Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi

    ౩. పణామితవగ్గో

    3. Paṇāmitavaggo

    ౧. సేట్ఠధమ్మపఞ్హో

    1. Seṭṭhadhammapañho

    . ‘‘భన్తే నాగసేన, భాసితమ్పేతం భగవతా ‘ధమ్మో హి, వాసేట్ఠ, సేట్ఠో జనేతస్మిం దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అభిసమ్పరాయే చా’తి. పున చ ‘ఉపాసకో గిహీ సోతాపన్నో పిహితాపాయో దిట్ఠిప్పత్తో విఞ్ఞాతసాసనో భిక్ఖుం వా సామణేరం వా పుథుజ్జనం అభివాదేతి పచ్చుట్ఠేతీ’తి. యది, భన్తే నాగసేన, భగవతా భణితం ‘ధమ్మో హి, వాసేట్ఠ, సేట్ఠో జనేతస్మిం దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అభిసమ్పరాయే చా’తి, తేన హి ‘ఉపాసకో గిహీ సోతాపన్నో పిహితాపాయో దిట్ఠిప్పత్తో విఞ్ఞాతసాసనో భిక్ఖుం వా సామణేరం వా పుథుజ్జనం అభివాదేతి పచ్చుట్ఠేతీ’తి యం వచనం, తం మిచ్ఛా. యది ‘ఉపాసకో గిహీ సోతాపన్నో పిహితాపాయో దిట్ఠిప్పత్తో విఞ్ఞాతసాసనో భిక్ఖుం వా సామణేరం వా పుథుజ్జనం అభివాదేతి పచ్చుట్ఠేతి’, తేన హి ‘ధమ్మో హి, వాసేట్ఠ, సేట్ఠో జనేతస్మిం దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అభిసమ్పరాయే చాతి తమ్పి వచనం మిచ్ఛా. అయమ్పి ఉభతో కోటికో పఞ్హో తవానుప్పత్తో, సో తయా నిబ్బాహితబ్బో’’తి.

    1. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘dhammo hi, vāseṭṭha, seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye cā’ti. Puna ca ‘upāsako gihī sotāpanno pihitāpāyo diṭṭhippatto viññātasāsano bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā puthujjanaṃ abhivādeti paccuṭṭhetī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘dhammo hi, vāseṭṭha, seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye cā’ti, tena hi ‘upāsako gihī sotāpanno pihitāpāyo diṭṭhippatto viññātasāsano bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā puthujjanaṃ abhivādeti paccuṭṭhetī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi ‘upāsako gihī sotāpanno pihitāpāyo diṭṭhippatto viññātasāsano bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā puthujjanaṃ abhivādeti paccuṭṭheti’, tena hi ‘dhammo hi, vāseṭṭha, seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye cāti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా ‘ధమ్మో హి, వాసేట్ఠ, సేట్ఠో జనేతస్మిం దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అభిసమ్పరాయే చా’తి, ‘ఉపాసకో చ గిహీ సోతాపన్నో పిహితాపాయో దిట్ఠిప్పత్తో విఞ్ఞాతసాసనో భిక్ఖుం వా సామణేరం వా పుథుజ్జనం అభివాదేతి పచ్చుట్ఠేతి’. తత్థ పన కారణం అత్థి. కతమం తం కారణం?

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘dhammo hi, vāseṭṭha, seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye cā’ti, ‘upāsako ca gihī sotāpanno pihitāpāyo diṭṭhippatto viññātasāsano bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā puthujjanaṃ abhivādeti paccuṭṭheti’. Tattha pana kāraṇaṃ atthi. Katamaṃ taṃ kāraṇaṃ?

    ‘‘వీసతి ఖో పనిమే, మహారాజ, సమణస్స సమణకరణా ధమ్మా ద్వే చ లిఙ్గాని, యేహి సమణో అభివాదనపచ్చుట్ఠానసమాననపూజనారహో హోతి. కతమే వీసతి సమణస్స సమణకరణా ధమ్మా ద్వే చ లిఙ్గాని? సేట్ఠో 1 ధమ్మారామో, అగ్గో నియమో, చారో విహారో సంయమో సంవరో ఖన్తి సోరచ్చం ఏకత్తచరియా ఏకత్తాభిరతి పటిసల్లానం హిరిఓత్తప్పం వీరియం అప్పమాదో సిక్ఖాసమాదానం 2 ఉద్దేసో పరిపుచ్ఛా సీలాదిఅభిరతి నిరాలయతా సిక్ఖాపదపారిపూరితా, కాసావధారణం , భణ్డుభావో . ఇమే ఖో , మహారాజ, వీసతి సమణస్స సమణకరణా ధమ్మా ద్వే చ లిఙ్గాని. ఏతే గుణే భిక్ఖు సమాదాయ వత్తతి, సో తేసం ధమ్మానం అనూనత్తా పరిపుణ్ణత్తా సమ్పన్నత్తా సమన్నాగతత్తా అసేక్ఖభూమిం అరహన్తభూమిం ఓక్కమతి, సేట్ఠం భూమన్తరం ఓక్కమతి, అరహత్తాసన్నగతోతి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘Vīsati kho panime, mahārāja, samaṇassa samaṇakaraṇā dhammā dve ca liṅgāni, yehi samaṇo abhivādanapaccuṭṭhānasamānanapūjanāraho hoti. Katame vīsati samaṇassa samaṇakaraṇā dhammā dve ca liṅgāni? Seṭṭho 3 dhammārāmo, aggo niyamo, cāro vihāro saṃyamo saṃvaro khanti soraccaṃ ekattacariyā ekattābhirati paṭisallānaṃ hiriottappaṃ vīriyaṃ appamādo sikkhāsamādānaṃ 4 uddeso paripucchā sīlādiabhirati nirālayatā sikkhāpadapāripūritā, kāsāvadhāraṇaṃ , bhaṇḍubhāvo . Ime kho , mahārāja, vīsati samaṇassa samaṇakaraṇā dhammā dve ca liṅgāni. Ete guṇe bhikkhu samādāya vattati, so tesaṃ dhammānaṃ anūnattā paripuṇṇattā sampannattā samannāgatattā asekkhabhūmiṃ arahantabhūmiṃ okkamati, seṭṭhaṃ bhūmantaraṃ okkamati, arahattāsannagatoti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘ఖీణాసవేహి సో సామఞ్ఞం ఉపగతో, నత్థి మే సో సమయో’తి 5 అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Khīṇāsavehi so sāmaññaṃ upagato, natthi me so samayo’ti 6 arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘అగ్గపరిసం సో ఉపగతో, నాహం తం ఠానం ఉపగతో’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Aggaparisaṃ so upagato, nāhaṃ taṃ ṭhānaṃ upagato’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘లభతి సో పాతిమోక్ఖుద్దేసం సోతుం, నాహం తం లభామి సోతు’న్తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Labhati so pātimokkhuddesaṃ sotuṃ, nāhaṃ taṃ labhāmi sotu’nti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘సో అఞ్ఞే పబ్బాజేతి ఉపసమ్పాదేతి జినసాసనం వడ్ఢేతి, అహమేతం న లభామి కాతు’న్తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘So aññe pabbājeti upasampādeti jinasāsanaṃ vaḍḍheti, ahametaṃ na labhāmi kātu’nti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘అప్పమాణేసు సో సిక్ఖాపదేసు సమత్తకారీ, నాహం తేసు వత్తామీ’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Appamāṇesu so sikkhāpadesu samattakārī, nāhaṃ tesu vattāmī’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘ఉపగతో సో సమణలిఙ్గం, బుద్ధాధిప్పాయే ఠితో, తేనాహం లిఙ్గేన దూరమపగతో’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Upagato so samaṇaliṅgaṃ, buddhādhippāye ṭhito, tenāhaṃ liṅgena dūramapagato’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘‘పరూళ్హకచ్ఛలోమో సో అనఞ్జితఅమణ్డితో అనులిత్తసీలగన్ధో, అహం పన మణ్డనవిభూసనాభిరతో’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘‘Parūḷhakacchalomo so anañjitaamaṇḍito anulittasīlagandho, ahaṃ pana maṇḍanavibhūsanābhirato’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘అపి చ, మహారాజ, ‘యే తే వీసతి సమణకరణా ధమ్మా ద్వే చ లిఙ్గాని, సబ్బేపేతే ధమ్మా భిక్ఖుస్స సంవిజ్జన్తి, సో యేవ తే ధమ్మే ధారేతి, అఞ్ఞేపి తత్థ సిక్ఖాపేతి, సో మే ఆగమో సిక్ఖాపనఞ్చ నత్థీ’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం .

    ‘‘Api ca, mahārāja, ‘ye te vīsati samaṇakaraṇā dhammā dve ca liṅgāni, sabbepete dhammā bhikkhussa saṃvijjanti, so yeva te dhamme dhāreti, aññepi tattha sikkhāpeti, so me āgamo sikkhāpanañca natthī’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ .

    ‘‘యథా, మహారాజ, రాజకుమారో పురోహితస్స సన్తికే విజ్జం అధీయతి, ఖత్తియధమ్మం సిక్ఖతి, సో అపరేన సమయేన అభిసిత్తో ఆచరియం అభివాదేతి పచ్చుట్ఠేతి ‘సిక్ఖాపకో మే అయ’న్తి, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, ‘భిక్ఖు సిక్ఖాపకో వంసధరో’తి అరహతి ఉపాసకో సోతాపన్నో భిక్ఖుం పుథుజ్జనం అభివాదేతుం పచ్చుట్ఠాతుం.

    ‘‘Yathā, mahārāja, rājakumāro purohitassa santike vijjaṃ adhīyati, khattiyadhammaṃ sikkhati, so aparena samayena abhisitto ācariyaṃ abhivādeti paccuṭṭheti ‘sikkhāpako me aya’nti, evameva kho, mahārāja, ‘bhikkhu sikkhāpako vaṃsadharo’ti arahati upāsako sotāpanno bhikkhuṃ puthujjanaṃ abhivādetuṃ paccuṭṭhātuṃ.

    ‘‘అపి చ, మహారాజ, ఇమినాపేతం పరియాయేన జానాహి భిక్ఖుభూమియా మహన్తతం అసమవిపులభావం. యది, మహారాజ, ఉపాసకో సోతాపన్నో అరహత్తం సచ్ఛికరోతి, ద్వేవ తస్స గతియో భవన్తి అనఞ్ఞా తస్మిం యేవ దివసే పరినిబ్బాయేయ్య వా, భిక్ఖుభావం వా ఉపగచ్ఛేయ్య. అచలా హి సా, మహారాజ, పబ్బజ్జా, మహతీ అచ్చుగ్గతా, యదిదం భిక్ఖుభూమీ’’తి. ‘‘ఞాణగతో, భన్తే నాగసేన, పఞ్హో సునిబ్బేఠితో బలవతా అతిబుద్ధినా తయా, న యిమం పఞ్హం సమత్థో అఞ్ఞో ఏవం వినివేఠేతుం అఞ్ఞత్ర తవాదిసేన బుద్ధిమతా’’తి.

    ‘‘Api ca, mahārāja, imināpetaṃ pariyāyena jānāhi bhikkhubhūmiyā mahantataṃ asamavipulabhāvaṃ. Yadi, mahārāja, upāsako sotāpanno arahattaṃ sacchikaroti, dveva tassa gatiyo bhavanti anaññā tasmiṃ yeva divase parinibbāyeyya vā, bhikkhubhāvaṃ vā upagaccheyya. Acalā hi sā, mahārāja, pabbajjā, mahatī accuggatā, yadidaṃ bhikkhubhūmī’’ti. ‘‘Ñāṇagato, bhante nāgasena, pañho sunibbeṭhito balavatā atibuddhinā tayā, na yimaṃ pañhaṃ samattho añño evaṃ viniveṭhetuṃ aññatra tavādisena buddhimatā’’ti.

    సేట్ఠధమ్మపఞ్హో పఠమో.

    Seṭṭhadhammapañho paṭhamo.







    Footnotes:
    1. సేట్ఠభూమిసయో (సీ॰ స్యా॰), సేట్ఠో యమో (పీ॰)
    2. సిక్ఖాపధానం (సీ॰ స్యా॰), సుక్కావదానం (క॰)
    3. seṭṭhabhūmisayo (sī. syā.), seṭṭho yamo (pī.)
    4. sikkhāpadhānaṃ (sī. syā.), sukkāvadānaṃ (ka.)
    5. తం సామఞ్ఞ’’న్తి (?)
    6. taṃ sāmañña’’nti (?)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact