Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi

    ૯. સીલલક્ખણપઞ્હો

    9. Sīlalakkhaṇapañho

    . રાજા આહ ‘‘ભન્તે નાગસેન, યં પનેતં બ્રૂસિ ‘અઞ્ઞેહિ ચ કુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ, કતમે તે કુસલા ધમ્મા’’તિ? ‘‘સીલં, મહારાજ, સદ્ધા વીરિયં સતિ સમાધિ, ઇમે તે કુસલા ધમ્મા’’તિ. ‘‘કિંલક્ખણં, ભન્તે, સીલ’’ન્તિ? ‘‘પતિટ્ઠાનલક્ખણં, મહારાજ, સીલં સબ્બેસં કુસલાનં ધમ્માનં, ઇન્દ્રિયબલબોજ્ઝઙ્ગમગ્ગઙ્ગસતિપટ્ઠાનસમ્મપ્પધાનઇદ્ધિપાદઝાનવિમોક્ખસ- માધિસમાપત્તીનં સીલં પતિટ્ઠં, સીલે પતિટ્ઠિતો ખો, મહારાજ, યોગાવચરો સીલં નિસ્સાય સીલે પતિટ્ઠાય પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ ભાવેતિ સદ્ધિન્દ્રિયં વીરિયિન્દ્રિયં સતિન્દ્રિયં સમાધિન્દ્રિયં પઞ્ઞિન્દ્રિયન્તિ, સબ્બે કુસલા ધમ્મા ન પરિહાયન્તી’’તિ. ‘‘ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ , યે કેચિ બીજગામભૂતગામા વુડ્ઢિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જન્તિ, સબ્બે તે પથવિં નિસ્સાય પથવિયં પતિટ્ઠાય વુડ્ઢિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જન્તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગાવચરો સીલં નિસ્સાય સીલે પતિટ્ઠાય પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ ભાવેતિ સદ્ધિન્દ્રિયં વીરિયિન્દ્રિયં સતિન્દ્રિયં સમાધિન્દ્રિયં પઞ્ઞિન્દ્રિય’’ન્તિ.

    9. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘aññehi ca kusalehi dhammehī’ti, katame te kusalā dhammā’’ti? ‘‘Sīlaṃ, mahārāja, saddhā vīriyaṃ sati samādhi, ime te kusalā dhammā’’ti. ‘‘Kiṃlakkhaṇaṃ, bhante, sīla’’nti? ‘‘Patiṭṭhānalakkhaṇaṃ, mahārāja, sīlaṃ sabbesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ, indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgasatipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādajhānavimokkhasa- mādhisamāpattīnaṃ sīlaṃ patiṭṭhaṃ, sīle patiṭṭhito kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyanti, sabbe kusalā dhammā na parihāyantī’’ti. ‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja , ye keci bījagāmabhūtagāmā vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti.

    ‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, યે કેચિ બલકરણીયા કમ્મન્તા કયિરન્તિ, સબ્બે તે પથવિં નિસ્સાય પથવિયં પતિટ્ઠાય કયિરન્તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગાવચરો સીલં નિસ્સાય સીલે પતિટ્ઠાય પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ ભાવેતિ સદ્ધિન્દ્રિયં વીરિયિન્દ્રિયં સતિન્દ્રિયં સમાધિન્દ્રિયં પઞ્ઞિન્દ્રિય’’ન્તિ .

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, ye keci balakaraṇīyā kammantā kayiranti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya kayiranti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti .

    ‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, નગરવડ્ઢકી નગરં માપેતુકામો પઠમં નગરટ્ઠાનં સોધાપેત્વા ખાણુકણ્ટકં અપકડ્ઢાપેત્વા ભૂમિં સમં કારાપેત્વા તતો અપરભાગે વીથિચતુક્કસિઙ્ઘાટકાદિપરિચ્છેદેન વિભજિત્વા નગરં માપેતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગાવચરો સીલં નિસ્સાય સીલે પતિટ્ઠાય પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ ભાવેતિ સદ્ધિન્દ્રિયં વીરિયિન્દ્રિયં સતિન્દ્રિયં સમાધિન્દ્રિયં પઞ્ઞિન્દ્રિય’’ન્તિ.

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, nagaravaḍḍhakī nagaraṃ māpetukāmo paṭhamaṃ nagaraṭṭhānaṃ sodhāpetvā khāṇukaṇṭakaṃ apakaḍḍhāpetvā bhūmiṃ samaṃ kārāpetvā tato aparabhāge vīthicatukkasiṅghāṭakādiparicchedena vibhajitvā nagaraṃ māpeti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti.

    ‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, લઙ્ઘકો સિપ્પં દસ્સેતુકામો પથવિં ખણાપેત્વા સક્ખરકથલં અપકડ્ઢાપેત્વા ભૂમિં સમં કારાપેત્વા મુદુકાય ભૂમિયા સિપ્પં દસ્સેતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગાવચરો સીલં નિસ્સાય સીલે પતિટ્ઠાય પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ ભાવેતિ સદ્ધિન્દ્રિયં વીરિયિન્દ્રિયં સતિન્દ્રિયં સમાધિન્દ્રિયં પઞ્ઞિન્દ્રિયન્તિ. ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા –

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, laṅghako sippaṃ dassetukāmo pathaviṃ khaṇāpetvā sakkharakathalaṃ apakaḍḍhāpetvā bhūmiṃ samaṃ kārāpetvā mudukāya bhūmiyā sippaṃ dasseti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyanti. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā –

    ‘‘‘સીલે પતિટ્ઠાય નરો સપઞ્ઞો, ચિત્તં પઞ્ઞઞ્ચ ભાવયં;

    ‘‘‘Sīle patiṭṭhāya naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;

    આતાપી નિપકો ભિક્ખુ, સો ઇમં વિજટયે જટ’ન્તિ 1.

    Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭa’nti 2.

    ‘‘‘અયં પતિટ્ઠા ધરણીવ પાણિનં, ઇદઞ્ચ મૂલં કુસલાભિવુડ્ઢિયા;

    ‘‘‘Ayaṃ patiṭṭhā dharaṇīva pāṇinaṃ, idañca mūlaṃ kusalābhivuḍḍhiyā;

    મુખઞ્ચિદં સબ્બજિનાનુસાસને, યો સીલક્ખન્ધો વરપાતિમોક્ખિયો’’’તિ.

    Mukhañcidaṃ sabbajinānusāsane, yo sīlakkhandho varapātimokkhiyo’’’ti.

    ‘‘કલ્લોસિ, ભન્તે નાગસેના’’તિ.

    ‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.

    સીલલક્ખણપઞ્હો નવમો.

    Sīlalakkhaṇapañho navamo.







    Footnotes:
    1. પસ્સ સં॰ નિ॰ ૧.૨૩
    2. passa saṃ. ni. 1.23

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact