A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    സിക്ഖാസാജീവപദഭാജനീയവണ്ണനാ

    Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā

    സിക്ഖിതബ്ബാതി ആസേവിതബ്ബാ. ഉത്തമന്തി വിസിട്ഠം. അധിസീലാദീസു വിജ്ജമാനേസു സീലാദീഹിപി ഭവിതബ്ബം. യഥാ ഹി ഓമകതരപ്പമാണം ഛത്തം വാ ധജം വാ ഉപാദായ അതിരേകപ്പമാണം ‘‘അതിഛത്തം അതിധജോ’’തി വുച്ചതി, ഏവമിഹാപി ‘‘അനുക്കട്ഠസീലം ഉപാദായ അധിസീലേന ഭവിതബ്ബം, തഥാ അനുക്കട്ഠം ചിത്തം പഞ്ഞഞ്ച ഉപാദായ അധിചിത്തേന അധിപഞ്ഞായ ച ഭവിതബ്ബ’’ന്തി മനസി കത്വാ സീലാദിം സരൂപതോ വിഭാവേതുകാമോ ‘‘കതമം പനേത്ഥ സീല’’ന്തിആദിമാഹ. അട്ഠങ്ഗസീലം ദസങ്ഗസീലേസ്വേവ അന്തോഗധത്താ വിസും അഗ്ഗഹേത്വാ ‘‘പഞ്ചങ്ഗദസങ്ഗസീല’’ന്തി ഏത്തകമേവ വുത്തം. പാതിമോക്ഖസംവരസീലന്തി ചാരിത്തവാരിത്തവസേന ദുവിധം വിനയപിടകപരിയാപന്നം സിക്ഖാപദസീലം. തഞ്ഹി യോ നം പാതി രക്ഖതി, തം മോക്ഖേതി മോചേതി ആപായികാദീഹി ദുക്ഖേഹീതി പാതിമോക്ഖന്തി വുച്ചതി. സംവരണം സംവരോ , കായവാചാഹി അവീതിക്കമോ. പാതിമോക്ഖമേവ സംവരോ പാതിമോക്ഖസംവരോ. സോ ഏവ സീലനട്ഠേന സീലന്തി പാതിമോക്ഖസംവരസീലം.

    Sikkhitabbāti āsevitabbā. Uttamanti visiṭṭhaṃ. Adhisīlādīsu vijjamānesu sīlādīhipi bhavitabbaṃ. Yathā hi omakatarappamāṇaṃ chattaṃ vā dhajaṃ vā upādāya atirekappamāṇaṃ ‘‘atichattaṃ atidhajo’’ti vuccati, evamihāpi ‘‘anukkaṭṭhasīlaṃ upādāya adhisīlena bhavitabbaṃ, tathā anukkaṭṭhaṃ cittaṃ paññañca upādāya adhicittena adhipaññāya ca bhavitabba’’nti manasi katvā sīlādiṃ sarūpato vibhāvetukāmo ‘‘katamaṃ panettha sīla’’ntiādimāha. Aṭṭhaṅgasīlaṃ dasaṅgasīlesveva antogadhattā visuṃ aggahetvā ‘‘pañcaṅgadasaṅgasīla’’nti ettakameva vuttaṃ. Pātimokkhasaṃvarasīlanti cārittavārittavasena duvidhaṃ vinayapiṭakapariyāpannaṃ sikkhāpadasīlaṃ. Tañhi yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti moceti āpāyikādīhi dukkhehīti pātimokkhanti vuccati. Saṃvaraṇaṃ saṃvaro , kāyavācāhi avītikkamo. Pātimokkhameva saṃvaro pātimokkhasaṃvaro. So eva sīlanaṭṭhena sīlanti pātimokkhasaṃvarasīlaṃ.

    അപരോ നയോ (ഉദാ॰ അട്ഠ॰ ൩൧; ഇതിവു॰ അട്ഠ॰ ൯൭) – കിലേസാനം ബലവഭാവതോ പാപകിരിയായ സുകരഭാവതോ പുഞ്ഞകിരിയായ ച ദുക്കരഭാവതോ ബഹുക്ഖത്തും അപായേസു പതനസീലോതി പാതീ, പുഥുജ്ജനോ. അനിച്ചതായ വാ ഭവാഭവാദീസു കമ്മവേഗക്ഖിത്തോ ഘടിയന്തം വിയ അനവട്ഠാനേന പരിബ്ഭമനതോ ഗമനസീലോതി പാതീ, മരണവസേന വാ തമ്ഹി തമ്ഹി സത്തനികായേ അത്തഭാവസ്സ പതനസീലോതി പാതീ, സത്തസന്താനോ, ചിത്തമേവ വാ. തം പാതിനം സംസാരദുക്ഖതോ മോക്ഖേതീതി പാതിമോക്ഖം. ചിത്തസ്സ ഹി വിമോക്ഖേന സത്തോ വിമുത്തോതി വുച്ചതി. വുത്തഞ്ഹി ‘‘ചിത്തവോദാനാ വിസുജ്ഝന്തീ’’തി (സം॰ നി॰ ൩.൧൦൦), ‘‘അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുത്ത’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൮) ച.

    Aparo nayo (udā. aṭṭha. 31; itivu. aṭṭha. 97) – kilesānaṃ balavabhāvato pāpakiriyāya sukarabhāvato puññakiriyāya ca dukkarabhāvato bahukkhattuṃ apāyesu patanasīloti pātī, puthujjano. Aniccatāya vā bhavābhavādīsu kammavegakkhitto ghaṭiyantaṃ viya anavaṭṭhānena paribbhamanato gamanasīloti pātī, maraṇavasena vā tamhi tamhi sattanikāye attabhāvassa patanasīloti pātī, sattasantāno, cittameva vā. Taṃ pātinaṃ saṃsāradukkhato mokkhetīti pātimokkhaṃ. Cittassa hi vimokkhena satto vimuttoti vuccati. Vuttañhi ‘‘cittavodānā visujjhantī’’ti (saṃ. ni. 3.100), ‘‘anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti (mahāva. 28) ca.

    അഥ വാ അവിജ്ജാദിനാ ഹേതുനാ സംസാരേ പതതി ഗച്ഛതി പവത്തതീതി പാതി. ‘‘അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരത’’ന്തി (സം॰ നി॰ ൨.൧൨൪) ഹി വുത്തം. തസ്സ പാതിനോ സത്തസ്സ തണ്ഹാദിസംകിലേസത്തയതോ മോക്ഖോ ഏതേനാതി പാതിമോക്ഖോ. ‘‘കണ്ഠേകാളോ’’തിആദീനം വിയസ്സ സമാസസിദ്ധി വേദിതബ്ബാ.

    Atha vā avijjādinā hetunā saṃsāre patati gacchati pavattatīti pāti. ‘‘Avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarata’’nti (saṃ. ni. 2.124) hi vuttaṃ. Tassa pātino sattassa taṇhādisaṃkilesattayato mokkho etenāti pātimokkho. ‘‘Kaṇṭhekāḷo’’tiādīnaṃ viyassa samāsasiddhi veditabbā.

    അഥ വാ പാതേതി വിനിപാതേതി ദുക്ഖേഹീതി പാതി, ചിത്തം. വുത്തഞ്ഹി ‘‘ചിത്തേന നീയതി ലോകോ, ചിത്തേന പരികസ്സതീ’’തി (സം॰ നി॰ ൧.൬൨). തസ്സ പാതിനോ മോക്ഖോ ഏതേനാതി പാതിമോക്ഖോ. പതതി വാ ഏതേന അപായദുക്ഖേ സംസാരദുക്ഖേ ചാതി പാതി, തണ്ഹാസംകിലേസോ. വുത്തഞ്ഹി ‘‘തണ്ഹാ ജനേതി പുരിസം (സം॰ നി॰ ൧.൫൫-൫൭), തണ്ഹാദുതിയോ പുരിസോ’’തി (അ॰ നി॰ ൪.൯; ഇതിവു॰ ൧൫, ൧൦൫) ച ആദി. തതോ പാതിതോ മോക്ഖോതി പാതിമോക്ഖോ.

    Atha vā pāteti vinipāteti dukkhehīti pāti, cittaṃ. Vuttañhi ‘‘cittena nīyati loko, cittena parikassatī’’ti (saṃ. ni. 1.62). Tassa pātino mokkho etenāti pātimokkho. Patati vā etena apāyadukkhe saṃsāradukkhe cāti pāti, taṇhāsaṃkileso. Vuttañhi ‘‘taṇhā janeti purisaṃ (saṃ. ni. 1.55-57), taṇhādutiyo puriso’’ti (a. ni. 4.9; itivu. 15, 105) ca ādi. Tato pātito mokkhoti pātimokkho.

    അഥ വാ പതതി ഏത്ഥാതി പാതി, ഛ അജ്ഝത്തികബാഹിരാനി ആയതനാനി. വുത്തഞ്ഹി ‘‘ഛസു ലോകോ സമുപ്പന്നോ, ഛസു കുബ്ബതി സന്ഥവ’’ന്തി (സം॰ നി॰ ൧.൭൦; സു॰ നി॰ ൧൭൧). തതോ ഛഅജ്ഝത്തികബാഹിരായതനസങ്ഖാതതോ പാതിതോ മോക്ഖോതി പാതിമോക്ഖോ.

    Atha vā patati etthāti pāti, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni. Vuttañhi ‘‘chasu loko samuppanno, chasu kubbati santhava’’nti (saṃ. ni. 1.70; su. ni. 171). Tato chaajjhattikabāhirāyatanasaṅkhātato pātito mokkhoti pātimokkho.

    അഥ വാ പാതോ വിനിപാതോ അസ്സ അത്ഥീതി പാതീ, സംസാരോ. തതോ മോക്ഖോതി പാതിമോക്ഖോ.

    Atha vā pāto vinipāto assa atthīti pātī, saṃsāro. Tato mokkhoti pātimokkho.

    അഥ വാ സബ്ബലോകാധിപതിഭാവതോ ധമ്മിസ്സരോ ഭഗവാ പതീതി വുച്ചതി, മുച്ചതി ഏതേനാതി മോക്ഖോ, പതിനോ മോക്ഖോ തേന പഞ്ഞത്തത്താതി പതിമോക്ഖോ, പതിമോക്ഖോ ഏവ പാതിമോക്ഖോ. സബ്ബഗുണാനം വാ മൂലഭാവതോ ഉത്തമട്ഠേന പതി ച സോ യഥാവുത്തേന അത്ഥേന മോക്ഖോ ചാതി പതിമോക്ഖോ, പതിമോക്ഖോ ഏവ പാതിമോക്ഖോ. തഥാ ഹി വുത്തം ‘‘പാതിമോക്ഖന്തി മുഖമേതം പമുഖമേത’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൩൫) വിത്ഥാരോ.

    Atha vā sabbalokādhipatibhāvato dhammissaro bhagavā patīti vuccati, muccati etenāti mokkho, patino mokkho tena paññattattāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkho. Sabbaguṇānaṃ vā mūlabhāvato uttamaṭṭhena pati ca so yathāvuttena atthena mokkho cāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkho. Tathā hi vuttaṃ ‘‘pātimokkhanti mukhametaṃ pamukhameta’’nti (mahāva. 135) vitthāro.

    അഥ വാ പ-ഇതി പകാരേ, അതീതി അച്ചന്തത്ഥേ നിപാതോ, തസ്മാ പകാരേഹി അച്ചന്തം മോക്ഖേതീതി പാതിമോക്ഖോ. ഇദഞ്ഹി സീലം സയം തദങ്ഗവസേന സമാധിസഹിതം പഞ്ഞാസഹിതഞ്ച വിക്ഖമ്ഭനവസേന സമുച്ഛേദവസേന ച അച്ചന്തം മോക്ഖേതി മോചേതീതി പാതിമോക്ഖോ.

    Atha vā pa-iti pakāre, atīti accantatthe nipāto, tasmā pakārehi accantaṃ mokkhetīti pātimokkho. Idañhi sīlaṃ sayaṃ tadaṅgavasena samādhisahitaṃ paññāsahitañca vikkhambhanavasena samucchedavasena ca accantaṃ mokkheti mocetīti pātimokkho.

    പതി പതി മോക്ഖോതി വാ പതിമോക്ഖോ, തമ്ഹാ തമ്ഹാ വീതിക്കമദോസതോ പച്ചേകം മോക്ഖേതീതി അത്ഥോ, പതിമോക്ഖോ ഏവ പാതിമോക്ഖോ. മോക്ഖോ വാ നിബ്ബാനം, തസ്സ മോക്ഖസ്സ പടിബിമ്ബഭൂതോതി പതിമോക്ഖോ. സീലസംവരോ ഹി സൂരിയസ്സ അരുണുഗ്ഗമനം വിയ നിബ്ബാനസ്സ ഉദയഭൂതോ തപ്പടിഭാഗോ ച യഥാരഹം കിലേസനിബ്ബാപനതോ, പതിമോക്ഖോയേവ പാതിമോക്ഖോ. പതിവത്തതി മോക്ഖാഭിമുഖന്തി വാ പതിമോക്ഖം, പതിമോക്ഖമേവ പാതിമോക്ഖന്തി ഏവം താവേത്ഥ പാതിമോക്ഖസദ്ദസ്സ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ.

    Pati pati mokkhoti vā patimokkho, tamhā tamhā vītikkamadosato paccekaṃ mokkhetīti attho, patimokkho eva pātimokkho. Mokkho vā nibbānaṃ, tassa mokkhassa paṭibimbabhūtoti patimokkho. Sīlasaṃvaro hi sūriyassa aruṇuggamanaṃ viya nibbānassa udayabhūto tappaṭibhāgo ca yathārahaṃ kilesanibbāpanato, patimokkhoyeva pātimokkho. Pativattati mokkhābhimukhanti vā patimokkhaṃ, patimokkhameva pātimokkhanti evaṃ tāvettha pātimokkhasaddassa attho veditabbo.

    സംവരതി പിദഹതി ഏതേനാതി സംവരോ, പാതിമോക്ഖമേവ സംവരോ പാതിമോക്ഖസംവരോ. സോ ഏവ സീലം പാതിമോക്ഖസംവരസീലം, അത്ഥതോ പന തതോ തതോ വീതിക്കമിതബ്ബതോ വിരതിയോ ചേവ ചേതനാ ച.

    Saṃvarati pidahati etenāti saṃvaro, pātimokkhameva saṃvaro pātimokkhasaṃvaro. So eva sīlaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ, atthato pana tato tato vītikkamitabbato viratiyo ceva cetanā ca.

    അധിസീലന്തി വുച്ചതീതി അനവസേസതോ കായികവാചസികസംവരഭാവതോ ച മഗ്ഗസീലസ്സ പദട്ഠാനഭാവതോ ച പാതിമോക്ഖസംവരസീലം അധികം വിസിട്ഠം സീലം അധിസീലന്തി വുച്ചതി. പജ്ജോതാനന്തി ആലോകാനം. നനു ച പച്ചേകബുദ്ധാപി ധമ്മതാവസേന പാതിമോക്ഖസംവരസീലേന സമന്നാഗതാവ ഹോന്തി, ഏവം സതി കസ്മാ ‘‘ബുദ്ധുപ്പാദേയേവ പവത്തതി, ന വിനാ ബുദ്ധുപ്പാദാ’’തി നിയമേത്വാ വുത്തന്തി ആഹ – ‘‘ന ഹി തം പഞ്ഞത്തിം ഉദ്ധരിത്വാ’’തിആദി. കിഞ്ചാപി പച്ചേകബുദ്ധാ പാതിമോക്ഖസംവരസമ്പന്നാഗതാ ഹോന്തി, ന പന തേസം വസേന വിത്ഥാരിതം ഹുത്വാ പവത്തതീതി അധിപ്പായോ. ‘‘ഇമസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഇമസ്മിം വീതിക്കമേ ഇദം നാമ ഹോതീ’’തി പഞ്ഞപനം അഞ്ഞേസം അവിസയോ, ബുദ്ധാനംയേവ ഏസ വിസയോ, ബുദ്ധാനം ബലന്തി ആഹ – ‘‘ബുദ്ധായേവ പനാ’’തിആദി. ലോകിയസീലസ്സ അധിസീലഭാവോ പരിയായേനാതി നിപ്പരിയായമേവ തം ദസ്സേതും ‘‘പാതിമോക്ഖസംവരതോപി ച മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്തമേവ സീലം അധിസീല’’ന്തി വുത്തം. ന ഹി തം സമാപന്നോ ഭിക്ഖൂതി ഗഹട്ഠേസു സോതാപന്നാനം സദാരവീതിക്കമസമ്ഭവതോ വുത്തം. തഥാ ഹി തേ സപുത്തദാരാ അഗാരം അജ്ഝാവസന്തി.

    Adhisīlanti vuccatīti anavasesato kāyikavācasikasaṃvarabhāvato ca maggasīlassa padaṭṭhānabhāvato ca pātimokkhasaṃvarasīlaṃ adhikaṃ visiṭṭhaṃ sīlaṃ adhisīlanti vuccati. Pajjotānanti ālokānaṃ. Nanu ca paccekabuddhāpi dhammatāvasena pātimokkhasaṃvarasīlena samannāgatāva honti, evaṃ sati kasmā ‘‘buddhuppādeyeva pavattati, na vinā buddhuppādā’’ti niyametvā vuttanti āha – ‘‘na hi taṃ paññattiṃ uddharitvā’’tiādi. Kiñcāpi paccekabuddhā pātimokkhasaṃvarasampannāgatā honti, na pana tesaṃ vasena vitthāritaṃ hutvā pavattatīti adhippāyo. ‘‘Imasmiṃ vatthusmiṃ imasmiṃ vītikkame idaṃ nāma hotī’’ti paññapanaṃ aññesaṃ avisayo, buddhānaṃyeva esa visayo, buddhānaṃ balanti āha – ‘‘buddhāyeva panā’’tiādi. Lokiyasīlassa adhisīlabhāvo pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti vuttaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhūti gahaṭṭhesu sotāpannānaṃ sadāravītikkamasambhavato vuttaṃ. Tathā hi te saputtadārā agāraṃ ajjhāvasanti.

    സമാദാപനം സമാദാനഞ്ചാതി അഞ്ഞേസം സമാദാപനം സയം സമാദാനഞ്ച. അധിചിത്തന്തി വുച്ചതീതി മഗ്ഗസമാധിസ്സ അധിട്ഠാനഭാവതോ അധിചിത്തന്തി വുച്ചതി. ന വിനാ ബുദ്ധുപ്പാദാതി കിഞ്ചാപി പച്ചേകബുദ്ധാനം വിപസ്സനാപാദകം അട്ഠസമാപത്തിചിത്തം ഹോതിയേവ, ന പന തേ തത്ഥ അഞ്ഞേ സമാദാപേതും സക്കോന്തീതി ന തേസം വസേന വിത്ഥാരിതം ഹുത്വാ പവത്തതീതി അധിപ്പായോ. വിപസ്സനാപഞ്ഞായപി അധിപഞ്ഞതാസാധനേ ‘‘ന വിനാ ബുദ്ധുപ്പാദാ’’തി വചനം ഇമിനാവ അധിപ്പായേന വുത്തന്തി വേദിതബ്ബം. ലോകിയചിത്തസ്സ അധിചിത്തതാ പരിയായേനാതി നിപ്പരിയായമേവ തം ദസ്സേതും ‘‘തതോപി ച മഗ്ഗഫലചിത്തമേവ അധിചിത്ത’’ന്തി ആഹ. തം പന ഇധ അനധിപ്പേതന്തി ഇമിനാ അട്ഠകഥാവചനേന ലോകിയചിത്തസ്സ വസേന അധിചിത്തസിക്ഖാപി ഇധ അധിപ്പേതാതി വിഞ്ഞായതി. ന ഹി തം സമാപന്നോ ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതീതി ച ഇമിനാ ലോകിയഅധിചിത്തം സമാപന്നോ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതീതി ആപന്നം. അധിപഞ്ഞാനിദ്ദേസേ ച ‘‘തതോപി ച മഗ്ഗഫലപഞ്ഞാവ അധിപഞ്ഞാ’’തി വത്വാ ‘‘സാ പന ഇധ അനധിപ്പേതാ. ന ഹി തം സമാപന്നോ ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതീ’’തി വുത്തത്താ ലോകിയപഞ്ഞാവസേന അധിപഞ്ഞാസിക്ഖായപി ഇധാധിപ്പേതഭാവോ തം സമാപന്നസ്സ മേഥുനധമ്മപടിസേവനഞ്ച അട്ഠകഥായം അനുഞ്ഞാതന്തി വിഞ്ഞായതി. ഇദഞ്ച സബ്ബം ‘‘തത്ര യായം അധിസീലസിക്ഖാ, അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതാ സിക്ഖാ’’തി ഇമായ പാളിയാ ന സമേതി. അയഞ്ഹി പാളി അധിസീലസിക്ഖാവ ഇധ അധിപ്പേതാ, ന ഇതരാതി ദീപേതി, തസ്മാ പാളിയാ അട്ഠകഥായ ച ഏവമധിപ്പായോ വേദിതബ്ബോ – ലോകിയഅധിചിത്തഅധിപഞ്ഞാസമാപന്നസ്സ തഥാരൂപപച്ചയം പടിച്ച ‘‘മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിസ്സാമീ’’തി ചിത്തേ ഉപ്പന്നേ തതോ അധിചിത്തതോ അധിപഞ്ഞതോ ച പരിഹാനി സമ്ഭവതീതി തം ദ്വയം സമാപന്നേന ന സക്കാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിതുന്തി പാളിയം അധിസീലസിക്ഖാവ വുത്താ. അധിസീലസിക്ഖഞ്ഹി യാവ വീതിക്കമം ന കരോതി, താവ സമാപന്നോവ ഹോതി. ന ഹി ചിത്തുപ്പാദമത്തേന പാതിമോക്ഖസംവരസീലം ഭിന്നം നാമ ഹോതീതി. അട്ഠകഥായം പന ലോകിയഅധിചിത്തതോ അധിപഞ്ഞതോ ച പരിഹായിത്വാപി ഭിക്ഖുനോ മേഥുനധമ്മപടിസേവനം കദാചി ഭവേയ്യാതി തം ദ്വയം അപ്പടിക്ഖിപിത്വാ മഗ്ഗഫലധമ്മാനം അകുപ്പസഭാവത്താ തം സമാപന്നസ്സ ഭിക്ഖുനോ തതോ പരിഹായിത്വാ മേഥുനധമ്മപടിസേവനം നാമ ന കദാചി സമ്ഭവതീതി ലോകുത്തരാധിചിത്തഅധിപഞ്ഞാനംയേവ പടിക്ഖേപോ കതോതി വേദിതബ്ബോ.

    Samādāpanaṃsamādānañcāti aññesaṃ samādāpanaṃ sayaṃ samādānañca. Adhicittanti vuccatīti maggasamādhissa adhiṭṭhānabhāvato adhicittanti vuccati. Na vinā buddhuppādāti kiñcāpi paccekabuddhānaṃ vipassanāpādakaṃ aṭṭhasamāpatticittaṃ hotiyeva, na pana te tattha aññe samādāpetuṃ sakkontīti na tesaṃ vasena vitthāritaṃ hutvā pavattatīti adhippāyo. Vipassanāpaññāyapi adhipaññatāsādhane ‘‘na vinā buddhuppādā’’ti vacanaṃ imināva adhippāyena vuttanti veditabbaṃ. Lokiyacittassa adhicittatā pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘tatopi ca maggaphalacittameva adhicitta’’nti āha. Taṃ pana idha anadhippetanti iminā aṭṭhakathāvacanena lokiyacittassa vasena adhicittasikkhāpi idha adhippetāti viññāyati. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti ca iminā lokiyaadhicittaṃ samāpanno methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti āpannaṃ. Adhipaññāniddese ca ‘‘tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā’’ti vatvā ‘‘sā pana idha anadhippetā. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatī’’ti vuttattā lokiyapaññāvasena adhipaññāsikkhāyapi idhādhippetabhāvo taṃ samāpannassa methunadhammapaṭisevanañca aṭṭhakathāyaṃ anuññātanti viññāyati. Idañca sabbaṃ ‘‘tatra yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti imāya pāḷiyā na sameti. Ayañhi pāḷi adhisīlasikkhāva idha adhippetā, na itarāti dīpeti, tasmā pāḷiyā aṭṭhakathāya ca evamadhippāyo veditabbo – lokiyaadhicittaadhipaññāsamāpannassa tathārūpapaccayaṃ paṭicca ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppanne tato adhicittato adhipaññato ca parihāni sambhavatīti taṃ dvayaṃ samāpannena na sakkā methunaṃ dhammaṃ paṭisevitunti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Adhisīlasikkhañhi yāva vītikkamaṃ na karoti, tāva samāpannova hoti. Na hi cittuppādamattena pātimokkhasaṃvarasīlaṃ bhinnaṃ nāma hotīti. Aṭṭhakathāyaṃ pana lokiyaadhicittato adhipaññato ca parihāyitvāpi bhikkhuno methunadhammapaṭisevanaṃ kadāci bhaveyyāti taṃ dvayaṃ appaṭikkhipitvā maggaphaladhammānaṃ akuppasabhāvattā taṃ samāpannassa bhikkhuno tato parihāyitvā methunadhammapaṭisevanaṃ nāma na kadāci sambhavatīti lokuttarādhicittaadhipaññānaṃyeva paṭikkhepo katoti veditabbo.

    അത്ഥി ദിന്നം അത്ഥി യിട്ഠന്തിആദിനയപ്പവത്തന്തി ഇമിനാ –

    Atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhantiādinayappavattanti iminā –

    ‘‘തത്ഥ കതമം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണം? ‘അത്ഥി ദിന്നം, അത്ഥി യിട്ഠം, അത്ഥി ഹുതം, അത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ, അത്ഥി അയം ലോകോ, അത്ഥി പരോ ലോകോ, അത്ഥി മാതാ, അത്ഥി പിതാ, അത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാ, അത്ഥി ലോകേ സമണബ്രാഹ്മണാ സമ്മഗ്ഗതാ സമ്മാ പടിപന്നാ, യേ ഇമഞ്ച ലോകം പരഞ്ച ലോകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേന്തീ’തി യാ ഏവരൂപാ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി, ഇദം വുച്ചതി കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണം. ഠപേത്വാ സച്ചാനുലോമികം ഞാണം സബ്ബാപി സാസവാ കുസലാ പഞ്ഞാ കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണ’’ന്തി (വിഭ॰ ൭൯൩) –

    ‘‘Tattha katamaṃ kammassakataññāṇaṃ? ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, idaṃ vuccati kammassakataññāṇaṃ. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇaṃ sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakataññāṇa’’nti (vibha. 793) –

    ഇമം വിഭങ്ഗപാളിം സങ്ഗണ്ഹാതി.

    Imaṃ vibhaṅgapāḷiṃ saṅgaṇhāti.

    തത്ഥ (വിഭ॰ അട്ഠ॰ ൭൯൩) അത്ഥി ദിന്നന്തിആദീസു ദിന്നപച്ചയാ ഫലം അത്ഥീതി ഇമിനാ ഉപായേന അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ദിന്നന്തി ച ദേയ്യധമ്മസീസേന ദാനം വുത്തം. യിട്ഠന്തി മഹായാഗോ, സബ്ബസാധാരണം മഹാദാനന്തി അത്ഥോ. ഹുതന്തി പഹോനകസക്കാരോ അധിപ്പേതോ. അത്ഥി മാതാ, അത്ഥി പിതാതി മാതാപിതൂസു സമ്മാപടിപത്തിമിച്ഛാപടിപത്തിആദീനം ഫലസമ്ഭവോ വുത്തോ. ഇദം വുച്ചതീതി യം ഞാണം ‘‘ഇദം കമ്മം സകം, ഇദം നോ സക’’ന്തി ജാനാതി, ഇദം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണം നാമ വുച്ചതീതി അത്ഥോ. തത്ഥ തിവിധം കായദുച്ചരിതം ചതുബ്ബിധം വചീദുച്ചരിതം തിവിധം മനോദുച്ചരിതന്തി ഇദം ന സകകമ്മം നാമ, തീസു ദ്വാരേസു ദസവിധമ്പി സുചരിതം സകകമ്മം നാമ. അത്തനോ വാപി ഹോതു പരസ്സ വാ, സബ്ബമ്പി അകുസലം ന സകകമ്മം നാമ. കസ്മാ? അത്ഥഭഞ്ജനതോ അനത്ഥജനനതോ ച. അത്തനോ വാ ഹോതു പരസ്സ വാ, സബ്ബമ്പി കുസലം സകകമ്മം നാമ. കസ്മാ? അനത്ഥഭഞ്ജനതോ അത്ഥജനനതോ ച. ഏവം ജാനനസമത്ഥേ ഇമസ്മിം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണേ ഠത്വാ ബഹും ദാനം ദത്വാ സീലം പൂരേത്വാ ഉപോസഥം സമാദിയിത്വാ സുഖേന സുഖം സമ്പത്തിയാ സമ്പത്തിം അനുഭവിത്വാ നിബ്ബാനം പത്താനം സത്താനം ഗണനപരിച്ഛേദോ നത്ഥി. ഠപേത്വാ സച്ചാനുലോമികം ഞാണന്തി മഗ്ഗസച്ചസ്സ പരമത്ഥസച്ചസ്സ ച അനുലോമനതോ സച്ചാനുലോമികന്തി ലദ്ധനാമം വിപസ്സനാഞാണം ഠപേത്വാ അവസേസാ സബ്ബാപി സാസവാ കുസലാ പഞ്ഞാ കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണമേവാതി അത്ഥോ.

    Tattha (vibha. aṭṭha. 793) atthi dinnantiādīsu dinnapaccayā phalaṃ atthīti iminā upāyena attho veditabbo. Dinnanti ca deyyadhammasīsena dānaṃ vuttaṃ. Yiṭṭhanti mahāyāgo, sabbasādhāraṇaṃ mahādānanti attho. Hutanti pahonakasakkāro adhippeto. Atthi mātā, atthi pitāti mātāpitūsu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattiādīnaṃ phalasambhavo vutto. Idaṃ vuccatīti yaṃ ñāṇaṃ ‘‘idaṃ kammaṃ sakaṃ, idaṃ no saka’’nti jānāti, idaṃ kammassakataññāṇaṃ nāma vuccatīti attho. Tattha tividhaṃ kāyaduccaritaṃ catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ tividhaṃ manoduccaritanti idaṃ na sakakammaṃ nāma, tīsu dvāresu dasavidhampi sucaritaṃ sakakammaṃ nāma. Attano vāpi hotu parassa vā, sabbampi akusalaṃ na sakakammaṃ nāma. Kasmā? Atthabhañjanato anatthajananato ca. Attano vā hotu parassa vā, sabbampi kusalaṃ sakakammaṃ nāma. Kasmā? Anatthabhañjanato atthajananato ca. Evaṃ jānanasamatthe imasmiṃ kammassakataññāṇe ṭhatvā bahuṃ dānaṃ datvā sīlaṃ pūretvā uposathaṃ samādiyitvā sukhena sukhaṃ sampattiyā sampattiṃ anubhavitvā nibbānaṃ pattānaṃ sattānaṃ gaṇanaparicchedo natthi. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇanti maggasaccassa paramatthasaccassa ca anulomanato saccānulomikanti laddhanāmaṃ vipassanāñāṇaṃ ṭhapetvā avasesā sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakataññāṇamevāti attho.

    തിലക്ഖണാകാരപരിച്ഛേദകന്തി അനിച്ചാദിലക്ഖണത്തയസ്സ ഹുത്വാ അഭാവാദിആകാരപഅച്ഛിന്ദനകം. അധിപഞ്ഞാതി വുച്ചതീതി മഗ്ഗപഞ്ഞായ അധിട്ഠാനഭാവതോ വിപസ്സനാഞാണം അധിപഞ്ഞാതി വുച്ചതി.

    Tilakkhaṇākāraparicchedakanti aniccādilakkhaṇattayassa hutvā abhāvādiākārapaacchindanakaṃ. Adhipaññāti vuccatīti maggapaññāya adhiṭṭhānabhāvato vipassanāñāṇaṃ adhipaññāti vuccati.

    ‘‘കല്യാണകാരീ കല്യാണം, പാപകാരീ ച പാപകം;

    ‘‘Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ;

    അനുഭോതി ദ്വയമേതം, അനുബന്ധതി കാരക’’ന്തി. (സം॰ നി॰ ൧.൨൫൬);

    Anubhoti dvayametaṃ, anubandhati kāraka’’nti. (saṃ. ni. 1.256);

    ഏവം അതീതേ അനാഗതേ ച വട്ടമൂലകദുക്ഖസല്ലക്ഖണവസേന സംവേഗവത്ഥുതായ വിമുത്തിആകങ്ഖായ പച്ചയഭൂതാ കമ്മസ്സകതപഞ്ഞാ അധിപഞ്ഞാതിപി വദന്തി. ലോകിയപഞ്ഞായ അധിപഞ്ഞാഭാവോ പരിയായേനാതി നിപ്പരിയായമേവ തം ദസ്സേതും ‘‘തതോപി ച മഗ്ഗഫലപഞ്ഞാവ അധിപഞ്ഞാ’’തി വുത്തം.

    Evaṃ atīte anāgate ca vaṭṭamūlakadukkhasallakkhaṇavasena saṃvegavatthutāya vimuttiākaṅkhāya paccayabhūtā kammassakatapaññā adhipaññātipi vadanti. Lokiyapaññāya adhipaññābhāvo pariyāyenāti nippariyāyameva taṃ dassetuṃ ‘‘tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā’’ti vuttaṃ.

    സഹ ആജീവന്തി ഏത്ഥാതി സാജീവോതി സബ്ബസിക്ഖാപദം വുത്തന്തി ആഹ – ‘‘സബ്ബമ്പി…പേ॰… തസ്മാ സാജീവന്തി വുച്ചതീ’’തി. തത്ഥ സിക്ഖാപദന്തി ‘‘നാമകായോ പദകായോ നിരുത്തികായോ ബ്യഞ്ജനകായോ’’തി വുത്തം ഭഗവതോ വചനസങ്ഖാതം സിക്ഖാപദം. സഭാഗവുത്തിനോതി സമാനവുത്തികാ, സദിസപ്പവത്തികാതി അത്ഥോ. തസ്മിം സിക്ഖതീതി ഏത്ഥ ആധേയ്യാപേക്ഖത്താ അധികരണസ്സ കിമാധേയ്യമപേക്ഖിത്വാ ‘‘തസ്മി’’ന്തി അധികരണം നിദ്ദിട്ഠന്തി ആഹ – ‘‘തം സിക്ഖാപദം ചിത്തസ്സ അധികരണം കത്വാ’’തി, തം സാജീവസങ്ഖാതം സിക്ഖാപദം ‘‘യഥാസിക്ഖാപദം നു ഖോ സിക്ഖാമി, ന സിക്ഖാമീ’’തി ഏവം പവത്തിവസേന സിക്ഖാപദവിസയത്താ തദാധേയ്യഭൂതസ്സ ചിത്തസ്സ അധികരണം കത്വാതി അത്ഥോ. നനു ച ‘‘സിക്ഖാസാജീവസമാപന്നോ’’തി ഇമസ്സ പദഭാജനം കരോന്തേന ‘‘യം സിക്ഖം സാജീവഞ്ച സമാപന്നോ, തദുഭയം ദസ്സേത്വാ തേസു സിക്ഖതി, തേന വുച്ചതി സിക്ഖാസാജീവസമാപന്നോ’’തി വത്തബ്ബം സിയാ, ഏവമവത്വാ ‘‘തസ്മിം സിക്ഖതി, തേന വുച്ചതി സാജീവസമാപന്നോ’’തി ഏത്തകമേവ കസ്മാ വുത്തന്തി അന്തോലീനചോദനം സന്ധായാഹ ‘‘ന കേവലഞ്ചായമേതസ്മി’’ന്തിആദി.

    Saha ājīvanti etthāti sājīvoti sabbasikkhāpadaṃ vuttanti āha – ‘‘sabbampi…pe… tasmā sājīvanti vuccatī’’ti. Tattha sikkhāpadanti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti vuttaṃ bhagavato vacanasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ. Sabhāgavuttinoti samānavuttikā, sadisappavattikāti attho. Tasmiṃ sikkhatīti ettha ādheyyāpekkhattā adhikaraṇassa kimādheyyamapekkhitvā ‘‘tasmi’’nti adhikaraṇaṃ niddiṭṭhanti āha – ‘‘taṃ sikkhāpadaṃ cittassa adhikaraṇaṃ katvā’’ti, taṃ sājīvasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ ‘‘yathāsikkhāpadaṃ nu kho sikkhāmi, na sikkhāmī’’ti evaṃ pavattivasena sikkhāpadavisayattā tadādheyyabhūtassa cittassa adhikaraṇaṃ katvāti attho. Nanu ca ‘‘sikkhāsājīvasamāpanno’’ti imassa padabhājanaṃ karontena ‘‘yaṃ sikkhaṃ sājīvañca samāpanno, tadubhayaṃ dassetvā tesu sikkhati, tena vuccati sikkhāsājīvasamāpanno’’ti vattabbaṃ siyā, evamavatvā ‘‘tasmiṃ sikkhati, tena vuccati sājīvasamāpanno’’ti ettakameva kasmā vuttanti antolīnacodanaṃ sandhāyāha ‘‘na kevalañcāyametasmi’’ntiādi.

    തസ്സാ ച സിക്ഖായാതി തസ്സാ അധിസീലസങ്ഖാതായ സിക്ഖായ. സിക്ഖം പരിപൂരേന്തോതി

    Tassā ca sikkhāyāti tassā adhisīlasaṅkhātāya sikkhāya. Sikkhaṃ paripūrentoti

    സീലസംവരം പരിപൂരേന്തോ, വാരിത്തസീലവസേന വിരതിസമ്പയുത്തം ചേതനം ചാരിത്തസീലവസേന വിരതിവിപ്പയുത്തം ചേതനഞ്ച അത്തനി പവത്തേന്തോതി അത്ഥോ. തസ്മിഞ്ച സിക്ഖാപദേ അവീതിക്കമന്തോ സിക്ഖതീതി ‘‘നാമകായോ പദകായോ നിരുത്തികായോ ബ്യഞ്ജനകായോ’’തി ഏവം വുത്തം ഭഗവതോ വചനസങ്ഖാതം സിക്ഖാപദം അവീതിക്കമന്തോ ഹുത്വാ തസ്മിം യഥാവുത്തസിക്ഖാപദേ സിക്ഖതീതി അത്ഥോ. സീലസംവരപൂരണം സാജീവാനതിക്കമനഞ്ചാതി ഇദമേവ ച ദ്വയം ഇധ സിക്ഖനം നാമാതി അധിപ്പായോ. തത്ഥ സാജീവാനതിക്കമോ സിക്ഖാപാരിപൂരിയാ പച്ചയോ. സാജീവാനതിക്കമതോ ഹി യാവ മഗ്ഗാ സിക്ഖാപാരിപൂരീ ഹോതി. അപിചേത്ഥ ‘‘സിക്ഖം പരിപൂരേന്തോ സിക്ഖതീ’’തി ഇമിനാ വിരതിചേതനാസങ്ഖാതസ്സ സീലസംവരസ്സ വിസേസതോ സന്താനേ പവത്തനകാലോവ ഗഹിതോ, ‘‘അവീതിക്കമന്തോ സിക്ഖതീ’’തി ഇമിനാ പന അപ്പവത്തനകാലോപി. സിക്ഖഞ്ഹി പരിപൂരണവസേന അത്തനി പവത്തേന്തോപി നിദ്ദാദിവസേന അപ്പവത്തേന്തോപി വീതിക്കമാഭാവാ ‘‘അവീതിക്കമന്തോ സിക്ഖതീ’’തി വുച്ചതീതി.

    Sīlasaṃvaraṃ paripūrento, vārittasīlavasena viratisampayuttaṃ cetanaṃ cārittasīlavasena virativippayuttaṃ cetanañca attani pavattentoti attho. Tasmiñca sikkhāpade avītikkamanto sikkhatīti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti evaṃ vuttaṃ bhagavato vacanasaṅkhātaṃ sikkhāpadaṃ avītikkamanto hutvā tasmiṃ yathāvuttasikkhāpade sikkhatīti attho. Sīlasaṃvarapūraṇaṃ sājīvānatikkamanañcāti idameva ca dvayaṃ idha sikkhanaṃ nāmāti adhippāyo. Tattha sājīvānatikkamo sikkhāpāripūriyā paccayo. Sājīvānatikkamato hi yāva maggā sikkhāpāripūrī hoti. Apicettha ‘‘sikkhaṃ paripūrento sikkhatī’’ti iminā viraticetanāsaṅkhātassa sīlasaṃvarassa visesato santāne pavattanakālova gahito, ‘‘avītikkamanto sikkhatī’’ti iminā pana appavattanakālopi. Sikkhañhi paripūraṇavasena attani pavattentopi niddādivasena appavattentopi vītikkamābhāvā ‘‘avītikkamanto sikkhatī’’ti vuccatīti.

    സിക്ഖാസാജീവപദഭാജനീയവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact