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no aparipuṇṇehi; no ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti.

    ൩൯൯. അഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം സമ്മുഖാ സാരുപ്പാഹി ഗാഥാഹി അഭിത്ഥവി –

    399. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –

    ‘‘പരിപുണ്ണകായോ സുരുചി, സുജാതോ ചാരുദസ്സനോ;

    ‘‘Paripuṇṇakāyo suruci, sujāto cārudassano;

    സുവണ്ണവണ്ണോസി ഭഗവാ, സുസുക്കദാഠോസി വീരിയവാ 9.

    Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā, susukkadāṭhosi vīriyavā 10.

    ‘‘നരസ്സ ഹി സുജാതസ്സ, യേ ഭവന്തി വിയഞ്ജനാ;

    ‘‘Narassa hi sujātassa, ye bhavanti viyañjanā;

    സബ്ബേ തേ തവ കായസ്മിം, മഹാപുരിസലക്ഖണാ.

    Sabbe te tava kāyasmiṃ, mahāpurisalakkhaṇā.

    ‘‘പസന്നനേത്തോ സുമുഖോ, ബ്രഹാ 11 ഉജു പതാപവാ;

    ‘‘Pasannanetto sumukho, brahā 12 uju patāpavā;

    മജ്ഝേ സമണസങ്ഘസ്സ, ആദിച്ചോവ വിരോചസി.

    Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.

    ‘‘കല്യാണദസ്സനോ ഭിക്ഖു, കഞ്ചനസന്നിഭത്തചോ;

    ‘‘Kalyāṇadassano bhikkhu, kañcanasannibhattaco;

    കിം തേ സമണഭാവേന, ഏവം ഉത്തമവണ്ണിനോ.

    Kiṃ te samaṇabhāvena, evaṃ uttamavaṇṇino.

    ‘‘രാജാ അരഹസി ഭവിതും, ചക്കവത്തീ രഥേസഭോ;

    ‘‘Rājā arahasi bhavituṃ, cakkavattī rathesabho;

    ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ, ജമ്ബുസണ്ഡസ്സ 13 ഇസ്സരോ.

    Cāturanto vijitāvī, jambusaṇḍassa 14 issaro.

    ‘‘ഖത്തിയാ ഭോഗിരാജാനോ, അനുയന്താ 15 ഭവന്തു തേ;

    ‘‘Khattiyā bhogirājāno, anuyantā 16 bhavantu te;

    രാജാഭിരാജാ മനുജിന്ദോ, രജ്ജം കാരേഹി ഗോതമ’’.

    Rājābhirājā manujindo, rajjaṃ kārehi gotama’’.

    ‘‘രാജാഹമസ്മി സേലാതി, ധമ്മരാജാ അനുത്തരോ;

    ‘‘Rājāhamasmi selāti, dhammarājā anuttaro;

    ധമ്മേന ചക്കം വത്തേമി, ചക്കം അപ്പടിവത്തിയം’’.

    Dhammena cakkaṃ vattemi, cakkaṃ appaṭivattiyaṃ’’.

    ‘‘സമ്ബുദ്ധോ പടിജാനാസി, ധമ്മരാജാ അനുത്തരോ;

    ‘‘Sambuddho paṭijānāsi, dhammarājā anuttaro;

    ‘ധമ്മേന ചക്കം വത്തേമി’, ഇതി ഭാസസി ഗോതമ.

    ‘Dhammena cakkaṃ vattemi’, iti bhāsasi gotama.

    ‘‘കോ നു സേനാപതി ഭോതോ, സാവകോ സത്ഥുരന്വയോ;

    ‘‘Ko nu senāpati bhoto, sāvako satthuranvayo;

    കോ തേ തമനുവത്തേതി, ധമ്മചക്കം പവത്തിതം’’.

    Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaṃ pavattitaṃ’’.

    ‘‘മയാ പവത്തിതം ചക്കം, (സേലാതി ഭഗവാ ധമ്മചക്കം അനുത്തരം;

    ‘‘Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā dhammacakkaṃ anuttaraṃ;

    സാരിപുത്തോ അനുവത്തേതി, അനുജാതോ തഥാഗതം.

    Sāriputto anuvatteti, anujāto tathāgataṃ.

    ‘‘അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിഞ്ഞാതം, ഭാവേതബ്ബഞ്ച ഭാവിതം;

    ‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;

    പഹാതബ്ബം പഹീനം മേ, തസ്മാ ബുദ്ധോസ്മി ബ്രാഹ്മണ.

    Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

    ‘‘വിനയസ്സു മയി കങ്ഖം, അധിമുച്ചസ്സു ബ്രാഹ്മണ;

    ‘‘Vinayassu mayi kaṅkhaṃ, adhimuccassu brāhmaṇa;

    ദുല്ലഭം ദസ്സനം ഹോതി, സമ്ബുദ്ധാനം അഭിണ്ഹസോ.

    Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, sambuddhānaṃ abhiṇhaso.

    ‘‘യേസം വേ ദുല്ലഭോ ലോകേ, പാതുഭാവോ അഭിണ്ഹസോ;

    ‘‘Yesaṃ ve dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;

    സോഹം ബ്രാഹ്മണ സമ്ബുദ്ധോ, സല്ലകത്തോ അനുത്തരോ.

    Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho, sallakatto anuttaro.

    ‘‘ബ്രഹ്മഭൂതോ അതിതുലോ, മാരസേനപ്പമദ്ദനോ;

    ‘‘Brahmabhūto atitulo, mārasenappamaddano;

    സബ്ബാമിത്തേ വസീ കത്വാ, മോദാമി അകുതോഭയോ’’.

    Sabbāmitte vasī katvā, modāmi akutobhayo’’.

    ‘‘ഇമം ഭോന്തോ നിസാമേഥ, യഥാ ഭാസതി ചക്ഖുമാ;

    ‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yathā bhāsati cakkhumā;

    സല്ലകത്തോ മഹാവീരോ, സീഹോവ നദതീ വനേ.

    Sallakatto mahāvīro, sīhova nadatī vane.

    ‘‘ബ്രഹ്മഭൂതം അതിതുലം, മാരസേനപ്പമദ്ദനം;

    ‘‘Brahmabhūtaṃ atitulaṃ, mārasenappamaddanaṃ;

    കോ ദിസ്വാ നപ്പസീദേയ്യ, അപി കണ്ഹാഭിജാതികോ.

    Ko disvā nappasīdeyya, api kaṇhābhijātiko.

    ‘‘യോ മം ഇച്ഛതി അന്വേതു, യോ വാ നിച്ഛതി ഗച്ഛതു;

    ‘‘Yo maṃ icchati anvetu, yo vā nicchati gacchatu;

    ഇധാഹം പബ്ബജിസ്സാമി, വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേ’’.

    Idhāhaṃ pabbajissāmi, varapaññassa santike’’.

    ‘‘ഏതഞ്ചേ 17 രുച്ചതി ഭോതോ, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനം 18;

    ‘‘Etañce 19 ruccati bhoto, sammāsambuddhasāsanaṃ 20;

    മയമ്പി പബ്ബജിസ്സാമ, വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേ’’.

    Mayampi pabbajissāma, varapaññassa santike’’.

    ‘‘ബ്രാഹ്മണാ തിസതാ ഇമേ, യാചന്തി പഞ്ജലീകതാ;

    ‘‘Brāhmaṇā tisatā ime, yācanti pañjalīkatā;

    ബ്രഹ്മചരിയം ചരിസ്സാമ, ഭഗവാ തവ സന്തികേ’’.

    Brahmacariyaṃ carissāma, bhagavā tava santike’’.

    ‘‘സ്വാക്ഖാതം ബ്രഹ്മചരിയം, (സേലാതി ഭഗവാ സന്ദിട്ഠികമകാലികം;

    ‘‘Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā sandiṭṭhikamakālikaṃ;

    യത്ഥ അമോഘാ പബ്ബജ്ജാ, അപ്പമത്തസ്സ സിക്ഖതോ’’തി.

    Yattha amoghā pabbajjā, appamattassa sikkhato’’ti.

    അലത്ഥ ഖോ സേലോ ബ്രാഹ്മണോ സപരിസോ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, അലത്ഥ ഉപസമ്പദം.

    Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.

    ൪൦൦. അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന സകേ അസ്സമേ പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭോ ഗോതമ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന കേണിയസ്സ ജടിലസ്സ അസ്സമോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേസി, സമ്പവാരേസി. അഥ ഖോ കേണിയോ ജടിലോ ഭഗവന്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ കേണിയം ജടിലം ഭഗവാ ഇമാഹി ഗാഥാഹി അനുമോദി –

    400. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –

    ‘‘അഗ്ഗിഹുത്തമുഖാ യഞ്ഞാ, സാവിത്തീ ഛന്ദസോ മുഖം;

    ‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;

    രാജാ മുഖം മനുസ്സാനം, നദീനം സാഗരോ മുഖം.

    Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.

    ‘‘നക്ഖത്താനം മുഖം ചന്ദോ, ആദിച്ചോ തപതം മുഖം;

    ‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;

    പുഞ്ഞം ആകങ്ഖമാനാനം, സങ്ഘോ വേ യജതം മുഖ’’ന്തി.

    Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ കേണിയം ജടിലം ഇമാഹി ഗാഥാഹി അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.

    Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

    അഥ ഖോ ആയസ്മാ സേലോ സപരിസോ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ നചിരസ്സേവ – യസ്സത്ഥായ കുലപുത്താ സമ്മദേവ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജന്തി തദനുത്തരം – ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. അഞ്ഞതരോ ഖോ പനായസ്മാ സേലോ സപരിസോ അരഹതം അഹോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സേലോ സപരിസോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ചീവരം കത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഭഗവന്തം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

    Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā selo sapariso arahataṃ ahosi. Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘‘യം തം സരണമാഗമ്മ, ഇതോ അട്ഠമി ചക്ഖുമാ;

    ‘‘Yaṃ taṃ saraṇamāgamma, ito aṭṭhami cakkhumā;

    സത്തരത്തേന 21 ഭഗവാ, ദന്തമ്ഹ തവ സാസനേ.

    Sattarattena 22 bhagavā, dantamha tava sāsane.

    ‘‘തുവം ബുദ്ധോ തുവം സത്ഥാ, തുവം മാരാഭിഭൂ മുനി;

    ‘‘Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni;

    തുവം അനുസയേ ഛേത്വാ, തിണ്ണോ താരേസിമം പജം.

    Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.

    ‘‘ഉപധീ തേ സമതിക്കന്താ, ആസവാ തേ പദാലിതാ;

    ‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;

    സീഹോവ അനുപാദാനോ, പഹീനഭയഭേരവോ.

    Sīhova anupādāno, pahīnabhayabheravo.

    ‘‘ഭിക്ഖവോ തിസതാ ഇമേ, തിട്ഠന്തി പഞ്ജലീകതാ;

    ‘‘Bhikkhavo tisatā ime, tiṭṭhanti pañjalīkatā;

    പാദേ വീര പസാരേഹി, നാഗാ വന്ദന്തു സത്ഥുനോ’’തി.

    Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.

    സേലസുത്തം നിട്ഠിതം ദുതിയം.

    Selasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. കായവേയാവട്ടികം (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰), കായവേയ്യാവതികം (ക॰)
    2. kāyaveyāvaṭṭikaṃ (sī. syā. kaṃ.), kāyaveyyāvatikaṃ (ka.)
    3. യദിദം ബുദ്ധോ ബുദ്ധോതി (ക॰)
    4. yadidaṃ buddho buddhoti (ka.)
    5. പാദേ പാദം (സീ॰)
    6. ദൂരസദ്ദാ (ക॰)
    7. pāde pādaṃ (sī.)
    8. dūrasaddā (ka.)
    9. വിരിയവാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    10. viriyavā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    11. ബ്രഹ്മാ (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    12. brahmā (syā. kaṃ. ka.)
    13. ജമ്ബുമണ്ഡസ്സ (ക॰)
    14. jambumaṇḍassa (ka.)
    15. അനുയുത്താ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    16. anuyuttā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    17. ഏവഞ്ചേ (സ്യാ॰ കം॰)
    18. സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനേ (കത്ഥചി സുത്തനിപാതേ)
    19. evañce (syā. kaṃ.)
    20. sammāsambuddhasāsane (katthaci suttanipāte)
    21. അനുത്തരേന (ക॰)
    22. anuttarena (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൨. സേലസുത്തവണ്ണനാ • 2. Selasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൨. സേലസുത്തവണ്ണനാ • 2. Selasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact