| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Sikkhāpaccakkhānakathāvaṇṇanā
ಏತ್ಥ ಯಾಮೀತಿ ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ತಿತ್ಥಾಯತನೇ, ಘರಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ। ಭಾವವಿಕಪ್ಪಾಕಾರೇನಾತಿ ‘‘ಅಹಂ ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಆಗತತ್ತಾ ಯಂ ಯಂ ಭವಿತುಕಾಮೋ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಾವಸ್ಸ ವಿಕಪ್ಪಾಕಾರೇನ, ಭಿಕ್ಖುಭಾವತೋ ಅಞ್ಞಭಾವವಿಕಪ್ಪಾಕಾರೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Etthayāmīti amukasmiṃ titthāyatane, gharādimhi vā. Bhāvavikappākārenāti ‘‘ahaṃ assa’’nti āgatattā yaṃ yaṃ bhavitukāmo, tassa tassa bhāvassa vikappākārena, bhikkhubhāvato aññabhāvavikappākārenāti adhippāyo.
೪೬. ಹನ್ದಾತಿ ವಚಸಾಯೇವ। ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋತಿಆದಿಪದೇಹಿ ಚಿತ್ತನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಕೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ನ ತದಭಾವೇನಾತಿ।
46.Handāti vacasāyeva. Gihibhāvaṃ patthayamānotiādipadehi cittaniyamaṃ dasseti. Ekeneva cittena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, na tadabhāvenāti.
೫೧. ಬುದ್ಧಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿಆದಿಪದೇಹಿ ಖೇತ್ತನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಆದಿತೋ ಚುದ್ದಸಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಭಾವಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ಪಚ್ಛಿಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಭಾವನ್ತರಾದಾನಞ್ಚ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ ಧಾರೇಹೀತಿ ಏತೇಹಿ ಕಾಲನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವದತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಪಯೋಗನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಜಾನನನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತೀತಿಆದೀಹಿ ಪುಗ್ಗಲನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅರಿಯಕೇನ ಮಿಲಕ್ಖಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತೀತಿಆದೀಹಿ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಾದಿನಿಯಮೇಪಿ ಸತಿ ವಿಜಾನನನಿಯಮಾಸಮ್ಭವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಯಾಯ ಮಿಲಕ್ಖಭಾಸಾಯ ಕಾಲನಿಯಮೋ ನತ್ಥಿ, ತಾಯಪಿ ಭಾಸಾಯ ಕಾಲನಿಯಮತ್ಥದೀಪನೇ ಸತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ರುಹತೀತಿ ನೋ ಮತೀ’’ತಿ ಆಚರಿಯೋ। ದವಾಯಾತಿಆದೀಹಿ ಖೇತ್ತಾದಿನಿಯಮೇ ಸತಿಪಿ ಚಿತ್ತನಿಯಮಾಭಾವೇನ ನ ರುಹತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾವೇತುಕಾಮೋ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ಚಿತ್ತನಿಯಮೇಪಿ ಸತಿ ಪಯೋಗನಿಯಮಾಭಾವೇನ ನ ರುಹತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅವಿಞ್ಞುಸ್ಸಸಾವೇತಿ, ವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಖೇತ್ತಕಾಲಪಯೋಗಪುಗ್ಗಲವಿಜಾನನನಿಯಮೇಪಿ ಸತಿ ಯಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸಾವೇತಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸವನೇ ನ ರುಹತಿ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಯದಿ ಅಯಮೇವ ಜಾನಾತೂತಿ ಏಕಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಿ, ತಞ್ಚೇ ಸೋ ಏವ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅಥ ಸೋ ನ ಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ। ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ನ ಸಾವೇತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾತಿ ಚಿತ್ತಾದಿನಿಯಮೇನೇವ ಸಿಕ್ಖಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾ…ಪೇ॰… ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಪದಭಾಜನಂ ತೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಅಮಿಸ್ಸಾ, ಪಚ್ಛಿಮೋ ಏಕೋ ಮಿಸ್ಸೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನೇವ ವಚೀಭೇದೇನಾತಿ ತದತ್ಥದೀಪನಮತ್ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾವ ತೇನೇವ ವಚೀಭೇದೇನ ಜಾನಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ। ಸಮಯಞ್ಞೂ ನಾಮ ತದಧಿಪ್ಪಾಯಜಾನನಮತ್ತೇನ ಹೋತಿ।
51.Buddhaṃ dhammantiādipadehi khettaniyamaṃ dasseti. Tattha ādito cuddasahi padehi sabhāvapariccāgo, pacchimehi aṭṭhahi bhāvantarādānañca dassitaṃ hoti. Paccakkhāmi dhārehīti etehi kālaniyamaṃ dasseti. Vadatīti iminā padena payoganiyamaṃ dasseti. Viññāpetīti iminā vijānananiyamaṃ dasseti. Ummattako sikkhaṃ paccakkhāti, ummattakassa santike sikkhaṃ paccakkhātītiādīhi puggalaniyamaṃ dasseti. Ariyakena milakkhassa santike sikkhaṃ paccakkhātītiādīhi pana puggalādiniyamepi sati vijānananiyamāsambhavaṃ dasseti. Tattha ‘‘yāya milakkhabhāsāya kālaniyamo natthi, tāyapi bhāsāya kālaniyamatthadīpane sati sikkhāpaccakkhānaṃ ruhatīti no matī’’ti ācariyo. Davāyātiādīhi khettādiniyame satipi cittaniyamābhāvena na ruhatīti dasseti. Sāvetukāmo na sāvetīti cittaniyamepi sati payoganiyamābhāvena na ruhatīti dasseti. Aviññussasāveti, viññussa na sāvetīti cittakhettakālapayogapuggalavijānananiyamepi sati yaṃ puggalaṃ uddissa sāveti, tasseva savane na ruhati, na aññassāti dassanatthaṃ vuttaṃ, tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yadi ayameva jānātūti ekaṃ niyametvā āroceti, tañce so eva jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā. Atha so na jānāti…pe… appaccakkhātā hoti sikkhā’’ti. Sabbaso vā pana na sāveti, appaccakkhā hoti sikkhāti cittādiniyameneva sikkhā paccakkhātā hoti, na aññathāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Ettāvatā ‘‘sikkhā…pe… dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti padassa padabhājanaṃ tīhi ākārehi dassitaṃ hoti. Tattha dve amissā, pacchimo eko missoti veditabbo. Teneva vacībhedenāti tadatthadīpanamattaṃ vacanaṃ sutvāva teneva vacībhedena jānāpetīti attho. Cittasampayuttanti paccakkhātukāmatācittasampayuttaṃ. Samayaññū nāma tadadhippāyajānanamattena hoti.
೫೩. ವಣ್ಣಪಟ್ಠಾನಂ ಬುದ್ಧಗುಣದೀಪಕಂ ಸುತ್ತಂ। ಉಪಾಲಿಗಹಪತಿನಾ ವುತ್ತಾ ಕಿರ ಉಪಾಲಿಗಾಥಾ। ಪಞ್ಞಾಣಂ ಸಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ತಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಬೋಧಿಸಞ್ಞಾಣಂ, ಬೋಧಿಬೀಜನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
53.Vaṇṇapaṭṭhānaṃ buddhaguṇadīpakaṃ suttaṃ. Upāligahapatinā vuttā kira upāligāthā. Paññāṇaṃ saññāṇanti atthato ekaṃ, tasmā bodhipaññāṇanti bodhisaññāṇaṃ, bodhibījanti vuttaṃ hoti.
ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ದ್ವೀಸುಪಿ ಜಾನನ್ತೇಸು ಏವ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವುತ್ತೇ ತೇಸು ಏಕೋ ಚೇ ಜಾನಾತಿ, ನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ನ ಸಮೇತಿ। ‘‘ಗಿಹೀ ಹೋಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಿಹಿಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ ವುತ್ತೇ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಅತ್ಥಾಭಾವಾ ಚ ‘‘ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಚ ಪರಸ್ಸುಪರಿ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಹೋತಿ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಧಮ್ಮವಚನಂ ವುತ್ತಂ ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತಂ ಪಕಾಸೇತುಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ‘‘ವಿಜಿತವಿಜಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ತಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ ಬುದ್ಧಸದ್ದೋಪಿ ಅವಸಾನೇ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಆಚರಿಯವೇವಚನೇಸು ಪನ ಯೋ ಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀತಿಆದಿ ಉಪಜ್ಝಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ, ಪರಂ ವಾ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ। ಓಕಲ್ಲಕೋತಿ ಕಪಣಾಧಿವಚನಂ। ಮೋಳಿಬದ್ಧೋತಿ ಸಿಖಾಬದ್ಧೋ, ಓಮುಕ್ಕಮಕುಟೋ ವಾ। ಚೇಲ್ಲಕೋ ಅಥೇರೋ। ಚೇಟಕೋ ಮಜ್ಝಿಮೋ। ಮೋಳಿಗಲ್ಲೋ ಮಹಾಸಾಮಣೇರೋ। ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹನಾಗಾದೀನಂ ನಾಗರೂಪಾದೀನಂ ವಾ ಸನ್ತಿಕೇ, ಭಾಸಾಜಾನನಕಿನ್ನರಾದೀನಂ ವಾ। ‘‘ದೇವತಾ ನಾಮ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ’’ತಿ ಕಿರ ಪಾಠೋ। ದವಾಯಾತಿ ಸಹಸಾ। ರವಾಭಞ್ಞೇನಾತಿ ಖಲಿತಭಞ್ಞೇನ। ಅಕ್ಖರಸಮಯಾನಞ್ಹಿ ನಾಭಿಞ್ಞಾತಾಯ ವಾ ಕರಣಾನಂ ಅವಿಸದತಾಯ ವಾ ಹೋತಿ ರವಾಭಞ್ಞಂ। ಅವಿಧೇಯ್ಯಿನ್ದ್ರಿಯತಾಯ ‘‘ಪೋತ್ಥಕರೂಪಸದಿಸಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಗರುಮೇಧಸ್ಸ ಮನ್ದಪಞ್ಞಸ್ಸ। ಕಿತ್ತಾವತಾ ಪನ ಗರುಮೇಧೋ ಹೋತೀತಿ ಚೇ? ಸಮಯೇ ಅಕೋವಿದತಾಯ।
Dvinnampi niyametvāti ettha ‘‘dvīsupi jānantesu eva paccakkhāmīti adhippāyena vutte tesu eko ce jānāti, na paccakkhātā hotī’’ti aññatarasmimpi gaṇṭhipade vuttaṃ, taṃ aṭṭhakathāya na sameti. ‘‘Gihī homī’’ti vā ‘‘gihimhī’’ti vā vutte kiñcāpi vattamānavacanaṃ hoti. ‘‘Dhārehī’’ti atthābhāvā ca ‘‘dhārehī’’ti vutte ca parassupari gacchati, tasmā na hoti. Sandiṭṭhikaṃ dhammanti sabbattha dhammavacanaṃ vuttaṃ yaṃ sandhāya ‘‘sandiṭṭhika’’nti vadati, taṃ pakāsetuṃ. Aññathā ‘‘vijitavijayaṃ paccakkhāmī’’ti vutte cakkavattiādīsupi tappasaṅgato buddhasaddopi avasāne vattabbo bhaveyya. Ācariyavevacanesu pana yo maṃ pabbājesītiādi upajjhaṃ aggahetvā, paraṃ vā uddissa pabbajitaṃ sandhāya vuttanti. Okallakoti kapaṇādhivacanaṃ. Moḷibaddhoti sikhābaddho, omukkamakuṭo vā. Cellako athero. Ceṭako majjhimo. Moḷigallo mahāsāmaṇero. Manussaviggahanāgādīnaṃ nāgarūpādīnaṃ vā santike, bhāsājānanakinnarādīnaṃ vā. ‘‘Devatā nāma mahāpaññā’’ti kira pāṭho. Davāyāti sahasā. Ravābhaññenāti khalitabhaññena. Akkharasamayānañhi nābhiññātāya vā karaṇānaṃ avisadatāya vā hoti ravābhaññaṃ. Avidheyyindriyatāya ‘‘potthakarūpasadisassā’’ti vuttaṃ, garumedhassa mandapaññassa. Kittāvatā pana garumedho hotīti ce? Samaye akovidatāya.
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sikkhāpaccakkhānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • Paccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
