Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / саарад̇т̇ад̣̇ийбаний-дийгаа • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
сигкаасааж̇ийвабад̣̇абхааж̇анийяаван̣н̣анаа
Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā
сигкид̇аб̣б̣аад̇и аасзвид̇аб̣б̣аа. уд̇д̇аманд̇и висидтам̣. ад̇хисийлаад̣̇ийсу виж̇ж̇амаанзсу сийлаад̣̇ийхиби бхавид̇аб̣б̣ам̣. яат̇аа хи омагад̇араббамаан̣ам̣ чад̇д̇ам̣ ваа д̇хаж̇ам̣ ваа убаад̣̇ааяа ад̇ирзгаббамаан̣ам̣ ‘‘ад̇ичад̇д̇ам̣ ад̇ид̇хаж̇о’’д̇и вужжад̇и, звамихааби ‘‘ануггадтасийлам̣ убаад̣̇ааяа ад̇хисийлзна бхавид̇аб̣б̣ам̣, д̇ат̇аа ануггадтам̣ жид̇д̇ам̣ бан̃н̃ан̃жа убаад̣̇ааяа ад̇хижид̇д̇зна ад̇хибан̃н̃ааяа жа бхавид̇аб̣б̣а’’нд̇и манаси гад̇ваа сийлаад̣̇им̣ саруубад̇о вибхаавзд̇угаамо ‘‘гад̇амам̣ банзд̇т̇а сийла’’нд̇иаад̣̇имааха. адтан̇г̇асийлам̣ д̣̇асан̇г̇асийлзсвзва анд̇ог̇ад̇хад̇д̇аа висум̣ аг̇г̇ахзд̇ваа ‘‘бан̃жан̇г̇ад̣̇асан̇г̇асийла’’нд̇и зд̇д̇агамзва вуд̇д̇ам̣. баад̇имогкасам̣варасийланд̇и жаарид̇д̇аваарид̇д̇авасзна д̣̇увид̇хам̣ винаяабидагабарияаабаннам̣ сигкаабад̣̇асийлам̣. д̇ан̃хи яо нам̣ баад̇и рагкад̇и, д̇ам̣ могкзд̇и можзд̇и аабааяигаад̣̇ийхи д̣̇угкзхийд̇и баад̇имогканд̇и вужжад̇и. сам̣варан̣ам̣ сам̣варо , гааяаваажаахи авийд̇иггамо. баад̇имогкамзва сам̣варо баад̇имогкасам̣варо. со зва сийланадтзна сийланд̇и баад̇имогкасам̣варасийлам̣.
Sikkhitabbāti āsevitabbā. Uttamanti visiṭṭhaṃ. Adhisīlādīsu vijjamānesu sīlādīhipi bhavitabbaṃ. Yathā hi omakatarappamāṇaṃ chattaṃ vā dhajaṃ vā upādāya atirekappamāṇaṃ ‘‘atichattaṃ atidhajo’’ti vuccati, evamihāpi ‘‘anukkaṭṭhasīlaṃ upādāya adhisīlena bhavitabbaṃ, tathā anukkaṭṭhaṃ cittaṃ paññañca upādāya adhicittena adhipaññāya ca bhavitabba’’nti manasi katvā sīlādiṃ sarūpato vibhāvetukāmo ‘‘katamaṃ panettha sīla’’ntiādimāha. Aṭṭhaṅgasīlaṃ dasaṅgasīlesveva antogadhattā visuṃ aggahetvā ‘‘pañcaṅgadasaṅgasīla’’nti ettakameva vuttaṃ. Pātimokkhasaṃvarasīlanti cārittavārittavasena duvidhaṃ vinayapiṭakapariyāpannaṃ sikkhāpadasīlaṃ. Tañhi yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti moceti āpāyikādīhi dukkhehīti pātimokkhanti vuccati. Saṃvaraṇaṃ saṃvaro , kāyavācāhi avītikkamo. Pātimokkhameva saṃvaro pātimokkhasaṃvaro. So eva sīlanaṭṭhena sīlanti pātimokkhasaṃvarasīlaṃ.
абаро наяо (уд̣̇аа. адта. 31; ид̇иву. адта. 97) – гилзсаанам̣ б̣алавабхаавад̇о баабагирияааяа сугарабхаавад̇о бун̃н̃агирияааяа жа д̣̇уггарабхаавад̇о б̣ахугкад̇д̇ум̣ абааязсу бад̇анасийлод̇и баад̇ий, бут̇уж̇ж̇ано. анижжад̇ааяа ваа бхаваабхаваад̣̇ийсу гаммавзг̇агкид̇д̇о гхадияанд̇ам̣ вияа анавадтаанзна бариб̣бхаманад̇о г̇аманасийлод̇и баад̇ий, маран̣авасзна ваа д̇амхи д̇амхи сад̇д̇анигааяз ад̇д̇абхаавасса бад̇анасийлод̇и баад̇ий, сад̇д̇асанд̇аано, жид̇д̇амзва ваа. д̇ам̣ баад̇инам̣ сам̣саарад̣̇угкад̇о могкзд̇ийд̇и баад̇имогкам̣. жид̇д̇асса хи вимогкзна сад̇д̇о вимуд̇д̇од̇и вужжад̇и. вуд̇д̇ан̃хи ‘‘жид̇д̇авод̣̇аанаа висуж̇жханд̇ий’’д̇и (сам̣. ни. 3.100), ‘‘анубаад̣̇ааяа аасавзхи жид̇д̇ам̣ вимуд̇д̇а’’нд̇и (махаава. 28) жа.
Aparo nayo (udā. aṭṭha. 31; itivu. aṭṭha. 97) – kilesānaṃ balavabhāvato pāpakiriyāya sukarabhāvato puññakiriyāya ca dukkarabhāvato bahukkhattuṃ apāyesu patanasīloti pātī, puthujjano. Aniccatāya vā bhavābhavādīsu kammavegakkhitto ghaṭiyantaṃ viya anavaṭṭhānena paribbhamanato gamanasīloti pātī, maraṇavasena vā tamhi tamhi sattanikāye attabhāvassa patanasīloti pātī, sattasantāno, cittameva vā. Taṃ pātinaṃ saṃsāradukkhato mokkhetīti pātimokkhaṃ. Cittassa hi vimokkhena satto vimuttoti vuccati. Vuttañhi ‘‘cittavodānā visujjhantī’’ti (saṃ. ni. 3.100), ‘‘anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti (mahāva. 28) ca.
ат̇а ваа авиж̇ж̇аад̣̇инаа хзд̇унаа сам̣саарз бад̇ад̇и г̇ажчад̇и бавад̇д̇ад̇ийд̇и баад̇и. ‘‘авиж̇ж̇аанийваран̣аанам̣ сад̇д̇аанам̣ д̇ан̣хаасам̣яож̇анаанам̣ санд̇хаавад̇ам̣ сам̣сарад̇а’’нд̇и (сам̣. ни. 2.124) хи вуд̇д̇ам̣. д̇асса баад̇ино сад̇д̇асса д̇ан̣хаад̣̇исам̣гилзсад̇д̇аяад̇о могко зд̇знаад̇и баад̇имогко. ‘‘ган̣тзгаал̣о’’д̇иаад̣̇ийнам̣ вияасса самаасасид̣̇д̇хи взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.
Atha vā avijjādinā hetunā saṃsāre patati gacchati pavattatīti pāti. ‘‘Avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarata’’nti (saṃ. ni. 2.124) hi vuttaṃ. Tassa pātino sattassa taṇhādisaṃkilesattayato mokkho etenāti pātimokkho. ‘‘Kaṇṭhekāḷo’’tiādīnaṃ viyassa samāsasiddhi veditabbā.
ат̇а ваа баад̇зд̇и винибаад̇зд̇и д̣̇угкзхийд̇и баад̇и, жид̇д̇ам̣. вуд̇д̇ан̃хи ‘‘жид̇д̇зна нийяад̇и лого, жид̇д̇зна баригассад̇ий’’д̇и (сам̣. ни. 1.62). д̇асса баад̇ино могко зд̇знаад̇и баад̇имогко. бад̇ад̇и ваа зд̇зна абааяад̣̇угкз сам̣саарад̣̇угкз жаад̇и баад̇и, д̇ан̣хаасам̣гилзсо. вуд̇д̇ан̃хи ‘‘д̇ан̣хаа ж̇анзд̇и бурисам̣ (сам̣. ни. 1.55-57), д̇ан̣хаад̣̇уд̇ияо бурисо’’д̇и (а. ни. 4.9; ид̇иву. 15, 105) жа аад̣̇и. д̇ад̇о баад̇ид̇о могкод̇и баад̇имогко.
Atha vā pāteti vinipāteti dukkhehīti pāti, cittaṃ. Vuttañhi ‘‘cittena nīyati loko, cittena parikassatī’’ti (saṃ. ni. 1.62). Tassa pātino mokkho etenāti pātimokkho. Patati vā etena apāyadukkhe saṃsāradukkhe cāti pāti, taṇhāsaṃkileso. Vuttañhi ‘‘taṇhā janeti purisaṃ (saṃ. ni. 1.55-57), taṇhādutiyo puriso’’ti (a. ni. 4.9; itivu. 15, 105) ca ādi. Tato pātito mokkhoti pātimokkho.
ат̇а ваа бад̇ад̇и зд̇т̇аад̇и баад̇и, ча аж̇жхад̇д̇игаб̣аахираани ааяад̇анаани. вуд̇д̇ан̃хи ‘‘часу лого самуббанно, часу губ̣б̣ад̇и сант̇ава’’нд̇и (сам̣. ни. 1.70; су. ни. 171). д̇ад̇о чааж̇жхад̇д̇игаб̣аахирааяад̇анасан̇каад̇ад̇о баад̇ид̇о могкод̇и баад̇имогко.
Atha vā patati etthāti pāti, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni. Vuttañhi ‘‘chasu loko samuppanno, chasu kubbati santhava’’nti (saṃ. ni. 1.70; su. ni. 171). Tato chaajjhattikabāhirāyatanasaṅkhātato pātito mokkhoti pātimokkho.
ат̇а ваа баад̇о винибаад̇о асса ад̇т̇ийд̇и баад̇ий, сам̣сааро. д̇ад̇о могкод̇и баад̇имогко.
Atha vā pāto vinipāto assa atthīti pātī, saṃsāro. Tato mokkhoti pātimokkho.
ат̇а ваа саб̣б̣алогаад̇хибад̇ибхаавад̇о д̇хаммиссаро бхаг̇аваа бад̇ийд̇и вужжад̇и, мужжад̇и зд̇знаад̇и могко, бад̇ино могко д̇зна бан̃н̃ад̇д̇ад̇д̇аад̇и бад̇имогко, бад̇имогко зва баад̇имогко. саб̣б̣аг̇ун̣аанам̣ ваа муулабхаавад̇о уд̇д̇амадтзна бад̇и жа со яат̇аавуд̇д̇зна ад̇т̇зна могко жаад̇и бад̇имогко, бад̇имогко зва баад̇имогко. д̇ат̇аа хи вуд̇д̇ам̣ ‘‘баад̇имогканд̇и мукамзд̇ам̣ бамукамзд̇а’’нд̇и (махаава. 135) вид̇т̇ааро.
Atha vā sabbalokādhipatibhāvato dhammissaro bhagavā patīti vuccati, muccati etenāti mokkho, patino mokkho tena paññattattāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkho. Sabbaguṇānaṃ vā mūlabhāvato uttamaṭṭhena pati ca so yathāvuttena atthena mokkho cāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkho. Tathā hi vuttaṃ ‘‘pātimokkhanti mukhametaṃ pamukhameta’’nti (mahāva. 135) vitthāro.
ат̇а ваа ба-ид̇и багаарз, ад̇ийд̇и ажжанд̇ад̇т̇з нибаад̇о, д̇асмаа багаарзхи ажжанд̇ам̣ могкзд̇ийд̇и баад̇имогко. ид̣̇ан̃хи сийлам̣ саяам̣ д̇ад̣̇ан̇г̇авасзна самаад̇хисахид̇ам̣ бан̃н̃аасахид̇ан̃жа вигкамбханавасзна самужчзд̣̇авасзна жа ажжанд̇ам̣ могкзд̇и можзд̇ийд̇и баад̇имогко.
Atha vā pa-iti pakāre, atīti accantatthe nipāto, tasmā pakārehi accantaṃ mokkhetīti pātimokkho. Idañhi sīlaṃ sayaṃ tadaṅgavasena samādhisahitaṃ paññāsahitañca vikkhambhanavasena samucchedavasena ca accantaṃ mokkheti mocetīti pātimokkho.
бад̇и бад̇и могкод̇и ваа бад̇имогко, д̇амхаа д̇амхаа вийд̇иггамад̣̇осад̇о бажжзгам̣ могкзд̇ийд̇и ад̇т̇о, бад̇имогко зва баад̇имогко. могко ваа ниб̣б̣аанам̣, д̇асса могкасса бадиб̣имб̣абхууд̇од̇и бад̇имогко. сийласам̣варо хи суурияасса арун̣уг̇г̇аманам̣ вияа ниб̣б̣аанасса уд̣̇аяабхууд̇о д̇аббадибхааг̇о жа яат̇аарахам̣ гилзсаниб̣б̣аабанад̇о, бад̇имогкоязва баад̇имогко. бад̇ивад̇д̇ад̇и могкаабхимуканд̇и ваа бад̇имогкам̣, бад̇имогкамзва баад̇имогканд̇и звам̣ д̇аавзд̇т̇а баад̇имогкасад̣̇д̣̇асса ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.
Pati pati mokkhoti vā patimokkho, tamhā tamhā vītikkamadosato paccekaṃ mokkhetīti attho, patimokkho eva pātimokkho. Mokkho vā nibbānaṃ, tassa mokkhassa paṭibimbabhūtoti patimokkho. Sīlasaṃvaro hi sūriyassa aruṇuggamanaṃ viya nibbānassa udayabhūto tappaṭibhāgo ca yathārahaṃ kilesanibbāpanato, patimokkhoyeva pātimokkho. Pativattati mokkhābhimukhanti vā patimokkhaṃ, patimokkhameva pātimokkhanti evaṃ tāvettha pātimokkhasaddassa attho veditabbo.
сам̣варад̇и бид̣̇ахад̇и зд̇знаад̇и сам̣варо, баад̇имогкамзва сам̣варо баад̇имогкасам̣варо. со зва сийлам̣ баад̇имогкасам̣варасийлам̣, ад̇т̇ад̇о бана д̇ад̇о д̇ад̇о вийд̇иггамид̇аб̣б̣ад̇о вирад̇ияо жзва жзд̇анаа жа.
Saṃvarati pidahati etenāti saṃvaro, pātimokkhameva saṃvaro pātimokkhasaṃvaro. So eva sīlaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ, atthato pana tato tato vītikkamitabbato viratiyo ceva cetanā ca.
ад̇хисийланд̇и вужжад̇ийд̇и анавасзсад̇о гааяигаваажасигасам̣варабхаавад̇о жа маг̇г̇асийласса бад̣̇адтаанабхаавад̇о жа баад̇имогкасам̣варасийлам̣ ад̇хигам̣ висидтам̣ сийлам̣ ад̇хисийланд̇и вужжад̇и. баж̇ж̇од̇аананд̇и аалогаанам̣. нану жа бажжзгаб̣уд̣̇д̇хааби д̇хаммад̇аавасзна баад̇имогкасам̣варасийлзна саманнааг̇ад̇аава хонд̇и, звам̣ сад̇и гасмаа ‘‘б̣уд̣̇д̇хуббаад̣̇зязва бавад̇д̇ад̇и, на винаа б̣уд̣̇д̇хуббаад̣̇аа’’д̇и нияамзд̇ваа вуд̇д̇анд̇и ааха – ‘‘на хи д̇ам̣ бан̃н̃ад̇д̇им̣ уд̣̇д̇харид̇ваа’’д̇иаад̣̇и. гин̃жааби бажжзгаб̣уд̣̇д̇хаа баад̇имогкасам̣варасамбаннааг̇ад̇аа хонд̇и, на бана д̇зсам̣ васзна вид̇т̇аарид̇ам̣ худ̇ваа бавад̇д̇ад̇ийд̇и ад̇хиббааяо. ‘‘имасмим̣ вад̇т̇усмим̣ имасмим̣ вийд̇иггамз ид̣̇ам̣ наама ход̇ий’’д̇и бан̃н̃абанам̣ ан̃н̃зсам̣ ависаяо, б̣уд̣̇д̇хаанам̣язва зса висаяо, б̣уд̣̇д̇хаанам̣ б̣аланд̇и ааха – ‘‘б̣уд̣̇д̇хааязва банаа’’д̇иаад̣̇и. логияасийласса ад̇хисийлабхааво барияааязнаад̇и ниббарияааяамзва д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘баад̇имогкасам̣варад̇оби жа маг̇г̇апаласамбаяуд̇д̇амзва сийлам̣ ад̇хисийла’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. на хи д̇ам̣ самаабанно бхигкууд̇и г̇ахадтзсу сод̇аабаннаанам̣ сад̣̇ааравийд̇иггамасамбхавад̇о вуд̇д̇ам̣. д̇ат̇аа хи д̇з сабуд̇д̇ад̣̇аараа аг̇аарам̣ аж̇жхаавасанд̇и.
Adhisīlanti vuccatīti anavasesato kāyikavācasikasaṃvarabhāvato ca maggasīlassa padaṭṭhānabhāvato ca pātimokkhasaṃvarasīlaṃ adhikaṃ visiṭṭhaṃ sīlaṃ adhisīlanti vuccati. Pajjotānanti ālokānaṃ. Nanu ca paccekabuddhāpi dhammatāvasena pātimokkhasaṃvarasīlena samannāgatāva honti, evaṃ sati kasmā ‘‘buddhuppādeyeva pavattati, na vinā buddhuppādā’’ti niyametvā vuttanti āha – ‘‘na hi taṃ paññattiṃ uddharitvā’’tiādi. Kiñcāpi paccekabuddhā pātimokkhasaṃvarasampannāgatā honti, na pana tesaṃ vasena vitthāritaṃ hutvā pavattatīti adhippāyo. ‘‘Imasmiṃ vatthusmiṃ imasmiṃ vītikkame idaṃ nāma hotī’’ti paññapanaṃ aññesaṃ avisayo, buddhānaṃyeva esa visayo, buddhānaṃ balanti āha – ‘‘buddhāyeva panā’’tiādi. Lokiyasīlassa adhisīlabhāvo pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti vuttaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhūti gahaṭṭhesu sotāpannānaṃ sadāravītikkamasambhavato vuttaṃ. Tathā hi te saputtadārā agāraṃ ajjhāvasanti.
самаад̣̇аабанам̣ самаад̣̇аанан̃жаад̇и ан̃н̃зсам̣ самаад̣̇аабанам̣ саяам̣ самаад̣̇аанан̃жа. ад̇хижид̇д̇анд̇и вужжад̇ийд̇и маг̇г̇асамаад̇хисса ад̇хидтаанабхаавад̇о ад̇хижид̇д̇анд̇и вужжад̇и. на винаа б̣уд̣̇д̇хуббаад̣̇аад̇и гин̃жааби бажжзгаб̣уд̣̇д̇хаанам̣ вибассанаабаад̣̇агам̣ адтасамаабад̇д̇ижид̇д̇ам̣ ход̇иязва, на бана д̇з д̇ад̇т̇а ан̃н̃з самаад̣̇аабзд̇ум̣ саггонд̇ийд̇и на д̇зсам̣ васзна вид̇т̇аарид̇ам̣ худ̇ваа бавад̇д̇ад̇ийд̇и ад̇хиббааяо. вибассанаабан̃н̃ааяаби ад̇хибан̃н̃ад̇аасаад̇ханз ‘‘на винаа б̣уд̣̇д̇хуббаад̣̇аа’’д̇и важанам̣ иминаава ад̇хиббааязна вуд̇д̇анд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. логияажид̇д̇асса ад̇хижид̇д̇ад̇аа барияааязнаад̇и ниббарияааяамзва д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘д̇ад̇оби жа маг̇г̇апалажид̇д̇амзва ад̇хижид̇д̇а’’нд̇и ааха. д̇ам̣ бана ид̇ха анад̇хиббзд̇анд̇и иминаа адтагат̇ааважанзна логияажид̇д̇асса васзна ад̇хижид̇д̇асигкааби ид̇ха ад̇хиббзд̇аад̇и вин̃н̃ааяад̇и. на хи д̇ам̣ самаабанно бхигку мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвад̇ийд̇и жа иминаа логияаад̇хижид̇д̇ам̣ самаабанно мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвад̇ийд̇и аабаннам̣. ад̇хибан̃н̃аанид̣̇д̣̇зсз жа ‘‘д̇ад̇оби жа маг̇г̇апалабан̃н̃аава ад̇хибан̃н̃аа’’д̇и вад̇ваа ‘‘саа бана ид̇ха анад̇хиббзд̇аа. на хи д̇ам̣ самаабанно бхигку мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа логияабан̃н̃аавасзна ад̇хибан̃н̃аасигкааяаби ид̇хаад̇хиббзд̇абхааво д̇ам̣ самаабаннасса мзт̇унад̇хаммабадисзванан̃жа адтагат̇ааяам̣ анун̃н̃аад̇анд̇и вин̃н̃ааяад̇и. ид̣̇ан̃жа саб̣б̣ам̣ ‘‘д̇ад̇ра яааяам̣ ад̇хисийласигкаа, аяам̣ имасмим̣ ад̇т̇з ад̇хиббзд̇аа сигкаа’’д̇и имааяа баал̣ияаа на самзд̇и. аяан̃хи баал̣и ад̇хисийласигкаава ид̇ха ад̇хиббзд̇аа, на ид̇араад̇и д̣̇ийбзд̇и, д̇асмаа баал̣ияаа адтагат̇ааяа жа звамад̇хиббааяо взд̣̇ид̇аб̣б̣о – логияаад̇хижид̇д̇аад̇хибан̃н̃аасамаабаннасса д̇ат̇ааруубабажжаяам̣ бадижжа ‘‘мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвиссаамий’’д̇и жид̇д̇з уббаннз д̇ад̇о ад̇хижид̇д̇ад̇о ад̇хибан̃н̃ад̇о жа барихаани самбхавад̇ийд̇и д̇ам̣ д̣̇ваяам̣ самаабаннзна на саггаа мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвид̇унд̇и баал̣ияам̣ ад̇хисийласигкаава вуд̇д̇аа. ад̇хисийласигкан̃хи яаава вийд̇иггамам̣ на гарод̇и, д̇аава самаабаннова ход̇и. на хи жид̇д̇уббаад̣̇амад̇д̇зна баад̇имогкасам̣варасийлам̣ бхиннам̣ наама ход̇ийд̇и. адтагат̇ааяам̣ бана логияаад̇хижид̇д̇ад̇о ад̇хибан̃н̃ад̇о жа барихааяид̇вааби бхигкуно мзт̇унад̇хаммабадисзванам̣ гад̣̇аажи бхавзяяаад̇и д̇ам̣ д̣̇ваяам̣ аббадигкибид̇ваа маг̇г̇апалад̇хаммаанам̣ агуббасабхаавад̇д̇аа д̇ам̣ самаабаннасса бхигкуно д̇ад̇о барихааяид̇ваа мзт̇унад̇хаммабадисзванам̣ наама на гад̣̇аажи самбхавад̇ийд̇и логуд̇д̇араад̇хижид̇д̇аад̇хибан̃н̃аанам̣язва бадигкзбо гад̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о.
Samādāpanaṃsamādānañcāti aññesaṃ samādāpanaṃ sayaṃ samādānañca. Adhicittanti vuccatīti maggasamādhissa adhiṭṭhānabhāvato adhicittanti vuccati. Na vinā buddhuppādāti kiñcāpi paccekabuddhānaṃ vipassanāpādakaṃ aṭṭhasamāpatticittaṃ hotiyeva, na pana te tattha aññe samādāpetuṃ sakkontīti na tesaṃ vasena vitthāritaṃ hutvā pavattatīti adhippāyo. Vipassanāpaññāyapi adhipaññatāsādhane ‘‘na vinā buddhuppādā’’ti vacanaṃ imināva adhippāyena vuttanti veditabbaṃ. Lokiyacittassa adhicittatā pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘tatopi ca maggaphalacittameva adhicitta’’nti āha. Taṃ pana idha anadhippetanti iminā aṭṭhakathāvacanena lokiyacittassa vasena adhicittasikkhāpi idha adhippetāti viññāyati. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti ca iminā lokiyaadhicittaṃ samāpanno methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti āpannaṃ. Adhipaññāniddese ca ‘‘tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā’’ti vatvā ‘‘sā pana idha anadhippetā. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatī’’ti vuttattā lokiyapaññāvasena adhipaññāsikkhāyapi idhādhippetabhāvo taṃ samāpannassa methunadhammapaṭisevanañca aṭṭhakathāyaṃ anuññātanti viññāyati. Idañca sabbaṃ ‘‘tatra yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti imāya pāḷiyā na sameti. Ayañhi pāḷi adhisīlasikkhāva idha adhippetā, na itarāti dīpeti, tasmā pāḷiyā aṭṭhakathāya ca evamadhippāyo veditabbo – lokiyaadhicittaadhipaññāsamāpannassa tathārūpapaccayaṃ paṭicca ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppanne tato adhicittato adhipaññato ca parihāni sambhavatīti taṃ dvayaṃ samāpannena na sakkā methunaṃ dhammaṃ paṭisevitunti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Adhisīlasikkhañhi yāva vītikkamaṃ na karoti, tāva samāpannova hoti. Na hi cittuppādamattena pātimokkhasaṃvarasīlaṃ bhinnaṃ nāma hotīti. Aṭṭhakathāyaṃ pana lokiyaadhicittato adhipaññato ca parihāyitvāpi bhikkhuno methunadhammapaṭisevanaṃ kadāci bhaveyyāti taṃ dvayaṃ appaṭikkhipitvā maggaphaladhammānaṃ akuppasabhāvattā taṃ samāpannassa bhikkhuno tato parihāyitvā methunadhammapaṭisevanaṃ nāma na kadāci sambhavatīti lokuttarādhicittaadhipaññānaṃyeva paṭikkhepo katoti veditabbo.
ад̇т̇и д̣̇иннам̣ ад̇т̇и яидтанд̇иаад̣̇инаяаббавад̇д̇анд̇и иминаа –
Atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhantiādinayappavattanti iminā –
‘‘д̇ад̇т̇а гад̇амам̣ гаммассагад̇ан̃н̃аан̣ам̣? ‘ад̇т̇и д̣̇иннам̣, ад̇т̇и яидтам̣, ад̇т̇и худ̇ам̣, ад̇т̇и сугад̇ад̣̇уггадаанам̣ гаммаанам̣ палам̣ вибааго, ад̇т̇и аяам̣ лого, ад̇т̇и баро лого, ад̇т̇и маад̇аа, ад̇т̇и бид̇аа, ад̇т̇и сад̇д̇аа обабаад̇игаа, ад̇т̇и логз саман̣аб̣раахман̣аа саммаг̇г̇ад̇аа саммаа бадибаннаа, яз иман̃жа логам̣ баран̃жа логам̣ саяам̣ абхин̃н̃аа сажчигад̇ваа бавзд̣̇знд̇ий’д̇и яаа зваруубаа бан̃н̃аа баж̇аананаа…бз… амохо д̇хаммавижаяо саммаад̣̇идти, ид̣̇ам̣ вужжад̇и гаммассагад̇ан̃н̃аан̣ам̣. табзд̇ваа сажжаануломигам̣ н̃аан̣ам̣ саб̣б̣ааби саасаваа гусалаа бан̃н̃аа гаммассагад̇ан̃н̃аан̣а’’нд̇и (вибха. 793) –
‘‘Tattha katamaṃ kammassakataññāṇaṃ? ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṃ vuccati kammassakataññāṇaṃ. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇaṃ sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakataññāṇa’’nti (vibha. 793) –
имам̣ вибхан̇г̇абаал̣им̣ сан̇г̇ан̣хаад̇и.
Imaṃ vibhaṅgapāḷiṃ saṅgaṇhāti.
д̇ад̇т̇а (вибха. адта. 793) ад̇т̇и д̣̇иннанд̇иаад̣̇ийсу д̣̇иннабажжаяаа палам̣ ад̇т̇ийд̇и иминаа убааязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̣̇иннанд̇и жа д̣̇зяяад̇хаммасийсзна д̣̇аанам̣ вуд̇д̇ам̣. яидтанд̇и махааяааг̇о, саб̣б̣асаад̇хааран̣ам̣ махаад̣̇аананд̇и ад̇т̇о. худ̇анд̇и бахонагасаггааро ад̇хиббзд̇о. ад̇т̇и маад̇аа, ад̇т̇и бид̇аад̇и маад̇аабид̇уусу саммаабадибад̇д̇имижчаабадибад̇д̇иаад̣̇ийнам̣ паласамбхаво вуд̇д̇о. ид̣̇ам̣ вужжад̇ийд̇и яам̣ н̃аан̣ам̣ ‘‘ид̣̇ам̣ гаммам̣ сагам̣, ид̣̇ам̣ но сага’’нд̇и ж̇аанаад̇и, ид̣̇ам̣ гаммассагад̇ан̃н̃аан̣ам̣ наама вужжад̇ийд̇и ад̇т̇о. д̇ад̇т̇а д̇ивид̇хам̣ гааяад̣̇ужжарид̇ам̣ жад̇уб̣б̣ид̇хам̣ важийд̣̇ужжарид̇ам̣ д̇ивид̇хам̣ манод̣̇ужжарид̇анд̇и ид̣̇ам̣ на сагагаммам̣ наама, д̇ийсу д̣̇ваарзсу д̣̇асавид̇хамби сужарид̇ам̣ сагагаммам̣ наама. ад̇д̇ано вааби ход̇у барасса ваа, саб̣б̣амби агусалам̣ на сагагаммам̣ наама. гасмаа? ад̇т̇абхан̃ж̇анад̇о анад̇т̇аж̇ананад̇о жа. ад̇д̇ано ваа ход̇у барасса ваа, саб̣б̣амби гусалам̣ сагагаммам̣ наама. гасмаа? анад̇т̇абхан̃ж̇анад̇о ад̇т̇аж̇ананад̇о жа. звам̣ ж̇аананасамад̇т̇з имасмим̣ гаммассагад̇ан̃н̃аан̣з тад̇ваа б̣ахум̣ д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа сийлам̣ буурзд̇ваа убосат̇ам̣ самаад̣̇ияид̇ваа сукзна сукам̣ самбад̇д̇ияаа самбад̇д̇им̣ анубхавид̇ваа ниб̣б̣аанам̣ бад̇д̇аанам̣ сад̇д̇аанам̣ г̇ан̣анабарижчзд̣̇о над̇т̇и. табзд̇ваа сажжаануломигам̣ н̃аан̣анд̇и маг̇г̇асажжасса барамад̇т̇асажжасса жа ануломанад̇о сажжаануломиганд̇и лад̣̇д̇ханаамам̣ вибассанаан̃аан̣ам̣ табзд̇ваа авасзсаа саб̣б̣ааби саасаваа гусалаа бан̃н̃аа гаммассагад̇ан̃н̃аан̣амзваад̇и ад̇т̇о.
Tattha (vibha. aṭṭha. 793) atthi dinnantiādīsu dinnapaccayā phalaṃ atthīti iminā upāyena attho veditabbo. Dinnanti ca deyyadhammasīsena dānaṃ vuttaṃ. Yiṭṭhanti mahāyāgo, sabbasādhāraṇaṃ mahādānanti attho. Hutanti pahonakasakkāro adhippeto. Atthi mātā, atthi pitāti mātāpitūsu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattiādīnaṃ phalasambhavo vutto. Idaṃ vuccatīti yaṃ ñāṇaṃ ‘‘idaṃ kammaṃ sakaṃ, idaṃ no saka’’nti jānāti, idaṃ kammassakataññāṇaṃ nāma vuccatīti attho. Tattha tividhaṃ kāyaduccaritaṃ catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ tividhaṃ manoduccaritanti idaṃ na sakakammaṃ nāma, tīsu dvāresu dasavidhampi sucaritaṃ sakakammaṃ nāma. Attano vāpi hotu parassa vā, sabbampi akusalaṃ na sakakammaṃ nāma. Kasmā? Atthabhañjanato anatthajananato ca. Attano vā hotu parassa vā, sabbampi kusalaṃ sakakammaṃ nāma. Kasmā? Anatthabhañjanato atthajananato ca. Evaṃ jānanasamatthe imasmiṃ kammassakataññāṇe ṭhatvā bahuṃ dānaṃ datvā sīlaṃ pūretvā uposathaṃ samādiyitvā sukhena sukhaṃ sampattiyā sampattiṃ anubhavitvā nibbānaṃ pattānaṃ sattānaṃ gaṇanaparicchedo natthi. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇanti maggasaccassa paramatthasaccassa ca anulomanato saccānulomikanti laddhanāmaṃ vipassanāñāṇaṃ ṭhapetvā avasesā sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakataññāṇamevāti attho.
д̇илагкан̣аагаарабарижчзд̣̇аганд̇и анижжаад̣̇илагкан̣ад̇д̇аяасса худ̇ваа абхааваад̣̇иаагаарабаажчинд̣̇анагам̣. ад̇хибан̃н̃аад̇и вужжад̇ийд̇и маг̇г̇абан̃н̃ааяа ад̇хидтаанабхаавад̇о вибассанаан̃аан̣ам̣ ад̇хибан̃н̃аад̇и вужжад̇и.
Tilakkhaṇākāraparicchedakanti aniccādilakkhaṇattayassa hutvā abhāvādiākārapaacchindanakaṃ. Adhipaññāti vuccatīti maggapaññāya adhiṭṭhānabhāvato vipassanāñāṇaṃ adhipaññāti vuccati.
‘‘галяаан̣агаарий галяаан̣ам̣, баабагаарий жа баабагам̣;
‘‘Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ;
анубход̇и д̣̇ваяамзд̇ам̣, ануб̣анд̇хад̇и гаарага’’нд̇и. (сам̣. ни. 1.256);
Anubhoti dvayametaṃ, anubandhati kāraka’’nti. (saṃ. ni. 1.256);
звам̣ ад̇ийд̇з анааг̇ад̇з жа ваддамуулагад̣̇угкасаллагкан̣авасзна сам̣взг̇авад̇т̇уд̇ааяа вимуд̇д̇иааган̇кааяа бажжаяабхууд̇аа гаммассагад̇абан̃н̃аа ад̇хибан̃н̃аад̇иби вад̣̇анд̇и. логияабан̃н̃ааяа ад̇хибан̃н̃аабхааво барияааязнаад̇и ниббарияааяамзва д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘д̇ад̇оби жа маг̇г̇апалабан̃н̃аава ад̇хибан̃н̃аа’’д̇и вуд̇д̇ам̣.
Evaṃ atīte anāgate ca vaṭṭamūlakadukkhasallakkhaṇavasena saṃvegavatthutāya vimuttiākaṅkhāya paccayabhūtā kammassakatapaññā adhipaññātipi vadanti. Lokiyapaññāya adhipaññābhāvo pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā’’ti vuttaṃ.
саха ааж̇ийванд̇и зд̇т̇аад̇и сааж̇ийвод̇и саб̣б̣асигкаабад̣̇ам̣ вуд̇д̇анд̇и ааха – ‘‘саб̣б̣амби…бз… д̇асмаа сааж̇ийванд̇и вужжад̇ий’’д̇и. д̇ад̇т̇а сигкаабад̣̇анд̇и ‘‘наамагааяо бад̣̇агааяо нируд̇д̇игааяо б̣яан̃ж̇анагааяо’’д̇и вуд̇д̇ам̣ бхаг̇авад̇о важанасан̇каад̇ам̣ сигкаабад̣̇ам̣. сабхааг̇авуд̇д̇инод̇и самаанавуд̇д̇игаа, сад̣̇исаббавад̇д̇игаад̇и ад̇т̇о. д̇асмим̣ сигкад̇ийд̇и зд̇т̇а аад̇хзяяаабзгкад̇д̇аа ад̇хигаран̣асса гимаад̇хзяяамабзгкид̇ваа ‘‘д̇асми’’нд̇и ад̇хигаран̣ам̣ нид̣̇д̣̇идтанд̇и ааха – ‘‘д̇ам̣ сигкаабад̣̇ам̣ жид̇д̇асса ад̇хигаран̣ам̣ гад̇ваа’’д̇и, д̇ам̣ сааж̇ийвасан̇каад̇ам̣ сигкаабад̣̇ам̣ ‘‘яат̇аасигкаабад̣̇ам̣ ну ко сигкаами, на сигкаамий’’д̇и звам̣ бавад̇д̇ивасзна сигкаабад̣̇ависаяад̇д̇аа д̇ад̣̇аад̇хзяяабхууд̇асса жид̇д̇асса ад̇хигаран̣ам̣ гад̇ваад̇и ад̇т̇о. нану жа ‘‘сигкаасааж̇ийвасамаабанно’’д̇и имасса бад̣̇абхааж̇анам̣ гаронд̇зна ‘‘яам̣ сигкам̣ сааж̇ийван̃жа самаабанно, д̇ад̣̇убхаяам̣ д̣̇ассзд̇ваа д̇зсу сигкад̇и, д̇зна вужжад̇и сигкаасааж̇ийвасамаабанно’’д̇и вад̇д̇аб̣б̣ам̣ сияаа, звамавад̇ваа ‘‘д̇асмим̣ сигкад̇и, д̇зна вужжад̇и сааж̇ийвасамаабанно’’д̇и зд̇д̇агамзва гасмаа вуд̇д̇анд̇и анд̇олийнажод̣̇анам̣ санд̇хааяааха ‘‘на гзвалан̃жааяамзд̇асми’’нд̇иаад̣̇и.
Saha ājīvanti etthāti sājīvoti sabbasikkhāpadaṃ vuttanti āha – ‘‘sabbampi…pe… tasmā sājīvanti vuccatī’’ti. Tattha sikkhāpadanti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti vuttaṃ bhagavato vacanasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ. Sabhāgavuttinoti samānavuttikā, sadisappavattikāti attho. Tasmiṃ sikkhatīti ettha ādheyyāpekkhattā adhikaraṇassa kimādheyyamapekkhitvā ‘‘tasmi’’nti adhikaraṇaṃ niddiṭṭhanti āha – ‘‘taṃ sikkhāpadaṃ cittassa adhikaraṇaṃ katvā’’ti, taṃ sājīvasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ ‘‘yathāsikkhāpadaṃ nu kho sikkhāmi, na sikkhāmī’’ti evaṃ pavattivasena sikkhāpadavisayattā tadādheyyabhūtassa cittassa adhikaraṇaṃ katvāti attho. Nanu ca ‘‘sikkhāsājīvasamāpanno’’ti imassa padabhājanaṃ karontena ‘‘yaṃ sikkhaṃ sājīvañca samāpanno, tadubhayaṃ dassetvā tesu sikkhati, tena vuccati sikkhāsājīvasamāpanno’’ti vattabbaṃ siyā, evamavatvā ‘‘tasmiṃ sikkhati, tena vuccati sājīvasamāpanno’’ti ettakameva kasmā vuttanti antolīnacodanaṃ sandhāyāha ‘‘na kevalañcāyametasmi’’ntiādi.
д̇ассаа жа сигкааяаад̇и д̇ассаа ад̇хисийласан̇каад̇ааяа сигкааяа. сигкам̣ барибуурзнд̇од̇и
Tassā ca sikkhāyāti tassā adhisīlasaṅkhātāya sikkhāya. Sikkhaṃ paripūrentoti
сийласам̣варам̣ барибуурзнд̇о, ваарид̇д̇асийлавасзна вирад̇исамбаяуд̇д̇ам̣ жзд̇анам̣ жаарид̇д̇асийлавасзна вирад̇ивиббаяуд̇д̇ам̣ жзд̇анан̃жа ад̇д̇ани бавад̇д̇знд̇од̇и ад̇т̇о. д̇асмин̃жа сигкаабад̣̇з авийд̇иггаманд̇о сигкад̇ийд̇и ‘‘наамагааяо бад̣̇агааяо нируд̇д̇игааяо б̣яан̃ж̇анагааяо’’д̇и звам̣ вуд̇д̇ам̣ бхаг̇авад̇о важанасан̇каад̇ам̣ сигкаабад̣̇ам̣ авийд̇иггаманд̇о худ̇ваа д̇асмим̣ яат̇аавуд̇д̇асигкаабад̣̇з сигкад̇ийд̇и ад̇т̇о. сийласам̣варабууран̣ам̣ сааж̇ийваанад̇иггаманан̃жаад̇и ид̣̇амзва жа д̣̇ваяам̣ ид̇ха сигканам̣ наамаад̇и ад̇хиббааяо. д̇ад̇т̇а сааж̇ийваанад̇иггамо сигкаабаарибуурияаа бажжаяо. сааж̇ийваанад̇иггамад̇о хи яаава маг̇г̇аа сигкаабаарибуурий ход̇и. абижзд̇т̇а ‘‘сигкам̣ барибуурзнд̇о сигкад̇ий’’д̇и иминаа вирад̇ижзд̇анаасан̇каад̇асса сийласам̣варасса висзсад̇о санд̇аанз бавад̇д̇анагаалова г̇ахид̇о, ‘‘авийд̇иггаманд̇о сигкад̇ий’’д̇и иминаа бана аббавад̇д̇анагаалоби. сигкан̃хи барибууран̣авасзна ад̇д̇ани бавад̇д̇знд̇оби нид̣̇д̣̇аад̣̇ивасзна аббавад̇д̇знд̇оби вийд̇иггамаабхааваа ‘‘авийд̇иггаманд̇о сигкад̇ий’’д̇и вужжад̇ийд̇и.
Sīlasaṃvaraṃ paripūrento, vārittasīlavasena viratisampayuttaṃ cetanaṃ cārittasīlavasena virativippayuttaṃ cetanañca attani pavattentoti attho. Tasmiñca sikkhāpade avītikkamanto sikkhatīti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti evaṃ vuttaṃ bhagavato vacanasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ avītikkamanto hutvā tasmiṃ yathāvuttasikkhāpade sikkhatīti attho. Sīlasaṃvarapūraṇaṃ sājīvānatikkamanañcāti idameva ca dvayaṃ idha sikkhanaṃ nāmāti adhippāyo. Tattha sājīvānatikkamo sikkhāpāripūriyā paccayo. Sājīvānatikkamato hi yāva maggā sikkhāpāripūrī hoti. Apicettha ‘‘sikkhaṃ paripūrento sikkhatī’’ti iminā viraticetanāsaṅkhātassa sīlasaṃvarassa visesato santāne pavattanakālova gahito, ‘‘avītikkamanto sikkhatī’’ti iminā pana appavattanakālopi. Sikkhañhi paripūraṇavasena attani pavattentopi niddādivasena appavattentopi vītikkamābhāvā ‘‘avītikkamanto sikkhatī’’ti vuccatīti.
сигкаасааж̇ийвабад̣̇абхааж̇анийяаван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.