| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā
೩೧೮. ‘‘ಸೇಯ್ಯಗ್ಗೇನಾತಿ ಮಞ್ಚಟ್ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದೇನ। ವಿಹಾರಗ್ಗೇನಾತಿ ಓವರಕಗ್ಗೇನಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಥಾವರಾತಿ ನಿಯತಾ। ಪಚ್ಚಯೇನೇವ ಹಿ ತನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸೇನಾಸನೇ ಮಹಾಥೇರಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಅಗನ್ತ್ವಾ ವಸನ್ತಾಯೇವ ನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಘಟ್ಟನಕಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ‘‘ವಿತಕ್ಕಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಗಮನವತ್ತೇನೇವ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ। ಮುದ್ದವೇದಿಕಾ ನಾಮ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಹಮ್ಮಿಯವೇದಿಕಾ। ಪಟಿಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಅಪಸಕ್ಕಿತ್ವಾ। ಸಮಾನಲಾಭಕತಿಕಾ ಮೂಲಾವಾಸೇ ಸತಿ ಸಿಯಾ, ಮೂಲಾವಾಸವಿನಾಸೇನ ಕತಿಕಾಪಿ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಸಮಾನಲಾಭ-ವಚನಂ ಸತಿ ದ್ವೀಸು, ಬಹೂಸು ವಾ ಯುಜ್ಜತಿ, ತೇನೇವ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅವಸಿಟ್ಠೇತಿ ನೋ ಮತಿ। ತಾವಕಾಲಿಕಂ ಕಾಲೇನ ಮೂಲಚ್ಛೇದನವಸೇನ ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಿಯಾ ನಾವಾಯಂ ಸಙ್ಗಮೋತಿ ಆಚರಿಯೋ। ಪುಗ್ಗಲವಸೇನೇವ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಪಲೋಕನಕಾಲೇ ಸಙ್ಘೋ ವಸ್ಸಂವುತ್ಥಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಾಟೇಕ್ಕಂ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಿಕಂ ವತ್ಥಂ ದೇತಿ, ರುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪುಗ್ಗಲಮೇವ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ, ನ ಸಙ್ಘವಸೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ನ ಸಙ್ಘೋ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಏತ್ತಕಂ ದೇತೀತಿ। ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆವಾಸೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತೀ’ತಿ ವಚನತೋ ಸಙ್ಘವಸೇನ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ನ ಹಿ ತಥಾ ವುತ್ತೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಮ್ಮತಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಾಪಕತೋ ಅಞ್ಞೇನ ಗಾಹಿತೇಪಿ ಗಾಹೋ ರುಹತಿ ಅಗ್ಗಹಿತುಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ವಿಯಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಕಮ್ಮವಾಚಾಯಪಿ ಸಮ್ಮುತಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ।
318.‘‘Seyyaggenāti mañcaṭṭhānaparicchedena. Vihāraggenāti ovarakaggenā’’ti likhitaṃ. Thāvarāti niyatā. Paccayeneva hi tanti tasmiṃ senāsane mahātherā tassa paccayassa kāraṇā aññattha agantvā vasantāyeva naṃ paṭijaggissantīti attho. Aghaṭṭanakammaṃ dassetuṃ ‘‘na tattha manussā’’tiādimāha. ‘‘Vitakkaṃ chinditvā suddhacittena gamanavatteneva gantabba’’nti pāṭho. Muddavedikā nāma cetiyassa hammiyavedikā. Paṭikkammāti apasakkitvā. Samānalābhakatikā mūlāvāse sati siyā, mūlāvāsavināsena katikāpi vinassati. Samānalābha-vacanaṃ sati dvīsu, bahūsu vā yujjati, teneva ekasmiṃ avasiṭṭheti no mati. Tāvakālikaṃ kālena mūlacchedanavasena vā aññesaṃ vā kammaṃ aññassa siyā nāvāyaṃ saṅgamoti ācariyo. Puggalavaseneva kātabbanti apalokanakāle saṅgho vassaṃvutthabhikkhūnaṃ pāṭekkaṃ ‘‘ettakaṃ vassāvāsikaṃ vatthaṃ deti, ruccati saṅghassā’’ti puggalameva parāmasitvā dātabbaṃ, na saṅghavasena kātabbaṃ. Na saṅgho saṅghassa ettakaṃ detīti. ‘‘Ekasmiṃ āvāse saṅghassa kammaṃ karotī’ti vacanato saṅghavasena kātabba’’nti likhitaṃ. Na hi tathā vutte saṅghassa kiñci kammaṃ kataṃ nāma hoti. ‘‘Sammatasenāsanaggāhāpakato aññena gāhitepi gāho ruhati aggahitupajjhāyassa upasampadā viyā’’ti likhitaṃ. ‘‘Kammavācāyapi sammuti vaṭṭatī’’ti likhitaṃ.
ಅಟ್ಠಪಿ ಸೋಳಸಪಿ ಜನೇತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಂ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ, ಉದಾಹು ಏಕತೋತಿ? ಏಕತೋಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ನ ಹಿ ತೇ ತಥಾ ಸಮ್ಮತಾ ಸಙ್ಘೇನ ಕಮ್ಮಕತಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ , ತೇನೇವ ಸತ್ತಸತಿಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಏಕತೋ ಅಟ್ಠ ಜನಾ ಸಮ್ಮತಾತಿ। ತೇಸಂ ಸಮ್ಮುತಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯಪೀತಿ ಞತ್ತಿದುತಿಯಕಮ್ಮವಾಚಾಯಪಿ। ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಸ್ಸ ವತ್ಥೂಹಿ ಸಾ ಏವ ಕಮ್ಮವಾಚಾ ಲಬ್ಭಮಾನಾ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ವತ್ಥೂಹಿ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಮೇವ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ಅಞ್ಞನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಮಂ ನಯಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಞತ್ತಿದುತಿಯಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ, ಞತ್ತಿದುತಿಯಕಮ್ಮಞ್ಚ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ಕಮ್ಮಸಙ್ಕರದೋಸೋ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಮಗ್ಗೋ ಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ ಏತ್ಥ ಮಗ್ಗೋ ನಾಮ ಮಗ್ಗೇ ಕತದೀಘಸಾಲಾ, ಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ ನಹಾಯಿತುಂ ಕತಪೋಕ್ಖರಣೀ। ಏತಾನಿ ಹಿ ಅಸೇನಾಸನಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಭತ್ತಸಾಲಾ ನ ಆಗತಾ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸೇನಾಸನನ್ತಿ ಚೇ? ಸಾಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಪವಿಟ್ಠಾ ವಾಸತ್ಥಾಯ ಅಕತತ್ತಾ। ಭೋಜನಸಾಲಾ ಪನ ಉಭಯತ್ಥ ನಾಗತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನಾಗತಾ, ಉಪರಿ ‘‘ಭೋಜನಸಾಲಾ ಪನ ಸೇನಾಸನಮೇವಾ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೧೮) ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೇನಾಸನಂ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಕುಟಿ ಚ ಏತ್ಥ ಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನೇತಿ ಏಕೇ। ರುಕ್ಖಮೂಲವೇಳುಗುಮ್ಬಾ ಛನ್ನಾ ಕವಾಟಬದ್ಧಾವ ಸೇನಾಸನಂ। ‘‘ಅಲಾಭಕೇಸು ಆವಾಸೇಸೂತಿ ಅಲಾಭಕೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸೂ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ, ತಂ ಯುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಪಾಟೇಕ್ಕಂ ಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ। ತಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಅಗಚ್ಛನ್ತೇ ಬಲಕ್ಕಾರೇನಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅಯಮ್ಪೀತಿ ಪಚ್ಚಯೋಪಿ।
Aṭṭhapi soḷasapi janeti ettha kiṃ visuṃ visuṃ, udāhu ekatoti? Ekatopi vaṭṭati. Na hi te tathā sammatā saṅghena kammakatā nāma honti , teneva sattasatikakkhandhake ekato aṭṭha janā sammatāti. Tesaṃ sammuti kammavācāyapīti ñattidutiyakammavācāyapi. Apalokanakammassa vatthūhi sā eva kammavācā labbhamānā labbhati, tassā ca vatthūhi apalokanakammameva labbhamānaṃ labbhati, na aññanti veditabbaṃ. Imaṃ nayaṃ micchā gaṇhanto ‘‘apalokanakammaṃ ñattidutiyakammaṃ kātuṃ, ñattidutiyakammañca apalokanakammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti gaṇhāti, evañca sati kammasaṅkaradoso āpajjati. Maggo pokkharaṇīti ettha maggo nāma magge katadīghasālā, pokkharaṇīti nahāyituṃ katapokkharaṇī. Etāni hi asenāsanānīti ettha bhattasālā na āgatā, tasmā taṃ senāsananti ce? Sāpi ettheva paviṭṭhā vāsatthāya akatattā. Bhojanasālā pana ubhayattha nāgatā. Kiñcāpi nāgatā, upari ‘‘bhojanasālā pana senāsanamevā’’ti (cūḷava. aṭṭha. 318) vuttattā senāsanaṃ. ‘‘Kappiyakuṭi ca ettha kātabbā’’ti vadanti, taṃ neti eke. Rukkhamūlaveḷugumbā channā kavāṭabaddhāva senāsanaṃ. ‘‘Alābhakesu āvāsesūti alābhakesu senāsanesū’’ti likhitaṃ, taṃ yuttaṃ. Na hi pāṭekkaṃ senāsanaṃ hoti. Taṃ saññāpetvāti ettha paññattiṃ agacchante balakkārenapi vaṭṭati. Ayampīti paccayopi.
ಉಪನಿಬನ್ಧಿತ್ವಾತಿ ತಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀಸು ವಸಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಪತ್ತಿಪಟಿವೇಧವಸೇನ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ। ‘‘ದಸಕಥಾವತ್ಥುಕಂ ದಸಅಸುಭಂ ದಸಅನುಸ್ಸತಿ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ। ‘‘ಪಠಮಭಾಗಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಇದಂ ಚೇ ಪಠಮಗಾಹಿತವತ್ಥುತೋ ಮಹಗ್ಘಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಛಿನ್ನವಸ್ಸಾನಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಿಕಂ ನಾಮ ಪುಬ್ಬೇ ಗಹಿತವಸ್ಸಾವಾಸಿಕಾನಂ ಪಚ್ಛಾ ಛಿನ್ನವಸ್ಸಾನಂ। ಭತಿನಿವಿಟ್ಠನ್ತಿ ಭತಿಂ ಕತ್ವಾ ವಿಯ ನಿವಿಟ್ಠಂ ಪರಿಯಿಟ್ಠಂ। ‘‘ಸಙ್ಘಿಕಂ ಪನ…ಪೇ॰… ವಿಬ್ಭನ್ತೋಪಿ ಲಭತೇವಾ’’ತಿ ಇದಂ ತತ್ರುಪ್ಪಾದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾ ಅಪಲೋಕನಮೇವ ಪಮಾಣಂ, ನ ಗಾಹಾಪನನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ವಿನಯಧರಾ ಪನ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಿಹಾರೇ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗತಾನಂ ಏಕೇಕಸ್ಸ ತಿಚೀವರಂ ಸಙ್ಘೋ ದಸ್ಸತೀ’ತಿಆದಿನಾ ಅಪಲೋಕಿತೇಪಿ ಅಭಾಜಿತಂ ವಿಬ್ಭನ್ತಕೋ ನ ಲಭತಿ। ‘ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಗಾಹಿತ’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ, ‘ಅಭಾಜಿತೇ ವಿಬ್ಭಮತೀ’ತಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಪಚ್ಚಯವಸೇನಾತಿ ಗಹಪತಿಕಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ವಸ್ಸಾವಾಸಿಕಂ ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಗಾಹಿತ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಏಕಮೇವ ವತ್ಥಂ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಏಕಮೇಕಂ ವತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ದುತಿಯೋ ಥೇರಾಸನೇತಿ ಅನುಭಾಗೋ। ಪಠಮಭಾಗೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಥೇರೇನ ಗಹಿತೋತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ।
Upanibandhitvāti tassa samīpe rukkhamūlādīsu vasitvā tattha vattaṃ katvāti adhippāyo. Pariyattipaṭipattipaṭivedhavasena tividhampi. ‘‘Dasakathāvatthukaṃ dasaasubhaṃ dasaanussati’’nti pāṭho. ‘‘Paṭhamabhāgaṃ muñcitvāti idaṃ ce paṭhamagāhitavatthuto mahagghaṃ hotī’’ti likhitaṃ. Chinnavassānaṃ vassāvāsikaṃ nāma pubbe gahitavassāvāsikānaṃ pacchā chinnavassānaṃ. Bhatiniviṭṭhanti bhatiṃ katvā viya niviṭṭhaṃ pariyiṭṭhaṃ. ‘‘Saṅghikaṃ pana…pe… vibbhantopi labhatevā’’ti idaṃ tatruppādaṃ sandhāya vuttaṃ. Iminā apalokanameva pamāṇaṃ, na gāhāpananti keci. Vinayadharā pana ‘‘amhākaṃ vihāre vassaṃ upagatānaṃ ekekassa ticīvaraṃ saṅgho dassatī’tiādinā apalokitepi abhājitaṃ vibbhantako na labhati. ‘Apalokanakammaṃ katvā gāhita’nti vuttattā, ‘abhājite vibbhamatī’ti evaṃ pubbe vuttattā cā’’ti vadanti. ‘‘Paccayavasenāti gahapatikaṃ vā aññaṃ vā vassāvāsikaṃ paccayavasena gāhita’’nti likhitaṃ. ‘‘Ekameva vatthaṃ dātabbanti tattha nisinnānaṃ ekamekaṃ vatthaṃ pāpuṇātī’’ti likhitaṃ. Dutiyo therāsaneti anubhāgo. Paṭhamabhāgo aññathā therena gahitoti jānitabbaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi / ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಾಪಕಸಮ್ಮುತಿ • Senāsanaggāhāpakasammuti
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಕಥಾ • Senāsanaggāhakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಾಪಕಸಮ್ಮುತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Senāsanaggāhāpakasammutikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹಕಥಾ • Senāsanaggāhakathā
