Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દીઘનિકાય • Dīghanikāya

    ૮. સિઙ્ગાલસુત્તં

    8. Siṅgālasuttaṃ

    ૨૪૨. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન સિઙ્ગાલકો 1 ગહપતિપુત્તો કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય રાજગહા નિક્ખમિત્વા અલ્લવત્થો અલ્લકેસો પઞ્જલિકો પુથુદિસા 2 નમસ્સતિ – પુરત્થિમં દિસં દક્ખિણં દિસં પચ્છિમં દિસં ઉત્તરં દિસં હેટ્ઠિમં દિસં ઉપરિમં દિસં.

    242. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena siṅgālako 3 gahapatiputto kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā 4 namassati – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ.

    ૨૪૩. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય રાજગહં પિણ્ડાય પાવિસિ. અદ્દસા ખો ભગવા સિઙ્ગાલકં ગહપતિપુત્તં કાલસ્સેવ વુટ્ઠાય રાજગહા નિક્ખમિત્વા અલ્લવત્થં અલ્લકેસં પઞ્જલિકં પુથુદિસા નમસ્સન્તં – પુરત્થિમં દિસં દક્ખિણં દિસં પચ્છિમં દિસં ઉત્તરં દિસં હેટ્ઠિમં દિસં ઉપરિમં દિસં. દિસ્વા સિઙ્ગાલકં ગહપતિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘કિં નુ ખો ત્વં, ગહપતિપુત્ત, કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય રાજગહા નિક્ખમિત્વા અલ્લવત્થો અલ્લકેસો પઞ્જલિકો પુથુદિસા નમસ્સસિ – પુરત્થિમં દિસં દક્ખિણં દિસં પચ્છિમં દિસં ઉત્તરં દિસં હેટ્ઠિમં દિસં ઉપરિમં દિસ’’ન્તિ? ‘‘પિતા મં, ભન્તે, કાલં કરોન્તો એવં અવચ – ‘દિસા, તાત, નમસ્સેય્યાસી’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, પિતુવચનં સક્કરોન્તો ગરું કરોન્તો માનેન્તો પૂજેન્તો કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય રાજગહા નિક્ખમિત્વા અલ્લવત્થો અલ્લકેસો પઞ્જલિકો પુથુદિસા નમસ્સામિ – પુરત્થિમં દિસં દક્ખિણં દિસં પચ્છિમં દિસં ઉત્તરં દિસં હેટ્ઠિમં દિસં ઉપરિમં દિસ’’ન્તિ.

    243. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho bhagavā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavatthaṃ allakesaṃ pañjalikaṃ puthudisā namassantaṃ – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ. Disvā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho tvaṃ, gahapatiputta, kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassasi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti? ‘‘Pitā maṃ, bhante, kālaṃ karonto evaṃ avaca – ‘disā, tāta, namasseyyāsī’ti. So kho ahaṃ, bhante, pituvacanaṃ sakkaronto garuṃ karonto mānento pūjento kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassāmi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti.

    છ દિસા

    Cha disā

    ૨૪૪. ‘‘ન ખો, ગહપતિપુત્ત, અરિયસ્સ વિનયે એવં છ દિસા 5 નમસ્સિતબ્બા’’તિ. ‘‘યથા કથં પન, ભન્તે, અરિયસ્સ વિનયે છ દિસા 6 નમસ્સિતબ્બા? સાધુ મે, ભન્તે, ભગવા તથા ધમ્મં દેસેતુ, યથા અરિયસ્સ વિનયે છ દિસા 7 નમસ્સિતબ્બા’’તિ.

    244. ‘‘Na kho, gahapatiputta, ariyassa vinaye evaṃ cha disā 8 namassitabbā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, ariyassa vinaye cha disā 9 namassitabbā? Sādhu me, bhante, bhagavā tathā dhammaṃ desetu, yathā ariyassa vinaye cha disā 10 namassitabbā’’ti.

    ‘‘તેન હિ, ગહપતિપુત્ત સુણોહિ સાધુકં મનસિકરોહિ ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો સિઙ્ગાલકો ગહપતિપુત્તો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –

    ‘‘Tena hi, gahapatiputta suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho siṅgālako gahapatiputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘યતો ખો, ગહપતિપુત્ત, અરિયસાવકસ્સ ચત્તારો કમ્મકિલેસા પહીના હોન્તિ, ચતૂહિ ચ ઠાનેહિ પાપકમ્મં ન કરોતિ, છ ચ ભોગાનં અપાયમુખાનિ ન સેવતિ, સો એવં ચુદ્દસ પાપકાપગતો છદ્દિસાપટિચ્છાદી 11 ઉભોલોકવિજયાય પટિપન્નો હોતિ. તસ્સ અયઞ્ચેવ લોકો આરદ્ધો હોતિ પરો ચ લોકો. સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ.

    ‘‘Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvakassa cattāro kammakilesā pahīnā honti, catūhi ca ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti, cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati, so evaṃ cuddasa pāpakāpagato chaddisāpaṭicchādī 12 ubholokavijayāya paṭipanno hoti. Tassa ayañceva loko āraddho hoti paro ca loko. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

    ચત્તારોકમ્મકિલેસા

    Cattārokammakilesā

    ૨૪૫. ‘‘કતમસ્સ ચત્તારો કમ્મકિલેસા પહીના હોન્તિ? પાણાતિપાતો ખો, ગહપતિપુત્ત, કમ્મકિલેસો, અદિન્નાદાનં કમ્મકિલેસો, કામેસુમિચ્છાચારો કમ્મકિલેસો, મુસાવાદો કમ્મકિલેસો. ઇમસ્સ ચત્તારો કમ્મકિલેસા પહીના હોન્તી’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન 13 સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    245. ‘‘Katamassa cattāro kammakilesā pahīnā honti? Pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso, adinnādānaṃ kammakileso, kāmesumicchācāro kammakileso, musāvādo kammakileso. Imassa cattāro kammakilesā pahīnā hontī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna 14 sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘પાણાતિપાતો અદિન્નાદાનં, મુસાવાદો ચ વુચ્ચતિ;

    ‘‘Pāṇātipāto adinnādānaṃ, musāvādo ca vuccati;

    પરદારગમનઞ્ચેવ, નપ્પસંસન્તિ પણ્ડિતા’’તિ.

    Paradāragamanañceva, nappasaṃsanti paṇḍitā’’ti.

    ચતુટ્ઠાનં

    Catuṭṭhānaṃ

    ૨૪૬. ‘‘કતમેહિ ચતૂહિ ઠાનેહિ પાપકમ્મં ન કરોતિ? છન્દાગતિં ગચ્છન્તો પાપકમ્મં કરોતિ, દોસાગતિં ગચ્છન્તો પાપકમ્મં કરોતિ, મોહાગતિં ગચ્છન્તો પાપકમ્મં કરોતિ, ભયાગતિં ગચ્છન્તો પાપકમ્મં કરોતિ. યતો ખો, ગહપતિપુત્ત, અરિયસાવકો નેવ છન્દાગતિં ગચ્છતિ, ન દોસાગતિં ગચ્છતિ, ન મોહાગતિં ગચ્છતિ, ન ભયાગતિં ગચ્છતિ; ઇમેહિ ચતૂહિ ઠાનેહિ પાપકમ્મં ન કરોતી’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    246. ‘‘Katamehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti? Chandāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti. Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvako neva chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati; imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘છન્દા દોસા ભયા મોહા, યો ધમ્મં અતિવત્તતિ;

    ‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;

    નિહીયતિ યસો તસ્સ 15, કાળપક્ખેવ ચન્દિમા.

    Nihīyati yaso tassa 16, kāḷapakkheva candimā.

    ‘‘છન્દા દોસા ભયા મોહા, યો ધમ્મં નાતિવત્તતિ;

    ‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ nātivattati;

    આપૂરતિ યસો તસ્સ 17, સુક્કપક્ખેવ 18 ચન્દિમા’’તિ.

    Āpūrati yaso tassa 19, sukkapakkheva 20 candimā’’ti.

    છ અપાયમુખાનિ

    Cha apāyamukhāni

    ૨૪૭. ‘‘કતમાનિ છ ભોગાનં અપાયમુખાનિ ન સેવતિ? સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગો ખો, ગહપતિપુત્ત, ભોગાનં અપાયમુખં, વિકાલવિસિખાચરિયાનુયોગો ભોગાનં અપાયમુખં, સમજ્જાભિચરણં ભોગાનં અપાયમુખં, જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગો ભોગાનં અપાયમુખં, પાપમિત્તાનુયોગો ભોગાનં અપાયમુખં, આલસ્યાનુયોગો 21 ભોગાનં અપાયમુખં.

    247. ‘‘Katamāni cha bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati? Surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogo kho, gahapatiputta, bhogānaṃ apāyamukhaṃ, vikālavisikhācariyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, samajjābhicaraṇaṃ bhogānaṃ apāyamukhaṃ, jūtappamādaṭṭhānānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, pāpamittānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, ālasyānuyogo 22 bhogānaṃ apāyamukhaṃ.

    સુરામેરયસ્સ છ આદીનવા

    Surāmerayassa cha ādīnavā

    ૨૪૮. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે. સન્દિટ્ઠિકા ધનજાનિ 23, કલહપ્પવડ્ઢની, રોગાનં આયતનં, અકિત્તિસઞ્જનની, કોપીનનિદંસની , પઞ્ઞાય દુબ્બલિકરણીત્વેવ છટ્ઠં પદં ભવતિ. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે.

    248. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge. Sandiṭṭhikā dhanajāni 24, kalahappavaḍḍhanī, rogānaṃ āyatanaṃ, akittisañjananī, kopīnanidaṃsanī , paññāya dubbalikaraṇītveva chaṭṭhaṃ padaṃ bhavati. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge.

    વિકાલચરિયાય છ આદીનવા

    Vikālacariyāya cha ādīnavā

    ૨૪૯. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા વિકાલવિસિખાચરિયાનુયોગે. અત્તાપિસ્સ અગુત્તો અરક્ખિતો હોતિ, પુત્તદારોપિસ્સ અગુત્તો અરક્ખિતો હોતિ, સાપતેય્યંપિસ્સ અગુત્તં અરક્ખિતં હોતિ, સઙ્કિયો ચ હોતિ પાપકેસુ ઠાનેસુ 25, અભૂતવચનઞ્ચ તસ્મિં રૂહતિ, બહૂનઞ્ચ દુક્ખધમ્માનં પુરક્ખતો હોતિ. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા વિકાલવિસિખાચરિયાનુયોગે.

    249. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge. Attāpissa agutto arakkhito hoti, puttadāropissa agutto arakkhito hoti, sāpateyyaṃpissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti, saṅkiyo ca hoti pāpakesu ṭhānesu 26, abhūtavacanañca tasmiṃ rūhati, bahūnañca dukkhadhammānaṃ purakkhato hoti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge.

    સમજ્જાભિચરણસ્સ છ આદીનવા

    Samajjābhicaraṇassa cha ādīnavā

    ૨૫૦. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા સમજ્જાભિચરણે. ક્વ 27 નચ્ચં, ક્વ ગીતં, ક્વ વાદિતં, ક્વ અક્ખાનં, ક્વ પાણિસ્સરં, ક્વ કુમ્ભથુનન્તિ. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા સમજ્જાભિચરણે.

    250. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā samajjābhicaraṇe. Kva 28 naccaṃ, kva gītaṃ, kva vāditaṃ, kva akkhānaṃ, kva pāṇissaraṃ, kva kumbhathunanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā samajjābhicaraṇe.

    જૂતપ્પમાદસ્સ છ આદીનવા

    Jūtappamādassa cha ādīnavā

    ૨૫૧. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે. જયં વેરં પસવતિ, જિનો વિત્તમનુસોચતિ, સન્દિટ્ઠિકા ધનજાનિ, સભાગતસ્સ 29 વચનં ન રૂહતિ, મિત્તામચ્ચાનં પરિભૂતો હોતિ, આવાહવિવાહકાનં અપત્થિતો હોતિ – ‘અક્ખધુત્તો અયં પુરિસપુગ્ગલો નાલં દારભરણાયા’તિ. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે.

    251. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge. Jayaṃ veraṃ pasavati, jino vittamanusocati, sandiṭṭhikā dhanajāni, sabhāgatassa 30 vacanaṃ na rūhati, mittāmaccānaṃ paribhūto hoti, āvāhavivāhakānaṃ apatthito hoti – ‘akkhadhutto ayaṃ purisapuggalo nālaṃ dārabharaṇāyā’ti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge.

    પાપમિત્તતાય છ આદીનવા

    Pāpamittatāya cha ādīnavā

    ૨૫૨. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા પાપમિત્તાનુયોગે. યે ધુત્તા, યે સોણ્ડા, યે પિપાસા, યે નેકતિકા, યે વઞ્ચનિકા, યે સાહસિકા. ત્યાસ્સ મિત્તા હોન્તિ તે સહાયા. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા પાપમિત્તાનુયોગે.

    252. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā pāpamittānuyoge. Ye dhuttā, ye soṇḍā, ye pipāsā, ye nekatikā, ye vañcanikā, ye sāhasikā. Tyāssa mittā honti te sahāyā. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā pāpamittānuyoge.

    આલસ્યસ્સ છ આદીનવા

    Ālasyassa cha ādīnavā

    ૨૫૩. ‘‘છ ખોમે, ગહપતિપુત્ત, આદીનવા આલસ્યાનુયોગે. અતિસીતન્તિ કમ્મં ન કરોતિ, અતિઉણ્હન્તિ કમ્મં ન કરોતિ, અતિસાયન્તિ કમ્મં ન કરોતિ, અતિપાતોતિ કમ્મં ન કરોતિ, અતિછાતોસ્મીતિ કમ્મં ન કરોતિ, અતિધાતોસ્મીતિ કમ્મં ન કરોતિ. તસ્સ એવં કિચ્ચાપદેસબહુલસ્સ વિહરતો અનુપ્પન્ના ચેવ ભોગા નુપ્પજ્જન્તિ, ઉપ્પન્ના ચ ભોગા પરિક્ખયં ગચ્છન્તિ. ઇમે ખો, ગહપતિપુત્ત, છ આદીનવા આલસ્યાનુયોગે’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    253. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā ālasyānuyoge. Atisītanti kammaṃ na karoti, atiuṇhanti kammaṃ na karoti, atisāyanti kammaṃ na karoti, atipātoti kammaṃ na karoti, atichātosmīti kammaṃ na karoti, atidhātosmīti kammaṃ na karoti. Tassa evaṃ kiccāpadesabahulassa viharato anuppannā ceva bhogā nuppajjanti, uppannā ca bhogā parikkhayaṃ gacchanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā ālasyānuyoge’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘હોતિ પાનસખા નામ,

    ‘‘Hoti pānasakhā nāma,

    હોતિ સમ્મિયસમ્મિયો;

    Hoti sammiyasammiyo;

    યો ચ અત્થેસુ જાતેસુ,

    Yo ca atthesu jātesu,

    સહાયો હોતિ સો સખા.

    Sahāyo hoti so sakhā.

    ‘‘ઉસ્સૂરસેય્યા પરદારસેવના,

    ‘‘Ussūraseyyā paradārasevanā,

    વેરપ્પસવો 31 ચ અનત્થતા ચ;

    Verappasavo 32 ca anatthatā ca;

    પાપા ચ મિત્તા સુકદરિયતા ચ,

    Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,

    એતે છ ઠાના પુરિસં ધંસયન્તિ.

    Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.

    ‘‘પાપમિત્તો પાપસખો,

    ‘‘Pāpamitto pāpasakho,

    પાપઆચારગોચરો;

    Pāpaācāragocaro;

    અસ્મા લોકા પરમ્હા ચ,

    Asmā lokā paramhā ca,

    ઉભયા ધંસતે નરો.

    Ubhayā dhaṃsate naro.

    ‘‘અક્ખિત્થિયો વારુણી નચ્ચગીતં,

    ‘‘Akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ,

    દિવા સોપ્પં પારિચરિયા અકાલે;

    Divā soppaṃ pāricariyā akāle;

    પાપા ચ મિત્તા સુકદરિયતા ચ,

    Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,

    એતે છ ઠાના પુરિસં ધંસયન્તિ.

    Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.

    ‘‘અક્ખેહિ દિબ્બન્તિ સુરં પિવન્તિ,

    ‘‘Akkhehi dibbanti suraṃ pivanti,

    યન્તિત્થિયો પાણસમા પરેસં;

    Yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ;

    નિહીનસેવી ન ચ વુદ્ધસેવી 33,

    Nihīnasevī na ca vuddhasevī 34,

    નિહીયતે કાળપક્ખેવ ચન્દો.

    Nihīyate kāḷapakkheva cando.

    ‘‘યો વારુણી અદ્ધનો અકિઞ્ચનો,

    ‘‘Yo vāruṇī addhano akiñcano,

    પિપાસો પિવં પપાગતો 35;

    Pipāso pivaṃ papāgato 36;

    ઉદકમિવ ઇણં વિગાહતિ,

    Udakamiva iṇaṃ vigāhati,

    અકુલં 37 કાહિતિ ખિપ્પમત્તનો.

    Akulaṃ 38 kāhiti khippamattano.

    ‘‘ન દિવા સોપ્પસીલેન, રત્તિમુટ્ઠાનદેસ્સિના 39;

    ‘‘Na divā soppasīlena, rattimuṭṭhānadessinā 40;

    નિચ્ચં મત્તેન સોણ્ડેન, સક્કા આવસિતું ઘરં.

    Niccaṃ mattena soṇḍena, sakkā āvasituṃ gharaṃ.

    ‘‘અતિસીતં અતિઉણ્હં, અતિસાયમિદં અહુ;

    ‘‘Atisītaṃ atiuṇhaṃ, atisāyamidaṃ ahu;

    ઇતિ વિસ્સટ્ઠકમ્મન્તે, અત્થા અચ્ચેન્તિ માણવે.

    Iti vissaṭṭhakammante, atthā accenti māṇave.

    ‘‘યોધ સીતઞ્ચ ઉણ્હઞ્ચ, તિણા ભિય્યો ન મઞ્ઞતિ;

    ‘‘Yodha sītañca uṇhañca, tiṇā bhiyyo na maññati;

    કરં પુરિસકિચ્ચાનિ, સો સુખં 41 ન વિહાયતી’’તિ.

    Karaṃ purisakiccāni, so sukhaṃ 42 na vihāyatī’’ti.

    મિત્તપતિરૂપકા

    Mittapatirūpakā

    ૨૫૪. ‘‘ચત્તારોમે, ગહપતિપુત્ત, અમિત્તા મિત્તપતિરૂપકા વેદિતબ્બા. અઞ્ઞદત્થુહરો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો, વચીપરમો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો, અનુપ્પિયભાણી અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો, અપાયસહાયો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો.

    254. ‘‘Cattārome, gahapatiputta, amittā mittapatirūpakā veditabbā. Aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo, vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo, anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo, apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo.

    ૨૫૫. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અઞ્ઞદત્થુહરો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો.

    255. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.

    ‘‘અઞ્ઞદત્થુહરો હોતિ, અપ્પેન બહુમિચ્છતિ ;

    ‘‘Aññadatthuharo hoti, appena bahumicchati ;

    ભયસ્સ કિચ્ચં કરોતિ, સેવતિ અત્થકારણા.

    Bhayassa kiccaṃ karoti, sevati atthakāraṇā.

    ‘‘ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ અઞ્ઞદત્થુહરો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો.

    ‘‘Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.

    ૨૫૬. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ વચીપરમો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો. અતીતેન પટિસન્થરતિ 43, અનાગતેન પટિસન્થરતિ, નિરત્થકેન સઙ્ગણ્હાતિ, પચ્ચુપ્પન્નેસુ કિચ્ચેસુ બ્યસનં દસ્સેતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ વચીપરમો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો.

    256. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo. Atītena paṭisantharati 44, anāgatena paṭisantharati, niratthakena saṅgaṇhāti, paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dasseti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo.

    ૨૫૭. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અનુપ્પિયભાણી અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો. પાપકંપિસ્સ 45 અનુજાનાતિ, કલ્યાણંપિસ્સ અનુજાનાતિ, સમ્મુખાસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, પરમ્મુખાસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ અનુપ્પિયભાણી અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો.

    257. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo. Pāpakaṃpissa 46 anujānāti, kalyāṇaṃpissa anujānāti, sammukhāssa vaṇṇaṃ bhāsati, parammukhāssa avaṇṇaṃ bhāsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo.

    ૨૫૮. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અપાયસહાયો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો . સુરામેરય મજ્જપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે સહાયો હોતિ, વિકાલ વિસિખા ચરિયાનુયોગે સહાયો હોતિ, સમજ્જાભિચરણે સહાયો હોતિ, જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગે સહાયો હોતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ અપાયસહાયો અમિત્તો મિત્તપતિરૂપકો વેદિતબ્બો’’તિ.

    258. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo . Surāmeraya majjappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti, vikāla visikhā cariyānuyoge sahāyo hoti, samajjābhicaraṇe sahāyo hoti, jūtappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo’’ti.

    ૨૫૯. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    259. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘અઞ્ઞદત્થુહરો મિત્તો, યો ચ મિત્તો વચીપરો 47;

    ‘‘Aññadatthuharo mitto, yo ca mitto vacīparo 48;

    અનુપ્પિયઞ્ચ યો આહ, અપાયેસુ ચ યો સખા.

    Anuppiyañca yo āha, apāyesu ca yo sakhā.

    એતે અમિત્તે ચત્તારો, ઇતિ વિઞ્ઞાય પણ્ડિતો;

    Ete amitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;

    આરકા પરિવજ્જેય્ય, મગ્ગં પટિભયં યથા’’તિ.

    Ārakā parivajjeyya, maggaṃ paṭibhayaṃ yathā’’ti.

    સુહદમિત્તો

    Suhadamitto

    ૨૬૦. ‘‘ચત્તારોમે , ગહપતિપુત્ત, મિત્તા સુહદા વેદિતબ્બા. ઉપકારો 49 મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો, સમાનસુખદુક્ખો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો, અત્થક્ખાયી મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો, અનુકમ્પકો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો.

    260. ‘‘Cattārome , gahapatiputta, mittā suhadā veditabbā. Upakāro 50 mitto suhado veditabbo, samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo, atthakkhāyī mitto suhado veditabbo, anukampako mitto suhado veditabbo.

    ૨૬૧. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ ઉપકારો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો. પમત્તં રક્ખતિ, પમત્તસ્સ સાપતેય્યં રક્ખતિ, ભીતસ્સ સરણં હોતિ, ઉપ્પન્નેસુ કિચ્ચકરણીયેસુ તદ્દિગુણં ભોગં અનુપ્પદેતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ ઉપકારો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો.

    261. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo. Pamattaṃ rakkhati, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhati, bhītassa saraṇaṃ hoti, uppannesu kiccakaraṇīyesu taddiguṇaṃ bhogaṃ anuppadeti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo.

    ૨૬૨. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ સમાનસુખદુક્ખો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો. ગુય્હમસ્સ આચિક્ખતિ, ગુય્હમસ્સ પરિગૂહતિ, આપદાસુ ન વિજહતિ, જીવિતંપિસ્સ અત્થાય પરિચ્ચત્તં હોતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ સમાનસુખદુક્ખો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો.

    262. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo. Guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati, āpadāsu na vijahati, jīvitaṃpissa atthāya pariccattaṃ hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo.

    ૨૬૩. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અત્થક્ખાયી મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો. પાપા નિવારેતિ, કલ્યાણે નિવેસેતિ, અસ્સુતં સાવેતિ, સગ્ગસ્સ મગ્ગં આચિક્ખતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ અત્થક્ખાયી મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો.

    263. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo. Pāpā nivāreti, kalyāṇe niveseti, assutaṃ sāveti, saggassa maggaṃ ācikkhati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo.

    ૨૬૪. ‘‘ચતૂહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અનુકમ્પકો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો. અભવેનસ્સ ન નન્દતિ, ભવેનસ્સ નન્દતિ, અવણ્ણં ભણમાનં નિવારેતિ, વણ્ણં ભણમાનં પસંસતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ચતૂહિ ઠાનેહિ અનુકમ્પકો મિત્તો સુહદો વેદિતબ્બો’’તિ.

    264. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo. Abhavenassa na nandati, bhavenassa nandati, avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti, vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo’’ti.

    ૨૬૫. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    265. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘ઉપકારો ચ યો મિત્તો, સુખે દુક્ખે 51 ચ યો સખા 52;

    ‘‘Upakāro ca yo mitto, sukhe dukkhe 53 ca yo sakhā 54;

    અત્થક્ખાયી ચ યો મિત્તો, યો ચ મિત્તાનુકમ્પકો.

    Atthakkhāyī ca yo mitto, yo ca mittānukampako.

    ‘‘એતેપિ મિત્તે ચત્તારો, ઇતિ વિઞ્ઞાય પણ્ડિતો;

    ‘‘Etepi mitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;

    સક્કચ્ચં પયિરુપાસેય્ય, માતા પુત્તં વ ઓરસં;

    Sakkaccaṃ payirupāseyya, mātā puttaṃ va orasaṃ;

    પણ્ડિતો સીલસમ્પન્નો, જલં અગ્ગીવ ભાસતિ.

    Paṇḍito sīlasampanno, jalaṃ aggīva bhāsati.

    ‘‘ભોગે સંહરમાનસ્સ, ભમરસ્સેવ ઇરીયતો;

    ‘‘Bhoge saṃharamānassa, bhamarasseva irīyato;

    ભોગા સન્નિચયં યન્તિ, વમ્મિકોવુપચીયતિ.

    Bhogā sannicayaṃ yanti, vammikovupacīyati.

    ‘‘એવં ભોગે સમાહત્વા 55, અલમત્તો કુલે ગિહી;

    ‘‘Evaṃ bhoge samāhatvā 56, alamatto kule gihī;

    ચતુધા વિભજે ભોગે, સ વે મિત્તાનિ ગન્થતિ.

    Catudhā vibhaje bhoge, sa ve mittāni ganthati.

    ‘‘એકેન ભોગે ભુઞ્જેય્ય, દ્વીહિ કમ્મં પયોજયે;

    ‘‘Ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;

    ચતુત્થઞ્ચ નિધાપેય્ય, આપદાસુ ભવિસ્સતી’’તિ.

    Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti.

    છદ્દિસાપટિચ્છાદનકણ્ડં

    Chaddisāpaṭicchādanakaṇḍaṃ

    ૨૬૬. ‘‘કથઞ્ચ, ગહપતિપુત્ત, અરિયસાવકો છદ્દિસાપટિચ્છાદી હોતિ? છ ઇમા, ગહપતિપુત્ત, દિસા વેદિતબ્બા. પુરત્થિમા દિસા માતાપિતરો વેદિતબ્બા, દક્ખિણા દિસા આચરિયા વેદિતબ્બા, પચ્છિમા દિસા પુત્તદારા વેદિતબ્બા, ઉત્તરા દિસા મિત્તામચ્ચા વેદિતબ્બા, હેટ્ઠિમા દિસા દાસકમ્મકરા વેદિતબ્બા, ઉપરિમા દિસા સમણબ્રાહ્મણા વેદિતબ્બા.

    266. ‘‘Kathañca, gahapatiputta, ariyasāvako chaddisāpaṭicchādī hoti? Cha imā, gahapatiputta, disā veditabbā. Puratthimā disā mātāpitaro veditabbā, dakkhiṇā disā ācariyā veditabbā, pacchimā disā puttadārā veditabbā, uttarā disā mittāmaccā veditabbā, heṭṭhimā disā dāsakammakarā veditabbā, uparimā disā samaṇabrāhmaṇā veditabbā.

    ૨૬૭. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ પુત્તેન પુરત્થિમા દિસા માતાપિતરો પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – ભતો ને 57 ભરિસ્સામિ, કિચ્ચં નેસં કરિસ્સામિ, કુલવંસં ઠપેસ્સામિ, દાયજ્જં પટિપજ્જામિ, અથ વા પન પેતાનં કાલઙ્કતાનં દક્ખિણં અનુપ્પદસ્સામીતિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ પુત્તેન પુરત્થિમા દિસા માતાપિતરો પચ્ચુપટ્ઠિતા પઞ્ચહિ ઠાનેહિ પુત્તં અનુકમ્પન્તિ. પાપા નિવારેન્તિ, કલ્યાણે નિવેસેન્તિ, સિપ્પં સિક્ખાપેન્તિ, પતિરૂપેન દારેન સંયોજેન્તિ, સમયે દાયજ્જં નિય્યાદેન્તિ 58. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ પુત્તેન પુરત્થિમા દિસા માતાપિતરો પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ પઞ્ચહિ ઠાનેહિ પુત્તં અનુકમ્પન્તિ. એવમસ્સ એસા પુરત્થિમા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા.

    267. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā – bhato ne 59 bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjāmi, atha vā pana petānaṃ kālaṅkatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādenti 60. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Evamassa esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

    ૨૬૮. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અન્તેવાસિના દક્ખિણા દિસા આચરિયા પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – ઉટ્ઠાનેન ઉપટ્ઠાનેન સુસ્સુસાય પારિચરિયાય સક્કચ્ચં સિપ્પપટિગ્ગહણેન 61. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અન્તેવાસિના દક્ખિણા દિસા આચરિયા પચ્ચુપટ્ઠિતા પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અન્તેવાસિં અનુકમ્પન્તિ – સુવિનીતં વિનેન્તિ, સુગ્ગહિતં ગાહાપેન્તિ, સબ્બસિપ્પસ્સુતં સમક્ખાયિનો ભવન્તિ, મિત્તામચ્ચેસુ પટિયાદેન્તિ 62, દિસાસુ પરિત્તાણં કરોન્તિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અન્તેવાસિના દક્ખિણા દિસા આચરિયા પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અન્તેવાસિં અનુકમ્પન્તિ. એવમસ્સ એસા દક્ખિણા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા.

    268. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhātabbā – uṭṭhānena upaṭṭhānena sussusāya pāricariyāya sakkaccaṃ sippapaṭiggahaṇena 63. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti – suvinītaṃ vinenti, suggahitaṃ gāhāpenti, sabbasippassutaṃ samakkhāyino bhavanti, mittāmaccesu paṭiyādenti 64, disāsu parittāṇaṃ karonti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti. Evamassa esā dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

    ૨૬૯. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ સામિકેન પચ્છિમા દિસા ભરિયા પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – સમ્માનનાય અનવમાનનાય 65 અનતિચરિયાય ઇસ્સરિયવોસ્સગ્ગેન અલઙ્કારાનુપ્પદાનેન. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ સામિકેન પચ્છિમા દિસા ભરિયા પચ્ચુપટ્ઠિતા પઞ્ચહિ ઠાનેહિ સામિકં અનુકમ્પતિ – સુસંવિહિતકમ્મન્તા ચ હોતિ, સઙ્ગહિતપરિજના 66 ચ, અનતિચારિની ચ, સમ્ભતઞ્ચ અનુરક્ખતિ, દક્ખા ચ હોતિ અનલસા સબ્બકિચ્ચેસુ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ સામિકેન પચ્છિમા દિસા ભરિયા પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ પઞ્ચહિ ઠાનેહિ સામિકં અનુકમ્પતિ. એવમસ્સ એસા પચ્છિમા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા.

    269. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā – sammānanāya anavamānanāya 67 anaticariyāya issariyavossaggena alaṅkārānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati – susaṃvihitakammantā ca hoti, saṅgahitaparijanā 68 ca, anaticārinī ca, sambhatañca anurakkhati, dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati. Evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

    ૨૭૦. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉત્તરા દિસા મિત્તામચ્ચા પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – દાનેન પેય્યવજ્જેન 69 અત્થચરિયાય સમાનત્તતાય અવિસંવાદનતાય. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉત્તરા દિસા મિત્તામચ્ચા પચ્ચુપટ્ઠિતા પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તં અનુકમ્પન્તિ – પમત્તં રક્ખન્તિ, પમત્તસ્સ સાપતેય્યં રક્ખન્તિ, ભીતસ્સ સરણં હોન્તિ, આપદાસુ ન વિજહન્તિ, અપરપજા ચસ્સ પટિપૂજેન્તિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉત્તરા દિસા મિત્તામચ્ચા પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તં અનુકમ્પન્તિ. એવમસ્સ એસા ઉત્તરા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા.

    270. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhātabbā – dānena peyyavajjena 70 atthacariyāya samānattatāya avisaṃvādanatāya. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pamattaṃ rakkhanti, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhanti, bhītassa saraṇaṃ honti, āpadāsu na vijahanti, aparapajā cassa paṭipūjenti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uttarā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

    ૨૭૧. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ અય્યિરકેન 71 હેટ્ઠિમા દિસા દાસકમ્મકરા પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – યથાબલં કમ્મન્તસંવિધાનેન ભત્તવેતનાનુપ્પદાનેન ગિલાનુપટ્ઠાનેન અચ્છરિયાનં રસાનં સંવિભાગેન સમયે વોસ્સગ્ગેન. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અય્યિરકેન હેટ્ઠિમા દિસા દાસકમ્મકરા પચ્ચુપટ્ઠિતા પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અય્યિરકં અનુકમ્પન્તિ – પુબ્બુટ્ઠાયિનો ચ હોન્તિ, પચ્છા નિપાતિનો ચ, દિન્નાદાયિનો ચ, સુકતકમ્મકરા ચ, કિત્તિવણ્ણહરા ચ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અય્યિરકેન હેટ્ઠિમા દિસા દાસકમ્મકરા પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ પઞ્ચહિ ઠાનેહિ અય્યિરકં અનુકમ્પન્તિ. એવમસ્સ એસા હેટ્ઠિમા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા.

    271. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi ayyirakena 72 heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhātabbā – yathābalaṃ kammantasaṃvidhānena bhattavetanānuppadānena gilānupaṭṭhānena acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgena samaye vossaggena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti – pubbuṭṭhāyino ca honti, pacchā nipātino ca, dinnādāyino ca, sukatakammakarā ca, kittivaṇṇaharā ca. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti. Evamassa esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

    ૨૭૨. ‘‘પઞ્ચહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉપરિમા દિસા સમણબ્રાહ્મણા પચ્ચુપટ્ઠાતબ્બા – મેત્તેન કાયકમ્મેન મેત્તેન વચીકમ્મેન મેત્તેન મનોકમ્મેન અનાવટદ્વારતાય આમિસાનુપ્પદાનેન. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉપરિમા દિસા સમણબ્રાહ્મણા પચ્ચુપટ્ઠિતા છહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તં અનુકમ્પન્તિ – પાપા નિવારેન્તિ, કલ્યાણે નિવેસેન્તિ, કલ્યાણેન મનસા અનુકમ્પન્તિ, અસ્સુતં સાવેન્તિ, સુતં પરિયોદાપેન્તિ, સગ્ગસ્સ મગ્ગં આચિક્ખન્તિ. ઇમેહિ ખો, ગહપતિપુત્ત, પઞ્ચહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તેન ઉપરિમા દિસા સમણબ્રાહ્મણા પચ્ચુપટ્ઠિતા ઇમેહિ છહિ ઠાનેહિ કુલપુત્તં અનુકમ્પન્તિ. એવમસ્સ એસા ઉપરિમા દિસા પટિચ્છન્ના હોતિ ખેમા અપ્પટિભયા’’તિ.

    272. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhātabbā – mettena kāyakammena mettena vacīkammena mettena manokammena anāvaṭadvāratāya āmisānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, kalyāṇena manasā anukampanti, assutaṃ sāventi, sutaṃ pariyodāpenti, saggassa maggaṃ ācikkhanti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā imehi chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uparimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā’’ti.

    ૨૭૩. ઇદમવોચ ભગવા. ઇદં વત્વાન સુગતો અથાપરં એતદવોચ સત્થા –

    273. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘માતાપિતા દિસા પુબ્બા, આચરિયા દક્ખિણા દિસા;

    ‘‘Mātāpitā disā pubbā, ācariyā dakkhiṇā disā;

    પુત્તદારા દિસા પચ્છા, મિત્તામચ્ચા ચ ઉત્તરા.

    Puttadārā disā pacchā, mittāmaccā ca uttarā.

    ‘‘દાસકમ્મકરા હેટ્ઠા, ઉદ્ધં સમણબ્રાહ્મણા;

    ‘‘Dāsakammakarā heṭṭhā, uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā;

    એતા દિસા નમસ્સેય્ય, અલમત્તો કુલે ગિહી.

    Etā disā namasseyya, alamatto kule gihī.

    ‘‘પણ્ડિતો સીલસમ્પન્નો, સણ્હો ચ પટિભાનવા;

    ‘‘Paṇḍito sīlasampanno, saṇho ca paṭibhānavā;

    નિવાતવુત્તિ અત્થદ્ધો, તાદિસો લભતે યસં.

    Nivātavutti atthaddho, tādiso labhate yasaṃ.

    ‘‘ઉટ્ઠાનકો અનલસો, આપદાસુ ન વેધતિ;

    ‘‘Uṭṭhānako analaso, āpadāsu na vedhati;

    અચ્છિન્નવુત્તિ મેધાવી, તાદિસો લભતે યસં.

    Acchinnavutti medhāvī, tādiso labhate yasaṃ.

    ‘‘સઙ્ગાહકો મિત્તકરો, વદઞ્ઞૂ વીતમચ્છરો;

    ‘‘Saṅgāhako mittakaro, vadaññū vītamaccharo;

    નેતા વિનેતા અનુનેતા, તાદિસો લભતે યસં.

    Netā vinetā anunetā, tādiso labhate yasaṃ.

    ‘‘દાનઞ્ચ પેય્યવજ્જઞ્ચ, અત્થચરિયા ચ યા ઇધ;

    ‘‘Dānañca peyyavajjañca, atthacariyā ca yā idha;

    સમાનત્તતા ચ ધમ્મેસુ, તત્થ તત્થ યથારહં;

    Samānattatā ca dhammesu, tattha tattha yathārahaṃ;

    એતે ખો સઙ્ગહા લોકે, રથસ્સાણીવ યાયતો.

    Ete kho saṅgahā loke, rathassāṇīva yāyato.

    ‘‘એતે ચ સઙ્ગહા નાસ્સુ, ન માતા પુત્તકારણા;

    ‘‘Ete ca saṅgahā nāssu, na mātā puttakāraṇā;

    લભેથ માનં પૂજં વા, પિતા વા પુત્તકારણા.

    Labhetha mānaṃ pūjaṃ vā, pitā vā puttakāraṇā.

    ‘‘યસ્મા ચ સઙ્ગહા 73 એતે, સમ્મપેક્ખન્તિ 74 પણ્ડિતા;

    ‘‘Yasmā ca saṅgahā 75 ete, sammapekkhanti 76 paṇḍitā;

    તસ્મા મહત્તં પપ્પોન્તિ, પાસંસા ચ ભવન્તિ તે’’તિ.

    Tasmā mahattaṃ papponti, pāsaṃsā ca bhavanti te’’ti.

    ૨૭૪. એવં વુત્તે, સિઙ્ગાલકો ગહપતિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભન્તે! અભિક્કન્તં, ભન્તે! સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ. એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસંઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભગવા ધારેતુ, અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.

    274. Evaṃ vutte, siṅgālako gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṃghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    સિઙ્ગાલસુત્તં 77 નિટ્ઠિતં અટ્ઠમં.

    Siṅgālasuttaṃ 78 niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. સિગાલકો (સી॰)
    2. પુથુદ્દિસા (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    3. sigālako (sī.)
    4. puthuddisā (sī. syā. pī.)
    5. છદ્દિસા (સી॰ પી॰)
    6. છદ્દિસા (સી॰ પી॰)
    7. છદ્દિસા (સી॰ પી॰)
    8. chaddisā (sī. pī.)
    9. chaddisā (sī. pī.)
    10. chaddisā (sī. pī.)
    11. પટિચ્છાદી હોતિ (સ્યા॰)
    12. paṭicchādī hoti (syā.)
    13. ઇદં વત્વા (સી॰ પી॰) એવમીદિસેસુ ઠાનેસુ
    14. idaṃ vatvā (sī. pī.) evamīdisesu ṭhānesu
    15. તસ્સ યેસો (બહૂસુ, વિનયેપિ)
    16. tassa yeso (bahūsu, vinayepi)
    17. તસ્સ યેસો (બહૂસુ, વિનયેપિ)
    18. જુણ્હપક્ખેવ (ક॰)
    19. tassa yeso (bahūsu, vinayepi)
    20. juṇhapakkheva (ka.)
    21. આલસાનુયોગો (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    22. ālasānuyogo (sī. syā. pī.)
    23. ધનઞ્જાનિ (સી॰ પી॰)
    24. dhanañjāni (sī. pī.)
    25. તેસુ તેસુ ઠાનેસુ (સ્યા॰)
    26. tesu tesu ṭhānesu (syā.)
    27. કુવં (ક॰ સી॰ પી॰)
    28. kuvaṃ (ka. sī. pī.)
    29. સભાયે તસ્સ (ક॰)
    30. sabhāye tassa (ka.)
    31. વેરપ્પસઙ્ગો (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    32. verappasaṅgo (sī. syā. pī.)
    33. વુદ્ધિસેવી (સ્યા॰), બુદ્ધિસેવી (ક॰)
    34. vuddhisevī (syā.), buddhisevī (ka.)
    35. પિપાસોસિ અત્થપાગતો (સ્યા॰), પિપાસોપિ સમપ્પપાગતો (ક॰)
    36. pipāsosi atthapāgato (syā.), pipāsopi samappapāgato (ka.)
    37. આકુલં (સ્યા॰ ક॰)
    38. ākulaṃ (syā. ka.)
    39. રત્તિનુટ્ઠાનદસ્સિના (સી॰ પી॰), રત્તિનુટ્ઠાનસીલિના (?)
    40. rattinuṭṭhānadassinā (sī. pī.), rattinuṭṭhānasīlinā (?)
    41. સુખા (સબ્બત્થ) અટ્ઠકથા ઓલોકેતબ્બા
    42. sukhā (sabbattha) aṭṭhakathā oloketabbā
    43. પટિસન્ધરતિ (ક॰)
    44. paṭisandharati (ka.)
    45. પાપકમ્મંપિસ્સ (સ્યા॰)
    46. pāpakammaṃpissa (syā.)
    47. વચીપરમો (સ્યા॰)
    48. vacīparamo (syā.)
    49. ઉપકારકો (સ્યા॰)
    50. upakārako (syā.)
    51. સુખદુક્ખો (સ્યા॰ ક॰)
    52. યો ચ મિત્તો સુખે દુક્ખે (સી॰ પી॰)
    53. sukhadukkho (syā. ka.)
    54. yo ca mitto sukhe dukkhe (sī. pī.)
    55. સમાહરિત્વા (સ્યા॰)
    56. samāharitvā (syā.)
    57. નેસં (બહૂસુ)
    58. નિય્યાતેન્તિ (ક॰ સી॰)
    59. nesaṃ (bahūsu)
    60. niyyātenti (ka. sī.)
    61. સિપ્પં પટિગ્ગહણેન (સ્યા॰), સિપ્પઉગ્ગહણેન (ક॰)
    62. પટિવેદેન્તિ (સ્યા॰)
    63. sippaṃ paṭiggahaṇena (syā.), sippauggahaṇena (ka.)
    64. paṭivedenti (syā.)
    65. અવિમાનનાય (સ્યા॰ પી॰)
    66. સુસઙ્ગહિતપરિજના (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    67. avimānanāya (syā. pī.)
    68. susaṅgahitaparijanā (sī. syā. pī.)
    69. વિયવજ્જેન (સ્યા॰ ક॰)
    70. viyavajjena (syā. ka.)
    71. અયિરકેન (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    72. ayirakena (sī. syā. pī.)
    73. સઙ્ગહે (ક॰) અટ્ઠકથાયં ઇચ્છિતપાઠો
    74. સમવેક્ખન્તિ (સી॰ પી॰ ક॰)
    75. saṅgahe (ka.) aṭṭhakathāyaṃ icchitapāṭho
    76. samavekkhanti (sī. pī. ka.)
    77. સિઙ્ગાલોવાદસુત્તન્તં (પી॰)
    78. siṅgālovādasuttantaṃ (pī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / દીઘ નિકાય (અટ્ઠકથા) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ૮. સિઙ્ગાલસુત્તવણ્ણના • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / દીઘનિકાય (ટીકા) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ૮. સિઙ્ગાલસુત્તવણ્ણના • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact