Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / суд̇д̇анибаад̇а-адтагат̇аа • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
7. сзласуд̇д̇аван̣н̣анаа
7. Selasuttavaṇṇanā
звам̣ мз суд̇анд̇и сзласуд̇д̇ам̣. гаа уббад̇д̇и? аяамзва яаасса нид̣̇аанз вуд̇д̇аа. ад̇т̇аван̣н̣анааггамзби жасса буб̣б̣асад̣̇исам̣ буб̣б̣з вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. яам̣ бана абуб̣б̣ам̣, д̇ам̣ уд̇д̇аанад̇т̇аани бад̣̇аани барихаранд̇аа ван̣н̣аяиссаама. ан̇г̇уд̇д̇араабзсууд̇и ан̇г̇аа зва со ж̇анабад̣̇о, г̇ан̇г̇ааяа бана яаа уд̇д̇арзна аабо, д̇аасам̣ авид̣̇уурад̇д̇аа ‘‘уд̇д̇араабо’’д̇иби вужжад̇и. гад̇араг̇ан̇г̇ааяа уд̇д̇арзна яаа аабод̇и? махаамахийг̇ан̇г̇ааяа.
Evaṃme sutanti selasuttaṃ. Kā uppatti? Ayameva yāssa nidāne vuttā. Atthavaṇṇanākkamepi cassa pubbasadisaṃ pubbe vuttanayeneva veditabbaṃ. Yaṃ pana apubbaṃ, taṃ uttānatthāni padāni pariharantā vaṇṇayissāma. Aṅguttarāpesūti aṅgā eva so janapado, gaṅgāya pana yā uttarena āpo, tāsaṃ avidūrattā ‘‘uttarāpo’’tipi vuccati. Kataragaṅgāya uttarena yā āpoti? Mahāmahīgaṅgāya.
д̇ад̇рааяам̣ д̇ассаа над̣̇ияаа аавибхаавад̇т̇ам̣ аад̣̇ид̇о бабхуд̇и ван̣н̣анаа – аяам̣ гира ж̇амб̣уд̣̇ийбо д̣̇асасахассаяож̇анабаримаан̣о. д̇ад̇т̇а жад̇усахассаяож̇анабаримаан̣о бад̣̇зсо уд̣̇агзна аж̇жход̇т̇адо ‘‘самуд̣̇д̣̇о’’д̇и сан̇кам̣ г̇ад̇о. д̇исахассаяож̇анабамаан̣з мануссаа васанд̇и. д̇исахассаяож̇анабамаан̣з химаваа бад̇идтид̇о уб̣б̣зд̇хзна бан̃жаяож̇анасад̇иго жад̇ураасийд̇исахассагуудзхи бадиман̣д̣ид̇о саманд̇ад̇о санд̣̇амаанабан̃жасад̇анад̣̇ийвижид̇д̇о. яад̇т̇а ааяаамавид̇т̇аарзна г̇амбхийрад̇ааяа жа бан̃н̃аасабан̃н̃аасаяож̇анаа д̣̇ияад̣дхаяож̇анасад̇абариман̣д̣алаа буурал̣аасасуд̇д̇аван̣н̣анааяам̣ вуд̇д̇аа анод̇ад̇д̇аад̣̇аяо сад̇д̇а махаасараа бад̇идтид̇аа.
Tatrāyaṃ tassā nadiyā āvibhāvatthaṃ ādito pabhuti vaṇṇanā – ayaṃ kira jambudīpo dasasahassayojanaparimāṇo. Tattha catusahassayojanaparimāṇo padeso udakena ajjhotthaṭo ‘‘samuddo’’ti saṅkhaṃ gato. Tisahassayojanapamāṇe manussā vasanti. Tisahassayojanapamāṇe himavā patiṭṭhito ubbedhena pañcayojanasatiko caturāsītisahassakūṭehi paṭimaṇḍito samantato sandamānapañcasatanadīvicitto. Yattha āyāmavitthārena gambhīratāya ca paññāsapaññāsayojanā diyaḍḍhayojanasataparimaṇḍalā pūraḷāsasuttavaṇṇanāyaṃ vuttā anotattādayo satta mahāsarā patiṭṭhitā.
д̇зсу анод̇ад̇д̇о суд̣̇ассанагуудам̣, жид̇рагуудам̣, гаал̣агуудам̣, г̇анд̇хамаад̣̇анагуудам̣, гзлаасагууданд̇и имзхи бан̃жахи баб̣б̣ад̇зхи баригкид̇д̇о. д̇ад̇т̇а суд̣̇ассанагуудам̣ суван̣н̣амаяам̣ д̣̇вияож̇анасад̇уб̣б̣зд̇хам̣ анд̇ован̇гам̣ гаагамукасан̣таанам̣ д̇амзва сарам̣ бадижчаад̣̇зд̇ваа тид̇ам̣, жид̇рагуудам̣ саб̣б̣арад̇анамаяам̣, гаал̣агуудам̣ ан̃ж̇анамаяам̣, г̇анд̇хамаад̣̇анагуудам̣ саанумаяам̣ аб̣бханд̇арз муг̇г̇аван̣н̣ам̣ наанаббагаараосад̇хасан̃чаннам̣ гаал̣абагкубосат̇ад̣̇ивасз аад̣̇ид̇д̇амива ан̇г̇аарам̣ ж̇аланд̇ам̣ д̇идтад̇и, гзлаасагуудам̣ раж̇ад̇амаяам̣. саб̣б̣аани суд̣̇ассанзна самаануб̣б̣зд̇хасан̣таанаани д̇амзва сарам̣ бадижчаад̣̇зд̇ваа тид̇аани. саб̣б̣аани д̣̇зваанубхаавзна нааг̇аанубхаавзна жа вассанд̇и, над̣̇ияо жа д̇зсу санд̣̇анд̇и. д̇ам̣ саб̣б̣амби уд̣̇агам̣ анод̇ад̇д̇амзва бависад̇и. жанд̣̇имасуурияаа д̣̇агкин̣зна ваа уд̇д̇арзна ваа г̇ажчанд̇аа баб̣б̣ад̇анд̇арзна д̇ам̣ обхаасзнд̇и, уж̇ум̣ г̇ажчанд̇аа на обхаасзнд̇и. д̇знзвасса ‘‘анод̇ад̇д̇а’’нд̇и сан̇каа уд̣̇абаад̣̇и.
Tesu anotatto sudassanakūṭaṃ, citrakūṭaṃ, kāḷakūṭaṃ, gandhamādanakūṭaṃ, kelāsakūṭanti imehi pañcahi pabbatehi parikkhitto. Tattha sudassanakūṭaṃ suvaṇṇamayaṃ dviyojanasatubbedhaṃ antovaṅkaṃ kākamukhasaṇṭhānaṃ tameva saraṃ paṭicchādetvā ṭhitaṃ, citrakūṭaṃ sabbaratanamayaṃ, kāḷakūṭaṃ añjanamayaṃ, gandhamādanakūṭaṃ sānumayaṃ abbhantare muggavaṇṇaṃ nānappakāraosadhasañchannaṃ kāḷapakkhuposathadivase ādittamiva aṅgāraṃ jalantaṃ tiṭṭhati, kelāsakūṭaṃ rajatamayaṃ. Sabbāni sudassanena samānubbedhasaṇṭhānāni tameva saraṃ paṭicchādetvā ṭhitāni. Sabbāni devānubhāvena nāgānubhāvena ca vassanti, nadiyo ca tesu sandanti. Taṃ sabbampi udakaṃ anotattameva pavisati. Candimasūriyā dakkhiṇena vā uttarena vā gacchantā pabbatantarena taṃ obhāsenti, ujuṃ gacchantā na obhāsenti. Tenevassa ‘‘anotatta’’nti saṅkhā udapādi.
д̇ад̇т̇а манохарасилаад̇алаани ниммажчагажчабаани палигасад̣̇исаниммалууд̣̇агаани нахаанад̇ид̇т̇аани суббадияад̇д̇аани хонд̇и, язсу б̣уд̣̇д̇хабажжзгаб̣уд̣̇д̇хакийн̣аасаваа исиг̇ан̣аа жа нхааяанд̇и, д̣̇зваяагкаад̣̇аяо жа уяяаанагийл̣игам̣ гийл̣анд̇и.
Tattha manoharasilātalāni nimmacchakacchapāni phalikasadisanimmalūdakāni nahānatitthāni suppaṭiyattāni honti, yesu buddhapaccekabuddhakhīṇāsavā isigaṇā ca nhāyanti, devayakkhādayo ca uyyānakīḷikaṃ kīḷanti.
жад̇уусу жасса бассзсу сийхамукам̣, хад̇т̇имукам̣, ассамукам̣, усабхамуканд̇и жад̇д̇аари мукаани хонд̇и, язхи жад̇ассо над̣̇ияо санд̣̇анд̇и. сийхамукзна нигканд̇анад̣̇ийд̇ийрз сийхаа б̣ахуд̇араа хонд̇и, хад̇т̇имукаад̣̇ийхи хад̇т̇иассаусабхаа. бурад̇т̇имад̣̇исад̇о нигканд̇анад̣̇ий анод̇ад̇д̇ам̣ д̇игкад̇д̇ум̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа ид̇араа д̇иссо над̣̇ияо анубаг̇амма баажийнахимаванд̇знзва амануссабат̇ам̣ г̇анд̇ваа махаасамуд̣̇д̣̇ам̣ бависад̇и. бажчимад̣̇исад̇о жа уд̇д̇арад̣̇исад̇о жа нигканд̇анад̣̇ияоби д̇ат̇зва бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа бажчимахимаванд̇знзва уд̇д̇арахимаванд̇знзва жа амануссабат̇ам̣ г̇анд̇ваа махаасамуд̣̇д̣̇ам̣ бависанд̇и. д̣̇агкин̣ад̣̇исад̇о нигканд̇анад̣̇ий бана д̇ам̣ д̇игкад̇д̇ум̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа д̣̇агкин̣зна уж̇угам̣ баасаан̣абидтзнзва садтияож̇анаани г̇анд̇ваа баб̣б̣ад̇ам̣ бахарид̇ваа вудтааяа барин̣аахзна д̇иг̇аавуд̇абамаан̣аа уд̣̇агад̇хаараа худ̇ваа аагаасзна садти яож̇анаани г̇анд̇ваа д̇ияаг̇г̇ал̣з наама баасаан̣з бад̇ид̇аа, баасаан̣о уд̣̇агад̇хаараавзг̇зна бхинно. д̇ад̇ра бан̃н̃аасаяож̇анабамаан̣аа д̇ияаг̇г̇ал̣аа наама богкаран̣ий ж̇аад̇аа. богкаран̣ияаа гуулам̣ бхинд̣̇ид̇ваа баасаан̣ам̣ бависияа садти яож̇анаани г̇ад̇аа. д̇ад̇о гханабат̇авим̣ бхинд̣̇ид̇ваа уман̇г̇зна садти яож̇анаани г̇анд̇ваа вин̃жхам̣ наама д̇иражчаанабаб̣б̣ад̇ам̣ бахарид̇ваа хад̇т̇ад̇алз бан̃жан̇г̇улисад̣̇исаа бан̃жад̇хаараа худ̇ваа бавад̇д̇ад̇и. саа д̇игкад̇д̇ум̣ анод̇ад̇д̇ам̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа г̇ад̇адтаанз ‘‘ааваддаг̇ан̇г̇аа’’д̇и вужжад̇и . уж̇угам̣ баасаан̣абидтзна садти яож̇анаани г̇ад̇адтаанз ‘‘ган̣хаг̇ан̇г̇аа’’д̇и вужжад̇и. аагаасзна садти яож̇анаани г̇ад̇адтаанз ‘‘аагаасаг̇ан̇г̇аа’’д̇и вужжад̇и. д̇ияаг̇г̇ал̣абаасаан̣з бан̃н̃аасаяож̇аногаасз ‘‘д̇ияаг̇г̇ал̣абогкаран̣ий’’д̇и вужжад̇и. гуулам̣ бхинд̣̇ид̇ваа баасаан̣ам̣ бависияа садти яож̇анаани г̇ад̇адтаанз ‘‘б̣ахалаг̇ан̇г̇аа’’д̇и вужжад̇и. бат̇авим̣ бхинд̣̇ид̇ваа уман̇г̇зна садти яож̇анаани г̇ад̇адтаанз ‘‘уман̇г̇аг̇ан̇г̇аа’’д̇и вужжад̇и. вин̃жхам̣ наама д̇иражчаанабаб̣б̣ад̇ам̣ бахарид̇ваа бан̃жад̇хаараа худ̇ваа бавад̇д̇адтаанз ‘‘г̇ан̇г̇аа, яамунаа, ажиравад̇ий, сарабхуу, махий’’д̇и бан̃жад̇хаа вужжад̇и. звамзд̇аа бан̃жа махааг̇ан̇г̇аа химавад̇аа самбхаванд̇и. д̇аасу яаа аяам̣ бан̃жамий махий наама, саа ид̇ха ‘‘махаамахийг̇ан̇г̇аа’’д̇и ад̇хиббзд̇аа. д̇ассаа г̇ан̇г̇ааяа уд̇д̇арзна яаа аабо, д̇аасам̣ авид̣̇уурад̇д̇аа со ж̇анабад̣̇о ‘‘ан̇г̇уд̇д̇араабо’’д̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇асмим̣ ж̇анабад̣̇з ан̇г̇уд̇д̇араабзсу.
Catūsu cassa passesu sīhamukhaṃ, hatthimukhaṃ, assamukhaṃ, usabhamukhanti cattāri mukhāni honti, yehi catasso nadiyo sandanti. Sīhamukhena nikkhantanadītīre sīhā bahutarā honti, hatthimukhādīhi hatthiassausabhā. Puratthimadisato nikkhantanadī anotattaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā itarā tisso nadiyo anupagamma pācīnahimavanteneva amanussapathaṃ gantvā mahāsamuddaṃ pavisati. Pacchimadisato ca uttaradisato ca nikkhantanadiyopi tatheva padakkhiṇaṃ katvā pacchimahimavanteneva uttarahimavanteneva ca amanussapathaṃ gantvā mahāsamuddaṃ pavisanti. Dakkhiṇadisato nikkhantanadī pana taṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā dakkhiṇena ujukaṃ pāsāṇapiṭṭheneva saṭṭhiyojanāni gantvā pabbataṃ paharitvā vuṭṭhāya pariṇāhena tigāvutapamāṇā udakadhārā hutvā ākāsena saṭṭhi yojanāni gantvā tiyaggaḷe nāma pāsāṇe patitā, pāsāṇo udakadhārāvegena bhinno. Tatra paññāsayojanapamāṇā tiyaggaḷā nāma pokkharaṇī jātā. Pokkharaṇiyā kūlaṃ bhinditvā pāsāṇaṃ pavisiya saṭṭhi yojanāni gatā. Tato ghanapathaviṃ bhinditvā umaṅgena saṭṭhi yojanāni gantvā viñjhaṃ nāma tiracchānapabbataṃ paharitvā hatthatale pañcaṅgulisadisā pañcadhārā hutvā pavattati. Sā tikkhattuṃ anotattaṃ padakkhiṇaṃ katvā gataṭṭhāne ‘‘āvaṭṭagaṅgā’’ti vuccati . Ujukaṃ pāsāṇapiṭṭhena saṭṭhi yojanāni gataṭṭhāne ‘‘kaṇhagaṅgā’’ti vuccati. Ākāsena saṭṭhi yojanāni gataṭṭhāne ‘‘ākāsagaṅgā’’ti vuccati. Tiyaggaḷapāsāṇe paññāsayojanokāse ‘‘tiyaggaḷapokkharaṇī’’ti vuccati. Kūlaṃ bhinditvā pāsāṇaṃ pavisiya saṭṭhi yojanāni gataṭṭhāne ‘‘bahalagaṅgā’’ti vuccati. Pathaviṃ bhinditvā umaṅgena saṭṭhi yojanāni gataṭṭhāne ‘‘umaṅgagaṅgā’’ti vuccati. Viñjhaṃ nāma tiracchānapabbataṃ paharitvā pañcadhārā hutvā pavattaṭṭhāne ‘‘gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhū, mahī’’ti pañcadhā vuccati. Evametā pañca mahāgaṅgā himavatā sambhavanti. Tāsu yā ayaṃ pañcamī mahī nāma, sā idha ‘‘mahāmahīgaṅgā’’ti adhippetā. Tassā gaṅgāya uttarena yā āpo, tāsaṃ avidūrattā so janapado ‘‘aṅguttarāpo’’ti veditabbo. Tasmiṃ janapade aṅguttarāpesu.
жааригам̣ жарамаанод̇и ад̣̇д̇хаанаг̇аманам̣ гурумаано . д̇ад̇т̇а бхаг̇авад̇о д̣̇увид̇хаа жааригаа д̇урид̇ажааригаа, ад̇урид̇ажааригаа жа. д̇ад̇т̇а д̣̇уурзби бхаб̣б̣абуг̇г̇алз д̣̇исваа сахасаа г̇аманам̣ д̇урид̇ажааригаа. саа махаагассабабажжуг̇г̇аманаад̣̇ийсу д̣̇адтаб̣б̣аа. д̇ам̣ бажжуг̇г̇ажчанд̇о хи бхаг̇аваа мухуд̇д̇знзва д̇иг̇аавуд̇ам̣ аг̇амааси, аал̣авагад̣̇аманад̇т̇ам̣ д̇им̣саяож̇анам̣, д̇ат̇аа ан̇г̇улимаалассад̇т̇ааяа. буггусаад̇исса бана бан̃жад̇д̇аалийсаяож̇анам̣, махаагаббинасса вийсаяож̇анасад̇ам̣, д̇ханияассад̇т̇ааяа сад̇д̇аяож̇анасад̇ам̣ ад̣̇д̇хаанам̣ аг̇амааси. аяам̣ д̇урид̇ажааригаа наама. г̇ааманиг̇аманаг̇арабадибаадияаа бана бин̣д̣абаад̇ажарияаад̣̇ийхи логам̣ ануг̇г̇ан̣ханд̇асса г̇аманам̣ ад̇урид̇ажааригаа наама. аяам̣ ид̇ха ад̇хиббзд̇аа. звам̣ жааригам̣ жарамаано. махад̇аад̇и сан̇кяаамахад̇аа г̇ун̣амахад̇аа жа. бхигкусан̇гхзнаад̇и саман̣аг̇ан̣зна. ад̣дхад̇зл̣асзхийд̇и ад̣дхзна д̇зл̣асахи, д̣̇ваад̣̇асахи сад̇зхи бан̃н̃аасааяа жа бхигкуухи сад̣̇д̇хинд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. язна…бз… д̇ад̣̇авасарийд̇и аабан̣аб̣ахулад̇ааяа со ниг̇амо ‘‘аабан̣о’’ д̇взва наамам̣ лабхи. д̇асмим̣ гира вийсад̇иаабан̣амукасахассаани вибхад̇д̇аани ахзсум̣. язна д̣̇исаабхааг̇зна маг̇г̇зна ваа со ан̇г̇уд̇д̇араабаанам̣ радтасса ниг̇амо осарид̇аб̣б̣о, д̇зна авасари д̇ад̣̇авасари аг̇амааси, д̇ам̣ ниг̇амам̣ анубаабун̣ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и.
Cārikaṃ caramānoti addhānagamanaṃ kurumāno . Tattha bhagavato duvidhā cārikā turitacārikā, aturitacārikā ca. Tattha dūrepi bhabbapuggale disvā sahasā gamanaṃ turitacārikā. Sā mahākassapapaccuggamanādīsu daṭṭhabbā. Taṃ paccuggacchanto hi bhagavā muhutteneva tigāvutaṃ agamāsi, āḷavakadamanatthaṃ tiṃsayojanaṃ, tathā aṅgulimālassatthāya. Pukkusātissa pana pañcattālīsayojanaṃ, mahākappinassa vīsayojanasataṃ, dhaniyassatthāya sattayojanasataṃ addhānaṃ agamāsi. Ayaṃ turitacārikā nāma. Gāmanigamanagarapaṭipāṭiyā pana piṇḍapātacariyādīhi lokaṃ anuggaṇhantassa gamanaṃ aturitacārikā nāma. Ayaṃ idha adhippetā. Evaṃ cārikaṃ caramāno. Mahatāti saṅkhyāmahatā guṇamahatā ca. Bhikkhusaṅghenāti samaṇagaṇena. Aḍḍhateḷasehīti aḍḍhena teḷasahi, dvādasahi satehi paññāsāya ca bhikkhūhi saddhinti vuttaṃ hoti. Yena…pe… tadavasarīti āpaṇabahulatāya so nigamo ‘‘āpaṇo’’ tveva nāmaṃ labhi. Tasmiṃ kira vīsatiāpaṇamukhasahassāni vibhattāni ahesuṃ. Yena disābhāgena maggena vā so aṅguttarāpānaṃ raṭṭhassa nigamo osaritabbo, tena avasari tadavasari agamāsi, taṃ nigamaṃ anupāpuṇīti vuttaṃ hoti.
гзн̣ияо ж̇адилод̇и гзн̣ияод̇и наамзна, ж̇адилод̇и д̇аабасо. со гира б̣раахман̣амахаасаало, д̇ханарагкан̣ад̇т̇ааяа бана д̇аабасабаб̣б̣аж̇ж̇ам̣ самаад̣̇ааяа ран̃н̃о бан̣н̣аагаарам̣ д̣̇ад̇ваа бхуумибхааг̇ам̣ г̇ахзд̇ваа д̇ад̇т̇а ассамам̣ гаарзд̇ваа васад̇и гуласахассасса ниссаяо худ̇ваа. ассамзби жасса зго д̇ааларугко д̣̇ивасз д̣̇ивасз згам̣ суван̣н̣апалам̣ мун̃жад̇ийд̇и вад̣̇анд̇и. со д̣̇иваа гаасааяаани д̇хаарзд̇и ж̇адаа жа б̣анд̇хад̇и, рад̇д̇им̣ яат̇аасукам̣ бан̃жахи гаамаг̇ун̣зхи самаббид̇о саман̇г̇ийбхууд̇о барижаарзд̇и. сагяабуд̇д̇од̇и ужжаагулабарид̣̇ийбанам̣. сагяагулаа баб̣б̣аж̇ид̇од̇и сад̣̇д̇хааяа баб̣б̣аж̇ид̇абхаавабарид̣̇ийбанам̣, гзнажи баариж̇ун̃н̃зна анабхибхууд̇о абаригкийн̣ам̣язва д̇ам̣ гулам̣ бахааяа сад̣̇д̇хааяа баб̣б̣аж̇ид̇од̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ам̣ ко банаад̇и ид̇т̇амбхууд̇аакяаанад̇т̇з убаяог̇аважанам̣, д̇асса ко бана бход̇о г̇од̇амассаад̇и ад̇т̇о. галяаан̣од̇и галяаан̣аг̇ун̣асаманнааг̇ад̇о, сздтод̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. гид̇д̇исад̣̇д̣̇од̇и гид̇д̇иязва т̇уд̇игхосо ваа.
Keṇiyo jaṭiloti keṇiyoti nāmena, jaṭiloti tāpaso. So kira brāhmaṇamahāsālo, dhanarakkhaṇatthāya pana tāpasapabbajjaṃ samādāya rañño paṇṇākāraṃ datvā bhūmibhāgaṃ gahetvā tattha assamaṃ kāretvā vasati kulasahassassa nissayo hutvā. Assamepi cassa eko tālarukkho divase divase ekaṃ suvaṇṇaphalaṃ muñcatīti vadanti. So divā kāsāyāni dhāreti jaṭā ca bandhati, rattiṃ yathāsukhaṃ pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Sakyaputtoti uccākulaparidīpanaṃ. Sakyakulā pabbajitoti saddhāya pabbajitabhāvaparidīpanaṃ, kenaci pārijuññena anabhibhūto aparikkhīṇaṃyeva taṃ kulaṃ pahāya saddhāya pabbajitoti vuttaṃ hoti. Taṃ kho panāti itthambhūtākhyānatthe upayogavacanaṃ, tassa kho pana bhoto gotamassāti attho. Kalyāṇoti kalyāṇaguṇasamannāgato, seṭṭhoti vuttaṃ hoti. Kittisaddoti kittiyeva thutighoso vā.
ид̇иби со бхаг̇аваад̇и аад̣̇имхи бана аяам̣ д̇аава яож̇анаа – со бхаг̇аваа ид̇иби арахам̣, ид̇иби саммаасамб̣уд̣̇д̇хо…бз… ид̇иби бхаг̇аваад̇и, иминаа жа иминаа жа гааран̣знаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ад̇т̇а аарагад̇д̇аа, арийнам̣ араанан̃жа хад̇ад̇д̇аа бажжаяаад̣̇ийнам̣ арахад̇д̇аа, баабагаран̣з рахаабхааваад̇и имзхи д̇аава гааран̣зхи со бхаг̇аваа араханд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. аарагаа хи со саб̣б̣агилзсзхи маг̇г̇зна саваасанаанам̣ гилзсаанам̣ вид̣̇д̇хам̣сид̇ад̇д̇аад̇и аарагад̇д̇аа арахам̣. д̇з жаанзна гилзсаараяо маг̇г̇зна хад̇аад̇и арийнам̣ хад̇ад̇д̇ааби арахам̣. яан̃жзд̇ам̣ авиж̇ж̇аабхавад̇ан̣хаамаяанаабхи, бун̃н̃аад̣̇иабхисан̇каараанам̣ ж̇араамаран̣анзми, аасавасамуд̣̇аяамаязна агкзна виж̇жхид̇ваа д̇ибхаварат̇з самааяож̇ид̇ам̣ анаад̣̇игаалабавад̇д̇ам̣ сам̣сааражаггам̣. д̇ассаанзна б̣од̇химан̣д̣з вийрияабаад̣̇зхи сийлабат̇авияам̣ бад̇идтааяа сад̣̇д̇хаахад̇т̇зна гаммагкаяагаран̃аан̣апарасум̣ г̇ахзд̇ваа саб̣б̣з араа хад̇аад̇и араанам̣ хад̇ад̇д̇аад̇иби арахам̣ . аг̇г̇ад̣̇агкин̣зяяад̇д̇аа жа жийвараад̣̇ибажжаяз саггаараг̇аругаараад̣̇ийни жа арахад̇ийд̇и бажжаяаад̣̇ийнам̣ арахад̇д̇ааби арахам̣. яат̇аа жа логз гзжи бан̣д̣ид̇амаанино б̣аалаа асилогабхаязна рахо баабам̣ гаронд̇и, звам̣ нааяам̣ гад̣̇аажи гарод̇ийд̇и баабагаран̣з рахаабхаавад̇оби арахам̣. ход̇и жзд̇т̇а –
Itipi so bhagavāti ādimhi pana ayaṃ tāva yojanā – so bhagavā itipi arahaṃ, itipi sammāsambuddho…pe… itipi bhagavāti, iminā ca iminā ca kāraṇenāti vuttaṃ hoti. Tattha ārakattā, arīnaṃ arānañca hatattā paccayādīnaṃ arahattā, pāpakaraṇe rahābhāvāti imehi tāva kāraṇehi so bhagavā arahanti veditabbo. Ārakā hi so sabbakilesehi maggena savāsanānaṃ kilesānaṃ viddhaṃsitattāti ārakattā arahaṃ. Te cānena kilesārayo maggena hatāti arīnaṃ hatattāpi arahaṃ. Yañcetaṃ avijjābhavataṇhāmayanābhi, puññādiabhisaṅkhārānaṃ jarāmaraṇanemi, āsavasamudayamayena akkhena vijjhitvā tibhavarathe samāyojitaṃ anādikālapavattaṃ saṃsāracakkaṃ. Tassānena bodhimaṇḍe vīriyapādehi sīlapathaviyaṃ patiṭṭhāya saddhāhatthena kammakkhayakarañāṇapharasuṃ gahetvā sabbe arā hatāti arānaṃ hatattātipi arahaṃ . Aggadakkhiṇeyyattā ca cīvarādipaccaye sakkāragarukārādīni ca arahatīti paccayādīnaṃ arahattāpi arahaṃ. Yathā ca loke keci paṇḍitamānino bālā asilokabhayena raho pāpaṃ karonti, evaṃ nāyaṃ kadāci karotīti pāpakaraṇe rahābhāvatopi arahaṃ. Hoti cettha –
‘‘аарагад̇д̇аа хад̇ад̇д̇аа жа, гилзсаарийна со муни;
‘‘Ārakattā hatattā ca, kilesārīna so muni;
хад̇асам̣сааражаггааро, бажжаяаад̣̇ийна жаарахо;
Hatasaṃsāracakkāro, paccayādīna cāraho;
на рахо гарод̇и баабаани, арахам̣ д̇зна бавужжад̇ий’’д̇и.
Na raho karoti pāpāni, arahaṃ tena pavuccatī’’ti.
саммаа сааман̃жа сажжаанам̣ б̣уд̣̇д̇хад̇д̇аа саммаасамб̣уд̣̇д̇хо. ад̇исаяависуд̣̇д̇хаахи виж̇ж̇аахи аб̣бхуд̇д̇амзна жаран̣зна жа саманнааг̇ад̇ад̇д̇аа виж̇ж̇аажаран̣асамбанно. собханаг̇аманад̇д̇аа сунд̣̇арам̣ таанам̣ г̇ад̇ад̇д̇аа судту г̇ад̇ад̇д̇аа саммаа г̇ад̣̇ад̇д̇аа жа суг̇ад̇о. саб̣б̣ат̇ааби вид̣̇ид̇алогад̇д̇аа логавид̣̇уу. со хи бхаг̇аваа сабхаавад̇о самуд̣̇аяад̇о нирод̇хад̇о нирод̇хуубааяад̇од̇и саб̣б̣ат̇аа канд̇хааяад̇анаад̣̇ибхзд̣̇ам̣ сан̇кааралогам̣ авзд̣̇и, ‘‘зго лого саб̣б̣з сад̇д̇аа аахаарадтид̇игаа. д̣̇вз логаа нааман̃жа руубан̃жа. д̇аяо логаа д̇иссо взд̣̇анаа. жад̇д̇ааро логаа жад̇д̇ааро аахаараа. бан̃жа логаа бан̃жубаад̣̇аанагканд̇хаа. ча логаа ча аж̇жхад̇д̇игаани ааяад̇анаани. сад̇д̇а логаа сад̇д̇а вин̃н̃аан̣адтид̇ияо. адта логаа адта логад̇хаммаа. нава логаа нава сад̇д̇ааваасаа. д̣̇аса логаа д̣̇асааяад̇анаани. д̣̇ваад̣̇аса логаа д̣̇ваад̣̇асааяад̇анаани. адтаараса логаа адтаараса д̇хаад̇уяо’’д̇и (бади. ма. 1.112) звам̣ саб̣б̣ат̇аа сан̇кааралогам̣ авзд̣̇и. сад̇д̇аанам̣ аасаяам̣ ж̇аанаад̇и, анусаяам̣ ж̇аанаад̇и, жарид̇ам̣ ж̇аанаад̇и, ад̇химуд̇д̇им̣ ж̇аанаад̇и, аббараж̇агкз махаараж̇агкз д̇игкинд̣̇рияз муд̣̇инд̣̇рияз сваагаарз д̣̇ваагаарз сувин̃н̃аабаяз д̣̇увин̃н̃аабаяз бхаб̣б̣з абхаб̣б̣з сад̇д̇з ж̇аанаад̇ийд̇и саб̣б̣ат̇аа сад̇д̇алогам̣ авзд̣̇и. д̇ат̇аа згам̣ жаггаваал̣ам̣ ааяаамад̇о вид̇т̇аарад̇о жа яож̇анаанам̣ д̣̇ваад̣̇аса сад̇асахассаани д̇ийн̣и сахассаани ад̣дхабан̃жамаани жа сад̇аани, баригкзбад̇о чад̇д̇им̣са сад̇асахассаани д̣̇аса сахассаани ад̣дхуд̣дхаани жа сад̇аани.
Sammā sāmañca saccānaṃ buddhattā sammāsambuddho. Atisayavisuddhāhi vijjāhi abbhuttamena caraṇena ca samannāgatattā vijjācaraṇasampanno. Sobhanagamanattā sundaraṃ ṭhānaṃ gatattā suṭṭhu gatattā sammā gadattā ca sugato. Sabbathāpi viditalokattā lokavidū. So hi bhagavā sabhāvato samudayato nirodhato nirodhūpāyatoti sabbathā khandhāyatanādibhedaṃ saṅkhāralokaṃ avedi, ‘‘eko loko sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Dve lokā nāmañca rūpañca. Tayo lokā tisso vedanā. Cattāro lokā cattāro āhārā. Pañca lokā pañcupādānakkhandhā. Cha lokā cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā satta viññāṇaṭṭhitiyo. Aṭṭha lokā aṭṭha lokadhammā. Nava lokā nava sattāvāsā. Dasa lokā dasāyatanāni. Dvādasa lokā dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā aṭṭhārasa dhātuyo’’ti (paṭi. ma. 1.112) evaṃ sabbathā saṅkhāralokaṃ avedi. Sattānaṃ āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbe abhabbe satte jānātīti sabbathā sattalokaṃ avedi. Tathā ekaṃ cakkavāḷaṃ āyāmato vitthārato ca yojanānaṃ dvādasa satasahassāni tīṇi sahassāni aḍḍhapañcamāni ca satāni, parikkhepato chattiṃsa satasahassāni dasa sahassāni aḍḍhuḍḍhāni ca satāni.
д̇ад̇т̇а –
Tattha –
д̣̇увз сад̇асахассаани, жад̇д̇аари нахуд̇аани жа;
Duve satasahassāni, cattāri nahutāni ca;
зд̇д̇агам̣ б̣ахалад̇д̇зна, сан̇каад̇ааяам̣ васунд̇хараа.
Ettakaṃ bahalattena, saṅkhātāyaṃ vasundharā.
жад̇д̇аари сад̇асахассаани, адтзва нахуд̇аани жа;
Cattāri satasahassāni, aṭṭheva nahutāni ca;
зд̇д̇агам̣ б̣ахалад̇д̇зна, ж̇алам̣ ваад̇з бад̇идтид̇ам̣.
Ettakaṃ bahalattena, jalaṃ vāte patiṭṭhitaṃ.
нава сад̇асахассаани, маалуд̇о набхамуг̇г̇ад̇о;
Nava satasahassāni, māluto nabhamuggato;
садти жзва сахассаани, зсаа логасса сан̣тид̇и’’.
Saṭṭhi ceva sahassāni, esā lokassa saṇṭhiti’’.
звам̣ сан̣тид̇з жзд̇т̇а яож̇анаанам̣ –
Evaṃ saṇṭhite cettha yojanānaṃ –
жад̇ураасийд̇и сахассаани, аж̇жхог̇аал̣хо махан̣н̣авз;
Caturāsīti sahassāni, ajjhogāḷho mahaṇṇave;
ажжуг̇г̇ад̇о д̇аавад̣̇зва, синзру баб̣б̣ад̇уд̇д̇амо.
Accuggato tāvadeva, sineru pabbatuttamo.
д̇ад̇о убад̣дхубад̣дхзна, бамаан̣зна яат̇ааггамам̣;
Tato upaḍḍhupaḍḍhena, pamāṇena yathākkamaṃ;
аж̇жхог̇аал̣хуг̇г̇ад̇аа д̣̇иб̣б̣аа, наанаарад̇анажид̇д̇ид̇аа.
Ajjhogāḷhuggatā dibbā, nānāratanacittitā.
яуг̇анд̇харо ийсад̇харо, гаравийго суд̣̇ассано;
Yugandharo īsadharo, karavīko sudassano;
нзминд̇харо винад̇аго, ассаган̣н̣о г̇ири б̣рахаа.
Nemindharo vinatako, assakaṇṇo giri brahā.
зд̇з сад̇д̇а махаасзлаа, синзрусса саманд̇ад̇о;
Ete satta mahāselā, sinerussa samantato;
махаарааж̇аанамааваасаа, д̣̇зваяагканисзвид̇аа.
Mahārājānamāvāsā, devayakkhanisevitā.
яож̇анаанам̣ сад̇аанужжо, химаваа бан̃жа баб̣б̣ад̇о;
Yojanānaṃ satānucco, himavā pañca pabbato;
яож̇анаанам̣ сахассаани, д̇ийн̣и ааяад̇авид̇т̇ад̇о.
Yojanānaṃ sahassāni, tīṇi āyatavitthato.
жад̇ураасийд̇исахассзхи, гуудзхи бадиман̣д̣ид̇о;
Caturāsītisahassehi, kūṭehi paṭimaṇḍito;
д̇ибан̃жаяож̇анагканд̇ха-баригкзбаа наг̇авхаяаа.
Tipañcayojanakkhandha-parikkhepā nagavhayā.
бан̃н̃аасаяож̇анагканд̇ха-саакааяаамаа саманд̇ад̇о;
Paññāsayojanakkhandha-sākhāyāmā samantato;
сад̇д̇аяож̇анавид̇т̇ин̣н̣аа, д̇аавад̣̇зва жа уг̇г̇ад̇аа.
Sattayojanavitthiṇṇā, tāvadeva ca uggatā.
ж̇амб̣уу яассаанубхаавзна, ж̇амб̣уд̣̇ийбо багаасид̇о;
Jambū yassānubhāvena, jambudīpo pakāsito;
д̣̇вз асийд̇исахассаани, аж̇жхог̇аал̣хо махан̣н̣авз.
Dve asītisahassāni, ajjhogāḷho mahaṇṇave.
ажжуг̇г̇ад̇о д̇аавад̣̇зва, жаггаваал̣асилужжаяо;
Accuggato tāvadeva, cakkavāḷasiluccayo;
баригкибид̇ваа д̇ам̣ саб̣б̣ам̣, жаггаваал̣амаяам̣ тид̇о’’.
Parikkhipitvā taṃ sabbaṃ, cakkavāḷamayaṃ ṭhito’’.
д̇ад̇т̇а жанд̣̇аман̣д̣алам̣ згуунабан̃н̃аасаяож̇анам̣, суурияаман̣д̣алам̣ бан̃н̃аасаяож̇анам̣, д̇аавад̇им̣сабхаванам̣ д̣̇асасахассаяож̇анам̣, д̇ат̇аа асурабхаванам̣ авийжимахаанираяо ж̇амб̣уд̣̇ийбо жа. абараг̇ояаанам̣ сад̇д̇асахассаяож̇анам̣, д̇ат̇аа буб̣б̣авид̣̇зхо, уд̇д̇арагуру адтасахассаяож̇ано. згамзго жзд̇т̇а махаад̣̇ийбо бан̃жасад̇абан̃жасад̇абарид̇д̇ад̣̇ийбабаривааро. д̇ам̣ саб̣б̣амби згам̣ жаггаваал̣ам̣ згаа логад̇хаад̇у. жаггаваал̣анд̇арзсу логанд̇ариганираяаа. звам̣ ананд̇аани жаггаваал̣аани ананд̇аа логад̇хаад̇уяо, ананд̇зна б̣уд̣̇д̇хан̃аан̣зна ан̃н̃аасийд̇и саб̣б̣ат̇аа огаасалогам̣ авзд̣̇и. звам̣ со бхаг̇аваа саб̣б̣ат̇аа. вид̣̇ид̇алогад̇д̇аа логавид̣̇ууд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о.
Tattha candamaṇḍalaṃ ekūnapaññāsayojanaṃ, sūriyamaṇḍalaṃ paññāsayojanaṃ, tāvatiṃsabhavanaṃ dasasahassayojanaṃ, tathā asurabhavanaṃ avīcimahānirayo jambudīpo ca. Aparagoyānaṃ sattasahassayojanaṃ, tathā pubbavideho, uttarakuru aṭṭhasahassayojano. Ekameko cettha mahādīpo pañcasatapañcasataparittadīpaparivāro. Taṃ sabbampi ekaṃ cakkavāḷaṃ ekā lokadhātu. Cakkavāḷantaresu lokantarikanirayā. Evaṃ anantāni cakkavāḷāni anantā lokadhātuyo, anantena buddhañāṇena aññāsīti sabbathā okāsalokaṃ avedi. Evaṃ so bhagavā sabbathā. Viditalokattā lokavidūti veditabbo.
ад̇д̇ано бана г̇ун̣зхи висидтад̇арасса гассажи абхааваа ануд̇д̇аро. вижид̇д̇зхи винаяануубааязхи бурисад̣̇аммз саарзд̇ийд̇и бурисад̣̇аммасаарат̇и. д̣̇идтад̇хаммигасамбарааяигабарамад̇т̇зхи яат̇аарахам̣ анусаасад̇и нид̇т̇аарзд̇и жаад̇и сад̇т̇аа. д̣̇звамануссаг̇г̇ахан̣ам̣ уггадтабарижчзд̣̇авасзна бхаб̣б̣абуг̇г̇алабариг̇г̇ахавасзна жа гад̇ам̣, нааг̇аад̣̇игзби бана зса логияад̇т̇зна анусаасад̇и. яад̣̇ад̇т̇и нзяяам̣ наама, саб̣б̣асса б̣уд̣̇д̇хад̇д̇аа вимогканд̇иган̃аан̣авасзна б̣уд̣̇д̇хо. яад̇о бана со –
Attano pana guṇehi visiṭṭhatarassa kassaci abhāvā anuttaro. Vicittehi vinayanūpāyehi purisadamme sāretīti purisadammasārathi. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ anusāsati nitthāreti cāti satthā. Devamanussaggahaṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedavasena bhabbapuggalapariggahavasena ca kataṃ, nāgādikepi pana esa lokiyatthena anusāsati. Yadatthi neyyaṃ nāma, sabbassa buddhattā vimokkhantikañāṇavasena buddho. Yato pana so –
‘‘бхаг̇яаваа бхаг̇г̇аваа яуд̇д̇о, бхаг̇зхи жа вибхад̇д̇аваа;
‘‘Bhagyavā bhaggavā yutto, bhagehi ca vibhattavā;
бхад̇д̇аваа ванд̇аг̇амано, бхавзсу бхаг̇аваа д̇ад̇о’’д̇и.
Bhattavā vantagamano, bhavesu bhagavā tato’’ti.
аяамзд̇т̇а сан̇кзбо, вид̇т̇аарад̇о банзд̇аани бад̣̇аани висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.124-125) вуд̇д̇аани.
Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panetāni padāni visuddhimagge (visuddhi. 1.124-125) vuttāni.
со имам̣ логанд̇и со бхаг̇аваа имам̣ логам̣. ид̣̇аани вад̇д̇аб̣б̣ам̣ нид̣̇ассзд̇и. сад̣̇зваганд̇иаад̣̇ийни гасибхаарад̣̇вааж̇ааал̣авагасуд̇д̇зсу вуд̇д̇анаяаанзва. саяанд̇и саамам̣ абаранзяяо худ̇ваа. абхин̃н̃аад̇и абхин̃н̃ааяа. сажчигад̇ваад̇и бажжагкам̣ гад̇ваа. бавзд̣̇зд̇ийд̇и б̣од̇хзд̇и н̃аабзд̇и багаасзд̇и. со д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и…бз… барияосаанагаляаан̣анд̇и со бхаг̇аваа сад̇д̇зсу гаарун̃н̃ад̇ам̣ бадижжа ануд̇д̇арам̣ вивзгасукам̣ хид̇вааби д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и. д̇ан̃жа ко аббам̣ ваа б̣ахум̣ ваа д̣̇зсзнд̇о аад̣̇игаляаан̣аад̣̇иббагаарамзва д̣̇зсзд̇и. гат̇ам̣? згаг̇аат̇ааби хи саманд̇абхад̣̇д̣̇агад̇д̇аа д̇хаммасса батамабаад̣̇зна аад̣̇игаляаан̣аа, д̣̇уд̇ияад̇ад̇ияабаад̣̇зхи маж̇жхзгаляаан̣аа, бажчимабаад̣̇зна барияосаанагаляаан̣аа. згаанусанд̇хигам̣ суд̇д̇ам̣ нид̣̇аанзна аад̣̇игаляаан̣ам̣, ниг̇аманзна барияосаанагаляаан̣ам̣, сзсзна маж̇жхзгаляаан̣ам̣. наанаанусанд̇хигам̣ батамаанусанд̇хинаа аад̣̇игаляаан̣ам̣, бажчимзна барияосаанагаляаан̣ам̣, сзсзхи маж̇жхзгаляаан̣ам̣. сагалоби саасанад̇хаммо ад̇д̇ано ад̇т̇абхууд̇зна сийлзна аад̣̇игаляаан̣о, самат̇авибассанаамаг̇г̇апалзхи маж̇жхзгаляаан̣о, ниб̣б̣аанзна барияосаанагаляаан̣о. сийласамаад̇хийхи ваа аад̣̇игаляаан̣о, вибассанаамаг̇г̇зхи маж̇жхзгаляаан̣о, паланиб̣б̣аанзхи барияосаанагаляаан̣о. б̣уд̣̇д̇хасуб̣од̇хид̇ааяа ваа аад̣̇игаляаан̣о, д̇хаммасуд̇хаммад̇ааяа маж̇жхзгаляаан̣о, сан̇гхасуббадибад̇д̇ияаа барияосаанагаляаан̣о . д̇ам̣ суд̇ваа д̇ат̇ад̇д̇ааяа бадибаннзна ад̇хиг̇анд̇аб̣б̣ааяа абхисамб̣од̇хияаа ваа аад̣̇игаляаан̣о, бажжзгаб̣од̇хияаа маж̇жхзгаляаан̣о, саавагаб̣од̇хияаа барияосаанагаляаан̣о . суяяамаано жзса нийваран̣аад̣̇ивигкамбханад̇о саванзнаби галяаан̣амзва аавахад̇ийд̇и аад̣̇игаляаан̣о, бадибаж̇ж̇амаано самат̇авибассанаасукааваханад̇о бадибад̇д̇ияааби галяаан̣амзва аавахад̇ийд̇и маж̇жхзгаляаан̣о, д̇ат̇аа бадибанно жа бадибад̇д̇ипалз нидтид̇з д̇аад̣̇ибхаавааваханад̇о бадибад̇д̇ипалзнаби галяаан̣амзва аавахад̇ийд̇и барияосаанагаляаан̣о. наат̇аббабхавад̇д̇аа жа бабхавасуд̣̇д̇хияаа аад̣̇игаляаан̣о, ад̇т̇асуд̣̇д̇хияаа маж̇жхзгаляаан̣о, гижжасуд̣̇д̇хияаа барияосаанагаляаан̣о. яад̇о аббам̣ ваа б̣ахум̣ ваа д̣̇зсзнд̇о аад̣̇игаляаан̣аад̣̇иббагаарамзва д̣̇зсзд̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о.
So imaṃ lokanti so bhagavā imaṃ lokaṃ. Idāni vattabbaṃ nidasseti. Sadevakantiādīni kasibhāradvājaāḷavakasuttesu vuttanayāneva. Sayanti sāmaṃ aparaneyyo hutvā. Abhiññāti abhiññāya. Sacchikatvāti paccakkhaṃ katvā. Pavedetīti bodheti ñāpeti pakāseti. So dhammaṃ deseti…pe… pariyosānakalyāṇanti so bhagavā sattesu kāruññataṃ paṭicca anuttaraṃ vivekasukhaṃ hitvāpi dhammaṃ deseti. Tañca kho appaṃ vā bahuṃ vā desento ādikalyāṇādippakārameva deseti. Kathaṃ? Ekagāthāpi hi samantabhaddakattā dhammassa paṭhamapādena ādikalyāṇā, dutiyatatiyapādehi majjhekalyāṇā, pacchimapādena pariyosānakalyāṇā. Ekānusandhikaṃ suttaṃ nidānena ādikalyāṇaṃ, nigamanena pariyosānakalyāṇaṃ, sesena majjhekalyāṇaṃ. Nānānusandhikaṃ paṭhamānusandhinā ādikalyāṇaṃ, pacchimena pariyosānakalyāṇaṃ, sesehi majjhekalyāṇaṃ. Sakalopi sāsanadhammo attano atthabhūtena sīlena ādikalyāṇo, samathavipassanāmaggaphalehi majjhekalyāṇo, nibbānena pariyosānakalyāṇo. Sīlasamādhīhi vā ādikalyāṇo, vipassanāmaggehi majjhekalyāṇo, phalanibbānehi pariyosānakalyāṇo. Buddhasubodhitāya vā ādikalyāṇo, dhammasudhammatāya majjhekalyāṇo, saṅghasuppaṭipattiyā pariyosānakalyāṇo . Taṃ sutvā tathattāya paṭipannena adhigantabbāya abhisambodhiyā vā ādikalyāṇo, paccekabodhiyā majjhekalyāṇo, sāvakabodhiyā pariyosānakalyāṇo . Suyyamāno cesa nīvaraṇādivikkhambhanato savanenapi kalyāṇameva āvahatīti ādikalyāṇo, paṭipajjamāno samathavipassanāsukhāvahanato paṭipattiyāpi kalyāṇameva āvahatīti majjhekalyāṇo, tathā paṭipanno ca paṭipattiphale niṭṭhite tādibhāvāvahanato paṭipattiphalenapi kalyāṇameva āvahatīti pariyosānakalyāṇo. Nāthappabhavattā ca pabhavasuddhiyā ādikalyāṇo, atthasuddhiyā majjhekalyāṇo, kiccasuddhiyā pariyosānakalyāṇo. Yato appaṃ vā bahuṃ vā desento ādikalyāṇādippakārameva desetīti veditabbo.
саад̇т̇ам̣ саб̣яан̃ж̇ананд̇и звамаад̣̇ийсу бана яасмаа имам̣ д̇хаммам̣ д̣̇зсзнд̇о саасанаб̣рахмажарияам̣ маг̇г̇аб̣рахмажарияан̃жа багаасзд̇и, наанаанаязхи д̣̇ийбзд̇и, д̇ан̃жа яат̇аасамбхавам̣ ад̇т̇асамбад̇д̇ияаа саад̇т̇ам̣, б̣яан̃ж̇анасамбад̇д̇ияаа саб̣яан̃ж̇анам̣. сан̇гаасанабагаасанавиваран̣авибхаж̇анауд̇д̇аанийгаран̣абан̃н̃ад̇д̇иад̇т̇абад̣̇асамааяог̇ад̇о саад̇т̇ам̣, агкарабад̣̇аб̣яан̃ж̇анаагааранируд̇д̇инид̣̇д̣̇зсасамбад̇д̇ияаа саб̣яан̃ж̇анам̣. ад̇т̇аг̇амбхийрад̇аабадивзд̇хаг̇амбхийрад̇аахи саад̇т̇ам̣, д̇хаммаг̇амбхийрад̇аад̣̇зсанааг̇амбхийрад̇аахи саб̣яан̃ж̇анам̣. ад̇т̇абадибхаанабадисамбхид̣̇аависаяад̇о саад̇т̇ам̣, д̇хамманируд̇д̇ибадисамбхид̣̇аависаяад̇о саб̣яан̃ж̇анам̣. бан̣д̣ид̇авзд̣̇анийяад̇о саригкагаж̇анаббасаад̣̇аганд̇и саад̇т̇ам̣, сад̣̇д̇хзяяад̇о логияаж̇анаббасаад̣̇аганд̇и саб̣яан̃ж̇анам̣. г̇амбхийраад̇хиббааяад̇о саад̇т̇ам̣, уд̇д̇аанабад̣̇ад̇о саб̣яан̃ж̇анам̣. убанзд̇аб̣б̣ассаабхаавад̇о сагалабарибун̣н̣абхаавзна гзвалабарибун̣н̣ам̣, абанзд̇аб̣б̣асса абхаавад̇о нид̣̇д̣̇осабхаавзна барисуд̣̇д̇хам̣. сигкад̇д̇аяабариг̇г̇ахид̇ад̇д̇аа б̣рахмабхууд̇зхи сздтзхи жарид̇аб̣б̣ад̇о д̇зсан̃жа жарияабхаавад̇о б̣рахмажарияам̣. д̇асмаа ‘‘саад̇т̇ам̣ саб̣яан̃ж̇анам̣…бз… б̣рахмажарияам̣ багаасзд̇ий’’д̇и вужжад̇и.
Sātthaṃ sabyañjananti evamādīsu pana yasmā imaṃ dhammaṃ desento sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca pakāseti, nānānayehi dīpeti, tañca yathāsambhavaṃ atthasampattiyā sātthaṃ, byañjanasampattiyā sabyañjanaṃ. Saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattiatthapadasamāyogato sātthaṃ, akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesasampattiyā sabyañjanaṃ. Atthagambhīratāpaṭivedhagambhīratāhi sātthaṃ, dhammagambhīratādesanāgambhīratāhi sabyañjanaṃ. Atthapaṭibhānapaṭisambhidāvisayato sātthaṃ, dhammaniruttipaṭisambhidāvisayato sabyañjanaṃ. Paṇḍitavedanīyato sarikkhakajanappasādakanti sātthaṃ, saddheyyato lokiyajanappasādakanti sabyañjanaṃ. Gambhīrādhippāyato sātthaṃ, uttānapadato sabyañjanaṃ. Upanetabbassābhāvato sakalaparipuṇṇabhāvena kevalaparipuṇṇaṃ, apanetabbassa abhāvato niddosabhāvena parisuddhaṃ. Sikkhattayapariggahitattā brahmabhūtehi seṭṭhehi caritabbato tesañca cariyabhāvato brahmacariyaṃ. Tasmā ‘‘sātthaṃ sabyañjanaṃ…pe… brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti vuccati.
абижа яасмаа санид̣̇аанам̣ сауббад̇д̇иган̃жа д̣̇зсзнд̇о аад̣̇игаляаан̣ам̣ д̣̇зсзд̇и, винзяяаанам̣ ануруубад̇о ад̇т̇асса авибарийд̇ад̇ааяа хзд̇уд̣̇аахаран̣аяог̇ад̇о жа маж̇жхзгаляаан̣ам̣ , сод̇уунам̣ сад̣̇д̇хаабадилаабхзна ниг̇аманзна жа барияосаанагаляаан̣ам̣. звам̣ д̣̇зсзнд̇о жа б̣рахмажарияам̣ багаасзд̇и. д̇ан̃жа бадибад̇д̇ияаа ад̇хиг̇амаб̣яад̇д̇ид̇о саад̇т̇ам̣, барияад̇д̇ияаа ааг̇амаб̣яад̇д̇ид̇о саб̣яан̃ж̇анам̣, сийлаад̣̇ибан̃жад̇хаммагканд̇хаяуд̇д̇ад̇о гзвалабарибун̣н̣ам̣, нирубаггилзсад̇о нид̇т̇аран̣ад̇т̇ааяа бавад̇д̇ид̇о логаамисанирабзгкад̇о жа барисуд̣̇д̇хам̣, сздтадтзна б̣рахмабхууд̇аанам̣ б̣уд̣̇д̇хабажжзгаб̣уд̣̇д̇хасаавагаанам̣ жарияад̇о б̣рахмажарияанд̇и вужжад̇и, д̇асмааби ‘‘со д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и…бз… б̣рахмажарияам̣ багаасзд̇ий’’д̇и вужжад̇и.
Apica yasmā sanidānaṃ sauppattikañca desento ādikalyāṇaṃ deseti, vineyyānaṃ anurūpato atthassa aviparītatāya hetudāharaṇayogato ca majjhekalyāṇaṃ , sotūnaṃ saddhāpaṭilābhena nigamanena ca pariyosānakalyāṇaṃ. Evaṃ desento ca brahmacariyaṃ pakāseti. Tañca paṭipattiyā adhigamabyattito sātthaṃ, pariyattiyā āgamabyattito sabyañjanaṃ, sīlādipañcadhammakkhandhayuttato kevalaparipuṇṇaṃ, nirupakkilesato nittharaṇatthāya pavattito lokāmisanirapekkhato ca parisuddhaṃ, seṭṭhaṭṭhena brahmabhūtānaṃ buddhapaccekabuddhasāvakānaṃ cariyato brahmacariyanti vuccati, tasmāpi ‘‘so dhammaṃ deseti…pe… brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti vuccati.
саад̇ху ко банаад̇и сунд̣̇арам̣ ко бана, ад̇т̇аавахам̣ сукааваханд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇хаммияаа гат̇ааяаад̇и баанагаанисам̣сабадисам̣яуд̇д̇ааяа. аяан̃хи гзн̣ияо сааяанхасамаяз бхаг̇авад̇о ааг̇аманам̣ ассоси. ‘‘д̇ужчахад̇т̇о бхаг̇аванд̇ам̣ д̣̇ассанааяа г̇анд̇ум̣ лаж̇ж̇амаано вигаалабхож̇анаа вирад̇аанамби баанагам̣ габбад̇ий’’д̇и жинд̇зд̇ваа бан̃жахи гааж̇асад̇зхи сусан̇кад̇ам̣ б̣ад̣̇арабаанам̣ г̇аахаабзд̇ваа аг̇амааси. яат̇ааха бхзсаж̇ж̇агканд̇хагз ‘‘ат̇а ко гзн̣ияасса ж̇адиласса зд̇ад̣̇ахоси, гим̣ ну ко ахам̣ саман̣асса г̇од̇амасса хараабзяяа’’нд̇и (махаава. 300) саб̣б̣ам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. д̇ад̇о нам̣ бхаг̇аваа яат̇аа сзгкасуд̇д̇з (ма. ни. 2.22 аад̣̇аяо) саагияз аавасат̇аанисам̣сабадисам̣яуд̇д̇ааяа гат̇ааяа, г̇осин̇г̇асаалаванз (ма. ни. 1.325 аад̣̇аяо) д̇аяо гулабуд̇д̇з саамаг̇г̇ирасаанисам̣сабадисам̣яуд̇д̇ааяа, рат̇авинийд̇з (ма. ни. 1.252 аад̣̇аяо) ж̇аад̇ибхуумагз бхигкуу д̣̇асагат̇аавад̇т̇убадисам̣яуд̇д̇ааяа, звам̣ д̇ан̇кан̣аануруубааяа баанагаанисам̣сабадисам̣яуд̇д̇ааяа гат̇ааяа баанагад̣̇аанаанисам̣сам̣ санд̣̇ассзси, д̇ат̇ааруубаанам̣ бун̃н̃аанам̣ бунаби гад̇д̇аб̣б̣ад̇ааяа нияож̇знд̇о самаад̣̇абзси, аб̣бхуссаахам̣ ж̇анзнд̇о самуд̇д̇зж̇зси, санд̣̇идтигасамбарааяигзна палависзсзна бахам̣сзнд̇о самбахам̣сзси. д̇знааха ‘‘д̇хаммияаа гат̇ааяа…бз… самбахам̣сзсий’’д̇и. со бхияяосомад̇д̇ааяа бхаг̇авад̇и басанно бхаг̇аванд̇ам̣ ниманд̇зси, бхаг̇аваа жасса д̇игкад̇д̇ум̣ бадигкибид̇ваа ад̇хиваасзси. д̇знааха ‘‘ат̇а ко гзн̣ияо ж̇адило…бз… ад̇хиваасзси бхаг̇аваа д̇ун̣хийбхаавзнаа’’д̇и.
Sādhu kho panāti sundaraṃ kho pana, atthāvahaṃ sukhāvahanti vuttaṃ hoti. Dhammiyā kathāyāti pānakānisaṃsapaṭisaṃyuttāya. Ayañhi keṇiyo sāyanhasamaye bhagavato āgamanaṃ assosi. ‘‘Tucchahattho bhagavantaṃ dassanāya gantuṃ lajjamāno vikālabhojanā viratānampi pānakaṃ kappatī’’ti cintetvā pañcahi kājasatehi susaṅkhataṃ badarapānaṃ gāhāpetvā agamāsi. Yathāha bhesajjakkhandhake ‘‘atha kho keṇiyassa jaṭilassa etadahosi, kiṃ nu kho ahaṃ samaṇassa gotamassa harāpeyya’’nti (mahāva. 300) sabbaṃ veditabbaṃ. Tato naṃ bhagavā yathā sekkhasutte (ma. ni. 2.22 ādayo) sākiye āvasathānisaṃsapaṭisaṃyuttāya kathāya, gosiṅgasālavane (ma. ni. 1.325 ādayo) tayo kulaputte sāmaggirasānisaṃsapaṭisaṃyuttāya, rathavinīte (ma. ni. 1.252 ādayo) jātibhūmake bhikkhū dasakathāvatthupaṭisaṃyuttāya, evaṃ taṅkhaṇānurūpāya pānakānisaṃsapaṭisaṃyuttāya kathāya pānakadānānisaṃsaṃ sandassesi, tathārūpānaṃ puññānaṃ punapi kattabbatāya niyojento samādapesi, abbhussāhaṃ janento samuttejesi, sandiṭṭhikasamparāyikena phalavisesena pahaṃsento sampahaṃsesi. Tenāha ‘‘dhammiyā kathāya…pe… sampahaṃsesī’’ti. So bhiyyosomattāya bhagavati pasanno bhagavantaṃ nimantesi, bhagavā cassa tikkhattuṃ paṭikkhipitvā adhivāsesi. Tenāha ‘‘atha kho keṇiyo jaṭilo…pe… adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvenā’’ti.
гимад̇т̇ам̣ бана бадигкиби бхаг̇аваад̇и? бунаббунам̣ яаажанааяа жасса бун̃н̃авуд̣дхи бхависсад̇и, б̣ахуд̇аран̃жа бадияаад̣̇зссад̇и, д̇ад̇о ад̣дхад̇зласаанам̣ бхигкусад̇аанам̣ бадияад̇д̇ам̣ ад̣дхасол̣асаннам̣ баабун̣иссад̇ийд̇и. гуд̇о абараани д̇ийн̣и сад̇аанийд̇и жз? аббадияад̇д̇зязва хи бхад̇д̇з сзло б̣раахман̣о д̇ийхи маан̣авагасад̇зхи сад̣̇д̇хим̣ баб̣б̣аж̇иссад̇и, д̇ам̣ д̣̇исваа бхаг̇аваа звамаахаад̇и. мид̇д̇аамажжзд̇и мид̇д̇з жа гаммагарз жа. н̃аад̇исаалохид̇зд̇и самааналохид̇з згаяонисамб̣анд̇хз буд̇д̇ад̇хийд̇аад̣̇аяо авасзсаб̣анд̇хавз жа. язнаад̇и яасмаа. мзд̇и маяхам̣. гааяавзяяаавадиганд̇и гааязна взяяааважжам̣. ман̣д̣аламаал̣ам̣ бадияаад̣̇зд̇ийд̇и сзд̇авид̇аанаман̣д̣абам̣ гарод̇и.
Kimatthaṃ pana paṭikkhipi bhagavāti? Punappunaṃ yācanāya cassa puññavuḍḍhi bhavissati, bahutarañca paṭiyādessati, tato aḍḍhatelasānaṃ bhikkhusatānaṃ paṭiyattaṃ aḍḍhasoḷasannaṃ pāpuṇissatīti. Kuto aparāni tīṇi satānīti ce? Appaṭiyatteyeva hi bhatte selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ pabbajissati, taṃ disvā bhagavā evamāhāti. Mittāmacceti mitte ca kammakare ca. Ñātisālohiteti samānalohite ekayonisambandhe puttadhītādayo avasesabandhave ca. Yenāti yasmā. Meti mayhaṃ. Kāyaveyyāvaṭikanti kāyena veyyāvaccaṃ. Maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādetīti setavitānamaṇḍapaṃ karoti.
д̇ин̣н̣ам̣ взд̣̇аананд̇и ируб̣б̣зд̣̇аяаж̇уб̣б̣зд̣̇асаамавзд̣̇аанам̣. саха нигхан̣д̣унаа жа гздубхзна жа санигхан̣д̣угздубхаанам̣. нигхан̣д̣ууд̇и нааманигхан̣д̣уругкаад̣̇ийнам̣ взважанаббагаасагам̣ сад̇т̇ам̣. гздубханд̇и гирияаагаббавигаббо гавийнам̣ убагаарааяа сад̇т̇ам̣. саха агкараббабхзд̣̇зна саагкараббабхзд̣̇аанам̣. агкараббабхзд̣̇од̇и сигкаа жа нируд̇д̇и жа. ид̇ихаасабан̃жамаананд̇и ат̇аб̣б̣анавзд̣̇ам̣ жад̇уд̇т̇ам̣ гад̇ваа ‘‘ид̇иха ааса ид̇иха аасаа’’д̇и ийд̣̇исаважанабадисам̣яуд̇д̇о бураан̣агат̇аасан̇каад̇о ид̇ихаасо бан̃жамо зд̇зсанд̇и ид̇ихаасабан̃жамаа. д̇зсам̣ ид̇ихаасабан̃жамаанам̣. бад̣̇ам̣ д̇ад̣̇авасзсан̃жа б̣яаагаран̣ам̣ аж̇жхзд̇и взд̣̇зд̇и жаад̇и бад̣̇аго взяяаагаран̣о. логааяад̇з вид̇ан̣д̣аваад̣̇асад̇т̇з махаабурисалагкан̣аад̇хигаарз жа д̣̇ваад̣̇асасахассз махаабурисалагкан̣асад̇т̇з анууно барибуурагаарийд̇и логааяад̇амахаабурисалагкан̣зсу анаваяо, аваяо на ход̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. аваяо наама яо д̇аани ад̇т̇ад̇о жа г̇ант̇ад̇о жа санд̇хаарзд̇ум̣ на саггод̇и.
Tiṇṇaṃ vedānanti irubbedayajubbedasāmavedānaṃ. Saha nighaṇḍunā ca keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhānaṃ. Nighaṇḍūti nāmanighaṇḍurukkhādīnaṃ vevacanappakāsakaṃ satthaṃ. Keṭubhanti kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārāya satthaṃ. Saha akkharappabhedena sākkharappabhedānaṃ. Akkharappabhedoti sikkhā ca nirutti ca. Itihāsapañcamānanti athabbanavedaṃ catutthaṃ katvā ‘‘itiha āsa itiha āsā’’ti īdisavacanapaṭisaṃyutto purāṇakathāsaṅkhāto itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā. Tesaṃ itihāsapañcamānaṃ. Padaṃ tadavasesañca byākaraṇaṃ ajjheti vedeti cāti padako veyyākaraṇo. Lokāyate vitaṇḍavādasatthe mahāpurisalakkhaṇādhikāre ca dvādasasahasse mahāpurisalakkhaṇasatthe anūno paripūrakārīti lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, avayo na hotīti vuttaṃ hoti. Avayo nāma yo tāni atthato ca ganthato ca sandhāretuṃ na sakkoti.
ж̇ан̇гхааяа хид̇ам̣ вихаарам̣ ж̇ан̇гхаавихаарам̣, жираасанаад̣̇иж̇анид̇ам̣ бариссамам̣ винод̣̇зд̇ум̣ ж̇ан̇гхаабасааран̣ад̇т̇ам̣ ад̣̇ийгхажаариганд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. анужан̇гамамаанод̇и жан̇гамамаано зва. анувижарамаанод̇и ид̇о жид̇о жа жарамаано. гзн̣ияасса ж̇адиласса ассамод̇и гзн̣ияасса ассамам̣ нивзсанам̣. аавааход̇и ган̃н̃ааг̇ахан̣ам̣. вивааход̇и ган̃н̃аад̣̇аанам̣. махааяан̃н̃од̇и махааяаж̇анам̣. мааг̇ад̇ход̇и маг̇ад̇хаанам̣ иссаро. махад̇ияаа сзнааяа саманнааг̇ад̇ад̇д̇аа сзнияо. б̣имб̣ийд̇и суван̣н̣ам̣, д̇асмаа саарасуван̣н̣асад̣̇исаван̣н̣ад̇ааяа б̣имб̣исааро. со мз ниманд̇ид̇од̇и со маяаа ниманд̇ид̇о.
Jaṅghāya hitaṃ vihāraṃ jaṅghāvihāraṃ, cirāsanādijanitaṃ parissamaṃ vinodetuṃ jaṅghāpasāraṇatthaṃ adīghacārikanti vuttaṃ hoti. Anucaṅkamamānoti caṅkamamāno eva. Anuvicaramānoti ito cito ca caramāno. Keṇiyassa jaṭilassa assamoti keṇiyassa assamaṃ nivesanaṃ. Āvāhoti kaññāgahaṇaṃ. Vivāhoti kaññādānaṃ. Mahāyaññoti mahāyajanaṃ. Māgadhoti magadhānaṃ issaro. Mahatiyā senāya samannāgatattā seniyo. Bimbīti suvaṇṇaṃ, tasmā sārasuvaṇṇasadisavaṇṇatāya bimbisāro. So me nimantitoti so mayā nimantito.
ат̇а б̣раахман̣о буб̣б̣з гад̇аад̇хигаарад̇д̇аа б̣уд̣̇д̇хасад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваава амад̇знзваабхисид̇д̇о вимхаяаруубад̇д̇аа ааха – ‘‘б̣уд̣̇д̇ход̇и, бхо гзн̣ияа, вад̣̇зсий’’д̇и. ид̇аро яат̇аабхууд̇ам̣ аажигканд̇о ааха – ‘‘б̣уд̣̇д̇ход̇и, бхо сзла, вад̣̇аамий’’д̇и. д̇ад̇о нам̣ бунаби д̣̇ал̣хийгаран̣ад̇т̇ам̣ бужчи, ид̇ароби д̇ат̇зва аарожзси. ат̇а габбасад̇асахассзхиби б̣уд̣̇д̇хасад̣̇д̣̇асса д̣̇уллабхабхаавам̣ д̣̇ассзнд̇о ааха – ‘‘гхособи ко зсо д̣̇уллабхо логасмим̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ б̣уд̣̇д̇хо’’д̇и. д̇ад̇т̇а яад̣̇ид̣̇анд̇и нибаад̇о, яо зсод̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и.
Atha brāhmaṇo pubbe katādhikārattā buddhasaddaṃ sutvāva amatenevābhisitto vimhayarūpattā āha – ‘‘buddhoti, bho keṇiya, vadesī’’ti. Itaro yathābhūtaṃ ācikkhanto āha – ‘‘buddhoti, bho sela, vadāmī’’ti. Tato naṃ punapi daḷhīkaraṇatthaṃ pucchi, itaropi tatheva ārocesi. Atha kappasatasahassehipi buddhasaddassa dullabhabhāvaṃ dassento āha – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ buddho’’ti. Tattha yadidanti nipāto, yo esoti vuttaṃ hoti.
ат̇а б̣раахман̣о б̣уд̣̇д̇хасад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваа ‘‘гим̣ ну ко со сажжамзва б̣уд̣̇д̇хо, уд̣̇ааху наамамад̇д̇амзвасса б̣уд̣̇д̇хо’’д̇и виймам̣сид̇угаамо жинд̇зси, абхааси зва ваа ‘‘ааг̇ад̇аани ко бана…бз… виваддажчад̣̇о’’д̇и. д̇ад̇т̇а ‘‘манд̇зсуу’’д̇и взд̣̇зсу. ‘‘д̇ат̇ааг̇ад̇о гира уббаж̇ж̇иссад̇ий’’д̇и бадигажжзва суд̣̇д̇хааваасад̣̇зваа б̣раахман̣авзсзна лагкан̣аани багкибид̇ваа взд̣̇з ваажзнд̇и ‘‘д̇ад̣̇анусаарзна махзсагкаа сад̇д̇аа д̇ат̇ааг̇ад̇ам̣ ж̇ааниссанд̇ий’’д̇и. д̇зна буб̣б̣з взд̣̇зсу махаабурисалагкан̣аани ааг̇ажчанд̇и. бариниб̣б̣уд̇з бана д̇ат̇ааг̇ад̇з гамзна анд̇арад̇хааяанд̇и, д̇зна зд̇арахи над̇т̇и. махаабурисассаад̇и бан̣ид̇хисамаад̣̇аанан̃аан̣асамаад̣̇аанагарун̣аад̣̇иг̇ун̣амахад̇о бурисасса . д̣̇взва г̇ад̇ияод̇и д̣̇вз зва нидтаа. гааман̃жааяам̣ г̇ад̇исад̣̇д̣̇о ‘‘бан̃жа ко имаа, саарибуд̇д̇а, г̇ад̇ияо’’д̇иаад̣̇ийсу (ма. ни. 1.153) бхавабхзд̣̇з, ‘‘г̇ад̇ий миг̇аанам̣ бавана’’нд̇иаад̣̇ийсу (бари. 339) ниваасадтаанз, ‘‘звам̣ ад̇химад̇д̇аг̇ад̇иманд̇о’’д̇иаад̣̇ийсу (ма. ни. 1.161) бан̃н̃ааяам̣, ‘‘г̇ад̇иг̇ад̇а’’нд̇иаад̣̇ийсу (жуул̣ава. 204) висадабхаавз вад̇д̇ад̇и, ид̇ха бана нидтааяам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇ад̇т̇а гин̃жааби язхи лагкан̣зхи саманнааг̇ад̇о рааж̇аа ход̇и жаггавад̇д̇и, на д̇зхи зва б̣уд̣̇д̇хо. ж̇аад̇исааман̃н̃ад̇о бана д̇ааниязва д̇аанийд̇и вужжанд̇и. д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘язхи саманнааг̇ад̇ассаа’’д̇и.
Atha brāhmaṇo buddhasaddaṃ sutvā ‘‘kiṃ nu kho so saccameva buddho, udāhu nāmamattamevassa buddho’’ti vīmaṃsitukāmo cintesi, abhāsi eva vā ‘‘āgatāni kho pana…pe… vivaṭṭacchado’’ti. Tattha ‘‘mantesū’’ti vedesu. ‘‘Tathāgato kira uppajjissatī’’ti paṭikacceva suddhāvāsadevā brāhmaṇavesena lakkhaṇāni pakkhipitvā vede vācenti ‘‘tadanusārena mahesakkhā sattā tathāgataṃ jānissantī’’ti. Tena pubbe vedesu mahāpurisalakkhaṇāni āgacchanti. Parinibbute pana tathāgate kamena antaradhāyanti, tena etarahi natthi. Mahāpurisassāti paṇidhisamādānañāṇasamādānakaruṇādiguṇamahato purisassa . Dveva gatiyoti dve eva niṭṭhā. Kāmañcāyaṃ gatisaddo ‘‘pañca kho imā, sāriputta, gatiyo’’tiādīsu (ma. ni. 1.153) bhavabhede, ‘‘gatī migānaṃ pavana’’ntiādīsu (pari. 339) nivāsaṭṭhāne, ‘‘evaṃ adhimattagatimanto’’tiādīsu (ma. ni. 1.161) paññāyaṃ, ‘‘gatigata’’ntiādīsu (cūḷava. 204) visaṭabhāve vattati, idha pana niṭṭhāyaṃ veditabbo. Tattha kiñcāpi yehi lakkhaṇehi samannāgato rājā hoti cakkavatti, na tehi eva buddho. Jātisāmaññato pana tāniyeva tānīti vuccanti. Tasmā vuttaṃ ‘‘yehi samannāgatassā’’ti.
сажз аг̇аарам̣ аж̇жхаавасад̇ийд̇и яад̣̇и аг̇аарз васад̇и. рааж̇аа ход̇и жаггавад̇д̇ийд̇и жад̇уухи ажчарияад̇хаммзхи сан̇г̇ахавад̇т̇уухи жа логам̣ ран̃ж̇анад̇о рааж̇аа. жаггарад̇анам̣ вад̇д̇зд̇и, жад̇уухи самбад̇д̇ижаггзхи, вад̇д̇ад̇и, д̇зхи жа барам̣ вад̇д̇зд̇и, барахид̇ааяа жа ирияаабат̇ажаггаанам̣ вад̇д̇о зд̇асмим̣ ад̇т̇ийд̇и жаггавад̇д̇и. зд̇т̇а жа рааж̇аад̇и сааман̃н̃ам̣, жаггавад̇д̇ийд̇и висзсанам̣. д̇хаммзна жарад̇ийд̇и д̇хаммиго, н̃ааязна самзна вад̇д̇ад̇ийд̇и ад̇т̇о. д̇хаммзна раж̇ж̇ам̣ лабхид̇ваа рааж̇аа ж̇аад̇од̇и д̇хаммарааж̇аа. барахид̇ад̇хаммагаран̣зна ваа д̇хаммиго, ад̇д̇ахид̇ад̇хаммагаран̣зна д̇хаммарааж̇аа. жад̇уранд̇ааяа иссарод̇и жаад̇уранд̇о, жад̇усамуд̣̇д̣̇анд̇ааяа жад̇д̇уб̣б̣ид̇хад̣̇ийбавибхуусид̇ааяа жа бат̇авияаа иссарод̇и ад̇т̇о. аж̇жхад̇д̇ам̣ год̇хаад̣̇ибажжад̇т̇игз б̣ахид̣̇д̇хаа жа саб̣б̣арааж̇аано виж̇зсийд̇и виж̇ид̇аавий. ж̇анабад̣̇ад̇т̇ааварияаббад̇д̇од̇и ж̇анабад̣̇з д̇хувабхаавам̣ т̇ааварабхаавам̣ бад̇д̇о, на саггаа гзнажи жаалзд̇ум̣, ж̇анабад̣̇о ваа д̇амхи т̇ааварияаббад̇д̇о ануссугго сагамманирад̇о ажало асамбавзд̇хийд̇иби ж̇анабад̣̇ад̇т̇ааварияаббад̇д̇о.
Sace agāraṃ ajjhāvasatīti yadi agāre vasati. Rājā hoti cakkavattīti catūhi acchariyadhammehi saṅgahavatthūhi ca lokaṃ rañjanato rājā. Cakkaratanaṃ vatteti, catūhi sampatticakkehi, vattati, tehi ca paraṃ vatteti, parahitāya ca iriyāpathacakkānaṃ vatto etasmiṃ atthīti cakkavatti. Ettha ca rājāti sāmaññaṃ, cakkavattīti visesanaṃ. Dhammena caratīti dhammiko, ñāyena samena vattatīti attho. Dhammena rajjaṃ labhitvā rājā jātoti dhammarājā. Parahitadhammakaraṇena vā dhammiko, attahitadhammakaraṇena dhammarājā. Caturantāya issaroti cāturanto, catusamuddantāya cattubbidhadīpavibhūsitāya ca pathaviyā issaroti attho. Ajjhattaṃ kodhādipaccatthike bahiddhā ca sabbarājāno vijesīti vijitāvī. Janapadatthāvariyappattoti janapade dhuvabhāvaṃ thāvarabhāvaṃ patto, na sakkā kenaci cāletuṃ, janapado vā tamhi thāvariyappatto anussukko sakammanirato acalo asampavedhītipi janapadatthāvariyappatto.
сзяяат̇ид̣̇анд̇и нибаад̇о, д̇асса зд̇аани гад̇амаанийд̇и ад̇т̇о. жаггарад̇анам̣…бз… барин̣ааяагарад̇анамзва сад̇д̇аманд̇и д̇аани саб̣б̣аббагаарад̇о рад̇анасуд̇д̇аван̣н̣анааяам̣ вуд̇д̇аани. д̇зсу аяам̣ жаггавад̇д̇ирааж̇аа жаггарад̇анзна аж̇ид̇ам̣ ж̇инаад̇и, хад̇т̇иассарад̇анзхи виж̇ид̇з яат̇аасукаманувижарад̇и, барин̣ааяагарад̇анзна виж̇ид̇аманурагкад̇и, сзсзхи убабхог̇асукаманубхавад̇и. батамзна жасса уссаахасад̇д̇ияог̇о, хад̇т̇иассаг̇ахабад̇ирад̇анзхи бабхусад̇д̇ияог̇о, барин̣ааяагарад̇анзна манд̇асад̇д̇ияог̇о субарибун̣н̣о ход̇и, ид̇т̇иман̣ирад̇анзхи жа д̇ивид̇хасад̇д̇ияог̇апалам̣. со ид̇т̇иман̣ирад̇анзхи бхог̇асукаманубход̇и, сзсзхи иссарияасукам̣. висзсад̇о жасса буримаани д̇ийн̣и ад̣̇осагусаламуулаж̇анид̇агаммаанубхаавзна самбаж̇ж̇анд̇и, маж̇жхимаани алобхагусаламуулаж̇анид̇агаммаанубхаавзна, бажчимамзгам̣ амохагусаламуулаж̇анид̇агаммаанубхаавзнаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.
Seyyathidanti nipāto, tassa etāni katamānīti attho. Cakkaratanaṃ…pe… pariṇāyakaratanameva sattamanti tāni sabbappakārato ratanasuttavaṇṇanāyaṃ vuttāni. Tesu ayaṃ cakkavattirājā cakkaratanena ajitaṃ jināti, hatthiassaratanehi vijite yathāsukhamanuvicarati, pariṇāyakaratanena vijitamanurakkhati, sesehi upabhogasukhamanubhavati. Paṭhamena cassa ussāhasattiyogo, hatthiassagahapatiratanehi pabhusattiyogo, pariṇāyakaratanena mantasattiyogo suparipuṇṇo hoti, itthimaṇiratanehi ca tividhasattiyogaphalaṃ. So itthimaṇiratanehi bhogasukhamanubhoti, sesehi issariyasukhaṃ. Visesato cassa purimāni tīṇi adosakusalamūlajanitakammānubhāvena sampajjanti, majjhimāni alobhakusalamūlajanitakammānubhāvena, pacchimamekaṃ amohakusalamūlajanitakammānubhāvenāti veditabbaṃ.
баросахассанд̇и ад̇ирзгасахассам̣. суураад̇и абхийругаж̇аад̇игаа. вийран̇г̇аруубаад̇и д̣̇звабуд̇д̇асад̣̇исагааяаа, звам̣ д̇аавзгз. аяам̣ банзд̇т̇а сабхааво вийраад̇и уд̇д̇амасуураа вужжанд̇и, вийраанам̣ ан̇г̇ам̣ вийран̇г̇ам̣, вийрагааран̣ам̣ вийрияанд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. вийран̇г̇ам̣ руубам̣ зд̇зсанд̇и вийран̇г̇аруубаа, вийрияамаяасарийраа вияаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. барасзнаббамад̣̇д̣̇анаад̇и сажз бадимукам̣ д̇идтзяяа барасзнаа, д̇ам̣ бамад̣̇д̣̇ид̇ум̣ самад̇т̇аад̇и ад̇хиббааяо. д̇хаммзнаад̇и ‘‘баан̣о на ханд̇аб̣б̣о’’д̇иаад̣̇инаа (д̣̇ий. ни. 2.244; ма. ни. 3.257) бан̃жасийлад̇хаммзна. арахам̣ ход̇и саммаасамб̣уд̣̇д̇хо логз виваддажчад̣̇од̇и зд̇т̇а рааг̇ад̣̇осамохамаанад̣̇идтиавиж̇ж̇аад̣̇ужжарид̇ачад̣̇анзхи сад̇д̇ахи бадижчаннз гилзсанд̇хагаарз логз д̇ам̣ чад̣̇анам̣ виваддзд̇ваа саманд̇ад̇о сан̃ж̇аад̇аалого худ̇ваа тид̇од̇и виваддажчад̣̇о. д̇ад̇т̇а батамзна бад̣̇зна бууж̇аарахад̇аа, д̣̇уд̇иязна д̇ассаа хзд̇у яасмаа саммаасамб̣уд̣̇д̇ход̇и. д̇ад̇иязна б̣уд̣̇д̇хад̇д̇ахзд̇у виваддажчад̣̇ад̇аа вуд̇д̇аад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа. ат̇а ваа виваддо жа вижчад̣̇о жаад̇и виваддажчад̣̇о, ваддарахид̇о чад̣̇анарахид̇о жаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇зна арахам̣ ваддаабхаавзна саммаасамб̣уд̣̇д̇хо чад̣̇анаабхаавзнаад̇и звам̣ буримабад̣̇ад̣̇ваяассзва хзд̇уд̣̇ваяам̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̣̇уд̇иязна взсаараж̇ж̇зна жзд̇т̇а буримасид̣̇д̇хи, батамзна д̣̇уд̇ияасид̣̇д̇хи, д̇ад̇ияажад̇уд̇т̇зхи д̇ад̇ияасид̣̇д̇хи ход̇и. буриман̃жа д̇хаммажагкум̣, д̣̇уд̇ияам̣ б̣уд̣̇д̇хажагкум̣, д̇ад̇ияам̣ саманд̇ажагкум̣ саад̇хзд̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.
Parosahassanti atirekasahassaṃ. Sūrāti abhīrukajātikā. Vīraṅgarūpāti devaputtasadisakāyā, evaṃ tāveke. Ayaṃ panettha sabhāvo vīrāti uttamasūrā vuccanti, vīrānaṃ aṅgaṃ vīraṅgaṃ, vīrakāraṇaṃ vīriyanti vuttaṃ hoti. Vīraṅgaṃ rūpaṃ etesanti vīraṅgarūpā, vīriyamayasarīrā viyāti vuttaṃ hoti. Parasenappamaddanāti sace paṭimukhaṃ tiṭṭheyya parasenā, taṃ pamaddituṃ samatthāti adhippāyo. Dhammenāti ‘‘pāṇo na hantabbo’’tiādinā (dī. ni. 2.244; ma. ni. 3.257) pañcasīladhammena. Arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchadoti ettha rāgadosamohamānadiṭṭhiavijjāduccaritachadanehi sattahi paṭicchanne kilesandhakāre loke taṃ chadanaṃ vivaṭṭetvā samantato sañjātāloko hutvā ṭhitoti vivaṭṭacchado. Tattha paṭhamena padena pūjārahatā, dutiyena tassā hetu yasmā sammāsambuddhoti. Tatiyena buddhattahetu vivaṭṭacchadatā vuttāti veditabbā. Atha vā vivaṭṭo ca vicchado cāti vivaṭṭacchado, vaṭṭarahito chadanarahito cāti vuttaṃ hoti. Tena arahaṃ vaṭṭābhāvena sammāsambuddho chadanābhāvenāti evaṃ purimapadadvayasseva hetudvayaṃ vuttaṃ hoti. Dutiyena vesārajjena cettha purimasiddhi, paṭhamena dutiyasiddhi, tatiyacatutthehi tatiyasiddhi hoti. Purimañca dhammacakkhuṃ, dutiyaṃ buddhacakkhuṃ, tatiyaṃ samantacakkhuṃ sādhetīti veditabbaṃ.
ид̣̇аани бхаг̇авад̇о санд̇игам̣ г̇анд̇угаамо ааха – ‘‘гахам̣ бана бхо…бз… саммаасамб̣уд̣̇д̇хо’’д̇и. звам̣ вуд̇д̇зд̇иаад̣̇ийсу язнзсаад̇и язна д̣̇исаабхааг̇зна зсаа. нийлаванарааж̇ийд̇и нийлаван̣н̣аругкабанд̇и. ванам̣ гира мзгхабанд̇исад̣̇исам̣. яад̇т̇а бхаг̇аваа д̇ад̣̇аа вихааси, д̇ам̣ нид̣̇д̣̇исанд̇о ааха – ‘‘язнзсаа бхо, сзла, нийлаванарааж̇ий’’д̇и. д̇ад̇т̇а ‘‘со вихарад̇ий’’д̇и аяам̣ банзд̇т̇а баатасзсо, бхуммад̇т̇з ваа гаран̣аважанам̣. бад̣̇з бад̣̇анд̇и бад̣̇асамийбз бад̣̇ам̣. д̇зна д̇урид̇аг̇аманам̣ бадисзд̇хзд̇и. д̣̇ураасад̣̇аа хийд̇и гааран̣ам̣ ааха, яасмаа д̇з д̣̇ураасад̣̇аа, д̇асмаа звам̣ бхонд̇о ааг̇ажчанд̇ууд̇и. гим̣ бана гааран̣аа д̣̇ураасад̣̇аад̇и жз? сийхаава згажараа. яат̇аа хи сийхаа сахааяагижжаабхаавад̇о згажараа, звам̣ д̇зби вивзгагаамад̇ааяа. ‘‘яад̣̇аа жааха’’нд̇иаад̣̇инаа бана д̇з маан̣авагз убажаарам̣ сигкаабзд̇и. д̇ад̇т̇а маа обаад̇зт̇аад̇и маа бавзсзт̇а, маа гат̇зт̇аад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. ааг̇амзнд̇ууд̇и бадимаанзнд̇у, яаава гат̇аа барияосаанам̣ г̇ажчад̇и, д̇аава д̇ун̣хий бхаванд̇ууд̇и ад̇т̇о.
Idāni bhagavato santikaṃ gantukāmo āha – ‘‘kahaṃ pana bho…pe… sammāsambuddho’’ti. Evaṃ vuttetiādīsu yenesāti yena disābhāgena esā. Nīlavanarājīti nīlavaṇṇarukkhapanti. Vanaṃ kira meghapantisadisaṃ. Yattha bhagavā tadā vihāsi, taṃ niddisanto āha – ‘‘yenesā bho, sela, nīlavanarājī’’ti. Tattha ‘‘so viharatī’’ti ayaṃ panettha pāṭhaseso, bhummatthe vā karaṇavacanaṃ. Pade padanti padasamīpe padaṃ. Tena turitagamanaṃ paṭisedheti. Durāsadā hīti kāraṇaṃ āha, yasmā te durāsadā, tasmā evaṃ bhonto āgacchantūti. Kiṃ pana kāraṇā durāsadāti ce? Sīhāva ekacarā. Yathā hi sīhā sahāyakiccābhāvato ekacarā, evaṃ tepi vivekakāmatāya. ‘‘Yadā cāha’’ntiādinā pana te māṇavake upacāraṃ sikkhāpeti. Tattha mā opātethāti mā pavesetha, mā kathethāti vuttaṃ hoti. Āgamentūti paṭimānentu, yāva kathā pariyosānaṃ gacchati, tāva tuṇhī bhavantūti attho.
саманнзсийд̇и г̇авзси. язбхуяязнаад̇и б̣ахугаани ад̣̇д̣̇аса, аббагаани наад̣̇д̣̇аса. д̇ад̇о яаани на ад̣̇д̣̇аса , д̇аани д̣̇ийбзнд̇о ааха ‘‘табзд̇ваа д̣̇вз’’д̇и. ган̇кад̇ийд̇и ган̇кам̣ уббаад̣̇зд̇и бад̇т̇анам̣ ‘‘ахо вад̇а бассзяяа’’нд̇и. вижигижчад̇ийд̇и д̇ад̇о д̇ад̇о д̇аани вижинанд̇о гижчад̇и на саггод̇и д̣̇адтум̣. наад̇химужжад̇ийд̇и д̇ааяа вижигижчааяа саннидтаанам̣ на г̇ажчад̇и. на самбасийд̣̇ад̇ийд̇и д̇ад̇о ‘‘барибун̣н̣алагкан̣о аяа’’нд̇и бхаг̇авад̇и басаад̣̇ам̣ наабаж̇ж̇ад̇и. ган̇кааяа ваа суд̣̇уб̣б̣алавимад̇и вуд̇д̇аа, вижигижчааяа маж̇жхимаа, анад̇химужжанад̇ааяа б̣алавад̇ий, асамбасаад̣̇зна д̇зхи д̇ийхи д̇хаммзхи жид̇д̇асса гаалуссияабхааво.
Samannesīti gavesi. Yebhuyyenāti bahukāni addasa, appakāni nāddasa. Tato yāni na addasa , tāni dīpento āha ‘‘ṭhapetvā dve’’ti. Kaṅkhatīti kaṅkhaṃ uppādeti patthanaṃ ‘‘aho vata passeyya’’nti. Vicikicchatīti tato tato tāni vicinanto kicchati na sakkoti daṭṭhuṃ. Nādhimuccatīti tāya vicikicchāya sanniṭṭhānaṃ na gacchati. Na sampasīdatīti tato ‘‘paripuṇṇalakkhaṇo aya’’nti bhagavati pasādaṃ nāpajjati. Kaṅkhāya vā sudubbalavimati vuttā, vicikicchāya majjhimā, anadhimuccanatāya balavatī, asampasādena tehi tīhi dhammehi cittassa kālussiyabhāvo.
госохид̇зд̇и вад̇т̇игосзна бадижчаннз. вад̇т̇аг̇уяхзд̇и ан̇г̇аж̇аад̇з. бхаг̇авад̇о хи варавааран̣ассзва госохид̇ам̣ вад̇т̇аг̇уяхам̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ бад̣̇умаг̇аб̣бхасамаанам̣. д̇ам̣ со вад̇т̇абадижчаннад̇д̇аа абассанд̇о анд̇омукаг̇ад̇ааяа жа ж̇ивхааяа бахууд̇абхаавам̣ асаллагкзнд̇о д̇зсу д̣̇вийсу лагкан̣зсу ган̇кий ахоси вижигижчий. д̇ат̇ааруубанд̇и гат̇ам̣ руубам̣? гимзд̇т̇а амхзхи вад̇д̇аб̣б̣ам̣, вуд̇д̇амзд̇ам̣ нааг̇асзнад̇т̇зрзнзва милинд̣̇аран̃н̃аа будтзна (ми. ба. 4.3.3) –
Kosohiteti vatthikosena paṭicchanne. Vatthaguyheti aṅgajāte. Bhagavato hi varavāraṇasseva kosohitaṃ vatthaguyhaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ padumagabbhasamānaṃ. Taṃ so vatthapaṭicchannattā apassanto antomukhagatāya ca jivhāya pahūtabhāvaṃ asallakkhento tesu dvīsu lakkhaṇesu kaṅkhī ahosi vicikicchī. Tathārūpanti kathaṃ rūpaṃ? Kimettha amhehi vattabbaṃ, vuttametaṃ nāgasenatthereneva milindaraññā puṭṭhena (mi. pa. 4.3.3) –
‘‘д̣̇уггарам̣, бханд̇з нааг̇асзна, бхаг̇авад̇аа гад̇анд̇и. гим̣, махаарааж̇аад̇и? махааж̇анзна хиригаран̣огаасам̣ б̣рахмааяуб̣раахман̣асса жа анд̇зваасиуд̇д̇арасса жа б̣ааварисса анд̇зваасийнам̣ сол̣асаннам̣ б̣раахман̣аанан̃жа сзласса б̣раахман̣асса анд̇зваасийнам̣ д̇исад̇амаан̣аваанан̃жа д̣̇ассзси, бханд̇зд̇и. на, махаарааж̇а, бхаг̇аваа г̇уяхам̣ д̣̇ассзд̇и, чааяам̣ бхаг̇аваа д̣̇ассзд̇и, ид̣̇д̇хияаа абхисан̇карид̇ваа ниваасананивад̇т̇ам̣ гааяаб̣анд̇ханаб̣ад̣̇д̇хам̣ жийварабааруд̇ам̣ чааяааруубагамад̇д̇ам̣ д̣̇ассзд̇и, махаарааж̇аад̇и. чааяааруубз д̣̇идтз сад̇и д̣̇идто зва нану, бханд̇зд̇и. д̇идтад̇зд̇ам̣, махаарааж̇а, хад̣̇аяаруубам̣ д̣̇исваа б̣уж̇жханагасад̇д̇о бхавзяяа, хад̣̇аяамам̣сам̣ нийхарид̇ваа д̣̇ассзяяа саммаасамб̣уд̣̇д̇ход̇и. галлоси, бханд̇з, нааг̇асзнаа’’д̇и (ми. ба. 4.3.3).
‘‘Dukkaraṃ, bhante nāgasena, bhagavatā katanti. Kiṃ, mahārājāti? Mahājanena hirikaraṇokāsaṃ brahmāyubrāhmaṇassa ca antevāsiuttarassa ca bāvarissa antevāsīnaṃ soḷasannaṃ brāhmaṇānañca selassa brāhmaṇassa antevāsīnaṃ tisatamāṇavānañca dassesi, bhanteti. Na, mahārāja, bhagavā guyhaṃ dasseti, chāyaṃ bhagavā dasseti, iddhiyā abhisaṅkharitvā nivāsananivatthaṃ kāyabandhanabaddhaṃ cīvarapārutaṃ chāyārūpakamattaṃ dasseti, mahārājāti. Chāyārūpe diṭṭhe sati diṭṭho eva nanu, bhanteti. Tiṭṭhatetaṃ, mahārāja, hadayarūpaṃ disvā bujjhanakasatto bhaveyya, hadayamaṃsaṃ nīharitvā dasseyya sammāsambuddhoti. Kallosi, bhante, nāgasenā’’ti (mi. pa. 4.3.3).
ниннаамзд̇ваад̇и нийхарид̇ваа. ган̣н̣асод̇аанумасанзна жзд̇т̇а д̣̇ийгхабхааво, наасигаасод̇аанумасанзна д̇анубхааво, налаадажчаад̣̇анзна бут̇улабхааво багаасид̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. аажарияабаажарияаананд̇и аажарияаанан̃жзва аажарияаажарияаанан̃жа. сагз ван̣н̣зд̇и ад̇д̇ано г̇ун̣з.
Ninnāmetvāti nīharitvā. Kaṇṇasotānumasanena cettha dīghabhāvo, nāsikāsotānumasanena tanubhāvo, nalāṭacchādanena puthulabhāvo pakāsitoti veditabbo. Ācariyapācariyānanti ācariyānañceva ācariyācariyānañca. Sake vaṇṇeti attano guṇe.
554. барибун̣н̣агааяод̇и лагкан̣зхи барибун̣н̣ад̇ааяа ахийнан̇г̇абажжан̇г̇ад̇ааяа жа барибун̣н̣асарийро . суружийд̇и сунд̣̇арасарийраббабхо. суж̇аад̇од̇и аарохабарин̣аахасамбад̇д̇ияаа сан̣таанасамбад̇д̇ияаа жа суниб̣б̣ад̇д̇о. жааруд̣̇ассанод̇и сужирамби бассанд̇аанам̣ ад̇ид̇д̇иж̇анагам̣ аббадигуулам̣ раман̣ийяам̣ жаару зва д̣̇ассанам̣ ассаад̇и жааруд̣̇ассано. гзжи бана бхан̣анд̇и ‘‘жааруд̣̇ассанод̇и сунд̣̇аранзд̇д̇о’’д̇и. суван̣н̣аван̣н̣од̇и суван̣н̣асад̣̇исаван̣н̣о. асийд̇и бхаваси. зд̇ам̣ саб̣б̣абад̣̇зхи яож̇зд̇аб̣б̣ам̣. сусуггад̣̇аатод̇и судту суггад̣̇аато. бхаг̇авад̇о хи д̣̇аатаахи жанд̣̇агиран̣аа вияа ад̇ивияа бан̣д̣арарам̣сияо нижчаранд̇и. д̇знааха – ‘‘сусуггад̣̇аатосий’’д̇и.
554.Paripuṇṇakāyoti lakkhaṇehi paripuṇṇatāya ahīnaṅgapaccaṅgatāya ca paripuṇṇasarīro . Surucīti sundarasarīrappabho. Sujātoti ārohapariṇāhasampattiyā saṇṭhānasampattiyā ca sunibbatto. Cārudassanoti sucirampi passantānaṃ atittijanakaṃ appaṭikūlaṃ ramaṇīyaṃ cāru eva dassanaṃ assāti cārudassano. Keci pana bhaṇanti ‘‘cārudassanoti sundaranetto’’ti. Suvaṇṇavaṇṇoti suvaṇṇasadisavaṇṇo. Asīti bhavasi. Etaṃ sabbapadehi yojetabbaṃ. Susukkadāṭhoti suṭṭhu sukkadāṭho. Bhagavato hi dāṭhāhi candakiraṇā viya ativiya paṇḍararaṃsiyo niccharanti. Tenāha – ‘‘susukkadāṭhosī’’ti.
555. махаабурисалагкан̣аад̇и буб̣б̣з вуд̇д̇аб̣яан̃ж̇анаанзва важананд̇арзна ниг̇амзнд̇о ааха.
555.Mahāpurisalakkhaṇāti pubbe vuttabyañjanāneva vacanantarena nigamento āha.
556. ид̣̇аани д̇зсу лагкан̣зсу ад̇д̇ано абхиружид̇зхи лагкан̣зхи бхаг̇аванд̇ам̣ т̇унанд̇о ааха – ‘‘басаннанзд̇д̇о’’д̇иаад̣̇и. бхаг̇аваа хи бан̃жаван̣н̣абасаад̣̇асамбад̇д̇ияаа басаннанзд̇д̇о, барибун̣н̣ажанд̣̇аман̣д̣аласад̣̇исамукад̇д̇аа сумуко, аарохабарин̣аахасамбад̇д̇ияаа б̣рахаа, б̣ахмуж̇уг̇ад̇д̇ад̇ааяа уж̇у, ж̇уд̇иманд̇ад̇ааяа бад̇аабаваа. яамби жзд̇т̇а буб̣б̣з вуд̇д̇ам̣, д̇ам̣ ‘‘маж̇жхз саман̣асан̇гхассаа’’д̇и иминаа барияааязна т̇унад̇аа буна вуд̇д̇ам̣. ийд̣̇исо хи звам̣ вирожад̇и. зса наяо уд̇д̇араг̇аат̇ааяаби.
556. Idāni tesu lakkhaṇesu attano abhirucitehi lakkhaṇehi bhagavantaṃ thunanto āha – ‘‘pasannanetto’’tiādi. Bhagavā hi pañcavaṇṇapasādasampattiyā pasannanetto, paripuṇṇacandamaṇḍalasadisamukhattā sumukho, ārohapariṇāhasampattiyā brahā, bahmujugattatāya uju, jutimantatāya patāpavā. Yampi cettha pubbe vuttaṃ, taṃ ‘‘majjhe samaṇasaṅghassā’’ti iminā pariyāyena thunatā puna vuttaṃ. Īdiso hi evaṃ virocati. Esa nayo uttaragāthāyapi.
557-8. уд̇д̇амаван̣н̣инод̇и уд̇д̇амаван̣н̣асамбаннасса. ж̇амб̣усан̣д̣ассаад̇и ж̇амб̣уд̣̇ийбасса. баагадзна иссарияам̣ ван̣н̣аяанд̇о ааха, абижа жаггавад̇д̇и жад̇уннамби д̣̇ийбаанам̣ иссаро ход̇и.
557-8.Uttamavaṇṇinoti uttamavaṇṇasampannassa. Jambusaṇḍassāti jambudīpassa. Pākaṭena issariyaṃ vaṇṇayanto āha, apica cakkavatti catunnampi dīpānaṃ issaro hoti.
559. кад̇д̇ияаад̇и ж̇аад̇икад̇д̇ияаа. бхож̇аад̇и бхог̇ияаа. рааж̇аанод̇и яз гзжи раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇аа. ануяанд̇аад̇и ануг̇аамино сзвагаа. рааж̇аабхирааж̇аад̇и рааж̇уунам̣ бууж̇анияо рааж̇аа худ̇ваа, жаггавад̇д̇ийд̇и ад̇хиббааяо. мануж̇инд̣̇од̇и мануссаад̇хибад̇и барамиссаро худ̇ваа.
559.Khattiyāti jātikhattiyā. Bhojāti bhogiyā. Rājānoti ye keci rajjaṃ kārentā. Anuyantāti anugāmino sevakā. Rājābhirājāti rājūnaṃ pūjaniyo rājā hutvā, cakkavattīti adhippāyo. Manujindoti manussādhipati paramissaro hutvā.
560. звам̣ вуд̇д̇з бхаг̇аваа ‘‘яз д̇з бхаванд̇и араханд̇о саммаасамб̣уд̣̇д̇хаа, д̇з сагз ван̣н̣з бхан̃н̃амаанз ад̇д̇аанам̣ баад̇угаронд̇ий’’д̇и имам̣ сзласса манорат̇ам̣ буурзнд̇о ааха ‘‘рааж̇аахамасмий’’д̇и. д̇ад̇рааяамад̇хиббааяо – яам̣ ко мам̣ д̇вам̣ сзла яаажаси ‘‘рааж̇аа арахаси бхавид̇ум̣ жаггавад̇д̇ий’’д̇и, зд̇т̇а аббоссугго ход̇и, рааж̇аахамасми, сад̇и жа рааж̇ад̇д̇з яат̇аа ан̃н̃о рааж̇аа самааноби яож̇анасад̇ам̣ ваа анусаасад̇и, д̣̇вз д̇ийн̣и ваа жад̇д̇аари ваа бан̃жа ваа яож̇анасад̇аани яож̇анасахассам̣ ваа жаггавад̇д̇и худ̇вааби жад̇уд̣̇ийбабарияанд̇амад̇д̇ам̣ ваа, наахамзвам̣ барижчиннависаяо. ахан̃хи д̇хаммарааж̇аа ануд̇д̇аро бхаваг̇г̇ад̇о авийжибарияанд̇ам̣ гад̇ваа д̇ирияам̣ аббамзяяаа логад̇хаад̇уяо анусаасаами. яаавад̇аа хи абад̣̇ад̣̇вибад̣̇аад̣̇ибхзд̣̇аа сад̇д̇аа, ахам̣ д̇зсам̣ аг̇г̇о. на хи мз гожи сийлзна ваа…бз… вимуд̇д̇ин̃аан̣ад̣̇ассанзна ваа бадибхааг̇о ад̇т̇и. сваахам̣ звам̣ д̇хаммарааж̇аа ануд̇д̇аро ануд̇д̇арзнзва жад̇усад̇ибадтаанаад̣̇ибхзд̣̇аб̣од̇хибагкияасан̇каад̇зна д̇хаммзна жаггам̣ вад̇д̇зми ‘‘ид̣̇ам̣ баж̇ахат̇а, ид̣̇ам̣ убасамбаж̇ж̇а вихарат̇аа’’д̇иаад̣̇инаа аан̣аажаггам̣, ‘‘ид̣̇ам̣ ко бана, бхигкавз, д̣̇угкам̣ арияасажжа’’нд̇иаад̣̇инаа (сам̣. ни. 5.1081; махаава. 14) барияад̇д̇ид̇хаммзна д̇хаммажаггамзва ваа. жаггам̣ аббадивад̇д̇ияанд̇и яам̣ жаггам̣ аббадивад̇д̇ияам̣ ход̇и саман̣зна ваа…бз… гзнажи логасминд̇и.
560. Evaṃ vutte bhagavā ‘‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’’ti imaṃ selassa manorathaṃ pūrento āha ‘‘rājāhamasmī’’ti. Tatrāyamadhippāyo – yaṃ kho maṃ tvaṃ sela yācasi ‘‘rājā arahasi bhavituṃ cakkavattī’’ti, ettha appossukko hoti, rājāhamasmi, sati ca rājatte yathā añño rājā samānopi yojanasataṃ vā anusāsati, dve tīṇi vā cattāri vā pañca vā yojanasatāni yojanasahassaṃ vā cakkavatti hutvāpi catudīpapariyantamattaṃ vā, nāhamevaṃ paricchinnavisayo. Ahañhi dhammarājā anuttaro bhavaggato avīcipariyantaṃ katvā tiriyaṃ appameyyā lokadhātuyo anusāsāmi. Yāvatā hi apadadvipadādibhedā sattā, ahaṃ tesaṃ aggo. Na hi me koci sīlena vā…pe… vimuttiñāṇadassanena vā paṭibhāgo atthi. Svāhaṃ evaṃ dhammarājā anuttaro anuttareneva catusatipaṭṭhānādibhedabodhipakkhiyasaṅkhātena dhammena cakkaṃ vattemi ‘‘idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’’tiādinā āṇācakkaṃ, ‘‘idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasacca’’ntiādinā (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 14) pariyattidhammena dhammacakkameva vā. Cakkaṃ appaṭivattiyanti yaṃ cakkaṃ appaṭivattiyaṃ hoti samaṇena vā…pe… kenaci lokasminti.
561-2. звам̣ ад̇д̇аанам̣ аавигаронд̇ам̣ бхаг̇аванд̇ам̣ д̣̇исваа бийд̇исоманассаж̇аад̇о сзло д̣̇ал̣хигаран̣ад̇т̇ам̣ ‘‘самб̣уд̣̇д̇хо бадиж̇аанаасий’’д̇и г̇аат̇аад̣̇ваяамааха. д̇ад̇т̇а го ну сзнаабад̇ийд̇и д̇хаммаран̃н̃о бход̇о, д̇хаммзна бавад̇д̇ид̇асса д̇хаммажаггасса ануббавад̇д̇аго сзнаабад̇и год̇и бужчи.
561-2. Evaṃ attānaṃ āvikarontaṃ bhagavantaṃ disvā pītisomanassajāto selo daḷhikaraṇatthaṃ ‘‘sambuddho paṭijānāsī’’ti gāthādvayamāha. Tattha ko nu senāpatīti dhammarañño bhoto, dhammena pavattitassa dhammacakkassa anuppavattako senāpati koti pucchi.
563. д̇зна жа самаязна бхаг̇авад̇о д̣̇агкин̣абассз ааяасмаа саарибуд̇д̇о нисинно ход̇и суван̣н̣абун̃ж̇о вияа сирияаа собхамаано, д̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о бхаг̇аваа ‘‘маяаа бавад̇д̇ид̇а’’нд̇и г̇аат̇амааха. д̇ад̇т̇а ануж̇аад̇о д̇ат̇ааг̇ад̇анд̇и д̇ат̇ааг̇ад̇ахзд̇у ануж̇аад̇о, д̇ат̇ааг̇ад̇зна хзд̇унаа ж̇аад̇од̇и ад̇т̇о.
563. Tena ca samayena bhagavato dakkhiṇapasse āyasmā sāriputto nisinno hoti suvaṇṇapuñjo viya siriyā sobhamāno, taṃ dassento bhagavā ‘‘mayā pavattita’’nti gāthamāha. Tattha anujāto tathāgatanti tathāgatahetu anujāto, tathāgatena hetunā jātoti attho.
564. звам̣ ‘‘го ну сзнаабад̇ий’’д̇и бан̃хам̣ б̣яаагарид̇ваа яам̣ сзло ааха – ‘‘самб̣уд̣̇д̇хо бадиж̇аанаасий’’д̇и, д̇ад̇ра нам̣ нигган̇кам̣ гаад̇угаамо ‘‘наахам̣ бадин̃н̃аамад̇д̇знзва бадиж̇аанаами, абижаахам̣ иминаа гааран̣зна б̣уд̣̇д̇хо’’д̇и н̃аабзд̇ум̣ ‘‘абхин̃н̃зяяа’’нд̇и г̇аат̇амааха. д̇ад̇т̇а абхин̃н̃зяяанд̇и виж̇ж̇аа жа вимуд̇д̇и жа. маг̇г̇асажжасамуд̣̇аяасажжаани бана бхаавзд̇аб̣б̣абахаад̇аб̣б̣аани, хзд̇уважанзна бана паласид̣̇д̇хид̇о д̇зсам̣ палаани нирод̇хасажжад̣̇угкасажжааниби вуд̇д̇аанзва бхаванд̇и. яад̇о сажчигаад̇аб̣б̣ам̣ сажчигад̇ам̣, барин̃н̃зяяам̣ барин̃н̃аад̇анд̇и звамбзд̇т̇а вуд̇д̇амзва ход̇и. звам̣ жад̇усажжабхааванаапалан̃жа виж̇ж̇аавимуд̇д̇им̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘б̣уж̇жхид̇аб̣б̣ам̣ б̣уж̇жхид̇ваа б̣уд̣̇д̇хо ж̇аад̇осмий’’д̇и яуд̇д̇зна хзд̇унаа б̣уд̣̇д̇хад̇д̇ам̣ саад̇хзд̇и.
564. Evaṃ ‘‘ko nu senāpatī’’ti pañhaṃ byākaritvā yaṃ selo āha – ‘‘sambuddho paṭijānāsī’’ti, tatra naṃ nikkaṅkhaṃ kātukāmo ‘‘nāhaṃ paṭiññāmatteneva paṭijānāmi, apicāhaṃ iminā kāraṇena buddho’’ti ñāpetuṃ ‘‘abhiññeyya’’nti gāthamāha. Tattha abhiññeyyanti vijjā ca vimutti ca. Maggasaccasamudayasaccāni pana bhāvetabbapahātabbāni, hetuvacanena pana phalasiddhito tesaṃ phalāni nirodhasaccadukkhasaccānipi vuttāneva bhavanti. Yato sacchikātabbaṃ sacchikataṃ, pariññeyyaṃ pariññātanti evampettha vuttameva hoti. Evaṃ catusaccabhāvanāphalañca vijjāvimuttiṃ dassento ‘‘bujjhitabbaṃ bujjhitvā buddho jātosmī’’ti yuttena hetunā buddhattaṃ sādheti.
565-7. звам̣ ниббарияааязна ад̇д̇аанам̣ баад̇угад̇ваа ад̇д̇ани ган̇каавид̇аран̣ад̇т̇ам̣ б̣раахман̣ам̣ абхид̇т̇араяамаано ‘‘винаяассуу’’д̇и г̇аат̇аад̇д̇аяамааха. д̇ад̇т̇а саллагад̇д̇од̇и рааг̇асаллаад̣̇исад̇д̇асаллагад̇д̇ано. б̣рахмабхууд̇од̇и сздтабхууд̇о. ад̇ид̇улод̇и д̇улам̣ ад̇ийд̇о убамам̣ ад̇ийд̇о, нируубамод̇и ад̇т̇о. маарасзнаббамад̣̇д̣̇анод̇и ‘‘гаамаа д̇з батамаа сзнаа’’д̇иаад̣̇игааяа ‘‘барз жа аваж̇аанаад̇ий’’д̇и (су. ни. 440; махаани. 28; жуул̣ани. нанд̣̇амаан̣авабужчаанид̣̇д̣̇зса 47) звам̣ вуд̇д̇ааяа маарабарисасан̇каад̇ааяа маарасзнааяа бамад̣̇д̣̇ано. саб̣б̣аамид̇д̇зд̇и канд̇хагилзсаабхисан̇каарамажжуд̣̇звабуд̇д̇амаараад̣̇игз саб̣б̣абажжад̇т̇игз. васийгад̇ваад̇и ад̇д̇ано васз вад̇д̇зд̇ваа. агуд̇обхаяод̇и гуд̇ожи абхаяо.
565-7. Evaṃ nippariyāyena attānaṃ pātukatvā attani kaṅkhāvitaraṇatthaṃ brāhmaṇaṃ abhittharayamāno ‘‘vinayassū’’ti gāthāttayamāha. Tattha sallakattoti rāgasallādisattasallakattano. Brahmabhūtoti seṭṭhabhūto. Atituloti tulaṃ atīto upamaṃ atīto, nirūpamoti attho. Mārasenappamaddanoti ‘‘kāmā te paṭhamā senā’’tiādikāya ‘‘pare ca avajānātī’’ti (su. ni. 440; mahāni. 28; cūḷani. nandamāṇavapucchāniddesa 47) evaṃ vuttāya māraparisasaṅkhātāya mārasenāya pamaddano. Sabbāmitteti khandhakilesābhisaṅkhāramaccudevaputtamārādike sabbapaccatthike. Vasīkatvāti attano vase vattetvā. Akutobhayoti kutoci abhayo.
568-70. звам̣ вуд̇д̇з сзло б̣раахман̣о д̇аавад̣̇зва бхаг̇авад̇и сан̃ж̇аад̇аббасаад̣̇о баб̣б̣аж̇ж̇аабзгко худ̇ваа ‘‘имам̣ бхаванд̇о’’д̇и г̇аат̇аад̇д̇аяамааха яат̇аа д̇ам̣ барибаагаг̇ад̇ааяа убаниссаяасамбад̇д̇ияаа саммаа жод̣̇ияамаано. д̇ад̇т̇а ган̣хаабхиж̇аад̇игод̇и жан̣д̣аалаад̣̇инийжагулз ж̇аад̇о.
568-70. Evaṃ vutte selo brāhmaṇo tāvadeva bhagavati sañjātappasādo pabbajjāpekkho hutvā ‘‘imaṃ bhavanto’’ti gāthāttayamāha yathā taṃ paripākagatāya upanissayasampattiyā sammā codiyamāno. Tattha kaṇhābhijātikoti caṇḍālādinīcakule jāto.
571. д̇ад̇о д̇зби маан̣авагаа д̇ат̇зва баб̣б̣аж̇ж̇аабзгкаа худ̇ваа ‘‘зд̇ан̃жз ружжад̇и бход̇о’’д̇и г̇аат̇амаахам̣су яат̇аа д̇ам̣ д̇зна сад̣̇д̇хим̣ гад̇аад̇хигаараа гулабуд̇д̇аа.
571. Tato tepi māṇavakā tatheva pabbajjāpekkhā hutvā ‘‘etañce ruccati bhoto’’ti gāthamāhaṃsu yathā taṃ tena saddhiṃ katādhikārā kulaputtā.
572. ат̇а сзло д̇зсу маан̣авагзсу д̇удтажид̇д̇о д̇з д̣̇ассзнд̇о баб̣б̣аж̇ж̇ам̣ яаажамаано ‘‘б̣раахман̣аа’’д̇и г̇аат̇амааха.
572. Atha selo tesu māṇavakesu tuṭṭhacitto te dassento pabbajjaṃ yācamāno ‘‘brāhmaṇā’’ti gāthamāha.
573. д̇ад̇о бхаг̇аваа яасмаа сзло ад̇ийд̇з бад̣̇умуд̇д̇арасса бхаг̇авад̇о саасанз д̇зсам̣язва д̇ин̣н̣ам̣ бурисасад̇аанам̣ г̇ан̣асздто худ̇ваа д̇зхи сад̣̇д̇хим̣ баривзн̣ам̣ гаараабзд̇ваа д̣̇аанаад̣̇ийни бун̃н̃аани жа гад̇ваа гамзна д̣̇звамануссасамбад̇д̇им̣ анубхавамаано бажчимз бхавз д̇зсам̣язва аажарияо худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇о, д̇ан̃жа нзсам̣ гаммам̣ вимуд̇д̇ибарибаагааяа барибаггам̣ зхибхигкубхаавасса жа убаниссаяабхууд̇ам̣, д̇асмаа д̇з саб̣б̣зва зхибхигкубаб̣б̣аж̇ж̇ааяа баб̣б̣ааж̇знд̇о ‘‘сваагкаад̇а’’нд̇и г̇аат̇амааха. д̇ад̇т̇а санд̣̇идтиганд̇и бажжагкам̣. агаалиганд̇и маг̇г̇аананд̇арапалуббад̇д̇ид̇о на гааланд̇арз бад̇д̇аб̣б̣апалам̣. яад̇т̇аад̇и яаннимид̇д̇аа. маг̇г̇аб̣рахмажарияанимид̇д̇аа хи баб̣б̣аж̇ж̇аа аббамад̇д̇асса сад̇ивиббаваасавирахид̇асса д̇ийсу сигкаасу сигкад̇о амогхаа ход̇и. д̇знааха – ‘‘сваагкаад̇ам̣…бз… сигкад̇о’’д̇и.
573. Tato bhagavā yasmā selo atīte padumuttarassa bhagavato sāsane tesaṃyeva tiṇṇaṃ purisasatānaṃ gaṇaseṭṭho hutvā tehi saddhiṃ pariveṇaṃ kārāpetvā dānādīni puññāni ca katvā kamena devamanussasampattiṃ anubhavamāno pacchime bhave tesaṃyeva ācariyo hutvā nibbatto, tañca nesaṃ kammaṃ vimuttiparipākāya paripakkaṃ ehibhikkhubhāvassa ca upanissayabhūtaṃ, tasmā te sabbeva ehibhikkhupabbajjāya pabbājento ‘‘svākkhāta’’nti gāthamāha. Tattha sandiṭṭhikanti paccakkhaṃ. Akālikanti maggānantaraphaluppattito na kālantare pattabbaphalaṃ. Yatthāti yannimittā. Maggabrahmacariyanimittā hi pabbajjā appamattassa sativippavāsavirahitassa tīsu sikkhāsu sikkhato amoghā hoti. Tenāha – ‘‘svākkhātaṃ…pe… sikkhato’’ti.
зван̃жа вад̇ваа ‘‘зт̇а бхигкаво’’д̇и бхаг̇аваа авожа. д̇з саб̣б̣з бад̇д̇ажийварад̇хараа худ̇ваа аагаасзнааг̇амма бхаг̇аванд̇ам̣ абхиваад̣̇зсум̣. звамимам̣ д̇зсам̣ зхибхигкубхаавам̣ санд̇хааяа сан̇г̇ийд̇игаараа ‘‘алад̇т̇а ко сзло…бз… убасамбад̣̇а’’нд̇и аахам̣су.
Evañca vatvā ‘‘etha bhikkhavo’’ti bhagavā avoca. Te sabbe pattacīvaradharā hutvā ākāsenāgamma bhagavantaṃ abhivādesuṃ. Evamimaṃ tesaṃ ehibhikkhubhāvaṃ sandhāya saṅgītikārā ‘‘alattha kho selo…pe… upasampada’’nti āhaṃsu.
бхуд̇д̇аавинд̇и бхуд̇д̇аванд̇ам̣. онийд̇абад̇д̇абаан̣инд̇и бад̇д̇ад̇о онийд̇абаан̣им̣, абанийд̇ахад̇т̇анд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ад̇т̇а ‘‘убаг̇анд̇ваа’’д̇и баатасзсо д̣̇адтаб̣б̣о. ид̇арат̇аа хи бхаг̇аванд̇ам̣ згаманд̇ам̣ нисийд̣̇ийд̇и на яуж̇ж̇ад̇и.
Bhuttāvinti bhuttavantaṃ. Onītapattapāṇinti pattato onītapāṇiṃ, apanītahatthanti vuttaṃ hoti. Tattha ‘‘upagantvā’’ti pāṭhaseso daṭṭhabbo. Itarathā hi bhagavantaṃ ekamantaṃ nisīdīti na yujjati.
574. аг̇г̇ихуд̇д̇амукаад̇и бхаг̇аваа гзн̣ияасса жид̇д̇аанугуулавасзна анумод̣̇анд̇о звамааха. д̇ад̇т̇а аг̇г̇ибарижарияам̣ винаа б̣раахман̣аанам̣ яан̃н̃аабхаавад̇о ‘‘аг̇г̇ихуд̇д̇амукаа яан̃н̃аа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. аг̇г̇ихуд̇д̇асздтаа аг̇г̇ихуд̇д̇абад̇хаанаад̇и ад̇т̇о. взд̣̇з саж̇жхааяанд̇зхи батамам̣ саж̇жхааяид̇аб̣б̣ад̇о саавид̇д̇ий ‘‘чанд̣̇асо мука’’нд̇и вуд̇д̇аа. мануссаанам̣ сздтад̇о рааж̇аа ‘‘мука’’нд̇и вуд̇д̇о. над̣̇ийнам̣ аад̇хаарад̇о бадисаран̣ад̇о жа сааг̇аро ‘‘мука’’нд̇и вуд̇д̇о. жанд̣̇аяог̇авасзна ‘‘аж̇ж̇а гад̇д̇игаа аж̇ж̇а рохиний’’д̇и сан̃ж̇аананад̇о аалогагаран̣ад̇о соммабхаавад̇о жа ‘‘нагкад̇д̇аанам̣ мукам̣ жанд̣̇о’’д̇и вуд̇д̇о. д̇абанд̇аанам̣ аг̇г̇ад̇д̇аа аад̣̇ижжо ‘‘д̇абад̇ам̣ мука’’нд̇и вуд̇д̇о. д̣̇агкин̣зяяаанам̣ бана аг̇г̇ад̇д̇аа висзсзна д̇асмим̣ самаяз б̣уд̣̇д̇хаббамукам̣ сан̇гхам̣ санд̇хааяа ‘‘бун̃н̃ам̣ ааган̇камаанаанам̣, сан̇гхо вз яаж̇ад̇ам̣ мука’’нд̇и вуд̇д̇о. д̇зна сан̇гхо бун̃н̃асса ааяамуканд̇и д̣̇ассзд̇и.
574.Aggihuttamukhāti bhagavā keṇiyassa cittānukūlavasena anumodanto evamāha. Tattha aggiparicariyaṃ vinā brāhmaṇānaṃ yaññābhāvato ‘‘aggihuttamukhā yaññā’’ti vuttaṃ. Aggihuttaseṭṭhā aggihuttapadhānāti attho. Vede sajjhāyantehi paṭhamaṃ sajjhāyitabbato sāvittī ‘‘chandaso mukha’’nti vuttā. Manussānaṃ seṭṭhato rājā ‘‘mukha’’nti vutto. Nadīnaṃ ādhārato paṭisaraṇato ca sāgaro ‘‘mukha’’nti vutto. Candayogavasena ‘‘ajja kattikā ajja rohinī’’ti sañjānanato ālokakaraṇato sommabhāvato ca ‘‘nakkhattānaṃ mukhaṃ cando’’ti vutto. Tapantānaṃ aggattā ādicco ‘‘tapataṃ mukha’’nti vutto. Dakkhiṇeyyānaṃ pana aggattā visesena tasmiṃ samaye buddhappamukhaṃ saṅghaṃ sandhāya ‘‘puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti vutto. Tena saṅgho puññassa āyamukhanti dasseti.
576. яам̣ д̇ам̣ саран̣анд̇и ан̃н̃аб̣яаагаран̣аг̇аат̇амааха. д̇ассад̇т̇о – бан̃жахи жагкуухи жагкумаа бхаг̇аваа, яасмаа маяам̣ ид̇о адтамз д̣̇ивасз д̇ам̣ саран̣ам̣ аг̇амамха, д̇асмаа сад̇д̇арад̇д̇зна д̇ава саасанз ануд̇д̇арзна д̣̇амат̇зна д̣̇анд̇амха. ахо д̇з саран̣асса аанубхаавод̇и.
576.Yaṃ taṃ saraṇanti aññabyākaraṇagāthamāha. Tassattho – pañcahi cakkhūhi cakkhumā bhagavā, yasmā mayaṃ ito aṭṭhame divase taṃ saraṇaṃ agamamha, tasmā sattarattena tava sāsane anuttarena damathena dantamha. Aho te saraṇassa ānubhāvoti.
577-8. д̇ад̇о барам̣ бхаг̇аванд̇ам̣ д̣̇вийхи г̇аат̇аахи т̇унид̇ваа д̇ад̇ияааяа ванд̣̇анам̣ яаажад̇и –
577-8. Tato paraṃ bhagavantaṃ dvīhi gāthāhi thunitvā tatiyāya vandanaṃ yācati –
579.
579.
‘‘бхигкаво д̇исад̇аа имз, д̇идтанд̇и бан̃ж̇алийгад̇аа;
‘‘Bhikkhavo tisatā ime, tiṭṭhanti pañjalīkatā;
баад̣̇з вийра басаарзхи, нааг̇аа ванд̣̇анд̇у сад̇т̇уно’’д̇и.
Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.
барамад̇т̇аж̇од̇игааяа куд̣̇д̣̇ага-адтагат̇ааяа
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
суд̇д̇анибаад̇а-адтагат̇ааяа сзласуд̇д̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya selasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / суд̇д̇анибаад̇абаал̣и • Suttanipātapāḷi / 7. сзласуд̇д̇ам̣ • 7. Selasuttaṃ