Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౮. సిఙ్గాలపితుత్థేరగాథావణ్ణనా

    8. Siṅgālapituttheragāthāvaṇṇanā

    అహు బుద్ధస్స దాయాదోతి సిఙ్గాలకపితుత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర ఇతో చతునవుతే కప్పే సతరంసిం నామ పచ్చేకసమ్బుద్ధం పిణ్డాయ చరన్తం దిస్వా పసన్నమానసో వన్దిత్వా అత్తనో హత్థగతం తాలఫలం అదాసి. తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తో అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ సంసరన్తో కస్సపస్స భగవతో కాలే మనుస్సయోనియం నిబ్బత్తో సాసనే పటిలద్ధసద్ధో హుత్వా పబ్బజిత్వా అట్ఠికసఞ్ఞం భావేసి. పున ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో దారపరిగ్గహం కత్వా ఏకం పుత్తం లభిత్వా తస్స ‘‘సిఙ్గాలకో’’తి నామం అకాసి. తేన నం సిఙ్గాలకపితాతి వోహరన్తి. సో అపరభాగే ఘరబన్ధనం పహాయ సాసనే పబ్బజి. తస్స భగవా అజ్ఝాసయం ఓలోకేన్తో అట్ఠికసఞ్ఞాకమ్మట్ఠానం అదాసి. సో తం గహేత్వా భగ్గేసు విహరతి సుసుమారగిరే భేసకళావనే, అథస్స తస్మిం వనే అధివత్థా దేవతా ఉస్సాహజననత్థం ‘‘భావనాఫలం నచిరస్సేవ హత్థగతం కరిస్సతీ’’తి ఇమమత్థం అఞ్ఞాపదేసేన విభావేన్తీ ‘‘అహు బుద్ధస్స దాయాదో’’తి గాథం అభాసి.

    Ahu buddhassa dāyādoti siṅgālakapituttherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito catunavute kappe sataraṃsiṃ nāma paccekasambuddhaṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā attano hatthagataṃ tālaphalaṃ adāsi. Tena puññakammena devaloke nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle manussayoniyaṃ nibbatto sāsane paṭiladdhasaddho hutvā pabbajitvā aṭṭhikasaññaṃ bhāvesi. Puna imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulagehe nibbattitvā vayappatto dārapariggahaṃ katvā ekaṃ puttaṃ labhitvā tassa ‘‘siṅgālako’’ti nāmaṃ akāsi. Tena naṃ siṅgālakapitāti voharanti. So aparabhāge gharabandhanaṃ pahāya sāsane pabbaji. Tassa bhagavā ajjhāsayaṃ olokento aṭṭhikasaññākammaṭṭhānaṃ adāsi. So taṃ gahetvā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane, athassa tasmiṃ vane adhivatthā devatā ussāhajananatthaṃ ‘‘bhāvanāphalaṃ nacirasseva hatthagataṃ karissatī’’ti imamatthaṃ aññāpadesena vibhāventī ‘‘ahu buddhassa dāyādo’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ౧౮. తత్థ అహూతి హోతి, వత్తమానత్థే హి ఇదం అతీతకాలవచనం. బుద్ధస్సాతి సబ్బఞ్ఞుబుద్ధస్స. దాయాదోతి ధమ్మదాయాదో నవవిధస్స లోకుత్తరధమ్మదాయస్స అత్తనో సమ్మాపటిపత్తియా ఆదాయకో గణ్హనకో. అథ వా అహూతి అహోసి. ఏవంనామస్స బుద్ధస్స దాయాదభావే కోచి విబన్ధో ఇదానేవ భవిస్సతీతి అధిప్పాయో. తేనాహ ‘‘మఞ్ఞేహం కామరాగం సో, ఖిప్పమేవ వహిస్సతీ’’తి. భేసకళావనేతి భేసకేన నామ యక్ఖేన లభితత్తా పరిగ్గహితత్తా, భేసకళానం వా కట్ఠాదీనం బహులతాయ ‘‘భేసకళావన’’న్తి లద్ధనామే అరఞ్ఞే. తస్స భిక్ఖునో బుద్ధస్స దాయాదభావే కారణం వదన్తో ‘‘కేవలం అట్ఠిసఞ్ఞాయ, అఫరీ పథవిం ఇమ’’న్తి ఆహ. తత్థ కేవలన్తి సకలం అనవసేసం. అట్ఠిసఞ్ఞాయాతి అట్ఠికభావనాయ. అఫరీతి ‘‘అట్ఠీ’’తి అధిముచ్చనవసేన పత్థరి. పథవిన్తి అత్తభావపథవిం. అత్తభావో హి ఇధ ‘‘పథవీ’’తి వుత్తో ‘‘కో ఇమం పథవిం విచ్చేస్సతీ’’తిఆదీసు వియ. మఞ్ఞేహన్తి మఞ్ఞే అహం. ‘‘మఞ్ఞాహ’’న్తిపి పాఠో. సోతి సో భిక్ఖు. ఖిప్పమేవ నచిరస్సేవ కామరాగం పహిస్సతి పజహిస్సతీతి మఞ్ఞే. కస్మా? అట్ఠికసఞ్ఞాయ కామరాగస్స ఉజుపటిపక్ఖభావతో. ఇదం వుత్తం హోతి – యో ఏకస్మిం పదేసే లద్ధాయ అత్థికసఞ్ఞాయ సకలం అత్తనో సబ్బేసం వా అత్తభావం ‘‘అట్ఠీ’’త్వేవ ఫరిత్వా ఠితో, సో భిక్ఖు తం అట్ఠికఝానం పాదకం కత్వా విపస్సన్తో నచిరేనేవ అనాగామిమగ్గేన కామరాగం , సబ్బం వా కామనట్ఠేన ‘‘కామో’’, రఞ్జనట్ఠేన ‘‘రాగో’’తి చ లద్ధనామం తణ్హం అగ్గమగ్గేన పజహిస్సతీతి. ఇమం గాథం సుత్వా సో థేరో ‘‘అయం దేవతా మయ్హం ఉస్సాహజననత్థం ఏవమాహా’’తి అప్పటివానవీరియం అధిట్ఠాయ విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౧.౮౫-౯౦) –

    18. Tattha ahūti hoti, vattamānatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Buddhassāti sabbaññubuddhassa. Dāyādoti dhammadāyādo navavidhassa lokuttaradhammadāyassa attano sammāpaṭipattiyā ādāyako gaṇhanako. Atha vā ahūti ahosi. Evaṃnāmassa buddhassa dāyādabhāve koci vibandho idāneva bhavissatīti adhippāyo. Tenāha ‘‘maññehaṃ kāmarāgaṃ so, khippameva vahissatī’’ti. Bhesakaḷāvaneti bhesakena nāma yakkhena labhitattā pariggahitattā, bhesakaḷānaṃ vā kaṭṭhādīnaṃ bahulatāya ‘‘bhesakaḷāvana’’nti laddhanāme araññe. Tassa bhikkhuno buddhassa dāyādabhāve kāraṇaṃ vadanto ‘‘kevalaṃ aṭṭhisaññāya, apharī pathaviṃ ima’’nti āha. Tattha kevalanti sakalaṃ anavasesaṃ. Aṭṭhisaññāyāti aṭṭhikabhāvanāya. Apharīti ‘‘aṭṭhī’’ti adhimuccanavasena patthari. Pathavinti attabhāvapathaviṃ. Attabhāvo hi idha ‘‘pathavī’’ti vutto ‘‘ko imaṃ pathaviṃ viccessatī’’tiādīsu viya. Maññehanti maññe ahaṃ. ‘‘Maññāha’’ntipi pāṭho. Soti so bhikkhu. Khippameva nacirasseva kāmarāgaṃ pahissati pajahissatīti maññe. Kasmā? Aṭṭhikasaññāya kāmarāgassa ujupaṭipakkhabhāvato. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo ekasmiṃ padese laddhāya atthikasaññāya sakalaṃ attano sabbesaṃ vā attabhāvaṃ ‘‘aṭṭhī’’tveva pharitvā ṭhito, so bhikkhu taṃ aṭṭhikajhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanto nacireneva anāgāmimaggena kāmarāgaṃ , sabbaṃ vā kāmanaṭṭhena ‘‘kāmo’’, rañjanaṭṭhena ‘‘rāgo’’ti ca laddhanāmaṃ taṇhaṃ aggamaggena pajahissatīti. Imaṃ gāthaṃ sutvā so thero ‘‘ayaṃ devatā mayhaṃ ussāhajananatthaṃ evamāhā’’ti appaṭivānavīriyaṃ adhiṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.85-90) –

    ‘‘సతరంసీ నామ భగవా, సయమ్భూ అపరాజితో;

    ‘‘Sataraṃsī nāma bhagavā, sayambhū aparājito;

    వివేకా ఉట్ఠహిత్వాన, గోచరాయాభినిక్ఖమి.

    Vivekā uṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.

    ‘‘ఫలహత్థో అహం దిస్వా, ఉపగచ్ఛిం నరాసభం;

    ‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, తాలఫలమదాసహం.

    Pasannacitto sumano, tālaphalamadāsahaṃ.

    ‘‘చతున్నవుతితో కప్పే, యం ఫలం అదదిం తదా;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా తాయ దేవతాయ వుత్తవచనం పతిమానేన్తో తమేవ గాథం ఉదానవసేన అభాసి. తదేవస్స థేరస్స అఞ్ఞాబ్యాకరణం అహోసీతి.

    Arahattaṃ pana patvā tāya devatāya vuttavacanaṃ patimānento tameva gāthaṃ udānavasena abhāsi. Tadevassa therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.

    సిఙ్గాలపితుత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Siṅgālapituttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౮. సిఙ్గాలపితుత్థేరగాథా • 8. Siṅgālapituttheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact