Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೪. ಸಿವಕಸಾಮಣೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    4. Sivakasāmaṇeragāthāvaṇṇanā

    ಉಪಜ್ಝಾಯೋತಿ ಸಿವಕಸ್ಸ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪೇ ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ತತ್ಥ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ವೇಸ್ಸಭುಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಪುನ ತತ್ಥ ಮನೋಹರಾನಿ ಕಾಸುಮಾರಿಕಫಲಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಉಪನೇಸಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಮಾತುಲೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತೇ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಬಹುಂ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವನವಚ್ಛತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಸಿವಕೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ಅತ್ತನೋ ಜೇಟ್ಠಭಾತಿಕೇ ವನವಚ್ಛೇ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಿಚ್ಚಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೇ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಆಹ – ‘‘ತಾತ ಸಿವಕ, ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಉಪಟ್ಠಹ, ಮಹಲ್ಲಕೋ ದಾನಿ ಥೇರೋ’’ತಿ। ಸೋ ಮಾತು ಏಕವಚನೇನೇವ ಚ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಾಧಿಕಾರತಾಯ ಚ ಮಾತುಲತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ।

    Upajjhāyoti sivakassa sāmaṇerassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito ekatiṃse kappe vessabhussa bhagavato kāle kulagehe nibbatto ekadivasaṃ kenacideva karaṇīyena araññaṃ paviṭṭho tattha pabbatantare nisinnaṃ vessabhuṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto upasaṅkamitvā vanditvā añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. Puna tattha manoharāni kāsumārikaphalāni disvā tāni gahetvā bhagavato upanesi, paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato sāsane mātule pabbajante tena saddhiṃ pabbajitvā bahuṃ vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde vanavacchattherassa bhāgineyyo hutvā nibbatto, sivakotissa nāmaṃ ahosi. Tassa mātā attano jeṭṭhabhātike vanavacche sāsane pabbajitvā pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetvā araññe viharante taṃ pavattiṃ sutvā puttaṃ āha – ‘‘tāta sivaka, therassa santike pabbajitvā theraṃ upaṭṭhaha, mahallako dāni thero’’ti. So mātu ekavacaneneva ca pubbe katādhikāratāya ca mātulattherassa santikaṃ gantvā pabbajitvā taṃ upaṭṭhahanto araññe vasati.

    ತಸ್ಸ ಏಕದಿವಸಂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಗಾಮನ್ತಂ ಗತಸ್ಸ ಖರೋ ಆಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಮನುಸ್ಸೇಸು ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೇಸುಪಿ ನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಚಿರಾಯನ್ತೇ ಥೇರೋ ‘‘ಸಾಮಣೇರೋ ಚಿರಾಯತಿ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಗಿಲಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ತಂ ತಂ ಕತ್ತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಕರೋನ್ತೋ ದಿವಸಭಾಗಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸವೇಲಾಯಂ ಆಹ – ‘‘ಸಿವಕ, ನ ಮಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಾಮೇ ವಸಿತಪುಬ್ಬಂ, ಇತೋ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸಿವಕೋ ‘‘ಯದಿಪಿ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಇದಾನಿ ಕಾಯೋ ಗಾಮನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಚಿತ್ತಂ ಪನ ಅರಞ್ಞೇ, ತಸ್ಮಾ ಸಯಾನೋಪಿ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ತಂ ಸುತ್ವಾ ಥೇರೋ ತಂ ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಮೇವ ನೇತ್ವಾ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಥೇರಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೩೮.೫೩-೫೮) –

    Tassa ekadivasaṃ kenacideva karaṇīyena gāmantaṃ gatassa kharo ābādho uppajji. Manussesu bhesajjaṃ karontesupi na paṭippassambhi. Tasmiṃ cirāyante thero ‘‘sāmaṇero cirāyati, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti tattha gantvā taṃ gilānaṃ disvā tassa taṃ taṃ kattabbayuttakaṃ karonto divasabhāgaṃ vītināmetvā rattibhāge balavapaccūsavelāyaṃ āha – ‘‘sivaka, na mayā pabbajitakālato paṭṭhāya gāme vasitapubbaṃ, ito araññameva gacchāmā’’ti. Taṃ sutvā sivako ‘‘yadipi me, bhante, idāni kāyo gāmante ṭhito, cittaṃ pana araññe, tasmā sayānopi araññameva gamissāmī’’ti, taṃ sutvā thero taṃ bāhāyaṃ gahetvā araññameva netvā ovādaṃ adāsi. So therassa ovāde ṭhatvā vipassitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.38.53-58) –

    ‘‘ಕಣಿಕಾರಂವ ಜೋತನ್ತಂ, ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ।

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;

    ಅದ್ದಸಂ ವಿರಜಂ ಬುದ್ಧಂ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠಂ ನರಾಸಭಂ॥

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ narāsabhaṃ.

    ‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಕಿರೇ ಕತ್ವಾನ ಅಞ್ಜಲಿಂ।

    ‘‘Pasannacitto sumano, kire katvāna añjaliṃ;

    ಕಾಸುಮಾರಿಕಮಾದಾಯ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸದಾಸಹಂ॥

    Kāsumārikamādāya, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಂ ಅದದಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಸೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ಅತ್ತನಾ ಚ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿವೇಕಾಭಿರತಿಕತಂ ಕತಕಿಚ್ಚತಞ್ಚ ಪವೇದೇನ್ತೋ ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮಂ ಅವಚಾ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    So arahattaṃ patvā upajjhāyena attanā ca vuttamatthaṃ saṃsanditvā attano vivekābhiratikataṃ katakiccatañca pavedento ‘‘upajjhāyo maṃ avacā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ೧೪. ತತ್ಥ ಉಪಜ್ಝಾಯೋತಿ ವಜ್ಜಾವಜ್ಜಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ ಹಿತೇಸಿತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಪೇಕ್ಖತೀತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ। ನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ವದತಿ। ಅವಚಾತಿ ಅಭಾಸಿ। ಇತೋ ಗಚ್ಛಾಮ ಸೀವಕಾತಿ ವುತ್ತಾಕಾರದಸ್ಸನಂ, ಸಿವಕ, ಇತೋ ಗಾಮನ್ತತೋ ಅರಞ್ಞಟ್ಠಾನಮೇವ ಏಹಿ ಗಚ್ಛಾಮ, ತದೇವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಸನಯೋಗ್ಗನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏವಂ ಪನ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ವುತ್ತೋ ಸಿವಕೋ ಭದ್ರೋ ಅಸ್ಸಾಜಾನೀಯೋ ವಿಯ ಕಸಾಭಿಹತೋ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ಹುತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಗನ್ತುಕಾಮತಂ ಪವೇದೇನ್ತೋ –

    14. Tattha upajjhāyoti vajjāvajjaṃ upanijjhāyati hitesitaṃ paccupaṭṭhapetvā ñāṇacakkhunā pekkhatīti upajjhāyo. Manti attānaṃ vadati. Avacāti abhāsi. Ito gacchāma sīvakāti vuttākāradassanaṃ, sivaka, ito gāmantato araññaṭṭhānameva ehi gacchāma, tadeva amhākaṃ vasanayogganti adhippāyo. Evaṃ pana upajjhāyena vutto sivako bhadro assājānīyo viya kasābhihato sañjātasaṃvego hutvā araññameva gantukāmataṃ pavedento –

    ‘‘ಗಾಮೇ ಮೇ ವಸತಿ ಕಾಯೋ, ಅರಞ್ಞಂ ಮೇ ಗತಂ ಮನೋ।

    ‘‘Gāme me vasati kāyo, araññaṃ me gataṃ mano;

    ಸೇಮಾನಕೋಪಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಗೋ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥ –ಆಹ।

    Semānakopi gacchāmi, natthi saṅgo vijānata’’nti. –āha;

    ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಯದಿಪಿ ಮೇ ಇದಂ ಸರೀರಂ ಗಾಮನ್ತೇ ಠಿತಂ, ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಪನ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೇಮಾನಕೋಪಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಗೇಲಞ್ಞೇನ ಠಾನನಿಸಜ್ಜಾಗಮನೇಸು ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ಸಯಾನೋಪಿ ಇಮಿನಾ ಸಯಿತಾಕಾರೇನ ಸರೀಸಪೋ ವಿಯ ಸರೀಸಪನ್ತೋ, ಏಥ, ಭನ್ತೇ, ಅರಞ್ಞಮೇವ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕಸ್ಮಾ? ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಗೋ ವಿಜಾನತನ್ತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಸಭಾವಾ ಕಾಮೇಸು ಸಂಸಾರೇ ಚ ಆದೀನವಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ಯಾಥಾವತೋ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ನ ಕತ್ಥಚಿ ಸಙ್ಗೋ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಪದೇನೇವ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಆಣಾ ಅನುಠಿತಾತಿ, ತದಪದೇಸೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।

    Tassattho – yasmā idāni yadipi me idaṃ sarīraṃ gāmante ṭhitaṃ, ajjhāsayo pana araññameva gato, tasmā semānakopi gacchāmi gelaññena ṭhānanisajjāgamanesu asamatthatāya sayānopi iminā sayitākārena sarīsapo viya sarīsapanto, etha, bhante, araññameva gacchāma, kasmā? Natthi saṅgo vijānatanti, yasmā dhammasabhāvā kāmesu saṃsāre ca ādīnavaṃ, nekkhamme nibbāne ca ānisaṃsaṃ yāthāvato jānantassa na katthaci saṅgo, tasmā ekapadeneva upajjhāyassa āṇā anuṭhitāti, tadapadesena aññaṃ byākāsi.

    ಸಿವಕಸಾಮಣೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Sivakasāmaṇeragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೪. ಸಿವಕಸಾಮಣೇರಗಾಥಾ • 4. Sivakasāmaṇeragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact