Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੨. ਦ੍વਾਦਸਕਨਿਪਾਤੋ
12. Dvādasakanipāto
੧. ਸੀਲવਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
1. Sīlavattheragāthāvaṇṇanā
ਦ੍વਾਦਸਕਨਿਪਾਤੇ ਸੀਲਮੇવਾਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੀਲવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੀਲવਾਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਚਣ੍ਡਂ ਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਉਪਾਯੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਪਿ ਮਾਰੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾવਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਗવਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਸੀਲવਕੁਮਾਰਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਤਂ ਆਨੇਸਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਹਤ੍ਥਿਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ વਸਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁ ‘‘ਮਾਰੇਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਸੇ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਥੇਰੇਨ ਕਥਿਤਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ –
Dvādasakanipāte sīlamevātiādikā āyasmato sīlavattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe bimbisārarañño putto hutvā nibbatti, sīlavātissa nāmaṃ ahosi. Taṃ vayappattaṃ rājā ajātasattu māretukāmo caṇḍaṃ mattahatthiṃ āropetvā nānāvidhehi upāyehi upakkamantopi māretuṃ nāsakkhi pacchimabhavikassa arahattaṃ appatvā antarā jīvitantarāyābhāvato. Tassa pavattiṃ disvā bhagavā mahāmoggallānattheraṃ āṇāpesi – ‘‘sīlavakumāraṃ ānehī’’ti. Thero iddhibalena saddhiṃ hatthinā taṃ ānesi. Kumāro hatthito oruyha bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Bhagavā tassa ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ patvā kosalaraṭṭhe vasati. Atha naṃ ajātasattu ‘‘mārethā’’ti purise āṇāpesi. Te therassa santikaṃ gantvā ṭhitā therena kathitaṃ dhammakathaṃ sutvā sañjātasaṃvegā pasannacittā hutvā pabbajiṃsu. Thero tesaṃ –
੬੦੮.
608.
‘‘ਸੀਲਮੇવਿਧ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਂ॥
‘‘Sīlamevidha sikkhetha, asmiṃ loke susikkhitaṃ.
ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਉਪਨਾਮੇਤਿ ਸੇવਿਤਂ॥
Sīlañhi sabbasampattiṃ, upanāmeti sevitaṃ.
੬੦੯.
609.
‘‘ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਮੇਧਾવੀ, ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ ਤਯੋ ਸੁਖੇ।
‘‘Sīlaṃ rakkheyya medhāvī, patthayāno tayo sukhe;
ਪਸਂਸਂ વਿਤ੍ਤਿਲਾਭਞ੍ਚ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਪਮੋਦਨਂ॥
Pasaṃsaṃ vittilābhañca, pecca sagge pamodanaṃ.
੬੧੦.
610.
‘‘ਸੀਲવਾ ਹਿ ਬਹੂ ਮਿਤ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਮੇਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Sīlavā hi bahū mitte, saññamenādhigacchati;
ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਨ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਧਂਸਤੇ ਪਾਪਮਾਚਰਂ॥
Dussīlo pana mittehi, dhaṃsate pāpamācaraṃ.
੬੧੧.
611.
‘‘ਅવਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਲਭਤੇ ਨਰੋ।
‘‘Avaṇṇañca akittiñca, dussīlo labhate naro;
વਣ੍ਣਂ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਸਂਸਞ੍ਚ, ਸਦਾ ਲਭਤਿ ਸੀਲવਾ॥
Vaṇṇaṃ kittiṃ pasaṃsañca, sadā labhati sīlavā.
੬੧੨.
612.
‘‘ਆਦਿ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣਾਨਞ੍ਚ ਮਾਤੁਕਂ।
‘‘Ādi sīlaṃ patiṭṭhā ca, kalyāṇānañca mātukaṃ;
ਪਮੁਖਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ વਿਸੋਧਯੇ॥
Pamukhaṃ sabbadhammānaṃ, tasmā sīlaṃ visodhaye.
੬੧੩.
613.
‘‘વੇਲਾ ਚ ਸਂવਰਂ ਸੀਲਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਹਾਸਨਂ।
‘‘Velā ca saṃvaraṃ sīlaṃ, cittassa abhihāsanaṃ;
ਤਿਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ વਿਸੋਧਯੇ॥
Titthañca sabbabuddhānaṃ, tasmā sīlaṃ visodhaye.
੬੧੪.
614.
‘‘ਸੀਲਂ ਬਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂ, ਸੀਲਂ ਆવੁਧਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Sīlaṃ balaṃ appaṭimaṃ, sīlaṃ āvudhamuttamaṃ;
ਸੀਲਮਾਭਰਣਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਸੀਲਂ ਕવਚਮਬ੍ਭੁਤਂ॥
Sīlamābharaṇaṃ seṭṭhaṃ, sīlaṃ kavacamabbhutaṃ.
੬੧੫.
615.
‘‘ਸੀਲਂ ਸੇਤੁ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ, ਸੀਲਂ ਗਨ੍ਧੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
‘‘Sīlaṃ setu mahesakkho, sīlaṃ gandho anuttaro;
ਸੀਲਂ વਿਲੇਪਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਯੇਨ વਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ॥
Sīlaṃ vilepanaṃ seṭṭhaṃ, yena vāti disodisaṃ.
੬੧੬.
616.
‘‘ਸੀਲਂ ਸਮ੍ਬਲਮੇવਗ੍ਗਂ, ਸੀਲਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Sīlaṃ sambalamevaggaṃ, sīlaṃ pātheyyamuttamaṃ;
ਸੀਲਂ ਸੇਟ੍ਠੋ ਅਤਿવਾਹੋ, ਯੇਨ ਯਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ॥
Sīlaṃ seṭṭho ativāho, yena yāti disodisaṃ.
੬੧੭.
617.
‘‘ਇਧੇવ ਨਿਨ੍ਦਂ ਲਭਤਿ, ਪੇਚ੍ਚਾਪਾਯੇ ਚ ਦੁਮ੍ਮਨੋ।
‘‘Idheva nindaṃ labhati, peccāpāye ca dummano;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਬਾਲੋ, ਸੀਲੇਸੁ ਅਸਮਾਹਿਤੋ॥
Sabbattha dummano bālo, sīlesu asamāhito.
੬੧੮.
618.
‘‘ਇਧੇવ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤਿ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਚ ਸੁਮ੍ਮਨੋ।
‘‘Idheva kittiṃ labhati, pecca sagge ca summano;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਮਨੋ ਧੀਰੋ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ॥
Sabbattha sumano dhīro, sīlesu susamāhito.
੬੧੯.
619.
‘‘ਸੀਲਮੇવ ਇਧ ਅਗ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞવਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੋ।
‘‘Sīlameva idha aggaṃ, paññavā pana uttamo;
ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇવੇਸੁ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Manussesu ca devesu, sīlapaññāṇato jaya’’nti. –
ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ।
Imāhi gāthāhi dhammaṃ desesi.
ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਮੇવਿਧ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇਤਿ ਇਧਾਤਿ, ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਚਾਰਿਤ੍ਤવਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ ਆਦਿਤੋ ਸੀਲਮੇવ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਚ ਨਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਅਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾવਾਪਾਦਨੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇਤਿ વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸੀਲਂ ਆਦਿਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੀਲਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਹੀਤਿ ਕਾਰਣવਚਨਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਸੇવਿਤਂ ਪਰਿਚਿਤਂ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਾਮੇਤਿ ਆવਹਤਿ।
Tattha sīlamevidha sikkhetha, asmiṃ loketi idhāti, nipātamattaṃ, imasmiṃ sattaloke atthakāmo kulaputto cārittavārittādibhedaṃ ādito sīlameva sikkheyya, sikkhanto ca naṃ susikkhitaṃ akhaṇḍādibhāvāpādanena suṭṭhu sikkhitaṃ suparisuddhaṃ paripuṇṇañca katvā sikkheyya. Asmiṃloketi vā imasmiṃ saṅkhāraloke sikkhitabbadhammesu sīlaṃ ādito sikkheyya. Diṭṭhisampattiyāpi sīlassa patiṭṭhābhāvato āha ‘‘sīlaṃ hī’’tiādi. Tattha hīti kāraṇavacanaṃ. Yasmā sīlaṃ sevitaṃ paricitaṃ rakkhitaṃ manussasampatti, dibbasampatti, nibbānasampattīti etaṃ sabbasampattiṃ taṃsamaṅgino sattassa upanāmeti āvahati.
ਸੀਲਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਉਪਨਾਮੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਗੋਪੇਯ੍ਯ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਤੋ ਹਿ વਿਰਮਨ੍ਤੋ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭવਨਤੋ ਤਂ ਰਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ। ਮੇਧਾવੀਤਿ ਪਞ੍ਞવਾ, ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਨੁਪਾਯਦਸ੍ਸਨਂ ਞਾਣਬਲੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਸਮਾਦਾਨਂ ਅવਿਕੋਪਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਪਤ੍ਥਯਾਨੋਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। ਤਯੋ ਸੁਖੇਤਿ ਤੀਣਿ ਸੁਖਾਨਿ। ਸੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਾ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਂ, વਿਞ੍ਞੂਹਿ વਾ ਪਸਂਸਨਂ। વਿਤ੍ਤਿਲਾਭਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਿਲਾਭਂ। ‘‘વਿਤ੍ਤਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਧਨਲਾਭਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਲવਾ ਹਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਤਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਪੇਚ੍ਚਾਤਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤ੍વਾ। ਸਗ੍ਗੇ ਪਮੋਦਨਨ੍ਤਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ, ਮੋਦਨਞ੍ਚ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਧਲੋਕੇ ਪਸਂਸਂ વਿਤ੍ਤਿਲਾਭਂ ਪਰਲੋਕੇ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮੋਦਨਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Sīlaṃ sabbasampattiṃ upanāmetīti saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassento ‘‘sīlaṃ rakkheyyā’’tiādimāha. Tattha rakkheyyāti gopeyya. Pāṇātipātādito hi viramanto vattapaṭivattañca pūrento paṭipakkhābhibhavanato taṃ rakkhati nāma. Medhāvīti paññavā, idaṃ tassa rakkhanupāyadassanaṃ ñāṇabalena hissa samādānaṃ avikopanañca hoti. Patthayānoti icchanto. Tayo sukheti tīṇi sukhāni. Sukhanimittaṃ vā ‘‘sukha’’nti adhippetaṃ. Pasaṃsanti kittiṃ, viññūhi vā pasaṃsanaṃ. Vittilābhanti tuṭṭhilābhaṃ. ‘‘Vittalābha’’nti ca paṭhanti, dhanalābhanti attho. Sīlavā hi appamattatāya mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati. Peccāti kālaṅkatvā. Sagge pamodananti devaloke iṭṭhehi kāmaguṇehi, modanañca patthayamānoti sambandho. Idhaloke pasaṃsaṃ vittilābhaṃ paraloke dibbasampattiyā modanañca icchanto sīlaṃ rakkheyyāti yojanā.
ਸਞ੍ਞਮੇਨਾਤਿ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਸਂਯਮੇਨ। ਸਂਯਤੋ ਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹਿ ਕਞ੍ਚਿ ਅવਿਹੇਠੇਨ੍ਤੋ ਅਭਯਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਪਿਯਮਨਾਪਤਾਯ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਨ੍ਥਤਿ। ਧਂਸਤੇਤਿ ਅਪੇਤਿ। ਪਾਪਮਾਚਰਨ੍ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਨ ਭਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ।
Saññamenāti kāyādīnaṃ saṃyamena. Saṃyato hi kāyaduccaritādīhi kañci aviheṭhento abhayadānaṃ dadanto piyamanāpatāya mittāni ganthati. Dhaṃsateti apeti. Pāpamācaranti pāṇātipātādipāpakammaṃ karonto. Dussīlañhi puggalaṃ atthakāmā sattā na bhajanti, aññadatthu parivajjenti.
ਅવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਗੁਣਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਗਰਹਂ વਾ। ਅਕਿਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ, ਅਯਸਂ ਅਸਿਲੋਕਂ। વਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਗੁਣਂ। ਕਿਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸਿਲੋਕਂ ਪਤ੍ਥਟਯਸਤਂ। ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਥੋਮਨਂ।
Avaṇṇanti aguṇaṃ, sammukhā garahaṃ vā. Akittinti, ayasaṃ asilokaṃ. Vaṇṇanti guṇaṃ. Kittinti silokaṃ patthaṭayasataṃ. Pasaṃsanti sammukhā thomanaṃ.
ਆਦੀਤਿ ਮੂਲਂ। ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਦਿਮੇવ વਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੬੯)। ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩; ੧੯੨; ਪੇਟਕੋ॰ ੨੨; ਮਿ॰ ਪ॰ ੨.੧.੯)। ਕਲ੍ਯਾਣਾਨਞ੍ਚ ਮਾਤੁਕਨ੍ਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਾਤੁਭੂਤਂ , ਜਨਕਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥੋ। ਪਮੁਖਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਮੁਖਂ ਮੁਖਭੂਤਂ, ਪવਤ੍ਤਿਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਆਦਿਭਾવਾਦਿਤੋ। વਿਸੋਧਯੇਤਿ ਅਕ੍ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ।
Ādīti mūlaṃ. Sīlañhi kusalānaṃ dhammānaṃ ādi. Yathāha – ‘‘tasmātiha tvaṃ, bhikkhu, ādimeva visodhehi kusalesu dhammesu. Ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ? Sīlañca suvisuddha’’nti (saṃ. ni. 5.369). Patiṭṭhāti adhiṭṭhānaṃ. Sīlañhi sabbesaṃ uttarimanussadhammānaṃ patiṭṭhā. Tenāha – ‘‘sīle patiṭṭhāyā’’tiādi (saṃ. ni. 1.23; 192; peṭako. 22; mi. pa. 2.1.9). Kalyāṇānañca mātukanti samathavipassanādīnaṃ kalyāṇadhammānaṃ mātubhūtaṃ , janakanti, attho. Pamukhaṃ sabbadhammānanti, sabbesaṃ pāmojjādīnaṃ anavajjadhammānaṃ pamukhaṃ mukhabhūtaṃ, pavattidvāranti attho. Tasmāti ādibhāvādito. Visodhayeti akkhaṇḍādibhāvena sampādeyya.
વੇਲਾਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਟ੍ਠੇਨ વੇਲਾ, ਸੀਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । વੇਲਾਯਤਿ વਾ ਦੁਸ੍ਸਿਲ੍ਯਂ ਚਲਯਤਿ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ વੇਲਾ। ਸਂવਰਂ ਸੀਲਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਪਿਦਹਨਤੋ। ਅਭਿਹਾਸਨਨ੍ਤਿ ਤੋਸਨਂ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਹੇਤੁਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਭਿਪ੍ਪਮੋਦਨਤੋ। ਤਿਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਾવਕਬੁਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਮਲਪ੍ਪવਾਹਨੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਾવਗਾਹਣੇ ਚ ਤਿਤ੍ਥਭੂਤਞ੍ਚ।
Velāti duccaritehi anatikkamanīyaṭṭhena velā, sīmāti attho . Velāyati vā dussilyaṃ calayati viddhaṃsetīti velā. Saṃvaraṃ sīlaṃ kāyaduccaritādīnaṃ uppattidvārassa pidahanato. Abhihāsananti tosanaṃ avippaṭisārahetutāya cittassābhippamodanato. Titthañca sabbabuddhānanti sāvakabuddhā, paccekabuddhā, sammāsambuddhāti sabbesaṃ buddhānaṃ kilesamalappavāhane nibbānamahāsamuddāvagāhaṇe ca titthabhūtañca.
ਸੀਲਂ ਬਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਮਨ੍ਤਿ ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੇ ਅਸਦਿਸਂ ਬਲਂ ਸੇਨਾਥਾਮੋ ਚ। ਆવੁਧਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਛੇਦਨੇ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਹਰਣਂ। ਗੁਣਸਰੀਰੋਪਸੋਭਨਟ੍ਠੇਨ ਆਭਰਣਂ। ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਦਬ੍ਬਞ੍ਚ। ਸਪਾਣਪਰਿਤ੍ਤਾਨਤੋ ਕવਚਮਬ੍ਭੁਤਂ। ‘‘ਅਬ੍ਭਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਅਭੇਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Sīlaṃ balaṃ appaṭimanti mārasenappamaddane asadisaṃ balaṃ senāthāmo ca. Āvudhamuttamanti saṃkilesadhammānaṃ chedane uttamaṃ paharaṇaṃ. Guṇasarīropasobhanaṭṭhena ābharaṇaṃ. Seṭṭhanti sabbakālaṃ uttamaṃ dabbañca. Sapāṇaparittānato kavacamabbhutaṃ. ‘‘Abbhida’’nti ca paṭhanti, abhejjanti attho.
ਅਪਾਯਮਹੋਘਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਸਂਸੀਦਨਟ੍ਠੇਨ ਸੇਤੁ। ਮਹੇਸਕ੍ਖੋਤਿ ਮਹਬ੍ਬਲੋ। ਗਨ੍ਧੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਪਟਿવਾਤਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ વਾਯਨਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਗਨ੍ਧੋ ਸਬ੍ਬਜਨਮਨੋਹਰਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੇਨ વਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਸੀਲਗਨ੍ਧੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ વਾਯਤਿ। ‘‘ਦਿਸੋਦਿਸਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਦਸ ਦਿਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Apāyamahoghātikkamane saṃsāramahoghātikkamane ca kilesehi asaṃsīdanaṭṭhena setu. Mahesakkhoti mahabbalo. Gandho anuttaroti paṭivātaṃ sabbadisāsu vāyanato anuttaro gandho sabbajanamanoharattā. Tenāha ‘‘yena vāti disodisa’’nti yena sīlagandhena taṃsamaṅgī disodisaṃ sabbā disā vāyati. ‘‘Disodisā’’tipi pāḷi, dasa disāti attho.
ਸਮ੍ਬਲਮੇવਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਲਂ ਨਾਮ ਪੁਟਭਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਪੁਟਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਕ੍ਖੇਨ ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਏવਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਸੁਦ੍ਧਂ ਸੀਲਸਮ੍ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਂਸਾਰਕਨ੍ਤਾਰਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਕਿਲਮਤੀਤਿ ਸੀਲਂ ਅਗ੍ਗਂ ਸਮ੍ਬਲਂ ਨਾਮ। ਤਥਾ ਸੀਲਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਂ ਚੋਰਾਦੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਚ। ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਾ વਾਹੇਤਿ ਸਮ੍ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤਿવਾਹੋ, ਯਾਨਂ। ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ਸੀਲਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਅਤਿવਾਹੋ। ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਅਤਿવਾਹੇਨ ਯਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਨ੍ਤਿ ਅਗਤਿਂ ਗਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਸੁਖੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Sambalamevagganti sambalaṃ nāma puṭabhattaṃ. Yathā puṭabhattaṃ gahetvā maggaṃ gacchanto puriso antarāmagge jighacchādukkhena na kilamati, evaṃ sīlasampannopi suddhaṃ sīlasambalaṃ gahetvā saṃsārakantāraṃ paṭipanno gatagataṭṭhāne na kilamatīti sīlaṃ aggaṃ sambalaṃ nāma. Tathā sīlaṃ pātheyyamuttamaṃ corādīhi asādhāraṇattā tattha tattha icchitabbasampattinipphādanato ca. Atikkāmento taṃ taṃ ṭhānaṃ yathicchitaṭṭhānaṃ vā vāheti sampāpetīti ativāho, yānaṃ. Kenaci anupaddutaṃ hutvā icchitaṭṭhānappattihetutāya sīlaṃ seṭṭhaṃ ativāho. Yenāti yena ativāhena yāti disodisanti agatiṃ gatiñcāpi taṃ taṃ disaṃ sukheneva gacchati.
ਇਧੇવ ਨਿਨ੍ਦਂ ਲਭਤੀਤਿ ਇਧਲੋਕੇਪਿ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਦੂਸਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਨਿਨ੍ਦਂ ਗਰਹਂ ਲਭਤਿ। ਪੇਚ੍ਚ ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਅਪਾਯੇ ‘‘ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਕਲਿ ਅવਜਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਮਪੁਰਿਸਾਦੀਹਿ ਚ ਨਿਨ੍ਦਂ ਲਭਤਿ। ਨ ਕੇવਲਂ ਨਿਨ੍ਦਮੇવ ਲਭਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਬਾਲੋ ਇਧਲੋਕੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਚਰਣੇਨ ਦੂਸਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਲੋਕੇ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਬਾਲੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਹੋਤਿ। ਕਥਂ? ਸੀਲੇਸੁ ਅਸਮਾਹਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਸੀਲੇਸੁ ਨ ਠਪਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋ।
Idheva nindaṃ labhatīti idhalokepi dummano rāgādīhi dūsitacitto ‘‘dussīlo pāpadhammo’’ti nindaṃ garahaṃ labhati. Pecca paralokepi apāye ‘‘purisattakali avajātā’’tiādinā yamapurisādīhi ca nindaṃ labhati. Na kevalaṃ nindameva labhati, atha kho sabbattha dummano bālo idhaloke duccaritacaraṇena dūsitacitto paraloke kammakāraṇādivasena dukkhuppattiyāti sabbattha bālo dummano hoti. Kathaṃ? Sīlesu asamāhito sammā sīlesu na ṭhapitacitto appatiṭṭhitacitto.
ਇਧੇવ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤੀਤਿ ਇਧਲੋਕੇਪਿ ਸੁਮਨੋ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸੀਲવਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤਿ। ਪੇਚ੍ਚ ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਸਗ੍ਗੇ ‘‘ਅਯਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸੀਲવਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤਿ। ਨ ਕੇવਲਂ ਕਿਤ੍ਤਿਮੇવ ਲਭਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਧੀਰੋ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤੋ ਅਪ੍ਪਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਧਲੋਕੇ ਸੁਚਰਿਤਚਰਣੇਨ, ਪਰਲੋਕੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸੁਮਨੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੀਲਮੇવ ਇਧ ਅਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ ਸੀਲਂ ਲੋਕਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਂ ਤਾવ ਕਾਮਲੋਕੇ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਸੁ, ਦੇવਲੋਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਿਸੇਸਂ ਆવਹਤਿ, ਲਾਭੀਭਾવਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਪਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਸੀਲਂ ਅਗ੍ਗਮੇવ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ –
Idheva kittiṃ labhatīti idhalokepi sumano ‘‘sappuriso sīlavā kalyāṇadhammo’’ti kittiṃ labhati. Pecca paralokepi sagge ‘‘ayaṃ sappuriso sīlavā kalyāṇadhammo. Tathā hi devānaṃ sahabyataṃ upapanno’’tiādinā kittiṃ labhati. Na kevalaṃ kittimeva labhati, atha kho dhīro dhitisampanno sīlesu suṭṭhu samāhito appitacitto supatiṭṭhitacitto sabbattha idhaloke sucaritacaraṇena, paraloke sampattipaṭilābhena sumano somanassappatto hoti. Sīlameva idha agganti duvidhaṃ sīlaṃ lokiyaṃ lokuttaranti. Tattha lokiyaṃ tāva kāmaloke khattiyamahāsālādīsu, devaloke brahmaloke ca upapattivisesaṃ āvahati, lābhībhāvādikassa ca kāraṇaṃ hoti. Lokuttaraṃ pana sakalampi vaṭṭadukkhaṃ atikkāmetīti sīlaṃ aggameva. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘ਹੀਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ, ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਚ ਦੇવਤ੍ਤਂ, ਉਤ੍ਤਮੇਨ વਿਸੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੮.੭੫)।
Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhatī’’ti. (jā. 1.8.75);
ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ – ‘‘ਲਾਭੀ ਅਸ੍ਸਂ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੫), ‘‘ਸੀਲੇਸ੍વੇવਸ੍ਸ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੫), ‘‘ਇਜ੍ਝਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੩੫; ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੩੭) ਚ।
Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘‘lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti (ma. ni. 1.65), ‘‘sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65), ‘‘ijjhati, bhikkhave, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā’’ti (a. ni. 8.35; dī. ni. 3.337) ca.
ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮਭવਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਭਾવੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਞ੍ਞવਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੋਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞવਾ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਤ੍ਤਮੋ ਪਰਮੋ ਸੇਟ੍ਠੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਏવ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ વਦਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਜਯਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਅਹੂਤਿ વਾ વਚਨਸੇਸੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੀਲਤੋ ਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਜਯੋ। ਨ ਹਿ ਸੀਲੇਨ વਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ વਿਨਾ ਸੀਲਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੋਪਕਾਰਕਞ੍ਚੇਤਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੀਲਪਰਿਧੋਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਧੋਤਂ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੧੭) ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇવੇਸੂਤਿ ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਠਾਨવਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਤਾਨਿ ਸવਿਸੇਸਾਨਿ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਮਾਧਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੀਲਪਕ੍ਖਿਕੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਕ੍ਖਿਕੋ વਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸੀਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ।
Lokuttarasīlassa pana sabbaso pahīnapaṭipakkhassa sattamabhavato paṭṭhāya saṃsāradukkhaṃ vinivattentassa aggabhāve vattabbameva natthi. Paññavā pana uttamoti ‘‘paññavā pana puggalo uttamo paramo seṭṭhoyevā’’ti puggalādhiṭṭhānena paññāya eva seṭṭhabhāvaṃ vadati. Idāni sīlapaññānaṃ seṭṭhabhāvaṃ kiccato dassento ‘‘sīlapaññāṇato jaya’’nti āha. Jayanti ca liṅgavipallāso daṭṭhabbo, ahūti vā vacanaseso. Tattha pajānanaṭṭhena paññāṇaṃ, sīlato paññāṇato ca paṭipakkhajayo. Na hi sīlena vinā paññā sambhavati, paññāya ca vinā sīlaṃ kiccakaraṃ, aññamaññopakārakañcetaṃ. Vuttañhi ‘‘sīlaparidhotā paññā, paññāparidhotaṃ sīla’’nti (dī. ni. 1.317) manussesu ca devesūti idaṃ nesaṃ ṭhānavisesadassanaṃ. Tattha hi tāni savisesāni vattanti, samādhi panettha sīlapakkhiko paññāya adhiṭṭhānabhāvato, paññāpakkhiko vā bhāvetabbato sīlādhiṭṭhānato ca.
ਏવਂ ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੀਲਮੁਖੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਾਦਿਗੁਣਤਾਦੀਪਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
Evaṃ thero tesaṃ bhikkhūnaṃ sīlamukhena dhammaṃ desento attano suvisuddhasīlādiguṇatādīpanena aññaṃ byākāsi.
ਸੀਲવਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sīlavattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧. ਸੀਲવਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 1. Sīlavattheragāthā