| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೮. ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತುತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
8. Siṅgālapituttheragāthāvaṇṇanā
ಅಹು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದೋತಿ ಸಿಙ್ಗಾಲಕಪಿತುತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಸತರಂಸಿಂ ನಾಮ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಗತಂ ತಾಲಫಲಂ ಅದಾಸಿ। ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಮನುಸ್ಸಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಸಾಸನೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಕಸಞ್ಞಂ ಭಾವೇಸಿ। ಪುನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ದಾರಪರಿಗ್ಗಹಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಂ ಪುತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ‘‘ಸಿಙ್ಗಾಲಕೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ನಂ ಸಿಙ್ಗಾಲಕಪಿತಾತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ಸೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಘರಬನ್ಧನಂ ಪಹಾಯ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅಟ್ಠಿಕಸಞ್ಞಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗ್ಗೇಸು ವಿಹರತಿ ಸುಸುಮಾರಗಿರೇ ಭೇಸಕಳಾವನೇ, ಅಥಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ವನೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ಉಸ್ಸಾಹಜನನತ್ಥಂ ‘‘ಭಾವನಾಫಲಂ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಹತ್ಥಗತಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸೇನ ವಿಭಾವೇನ್ತೀ ‘‘ಅಹು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Ahu buddhassa dāyādoti siṅgālakapituttherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito catunavute kappe sataraṃsiṃ nāma paccekasambuddhaṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā attano hatthagataṃ tālaphalaṃ adāsi. Tena puññakammena devaloke nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle manussayoniyaṃ nibbatto sāsane paṭiladdhasaddho hutvā pabbajitvā aṭṭhikasaññaṃ bhāvesi. Puna imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulagehe nibbattitvā vayappatto dārapariggahaṃ katvā ekaṃ puttaṃ labhitvā tassa ‘‘siṅgālako’’ti nāmaṃ akāsi. Tena naṃ siṅgālakapitāti voharanti. So aparabhāge gharabandhanaṃ pahāya sāsane pabbaji. Tassa bhagavā ajjhāsayaṃ olokento aṭṭhikasaññākammaṭṭhānaṃ adāsi. So taṃ gahetvā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane, athassa tasmiṃ vane adhivatthā devatā ussāhajananatthaṃ ‘‘bhāvanāphalaṃ nacirasseva hatthagataṃ karissatī’’ti imamatthaṃ aññāpadesena vibhāventī ‘‘ahu buddhassa dāyādo’’ti gāthaṃ abhāsi.
೧೮. ತತ್ಥ ಅಹೂತಿ ಹೋತಿ, ವತ್ತಮಾನತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ಅತೀತಕಾಲವಚನಂ। ಬುದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಸ್ಸ। ದಾಯಾದೋತಿ ಧಮ್ಮದಾಯಾದೋ ನವವಿಧಸ್ಸ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮದಾಯಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಆದಾಯಕೋ ಗಣ್ಹನಕೋ। ಅಥ ವಾ ಅಹೂತಿ ಅಹೋಸಿ। ಏವಂನಾಮಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದಭಾವೇ ಕೋಚಿ ವಿಬನ್ಧೋ ಇದಾನೇವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಞ್ಞೇಹಂ ಕಾಮರಾಗಂ ಸೋ, ಖಿಪ್ಪಮೇವ ವಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಭೇಸಕಳಾವನೇತಿ ಭೇಸಕೇನ ನಾಮ ಯಕ್ಖೇನ ಲಭಿತತ್ತಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಭೇಸಕಳಾನಂ ವಾ ಕಟ್ಠಾದೀನಂ ಬಹುಲತಾಯ ‘‘ಭೇಸಕಳಾವನ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ಅರಞ್ಞೇ। ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದಭಾವೇ ಕಾರಣಂ ವದನ್ತೋ ‘‘ಕೇವಲಂ ಅಟ್ಠಿಸಞ್ಞಾಯ, ಅಫರೀ ಪಥವಿಂ ಇಮ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಕೇವಲನ್ತಿ ಸಕಲಂ ಅನವಸೇಸಂ। ಅಟ್ಠಿಸಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅಟ್ಠಿಕಭಾವನಾಯ। ಅಫರೀತಿ ‘‘ಅಟ್ಠೀ’’ತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚನವಸೇನ ಪತ್ಥರಿ। ಪಥವಿನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಪಥವಿಂ। ಅತ್ತಭಾವೋ ಹಿ ಇಧ ‘‘ಪಥವೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ‘‘ಕೋ ಇಮಂ ಪಥವಿಂ ವಿಚ್ಚೇಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಮಞ್ಞೇಹನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಅಹಂ। ‘‘ಮಞ್ಞಾಹ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಸೋತಿ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು। ಖಿಪ್ಪಮೇವ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಕಾಮರಾಗಂ ಪಹಿಸ್ಸತಿ ಪಜಹಿಸ್ಸತೀತಿ ಮಞ್ಞೇ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಟ್ಠಿಕಸಞ್ಞಾಯ ಕಾಮರಾಗಸ್ಸ ಉಜುಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಲದ್ಧಾಯ ಅತ್ಥಿಕಸಞ್ಞಾಯ ಸಕಲಂ ಅತ್ತನೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ ‘‘ಅಟ್ಠೀ’’ತ್ವೇವ ಫರಿತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಅಟ್ಠಿಕಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಚಿರೇನೇವ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಕಾಮರಾಗಂ , ಸಬ್ಬಂ ವಾ ಕಾಮನಟ್ಠೇನ ‘‘ಕಾಮೋ’’, ರಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ‘‘ರಾಗೋ’’ತಿ ಚ ಲದ್ಧನಾಮಂ ತಣ್ಹಂ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಪಜಹಿಸ್ಸತೀತಿ। ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ ಥೇರೋ ‘‘ಅಯಂ ದೇವತಾ ಮಯ್ಹಂ ಉಸ್ಸಾಹಜನನತ್ಥಂ ಏವಮಾಹಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿವಾನವೀರಿಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೧.೮೫-೯೦) –
18. Tattha ahūti hoti, vattamānatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Buddhassāti sabbaññubuddhassa. Dāyādoti dhammadāyādo navavidhassa lokuttaradhammadāyassa attano sammāpaṭipattiyā ādāyako gaṇhanako. Atha vā ahūti ahosi. Evaṃnāmassa buddhassa dāyādabhāve koci vibandho idāneva bhavissatīti adhippāyo. Tenāha ‘‘maññehaṃ kāmarāgaṃ so, khippameva vahissatī’’ti. Bhesakaḷāvaneti bhesakena nāma yakkhena labhitattā pariggahitattā, bhesakaḷānaṃ vā kaṭṭhādīnaṃ bahulatāya ‘‘bhesakaḷāvana’’nti laddhanāme araññe. Tassa bhikkhuno buddhassa dāyādabhāve kāraṇaṃ vadanto ‘‘kevalaṃ aṭṭhisaññāya, apharī pathaviṃ ima’’nti āha. Tattha kevalanti sakalaṃ anavasesaṃ. Aṭṭhisaññāyāti aṭṭhikabhāvanāya. Apharīti ‘‘aṭṭhī’’ti adhimuccanavasena patthari. Pathavinti attabhāvapathaviṃ. Attabhāvo hi idha ‘‘pathavī’’ti vutto ‘‘ko imaṃ pathaviṃ viccessatī’’tiādīsu viya. Maññehanti maññe ahaṃ. ‘‘Maññāha’’ntipi pāṭho. Soti so bhikkhu. Khippameva nacirasseva kāmarāgaṃ pahissati pajahissatīti maññe. Kasmā? Aṭṭhikasaññāya kāmarāgassa ujupaṭipakkhabhāvato. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo ekasmiṃ padese laddhāya atthikasaññāya sakalaṃ attano sabbesaṃ vā attabhāvaṃ ‘‘aṭṭhī’’tveva pharitvā ṭhito, so bhikkhu taṃ aṭṭhikajhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanto nacireneva anāgāmimaggena kāmarāgaṃ , sabbaṃ vā kāmanaṭṭhena ‘‘kāmo’’, rañjanaṭṭhena ‘‘rāgo’’ti ca laddhanāmaṃ taṇhaṃ aggamaggena pajahissatīti. Imaṃ gāthaṃ sutvā so thero ‘‘ayaṃ devatā mayhaṃ ussāhajananatthaṃ evamāhā’’ti appaṭivānavīriyaṃ adhiṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.85-90) –
‘‘ಸತರಂಸೀ ನಾಮ ಭಗವಾ, ಸಯಮ್ಭೂ ಅಪರಾಜಿತೋ।
‘‘Sataraṃsī nāma bhagavā, sayambhū aparājito;
ವಿವೇಕಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾನ, ಗೋಚರಾಯಾಭಿನಿಕ್ಖಮಿ॥
Vivekā uṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.
‘‘ಫಲಹತ್ಥೋ ಅಹಂ ದಿಸ್ವಾ, ಉಪಗಚ್ಛಿಂ ನರಾಸಭಂ।
‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ತಾಲಫಲಮದಾಸಹಂ॥
Pasannacitto sumano, tālaphalamadāsahaṃ.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಂ ಅದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ತಾಯ ದೇವತಾಯ ವುತ್ತವಚನಂ ಪತಿಮಾನೇನ್ತೋ ತಮೇವ ಗಾಥಂ ಉದಾನವಸೇನ ಅಭಾಸಿ। ತದೇವಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
Arahattaṃ pana patvā tāya devatāya vuttavacanaṃ patimānento tameva gāthaṃ udānavasena abhāsi. Tadevassa therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತುತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Siṅgālapituttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೮. ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತುತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 8. Siṅgālapituttheragāthā
