Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
੧੯. ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੋ
19. Saṭṭhinipāto
[੫੨੯] ੧. ਸੋਣਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[529] 1. Soṇakajātakavaṇṇanā
ਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤਂ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਂ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Kassasutvā sataṃ dammīti idaṃ satthā jetavane viharanto nekkhammapāramiṃ ārabbha kathesi. Tadā hi bhagavā dhammasabhāyaṃ nekkhammapāramiṃ vaṇṇayantānaṃ bhikkhūnaṃ majjhe nisīditvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato mahābhinikkhamanaṃ nikkhantoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਰਾਜਗਹੇ ਮਗਧਰਾਜਾ ਨਾਮ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਅਰਿਨ੍ਦਮਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇਯੇવ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਯਿ, ‘‘ਸੋਣਕਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਏਕਤੋવ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਰੂਪੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਮਯਸਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਦੇਸਚਾਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਤ੍વਾ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਤਂ ਦਿવਸਞ੍ਚ ਏਕਚ੍ਚੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਚਨਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਾਯਾਸਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਤੇ ਕੁਮਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਘਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਸੁਦ੍ਧવਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥਤਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੋਣਕਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਂ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪਿਯਸਹਾਯੋ ਅਰਿਨ੍ਦਮਕੁਮਾਰੋ ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਉਯ੍ਯਾਨਮੇવ ਅਗਮਂਸੁ।
Atīte rājagahe magadharājā nāma rajjaṃ kāresi. Bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ nibbatti, nāmaggahaṇadivase cassa ‘‘arindamakumāro’’ti nāmaṃ kariṃsu. Tassa jātadivaseyeva purohitassapi putto jāyi, ‘‘soṇakakumāro’’tissa nāmaṃ kariṃsu. Te ubhopi ekatova vaḍḍhitvā vayappattā uttamarūpadharā rūpena nibbisesā hutvā takkasilaṃ gantvā uggahitasippā tato nikkhamitvā ‘‘sabbasamayasippañca desacārittañca jānissāmā’’ti anupubbena cārikaṃ carantā bārāṇasiṃ patvā rājuyyāne vasitvā punadivase nagaraṃ pavisiṃsu. Taṃ divasañca ekacce manussā ‘‘brāhmaṇavācanakaṃ karissāmā’’ti pāyāsaṃ paṭiyādetvā āsanāni paññāpetvā āgacchante te kumāre disvā gharaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpesuṃ. Tattha bodhisattassa paññattāsane suddhavatthaṃ atthataṃ ahosi, soṇakassa rattakambalaṃ. So taṃ nimittaṃ disvāva ‘‘ajja me piyasahāyo arindamakumāro bārāṇasirājā bhavissati, mayhaṃ pana senāpatiṭṭhānaṃ dassatī’’ti aññāsi. Te ubhopi katabhattakiccā uyyānameva agamaṃsu.
ਤਦਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਕਾਲਕਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋ ਹੋਤਿ, ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਰਾਜਕੁਲਂ। ਅਮਚ੍ਚਾਦਯੋ ਪਾਤੋવ ਸਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਰਜ੍ਜਾਰਹਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਫੁਸ੍ਸਰਥਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੁਂ। ਸੋ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਦ੍વਾਰੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਆਰੋਹਣਸਜ੍ਜੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ, ਸੋਣਕਕੁਮਾਰੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਤੂਰਿਯਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਰਿਨ੍ਦਮਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਰਥੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਜ੍ਜੇਸ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਮ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨਤ੍ਥੋ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਗਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਨਿਪਨ੍ਨਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਰਜ੍ਜਂ ਤੇ, ਦੇવ, ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਰਾਜਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਸਾਧੂ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਰਥਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਨਗਰਂ ਪવੇਸੇਸੁਂ। ਸੋ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੂਹਿ। ਸੋ ਯਸਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਸੋਣਕਕੁਮਾਰਂ ਨ ਸਰਿ।
Tadā bārāṇasirañño kālakatassa sattamo divaso hoti, aputtakaṃ rājakulaṃ. Amaccādayo pātova sasīsaṃ nhātā sannipatitvā ‘‘rajjārahassa santikaṃ gamissatī’’ti phussarathaṃ yojetvā vissajjesuṃ. So nagarā nikkhamitvā anupubbena rājuyyānaṃ gantvā uyyānadvāre nivattitvā ārohaṇasajjo hutvā aṭṭhāsi. Bodhisatto maṅgalasilāpaṭṭesasīsaṃ pārupitvā nipajji, soṇakakumāro tassa santike nisīdi. So tūriyasaddaṃ sutvā ‘‘arindamassa phussaratho āgacchati, ajjesa rājā hutvā mama senāpatiṭṭhānaṃ dassati, na kho pana mayhaṃ issariyenattho, etasmiṃ gate nikkhamitvā pabbajissāmī’’ti cintetvā ekamante paṭicchanne aṭṭhāsi. Purohito uyyānaṃ pavisitvā mahāsattaṃ nipannakaṃ disvā tūriyāni paggaṇhāpesi. Mahāsatto pabujjhitvā parivattitvā thokaṃ nipajjitvā uṭṭhāya silāpaṭṭe pallaṅkena nisīdi. Atha naṃ purohito añjaliṃ paggaṇhitvā āha – ‘‘rajjaṃ te, deva, pāpuṇātī’’ti. ‘‘Kiṃ aputtakaṃ rājakula’’nti? ‘‘Evaṃ, devā’’ti. ‘‘Tena hi sādhū’’ti. Atha naṃ te tattheva abhisiñcitvā rathaṃ āropetvā mahantena parivārena nagaraṃ pavesesuṃ. So nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā pāsādaṃ abhirūhi. So yasamahantatāya soṇakakumāraṃ na sari.
ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਸਾਲਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸਂ ਪਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਯਥੇવੇਤਂ, ਤਥਾ ਮਮਪਿ ਸਰੀਰਂ ਜਰਂ ਪਤ੍વਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਂਖਣਞ੍ਞੇવਸ੍ਸ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਸੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਸਹਾਯੋ ਸੋਣਕੋ’’ਤਿ ਸੋਣਕਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਰਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਮਯਾ ਸੁਤੋ વਾ ਦਿਟ੍ਠੋ વਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਾਰਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਮਹਾਤਲੇ ਰਾਜਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਨਾਟਕਨਚ੍ਚਗੀਤਾਦੀਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਨੁਭવਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਮੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੁਤ੍વਾ ‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਸੋਣਕੋ વਸਤੀ’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਤਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਮੇ ਸਾਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਉਦਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਗੀਤવਸੇਨ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Sopi tasmiṃ nagaraṃ paviṭṭhe pacchā āgantvā silāpaṭṭe nisīdi. Athassa purato bandhanā pavuttaṃ sālarukkhato paṇḍupalāsaṃ pati. So taṃ disvāva ‘‘yathevetaṃ, tathā mamapi sarīraṃ jaraṃ patvā patissatī’’ti aniccādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā paccekabodhiṃ pāpuṇi. Taṃkhaṇaññevassa gihiliṅgaṃ antaradhāyi, pabbajitaliṅgaṃ pāturahosi. So ‘‘natthi dāni punabbhavo’’ti udānaṃ udānento nandamūlakapabbhāraṃ agamāsi. Mahāsattopi cattālīsamattānaṃ saṃvaccharānaṃ accayena saritvā ‘‘kahaṃ nu kho me sahāyo soṇako’’ti soṇakaṃ punappunaṃ sarantopi ‘‘mayā suto vā diṭṭho vā’’ti vattāraṃ alabhitvā alaṅkatamahātale rājapallaṅke nisinno gandhabbanāṭakanaccagītādīhi parivuto sampattimanubhavanto ‘‘yo me kassaci santike sutvā ‘asukaṭṭhāne nāma soṇako vasatī’ti ācikkhissati, tassa sataṃ dassāmi, yo me sāmaṃ disvā ārocessati, tassa sahassa’’nti ekaṃ udānaṃ abhisaṅkharitvā gītavasena udānento paṭhamaṃ gāthamāha –
‘‘ਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਿਟ੍ਠ ਸੋਣਕਂ।
‘‘Kassa sutvā sataṃ dammi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
ਕੋ ਮੇ ਸੋਣਕਮਕ੍ਖਾਤਿ, ਸਹਾਯਂ ਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ko me soṇakamakkhāti, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
ਅਥਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਲੁਞ੍ਚਨ੍ਤੀ વਿਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਾ ਨਾਟਕੀਤ੍ਥੀ ਤਂ ਗਾਯਿ। ਅਥਞ੍ਞਾ ਅਥਞ੍ਞਾਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਞ੍ਞੋ ਪਿਯਗੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਓਰੋਧਾ ਗਾਯਿਂਸੁ। ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਗਰવਾਸਿਨੋਪਿ ਜਾਨਪਦਾਪਿ ਤਮੇવ ਗੀਤਂ ਗਾਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਮੇવ ਗੀਤਂ ਗਾਯਤਿ। ਪਣ੍ਣਾਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਬਹੂ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਦੀਘਾવੁਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਸੋਣਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਰਿਨ੍ਦਮਰਾਜਾ ਮਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਅਹਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚਾਨਿਸਂਸਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਨਾਕਾਰਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕੋ ਪਞ੍ਚਚੂਲ਼ਕਕੁਮਾਰਕੋ ਮਾਤਰਾ ਪਹਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨવਨੇ ਦਾਰੂਨਿ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਮੇવ ਗੀਤਂ ਗਾਯਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਮਾਰਕ, ਤ੍વਂ ਅਞ੍ਞਂ ਅਗਾਯਿਤ੍વਾ ਏਕਮੇવ ਗੀਤਂ ਗਾਯਸਿ, ਕਿਂ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਜਾਨਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਰਞ੍ਞੋ ਇਦਮੇવ ਪਿਯਂ, ਤੇਨ ਨਂ ਪੁਨ੍ਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਾਯਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ ਗੀਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗੀਤਂ ਗਾਯਨ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਗੀਤਂ ਗਾਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਪਟਿਗੀਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਕੁਮਾਰਕ, ਇਮਂ ਪਟਿਗੀਤਂ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਾਯਾਹਿ, ਰਾਜਾ ਤੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਦਾਰੂਹਿ, વੇਗੇਨ ਯਾਹੀ’’ਤਿ।
Athassa mukhato luñcantī viya gahetvā ekā nāṭakītthī taṃ gāyi. Athaññā athaññāti ‘‘amhākaṃ rañño piyagīta’’nti sabbā orodhā gāyiṃsu. Anukkamena nagaravāsinopi jānapadāpi tameva gītaṃ gāyiṃsu. Rājāpi punappunaṃ tameva gītaṃ gāyati. Paṇṇāsamattānaṃ saṃvaccharānaṃ accayena panassa bahū puttadhītaro ahesuṃ, jeṭṭhaputto dīghāvukumāro nāma ahosi. Tadā soṇakapaccekabuddho ‘‘arindamarājā maṃ daṭṭhukāmo, ahaṃ tattha gantvā kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme cānisaṃsaṃ kathetvā pabbajjanākāraṃ karomī’’ti cintetvā iddhiyā ākāsenāgantvā uyyāne nisīdi. Tadā eko sattavassiko pañcacūḷakakumārako mātarā pahito gantvā uyyānavane dārūni uddharanto punappunaṃ tameva gītaṃ gāyi. Atha naṃ so pakkositvā ‘‘kumāraka, tvaṃ aññaṃ agāyitvā ekameva gītaṃ gāyasi, kiṃ aññaṃ na jānāsī’’ti pucchi. ‘‘Jānāmi, bhante, amhākaṃ pana rañño idameva piyaṃ, tena naṃ punnappunaṃ gāyāmī’’ti. ‘‘Etassa pana te gītassa paṭigītaṃ gāyanto koci diṭṭhapubbo’’ti. ‘‘Na diṭṭhapubbo, bhante’’ti. ‘‘Ahaṃ taṃ sikkhāpessāmi, sakkhissasi rañño santikaṃ gantvā paṭigītaṃ gāyitu’’nti. ‘‘Āma, bhante’’ti. Athassa so paṭigītaṃ ācikkhanto ‘‘mayhaṃ sutvā’’tiādimāha. Uggaṇhāpetvā ca pana taṃ uyyojesi – ‘‘gaccha, kumāraka, imaṃ paṭigītaṃ raññā saddhiṃ gāyāhi, rājā te mahantaṃ issariyaṃ dassati, kiṃ te dārūhi, vegena yāhī’’ti.
ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਂ ਪਟਿਗੀਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવਾਹਂ ਰਾਜਾਨਂ ਆਨੇਮਿ, ਤਾવ ਇਧੇવ ਹੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਮਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰੋਥ, ਅਜ੍ਜ ਤਂ ਦਲਿਦ੍ਦਭਾવਤੋ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਤਮਣ੍ਡਿਤੋ ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯ ਦੋવਾਰਿਕ, ‘ਏਕੋ ਦਾਰਕੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਗੀਤਂ ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਅਰੋਚੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਗੀਤਂ ਗਾਯਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਮ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਾਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਦੇવ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨ ਗਾਯਾਮਿ, ਨਗਰੇ ਪਨ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਥ, ਮਹਾਜਨਮਜ੍ਝੇ ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਮਣ੍ਡਪੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਂ ਆਸਨਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤવ ਗੀਤਂ ਗਾਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਾવ ਗਾਯਥ, ਅਥਾਹਂ ਪਟਿਗੀਤਂ ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਪਠਮਂ ਗਾਯਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
So ‘‘sādhū’’ti taṃ paṭigītaṃ uggaṇhitvā vanditvā, ‘‘bhante, yāvāhaṃ rājānaṃ ānemi, tāva idheva hothā’’ti vatvā vegena mātu santikaṃ gantvā, ‘‘amma, khippaṃ maṃ nhāpetvā alaṅkarotha, ajja taṃ daliddabhāvato mocessāmī’’ti vatvā nhātamaṇḍito rājadvāraṃ gantvā ‘‘ayya dovārika, ‘eko dārako tumhehi saddhiṃ paṭigītaṃ gāyissāmīti āgantvā dvāre ṭhito’ti rañño arocehī’’ti āha. So vegena gantvā rañño ārocesi. Rājā ‘‘āgacchatū’’ti pakkosāpetvā, ‘‘tāta, tvaṃ mayā saddhiṃ paṭigītaṃ gāyissasī’’ti āha. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Tena hi gāyassū’’ti. ‘‘Deva, imasmiṃ ṭhāne na gāyāmi, nagare pana bheriṃ carāpetvā mahājanaṃ sannipātāpetha, mahājanamajjhe gāyissāmī’’ti. Rājā tathā kāretvā alaṅkatamaṇḍape pallaṅkamajjhe nisīditvā tassānurūpaṃ āsanaṃ dāpetvā ‘‘idāni tava gītaṃ gāyassū’’ti āha. ‘‘Deva, tumhe tāva gāyatha, athāhaṃ paṭigītaṃ gāyissāmī’’ti. Tato rājā paṭhamaṃ gāyanto gāthamāha –
੧.
1.
‘‘ਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਿਟ੍ਠ ਸੋਣਕਂ।
‘‘Kassa sutvā sataṃ dammi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
ਸੋ ਮੇ ਸੋਣਕਮਕ੍ਖਾਤਿ, ਸਹਾਯਂ ਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
So me soṇakamakkhāti, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਤੇ ਪਿਯਸਹਾਯੋ ਸੋਣਕੋ વਸਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸ ਸਤਂ ਦਮ੍ਮਿ। ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਮ੍ਮੀਤਿ।
Tattha sutvāti ‘‘asukaṭṭhāne nāma te piyasahāyo soṇako vasatī’’ti tassa vasanaṭṭhānaṃ sutvā ārocentassa kassa sataṃ dammi. Diṭṭhāti ‘‘asukaṭṭhāne nāma mayā diṭṭho’’ti disvā ārocentassa kassa sahassaṃ dammīti.
ਏવਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਠਮਂ ਉਦਾਨਗਾਥਾਯ ਗੀਤਾਯ ਪਞ੍ਚਚੂਲ਼ਕਦਾਰਕੇਨ ਪਟਿਗੀਤਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦੀਯਡ੍ਢਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Evaṃ raññā paṭhamaṃ udānagāthāya gītāya pañcacūḷakadārakena paṭigītabhāvaṃ pakāsento satthā abhisambuddho hutvā dīyaḍḍhagāthā abhāsi –
੨.
2.
‘‘ਅਥਬ੍ਰવੀ ਮਾਣવਕੋ, ਦਹਰੋ ਪਞ੍ਚਚੂਲ਼ਕੋ।
‘‘Athabravī māṇavako, daharo pañcacūḷako;
ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤਂ ਦੇਹਿ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਿਟ੍ਠ ਸੋਣਕਂ।
Mayhaṃ sutvā sataṃ dehi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
ਅਹਂ ਤੇ ਸੋਣਕਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਸਹਾਯਂ ਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ahaṃ te soṇakakkhissaṃ, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯ ਪਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – ਮਹਾਰਾਜ, ਯਂ ਤ੍વਂ ‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વਦਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਮਮੇવ ਦੇਹਿ, ਯਂ ‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વਦਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਦੇਹਿ, ਅਹਂ ਤੇ ਪਿਯਸਹਾਯਂ ਇਦਾਨੇવ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋવ ‘‘ਅਯਂ ਸੋਣਕੋ’’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
Tena vuttagāthāya pana ayamattho – mahārāja, yaṃ tvaṃ ‘‘sutvā ārocentassa sataṃ dammī’’ti vadasi, tampi mameva dehi, yaṃ ‘‘disvā ārocentassa sahassaṃ dammī’’ti vadasi, tampi mayhameva dehi, ahaṃ te piyasahāyaṃ idāneva paccakkhatova ‘‘ayaṃ soṇako’’ti ācikkhissanti.
ਇਤੋ ਪਰਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ –
Ito paraṃ suviññeyyā sambuddhagāthā pāḷinayeneva veditabbā –
੩.
3.
‘‘ਕਤਮਸ੍ਮਿਂ ਸੋ ਜਨਪਦੇ, ਰਟ੍ਠੇਸੁ ਨਿਗਮੇਸੁ ਚ।
‘‘Katamasmiṃ so janapade, raṭṭhesu nigamesu ca;
ਕਤ੍ਥ ਸੋਣਕਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ॥
Kattha soṇakamaddakkhi, taṃ me akkhāhi pucchito.
੪.
4.
‘‘ਤવੇવ ਦੇવ વਿਜਿਤੇ, ਤવੇવੁਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਯਂ।
‘‘Taveva deva vijite, tavevuyyānabhūmiyaṃ;
ਉਜੁવਂਸਾ ਮਹਾਸਾਲਾ, ਨੀਲੋਭਾਸਾ ਮਨੋਰਮਾ॥
Ujuvaṃsā mahāsālā, nīlobhāsā manoramā.
੫.
5.
‘‘ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਮੇਘਸਮਾਨਾ, ਰਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੋਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਿਤਾ।
‘‘Tiṭṭhanti meghasamānā, rammā aññoññanissitā;
ਤੇਸਂ ਮੂਲਮ੍ਹਿ ਸੋਣਕੋ, ਝਾਯਤੀ ਅਨੁਪਾਦਨੋ।
Tesaṃ mūlamhi soṇako, jhāyatī anupādano;
ਉਪਾਦਾਨੇਸੁ ਲੋਕੇਸੁ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ॥
Upādānesu lokesu, ḍayhamānesu nibbuto.
੬.
6.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਰਾਜਾ ਪਾਯਾਸਿ, ਸੇਨਾਯ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਯਾ।
‘‘Tato ca rājā pāyāsi, senāya caturaṅgiyā;
ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਮਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਅਗਮਾ ਯੇਨ ਸੋਣਕੋ॥
Kārāpetvā samaṃ maggaṃ, agamā yena soṇako.
੭.
7.
‘‘ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ, વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।
‘‘Uyyānabhūmiṃ gantvāna, vicaranto brahāvane;
ਆਸੀਨਂ ਸੋਣਕਂ ਦਕ੍ਖਿ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Āsīnaṃ soṇakaṃ dakkhi, ḍayhamānesu nibbuta’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਉਜੁવਂਸਾਤਿ ਉਜੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਮਹਾਸਾਲਾਤਿ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਾ। ਮੇਘਸਮਾਨਾਤਿ ਨੀਲਮੇਘਸਦਿਸਾ। ਰਮ੍ਮਾਤਿ ਰਮਣੀਯਾ। ਅਞ੍ਞੋਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਸਾਖਾਹਿ ਸਾਖਂ, ਮੂਲੇਨ ਮੂਲਂ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਏવਰੂਪਾਨਂ ਤવ ਉਯ੍ਯਾਨવਨੇ ਸਾਲਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ। ਝਾਯਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਝਾਯਤਿ। ਅਨੁਪਾਦਨੋਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਾਦਿવਿਰਹਿਤੋ। ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਸੂਤਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ। ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਤੇ ਅਗ੍ਗੀ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਤਲੇਨ ਹਦਯੇਨ ਝਾਯਮਾਨੋ ਤવ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਮਙ੍ਗਲਸਾਲਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਏਸ ਤੇ ਸਹਾਯੋ ਕਞ੍ਚਨਪਟਿਮਾ વਿਯ ਸੋਭਮਾਨੋ ਪਟਿਮਾਨੇਤੀਤਿ। ਤਤੋ ਚਾਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤੋ ਸੋ ਅਰਿਨ੍ਦਮੋ ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾવ ‘‘ਸੋਣਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਪਾਯਾਸਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। વਿਚਰਨ੍ਤੋਤਿ ਉਜੁਕਮੇવ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਨ੍ਤੇ વਨਸਣ੍ਡੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਆਸੀਨਂ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ।
Tattha ujuvaṃsāti ujukkhandhā. Mahāsālāti mahārukkhā. Meghasamānāti nīlameghasadisā. Rammāti ramaṇīyā. Aññoññanissitāti sākhāhi sākhaṃ, mūlena mūlaṃ saṃsibbitvā ṭhitā. Tesanti tesaṃ evarūpānaṃ tava uyyānavane sālānaṃ heṭṭhā. Jhāyatīti lakkhaṇūpanijjhānaārammaṇūpanijjhānasaṅkhātehi jhānehi jhāyati. Anupādanoti kāmupādānādivirahito. Ḍayhamānesūti ekādasahi aggīhi ḍayhamānesu sattesu. Nibbutoti te aggī nibbāpetvā sītalena hadayena jhāyamāno tava uyyāne maṅgalasālarukkhamūle silāpaṭṭe nisinno esa te sahāyo kañcanapaṭimā viya sobhamāno paṭimānetīti. Tato cāti, bhikkhave, tato so arindamo rājā tassa vacanaṃ sutvāva ‘‘soṇakapaccekabuddhaṃ passissāmī’’ti caturaṅginiyā senāya pāyāsi nikkhami. Vicarantoti ujukameva agantvā tasmiṃ mahante vanasaṇḍe vicaranto tassa santikaṃ gantvā taṃ āsīnaṃ addakkhi.
ਸੋ ਤਂ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸਾਭਿਰਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘‘ਕਪਣੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
So taṃ avanditvā ekamantaṃ nisīditvā attano kilesābhiratattā taṃ ‘‘kapaṇo’’ti maññamāno imaṃ gāthamāha –
੮.
8.
‘‘ਕਪਣੋ વਤਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮੁਣ੍ਡੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤੋ।
‘‘Kapaṇo vatayaṃ bhikkhu, muṇḍo saṅghāṭipāruto;
ਅਮਾਤਿਕੋ ਅਪਿਤਿਕੋ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿ ਝਾਯਤੀ’’ਤਿ॥
Amātiko apitiko, rukkhamūlasmi jhāyatī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਝਾਯਤੀਤਿ ਨਿਮ੍ਮਾਤਿਕੋ ਨਿਪ੍ਪਿਤਿਕੋ ਕਾਰੁਞ੍ਞਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਝਾਯਤਿ।
Tattha jhāyatīti nimmātiko nippitiko kāruññappatto jhāyati.
੯.
9.
‘‘ਇਮਂ વਾਕ੍ਯਂ ਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾ, ਸੋਣਕੋ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ।
‘‘Imaṃ vākyaṃ nisāmetvā, soṇako etadabravi;
ਨ ਰਾਜ ਕਪਣੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਕਾਯੇਨ ਫਸ੍ਸਯਂ॥
Na rāja kapaṇo hoti, dhammaṃ kāyena phassayaṃ.
੧੦.
10.
‘‘ਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਰਂਕਤ੍વਾ, ਅਧਮ੍ਮਮਨੁવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Yo ca dhammaṃ niraṃkatvā, adhammamanuvattati;
ਸ ਰਾਜ ਕਪਣੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਪੋ ਪਾਪਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ॥
Sa rāja kapaṇo hoti, pāpo pāpaparāyaṇo’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਇਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਭਿਰਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਮਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਗਰਹવਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ। ਏਤਦਬ੍ਰવੀਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਗੁਣਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਏਤਂ ਅਬ੍ਰવਿ। ਫਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਫਸ੍ਸਿਤੋ, ਸੋ ਕਪਣੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਨਿਰਂਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ। ਪਾਪੋ ਪਾਪਪਰਾਯਣੋਤਿ ਸਯਂ ਪਾਪਾਨਂ ਕਰਣੇਨ ਪਾਪੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવੇਨ ਪਾਪਪਰਾਯਣੋਤਿ।
Tattha imanti tassa kilesābhiratassa pabbajjaṃ arocentassa imaṃ pabbajjāgarahavacanaṃ sutvā. Etadabravīti pabbajjāya guṇaṃ pakāsento etaṃ abravi. Phassayanti phassayanto yena ariyamaggadhammo nāmakāyena phassito, so kapaṇo nāma na hotīti dassento evamāha. Niraṃkatvāti attabhāvato nīharitvā. Pāpo pāpaparāyaṇoti sayaṃ pāpānaṃ karaṇena pāpo, aññesampi karontānaṃ patiṭṭhābhāvena pāpaparāyaṇoti.
ਏવਂ ਸੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਗਰਹਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਰਹਿਤਭਾવਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ so bodhisattaṃ garahi. So attano garahitabhāvaṃ ajānanto viya hutvā nāmagottaṃ kathetvā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto gāthamāha –
੧੧.
11.
‘‘ਅਰਿਨ੍ਦਮੋਤਿ ਮੇ ਨਾਮਂ, ਕਾਸਿਰਾਜਾਤਿ ਮਂ વਿਦੂ।
‘‘Arindamoti me nāmaṃ, kāsirājāti maṃ vidū;
ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਸੁਖਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾ, ਇਧ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਣਕਾ’’ਤਿ॥
Kacci bhoto sukhasseyyā, idha pattassa soṇakā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਚ੍ਚੀਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਤਾવ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਫਾਸੁਕਂ, ਭੋਤੋ ਪਨ ਕਚ੍ਚਿ ਇਧ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਸਤੋ ਸੁਖવਿਹਾਰੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
Tattha kaccīti amhākaṃ tāva na kiñci aphāsukaṃ, bhoto pana kacci idha pattassa imasmiṃ uyyāne vasato sukhavihāroti pucchati.
ਅਥ ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਕੇવਲਂ ਇਧ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਪਿ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਅਸੁਖਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮਣਭਦ੍ਰਗਾਥਾਯੋ ਨਾਮ ਆਰਭਿ –
Atha naṃ paccekabuddho, ‘‘mahārāja, na kevalaṃ idha, aññatrāpi vasantassa me asukhaṃ nāma natthī’’ti vatvā tassa samaṇabhadragāthāyo nāma ārabhi –
੧੨.
12.
‘‘ਸਦਾਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Sadāpi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਟ੍ਠੇ ਓਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਨ ਕਲ਼ੋਪਿਯਂ।
Na tesaṃ koṭṭhe openti, na kumbhiṃ na kaḷopiyaṃ;
ਪਰਨਿਟ੍ਠਿਤਮੇਸਾਨਾ, ਤੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ ਸੁਬ੍ਬਤਾ॥
Paraniṭṭhitamesānā, tena yāpenti subbatā.
੧੩.
13.
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Dutiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਅਨવਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡੋ ਭੋਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਚ ਕੋਚੂਪਰੋਧਤਿ॥
Anavajjapiṇḍo bhottabbo, na ca kocūparodhati.
੧੪.
14.
‘‘ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Tatiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਿਣ੍ਡੋ ਭੋਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਚ ਕੋਚੂਪਰੋਧਤਿ॥
Nibbuto piṇḍo bhottabbo, na ca kocūparodhati.
੧੫.
15.
‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Catutthampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠੇ ਚਰਤੋ, ਸਙ੍ਗੋ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥
Muttassa raṭṭhe carato, saṅgo yassa na vijjati.
੧੬.
16.
‘‘ਪਞ੍ਚਮਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Pañcamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਨਗਰਮ੍ਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਡਯ੍ਹਥ॥
Nagaramhi ḍayhamānamhi, nāssa kiñci aḍayhatha.
੧੭.
17.
‘‘ਛਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Chaṭṭhampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਰਟ੍ਠੇ વਿਲੁਮ੍ਪਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਹੀਰਥ॥
Raṭṭhe vilumpamānamhi, nāssa kiñci ahīratha.
੧੮.
18.
‘‘ਸਤ੍ਤਮਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Sattamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਚੋਰੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਕਾ।
Corehi rakkhitaṃ maggaṃ, ye caññe paripanthikā;
ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ, ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੁਬ੍ਬਤੋ॥
Pattacīvaramādāya, sotthiṃ gacchati subbato.
੧੯.
19.
‘‘ਅਟ੍ਠਮਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮਧਨਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Aṭṭhamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋવ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥
Yaṃ yaṃ disaṃ pakkamati, anapekkhova gacchatī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸਾਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਘਰਾવਾਸਂ ਪਹਾਯ ਅਨਾਗਾਰਿਯਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਨਸ੍ਸ ਅਕਿਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਭਦ੍ਰਮੇવ। ਨ ਤੇਸਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਸਂ ਅਧਨਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰੇ ਧਨਧਞ੍ਞਾਨਿ ਓਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ, ਨ ਪਚ੍ਛਿਯਂ, ਤੇ ਪਨ ਸੁਬ੍ਬਤਾ ਪਰਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਰੇਸਂ ਘਰੇ ਪਕ੍ਕਂ ਆਹਾਰਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਕਪਾਲਮਾਦਾਯ ਘਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਏਸਾਨਾ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਤੇਨ ਤਤੋ ਲਦ੍ਧੇਨ ਪਿਣ੍ਡੇਨ ਤਂ ਆਹਾਰਂ ਨવਨ੍ਨਂ ਪਾਟਿਕੁਲ੍ਯਾਨਂ વਸੇਨ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿਂ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ।
Tattha anāgārassāti, mahārāja, gharāvāsaṃ pahāya anāgāriyabhāvaṃ pattassa adhanassa akiñcanassa bhikkhuno sabbakālaṃ bhadrameva. Na tesanti, mahārāja, tesaṃ adhanānaṃ bhikkhūnaṃ na koṭṭhāgāre dhanadhaññāni openti, na kumbhiyaṃ, na pacchiyaṃ, te pana subbatā paraniṭṭhitaṃ paresaṃ ghare pakkaṃ āhāraṃ saṅghāṭiṃ pārupitvā kapālamādāya gharapaṭipāṭiyā esānā pariyesantā tena tato laddhena piṇḍena taṃ āhāraṃ navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasena paccavekkhitvā paribhuñjitvā jīvitavuttiṃ yāpenti.
ਅਨવਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡੋ ਭੋਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਾਦਿਕਾਯ ਅਨੇਸਨਾਯ વਾ ਕੁਹਨਾ ਲਪਨਾ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾਤਿ ਏવਰੂਪੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾਪਿ ਅਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾ ਸਾવਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡੋ ਨਾਮ। ਅਨੇਸਨਂ ਪਨ ਪਹਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਚੀવਰਂ ਪਟਿਸੇવਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾ ਅਨવਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡੋ ਨਾਮ। ਯੇਨ ਏવਰੂਪੋ ਅਨવਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡੋ ਭੋਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਞ੍ਚ ਏવਰੂਪਂ ਅਨવਜ੍ਜਂ ਪਿਣ੍ਡਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਕਿਲੇਸੋ ਨ ਉਪਰੋਧਤਿ ਨ ਪੀਲ਼ੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਂ ਅਧਨਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
Anavajjapiṇḍo bhottabboti vejjakammādikāya anesanāya vā kuhanā lapanā nemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ nijigīsanatāti evarūpena micchājīvena vā uppāditā cattāro paccayā, dhammena uppāditāpi apaccavekkhitvā paribhuttā sāvajjapiṇḍo nāma. Anesanaṃ pana pahāya micchājīvaṃ vajjetvā dhammena samena uppāditā ‘‘paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevāmī’’ti vuttanayeneva paccavekkhitvā paribhuttā anavajjapiṇḍo nāma. Yena evarūpo anavajjapiṇḍo bhottabbo paribhuñjitabbo, yañca evarūpaṃ anavajjaṃ piṇḍaṃ bhuñjamānānaṃ paccaye nissāya koci appamattakopi kileso na uparodhati na pīḷeti, tassa dutiyampi bhadraṃ adhanassa anāgārassa bhikkhuno.
ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਿਣ੍ਡੋਪਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤਪਿਣ੍ਡੋ ਨਾਮ, ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਨ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡੋવ ਨਿਬ੍ਬੁਤਪਿਣ੍ਡੋ ਨਾਮ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਸੋ ਹਿ ਥੇਯ੍ਯਪਰਿਭੋਗੋ, ਇਣਪਰਿਭੋਗੋ , ਦਾਯਜ੍ਜਪਰਿਭੋਗੋ, ਸਾਮਿਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਸਾਮਿਪਰਿਭੋਗવਸੇਨ ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਂ ਅਤੀਤੋ ਸਾਮੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਕਿਲੇਸੋ ਉਪਰੋਧਤਿ।
Nibbutoti puthujjanabhikkhuno dhammena uppannapiṇḍopi paccavekkhitvā paribhuñjiyamāno nibbutapiṇḍo nāma, ekantato pana khīṇāsavassa piṇḍova nibbutapiṇḍo nāma. Kiṃkāraṇā? So hi theyyaparibhogo, iṇaparibhogo , dāyajjaparibhogo, sāmiparibhogoti imesu catūsu paribhogesu sāmiparibhogavasena taṃ bhuñjati, taṇhādāsabyaṃ atīto sāmī hutvā paribhuñjati, na taṃ tappaccayā koci appamattakopi kileso uparodhati.
ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠੇ ਚਰਤੋਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕੁਲਾਦੀਸੁ ਅਲਗ੍ਗਮਾਨਸਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਨવਲਾਹਕਸ੍ਸ વਿਯ ਰਾਹੁਮੁਖਾ ਪਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਮਲਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ વਿਯ ਚ ਯਸ੍ਸ ਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਸੁ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਸਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਏਕੋਪਿ ਸਙ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਕੁਲੇਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਸਹਸੋਕੀ ਸਹਨਨ੍ਦੀ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁਪਿ ਅਲਗ੍ਗਮਾਨਸੋ વਿਚਰਤਿ ਕੋਰੁਨਗਰਗਾਮવਾਸੀ ਦਹਰੋ વਿਯ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਪਿ ਭਦ੍ਰਮੇવ ।
Muttassa raṭṭhe caratoti upaṭṭhākakulādīsu alaggamānasassa chinnavalāhakassa viya rāhumukhā pamuttassa vimalacandamaṇḍalassa viya ca yassa gāmanigamādīsu carantassa rāgasaṅgādīsu ekopi saṅgo natthi. Ekacco hi kulehi saṃsaṭṭho viharati sahasokī sahanandī, ekacco mātāpitūsupi alaggamānaso vicarati korunagaragāmavāsī daharo viya, evarūpassa puthujjanassapi bhadrameva .
ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਯੋ ਹਿ ਬਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ‘‘ਮਾ ਮੇ ਚੋਰਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਹਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ ਚ ਚੀવਰਾਦੀਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕੁਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਥ ਨਗਰਮ੍ਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ‘‘ਅਸੁਕਕੁਲੇ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਿ ਉਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਭਦ੍ਰਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਕੁਣવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਡਯ੍ਹਥ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮੇવ।
Nāssa kiñcīti yo hi bahuparikkhāro hoti, so ‘‘mā me corā parikkhāre hariṃsū’’ti atirekāni ca cīvarādīni antonagare upaṭṭhākakule nikkhipati, atha nagaramhi ḍayhamāne ‘‘asukakule nāma aggi uṭṭhito’’ti sutvā socati kilamati, evarūpassa bhadraṃ nāma natthi. Yo pana, mahārāja, sakuṇavattaṃ pūreti, kāyapaṭibaddhaparikkhārova hoti, tassa tādisassa na kiñci aḍayhatha, tenassa pañcamampi bhadrameva.
વਿਲੁਮ੍ਪਮਾਨਮ੍ਹੀਤਿ વਿਲੁਪ੍ਪਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਅਹੀਰਥਾਤਿ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਾਦੀਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਟ੍ਠਂ વਿਲੁਮ੍ਪਮਾਨੇਸੁ ਚੋਰੇਸੁ ਬਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਠਪਿਤਂ વਿਲੁਮ੍ਪਤਿ ਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਯਸ੍ਸ ਅਧਨਸ੍ਸ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਹੀਰਥ ਤਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮੇવ।
Vilumpamānamhīti viluppamānamhi, ayameva vā pāṭho. Ahīrathāti yathā pabbatagahanādīhi nikkhamitvā raṭṭhaṃ vilumpamānesu coresu bahuparikkhārassa antogāme ṭhapitaṃ vilumpati harati, tathā yassa adhanassa kāyapaṭibaddhaparikkhārassa na kiñci ahīratha tassa chaṭṭhampi bhadrameva.
ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਕਾਤਿ ਯੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਙ੍ਕਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਾ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਕਾ, ਤੇਹਿ ਚ ਰਕ੍ਖਿਤਂ। ਪਤ੍ਤਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਚੋਰਾਨਂ ਅਨੁਪਕਾਰਂ ਸੁਙ੍ਕਿਕਾਨਂ ਅਸੁਙ੍ਕਾਰਹਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਕਤਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਾਨਿ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਸੂਚਿવਾਸਿਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਾਨਿ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇ ਕਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਕੇਨਚਿ ਅવਿਹੇਠਿਯਮਾਨੋ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੁਬ੍ਬਤੋਤਿ ਲੋਭਨੀਯਾਨਿ ਹਿ ਚੀવਰਾਦੀਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੁਙ੍ਕਿਕਾਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਾਦੀਨਿ ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਸੁਬ੍ਬਤੋ ਪਨ ਸਲ੍ਲਹੁਕવੁਤ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਰਮੇવ।
Ye caññe paripanthikāti ye ca aññepi tesu tesu ṭhānesu suṅkagahaṇatthāya ṭhapitā paripanthikā, tehi ca rakkhitaṃ. Pattacīvaranti corānaṃ anupakāraṃ suṅkikānaṃ asuṅkārahaṃ mattikāpattañceva katadaḷhīkammaparibhaṇḍaṃ paṃsukūlacīvarañca appagghāni kāyabandhanaparissāvanasūcivāsipattatthavikāni cāti sabbepi aṭṭha parikkhāre kāyapaṭibaddhe katvā maggappaṭipanno kenaci aviheṭhiyamāno sotthiṃ gacchati. Subbatoti lobhanīyāni hi cīvarādīni disvā corā haranti, suṅkikāpi ‘‘kiṃ nu kho etassa hatthe’’ti pattatthavikādīni sodhenti, subbato pana sallahukavutti tesaṃ passantānaññeva sotthiṃ gacchati, tenassa sattamampi bhadrameva.
ਅਨਪੇਕ੍ਖੋવ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਤੋ ਅਤਿਰੇਕਸ੍ਸ વਿਹਾਰੇ ਪਟਿਸਾਮਿਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਓਲੋਕੇਤਿ। ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਤੋ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋવ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਥੂਪਾਰਾਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વੁਡ੍ਢਤਰੋ વਿਯ।
Anapekkhova gacchatīti kāyapaṭibaddhato atirekassa vihāre paṭisāmitassa kassaci parikkhārassa abhāvā vasanaṭṭhānaṃ nivattitvāpi na oloketi. Yaṃ yaṃ disaṃ gantukāmo hoti, taṃ taṃ gacchantto anapekkhova gacchati anurādhapurā nikkhamitvā thūpārāme pabbajitānaṃ dvinnaṃ kulaputtānaṃ vuḍḍhataro viya.
ਇਤਿ ਸੋਣਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਅਟ੍ਠ ਸਮਣਭਦ੍ਰਕਾਨਿ ਕਥੇਸਿ। ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਨ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਿ ਸਮਣਭਦ੍ਰਕਾਨਿ ਏਸ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਯੇવ। ਰਾਜਾ ਪਨ ਕਾਮਾਭਿਰਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਮਣਭਦ੍ਰਕੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –
Iti soṇakapaccekabuddho aṭṭha samaṇabhadrakāni kathesi. Tato uttariṃ pana satampi sahassampi aparimāṇāni samaṇabhadrakāni esa kathetuṃ samatthoyeva. Rājā pana kāmābhiratattā tassa kathaṃ pacchinditvā ‘‘mayhaṃ samaṇabhadrakehi attho natthī’’ti attano kāmādhimuttataṃ pakāsento āha –
੨੦.
20.
‘‘ਬਹੂਨਿ ਸਮਣਭਦ੍ਰਾਨਿ, ਯੇ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਸਂਸਸਿ।
‘‘Bahūni samaṇabhadrāni, ye tvaṃ bhikkhu pasaṃsasi;
ਅਹਞ੍ਚ ਗਿਦ੍ਧੋ ਕਾਮੇਸੁ, ਕਥਂ ਕਾਹਾਮਿ ਸੋਣਕ॥
Ahañca giddho kāmesu, kathaṃ kāhāmi soṇaka.
੨੧.
21.
‘‘ਪਿਯਾ ਮੇ ਮਾਨੁਸਾ ਕਾਮਾ, ਅਥੋ ਦਿਬ੍ਯਾਪਿ ਮੇ ਪਿਯਾ।
‘‘Piyā me mānusā kāmā, atho dibyāpi me piyā;
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਉਭੋ ਲੋਕੇ ਲਭਾਮਸੇ’’ਤਿ॥
Atha kena nu vaṇṇena, ubho loke labhāmase’’ti.
ਤਤ੍ਥ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣੇਨ।
Tattha vaṇṇenāti kāraṇena.
ਅਥ ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਆਹ –
Atha naṃ paccekabuddho āha –
੨੨.
22.
‘‘ਕਾਮੇ ਗਿਦ੍ਧਾ ਕਾਮਰਤਾ, ਕਾਮੇਸੁ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤਾ।
‘‘Kāme giddhā kāmaratā, kāmesu adhimuccitā;
ਨਰਾ ਪਾਪਾਨਿ ਕਤ੍વਾਨ, ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Narā pāpāni katvāna, upapajjanti duggatiṃ.
੨੩.
23.
‘‘ਯੇ ਚ ਕਾਮੇ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਅਕੁਤੋਭਯਾ।
‘‘Ye ca kāme pahantvāna, nikkhantā akutobhayā;
ਏਕੋਦਿਭਾવਾਧਿਗਤਾ, ਨ ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Ekodibhāvādhigatā, na te gacchanti duggatiṃ.
੨੪.
24.
‘‘ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਅਰਿਨ੍ਦਮ।
‘‘Upamaṃ te karissāmi, taṃ suṇohi arindama;
ਉਪਮਾਯ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ, ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ॥
Upamāya midhekacce, atthaṃ jānanti paṇḍitā.
੨੫.
25.
‘‘ਗਙ੍ਗਾਯ ਕੁਣਪਂ ਦਿਸ੍વਾ, વੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਮਹਣ੍ਣવੇ।
‘‘Gaṅgāya kuṇapaṃ disvā, vuyhamānaṃ mahaṇṇave;
વਾਯਸੋ ਸਮਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਅਪ੍ਪਪਞ੍ਞੋ ਅਚੇਤਸੋ॥
Vāyaso samacintesi, appapañño acetaso.
੨੬.
26.
‘‘ਯਾਨਞ੍ਚ વਤਿਦਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਭਕ੍ਖੋ ਚਾਯਂ ਅਨਪ੍ਪਕੋ।
‘‘Yānañca vatidaṃ laddhaṃ, bhakkho cāyaṃ anappako;
ਤਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾ, ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਰਤੋ ਮਨੋ॥
Tattha rattiṃ tattha divā, tattheva nirato mano.
੨੭.
27.
‘‘ਖਾਦਂ ਨਾਗਸ੍ਸ ਮਂਸਾਨਿ, ਪਿવਂ ਭਾਗੀਰਥੋਦਕਂ।
‘‘Khādaṃ nāgassa maṃsāni, pivaṃ bhāgīrathodakaṃ;
ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਂ વਨਚੇਤ੍ਯਾਨਿ, ਨ ਪਲੇਤ੍ਥ વਿਹਙ੍ਗਮੋ॥
Sampassaṃ vanacetyāni, na palettha vihaṅgamo.
੨੮.
28.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਓਤਰਣੀ ਗਙ੍ਗਾ, ਪਮਤ੍ਤਂ ਕੁਣਪੇ ਰਤਂ।
‘‘Tañca otaraṇī gaṅgā, pamattaṃ kuṇape rataṃ;
ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਜ੍ਝਗਾਹਾਸਿ, ਅਗਤੀ ਯਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਨਂ॥
Samuddaṃ ajjhagāhāsi, agatī yattha pakkhinaṃ.
੨੯.
29.
‘‘ਸੋ ਚ ਭਕ੍ਖਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਉਦਪਤ੍વਾ વਿਹਙ੍ਗਮੋ।
‘‘So ca bhakkhaparikkhīṇo, udapatvā vihaṅgamo;
ਨ ਪਚ੍ਛਤੋ ਨ ਪੁਰਤੋ, ਨੁਤ੍ਤਰਂ ਨੋਪਿ ਦਕ੍ਖਿਣਂ॥
Na pacchato na purato, nuttaraṃ nopi dakkhiṇaṃ.
੩੦.
30.
‘‘ਦੀਪਂ ਸੋ ਨਜ੍ਝਗਾਗਞ੍ਛਿ, ਅਗਤੀ ਯਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਨਂ।
‘‘Dīpaṃ so najjhagāgañchi, agatī yattha pakkhinaṃ;
ਸੋ ਚ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਾਪਤ੍ਥ, ਯਥਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕੋ ਤਥਾ॥
So ca tattheva pāpattha, yathā dubbalako tathā.
੩੧.
31.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਮਚ੍ਛਾ, ਕੁਮ੍ਭੀਲਾ ਮਕਰਾ ਸੁਸੂ।
‘‘Tañca sāmuddikā macchā, kumbhīlā makarā susū;
ਪਸਯ੍ਹਕਾਰਾ ਖਾਦਿਂਸੁ, ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ વਿਪਕ੍ਖਕਂ॥
Pasayhakārā khādiṃsu, phandamānaṃ vipakkhakaṃ.
੩੨.
32.
‘‘ਏવਮੇવ ਤੁવਂ ਰਾਜ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ।
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, ye caññe kāmabhogino;
ਗਿਦ੍ਧਾ ਚੇ ਨ વਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਾਕਪਞ੍ਞਾવ ਤੇ વਿਦੂ॥
Giddhā ce na vamissanti, kākapaññāva te vidū.
੩੩.
33.
‘‘ਏਸਾ ਤੇ ਉਪਮਾ ਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੀ ਕਤਾ।
‘‘Esā te upamā rāja, atthasandassanī katā;
ਤ੍વਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਸੇ ਤੇਨ, ਯਦਿ ਕਾਹਸਿ વਾ ਨ વਾ’’ਤਿ॥
Tvañca paññāyase tena, yadi kāhasi vā na vā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਪਾਪਾਨੀਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਂ ਕਾਮਗਿਦ੍ਧੋ, ਨਰਾ ਚ ਕਾਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਪਾਪਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਯਤ੍ਥ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਮਾਨੁਸਿਕਾ ਚ ਕਾਮਾ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨਾਤਿ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ વਿਯ ਪਹਾਯ। ਅਕੁਤੋਭਯਾਤਿ ਰਾਗਾਦੀਸੁ ਕੁਤੋਚਿ ਅਨਾਗਤਭਯਾ। ਏਕੋਦਿਭਾવਾਧਿਗਤਾਤਿ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਏਕવਿਹਾਰਿਕਤਂ ਅਧਿਗਤਾ। ਨ ਤੇਤਿ ਤੇ ਏવਰੂਪਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
Tattha pāpānīti, mahārāja, tvaṃ kāmagiddho, narā ca kāme nissāya kāyaduccaritādīni pāpāni katvā yattha supinantepi dibbā ca mānusikā ca kāmā na labbhanti, taṃ duggatiṃ upapajjantīti attho. Pahantvānāti kheḷapiṇḍaṃ viya pahāya. Akutobhayāti rāgādīsu kutoci anāgatabhayā. Ekodibhāvādhigatāti ekodibhāvaṃ ekavihārikataṃ adhigatā. Na teti te evarūpā pabbajitā duggatiṃ na gacchanti.
ਉਪਮਂ ਤੇਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦਿਬ੍ਬਮਾਨੁਸਕੇ ਕਾਮੇ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪੇ ਪਟਿਬਦ੍ਧਕਾਕਸਦਿਸਸ੍ਸ ਤવ ਏਕਂ ਉਪਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਣੋਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਣਪਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਕਲ਼ੇવਰਂ। ਮਹਣ੍ਣવੇਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਪੁਥੁਲੇ ਉਦਕੇ । ਏਕੋ ਕਿਰ ਮਹਾવਾਰਣੋ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋ ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਤੋ ਗਙ੍ਗਾਯ વੁਯ੍ਹਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। વਾਯਸੋਤਿ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕੋ ਕਾਕੋ। ਯਾਨਞ੍ਚ વਤਿਦਨ੍ਤਿ ਸੋ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਮਯਾ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਏਤ੍ਥ ਨਿਲੀਨੋ ਸੁਖਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਯਮੇવ ਚ ਮੇ ਅਨਪ੍ਪਕੋ ਭਕ੍ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮਕਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿવਾ ਚ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਨੋ ਅਭਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਨ ਪਲੇਤ੍ਥਾਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Upamaṃ teti, mahārāja, dibbamānusake kāme patthentassa hatthikuṇape paṭibaddhakākasadisassa tava ekaṃ upamaṃ karissāmi, taṃ suṇohīti attho. Kuṇapanti hatthikaḷevaraṃ. Mahaṇṇaveti gambhīraputhule udake . Eko kira mahāvāraṇo gaṅgātīre caranto gaṅgāyaṃ patitvā uttarituṃ asakkento tattheva mato gaṅgāya vuyhi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Vāyasoti ākāsena gacchanto eko kāko. Yānañca vatidanti so evaṃ cintetvā tattha nilīyitvā ‘‘idaṃ mayā hatthiyānaṃ laddhaṃ, ettha nilīno sukhaṃ carissāmi, ayameva ca me anappako bhakkho bhavissati, idāni mayā aññattha gantuṃ na vaṭṭatī’’ti sanniṭṭhānamakāsi. Tattha rattinti tattha rattiñca divā ca tattheva mano abhirato ahosi. Na paletthāti na uppatitvā pakkāmi.
ਓਤਰਣੀਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਾਭਿਮੁਖੀ ਓਤਰਮਾਨਾ। ‘‘ਓਹਾਰਿਣੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਾ ਸਮੁਦ੍ਦਾਭਿਮੁਖੀ ਅવਹਾਰਿਣੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਗਤੀ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਭਕ੍ਖਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਕ੍ਖੋ। ਉਦਪਤ੍વਾਤਿ ਖੀਣੇ ਚਮ੍ਮੇ ਚ ਮਂਸੇ ਚ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤੋ ਊਮਿવੇਗੇਨ ਭਿਨ੍ਨੋ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿ। ਅਥ ਸੋ ਕਾਕੋ ਉਦਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਤਿ, ਏવਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਗਤੀ ਯਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਪਕ੍ਖੀਨਂ ਅਗਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਂ, ਤਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਦਿਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਅਜ੍ਝਗਾ ਨਾਗਞ੍ਛੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ વਾਯਸੋ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਦਿਸਂ ਆਗਞ੍ਛਿ, ਦੀਪਂ ਪਨ ਨਜ੍ਝਾਗਮਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪਾਪਤ੍ਥਾਤਿ ਪਪਤਿਤੋ। ਯਥਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕੋਤਿ ਯਥਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕੋ ਪਤੇਯ੍ਯ, ਤਥੇવ ਪਤਿਤੋ। ਸੁਸੂਤਿ ਸੁਸੁਨਾਮਕਾ ਚਣ੍ਡਮਚ੍ਛਾ। ਪਸਯ੍ਹਕਾਰਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਕਂਯੇવ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ। વਿਪਕ੍ਖਕਨ੍ਤਿ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤਪਕ੍ਖਕਂ।
Otaraṇīti samuddābhimukhī otaramānā. ‘‘Ohāriṇī’’tipi pāṭho, sā samuddābhimukhī avahāriṇīti attho. Agatī yatthāti samuddamajjhaṃ sandhāyāha. Bhakkhaparikkhīṇoti parikkhīṇabhakkho. Udapatvāti khīṇe camme ca maṃse ca aṭṭhisaṅghāto ūmivegena bhinno udake nimujji. Atha so kāko udake patiṭṭhātuṃ asakkonto uppati, evaṃ uppatitvāti attho. Agatī yattha pakkhinanti yasmiṃ samuddamajjhe pakkhīnaṃ agati, tattha so evaṃ uppatito pacchimaṃ disaṃ gantvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā puratthimaṃ, tato uttaraṃ, tato dakkhiṇanti catassopi disā gantvā attano patiṭṭhānaṃ na ajjhagā nāgañchīti attho. Atha vā vāyaso evaṃ uppatitvā pacchimādīsu ekekaṃ disaṃ āgañchi, dīpaṃ pana najjhāgamāti evamettha attho daṭṭhabbo. Pāpatthāti papatito. Yathā dubbalakoti yathā dubbalako pateyya, tatheva patito. Susūti susunāmakā caṇḍamacchā. Pasayhakārāti anicchamānakaṃyeva balakkārena. Vipakkhakanti viddhastapakkhakaṃ.
ਗਿਦ੍ਧਾ ਚੇ ਨ વਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਦਿ ਗਿਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਮੇ ਨ વਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਛਡ੍ਡੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਾਕਪਞ੍ਞਾવ ਤੇਤਿ ਕਾਕਸ੍ਸ ਸਮਾਨਪਞ੍ਞਾ ਇਤਿ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤਾ વਿਦੂ વਿਦਨ੍ਤਿ, ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਿਕਾ। ਤ੍વਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਸੇਤਿ ਤ੍વਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਸਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਹਾਰਾਜ, ਮਯਾ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ਤવ ਓવਾਦੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਯਦਿ ਕਾਹਸਿ, ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਸਿ, ਯਦਿ ਨ ਕਾਹਸਿ, ਕਾਮਪਙ੍ਕੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ ਜੀવਿਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਏવਂ ਤ੍વਮੇવ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ વਾ ਅਕਾਰਣੇਨ વਾ ਸਗ੍ਗੇ વਾ ਨਿਰਯੇ વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਸਿ। ਅਹਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਭવੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੋਤਿ।
Giddhā ce na vamissantīti yadi giddhā hutvā kāme na vamissanti, na chaḍḍessanti. Kākapaññāva teti kākassa samānapaññā iti te buddhādayo paṇḍitā vidū vidanti, jānantīti attho. Atthasandassanīti atthappakāsikā. Tvañca paññāyaseti tvañca paññāyissasi. Idaṃ vuttaṃ hoti – mahārāja, mayā hitakāmena tava ovādo dinno, taṃ pana tvaṃ yadi kāhasi, devaloke nibbattissasi, yadi na kāhasi, kāmapaṅke nimuggo jīvitapariyosāne niraye nibbattissasīti evaṃ tvameva tena kāraṇena vā akāraṇena vā sagge vā niraye vā paññāyissasi. Ahaṃ pana sabbabhavehi mutto appaṭisandhikoti.
ਇਮਂ ਪਨ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਨਦੀ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਾਯ વੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਕੁਣਪਖਾਦਕੋ ਕਾਕੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਣਪਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਪਿવਨਕਾਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਰਮਣੀਯવਨਸਣ੍ਡਦਸ੍ਸਨਕਾਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਕੁਣਪਸ੍ਸ ਨਦਿਯਾ વੁਯ੍ਹਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦਪવੇਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਕਾਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪੇ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ વਿਨਾਸਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਨਦੀ વਿਯ ਅਨਮਤਗ੍ਗੋ ਸਂਸਾਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨਦਿਯਾ વੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪਂ વਿਯ ਸਂਸਾਰੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ, ਕਾਕੋ વਿਯ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਕਾਕਸ੍ਸ ਕੁਣਪਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਪਿવਨਕਾਲੋ વਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਕਕਾਲੋ, ਕਾਕਸ੍ਸ ਕੁਣਪੇ ਲਗ੍ਗਸ੍ਸੇવ ਰਮਣੀਯવਨਸਣ੍ਡਦਸ੍ਸਨਂ વਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਲਗ੍ਗਸ੍ਸੇવ ਸવਨવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਰਮ੍ਮਣਦਸ੍ਸਨਂ, ਕੁਣਪੇ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਕਾਕਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਨਾਸਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੋ વਿਯ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਪਪਰਾਯਣਸ੍ਸ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਮਹਾવਿਨਾਸਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ।
Imaṃ pana ovādaṃ dentena paccekabuddhena nadī dassitā, tāya vuyhamānaṃ hatthikuṇapaṃ dassitaṃ, kuṇapakhādako kāko dassito, tassa kuṇapaṃ khāditvā pānīyapivanakālo dassito, ramaṇīyavanasaṇḍadassanakālo dassito, kuṇapassa nadiyā vuyhamānassa samuddapaveso dassito, samuddamajjhe kākassa hatthikuṇape patiṭṭhaṃ alabhitvā vināsaṃ pattakālo dassito. Tattha nadī viya anamataggo saṃsāro daṭṭhabbo, nadiyā vuyhamānaṃ hatthikuṇapaṃ viya saṃsāre pañca kāmaguṇā, kāko viya bālaputhujjano, kākassa kuṇapaṃ khāditvā pānīyapivanakālo viya puthujjanassa kāmaguṇe paribhuñjitvā somanassikakālo, kākassa kuṇape laggasseva ramaṇīyavanasaṇḍadassanaṃ viya puthujjanassa kāmaguṇesu laggasseva savanavasena aṭṭhatiṃsārammaṇadassanaṃ, kuṇape samuddaṃ paviṭṭhe kākassa patiṭṭhaṃ labhituṃ asakkontassa vināsaṃ pattakālo viya bālaputhujjanassa kāmaguṇagiddhassa pāpaparāyaṇassa kusaladhamme patiṭṭhaṃ labhituṃ asakkontassa mahāniraye mahāvināsapatti daṭṭhabbāti.
ਏવਮਸ੍ਸ ਸੋ ਇਮਾਯ ਉਪਮਾਯ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਮੇવ ਓવਾਦਂ ਥਿਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੁਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Evamassa so imāya upamāya ovādaṃ datvā idāni tameva ovādaṃ thiraṃ katvā patiṭṭhapetuṃ gāthamāha –
੩੪.
34.
‘‘ਏਕવਾਚਮ੍ਪਿ ਦ੍વਿવਾਚਂ, ਭਣੇਯ੍ਯ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ।
‘‘Ekavācampi dvivācaṃ, bhaṇeyya anukampako;
ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਦਾਸੋવਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥
Tatuttariṃ na bhāseyya, dāsovayyassa santike’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ વਚਨਂ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਭਾਸਮਾਨੋ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਾਸੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਦਾਸੋ ਹਿ ਸਾਮਿਕੇ ਕਥਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਪਿ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਪਿ ਕਥੇਤਿਯੇવ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
Tattha na bhāseyyāti vacanaṃ aggaṇhantassa hi tato uttariṃ bhāsamāno sāmikassa santike dāso viya hoti. Dāso hi sāmike kathaṃ gaṇhantepi aggaṇhantepi kathetiyeva. Tena vuttaṃ ‘‘tatuttariṃ na bhāseyyā’’ti.
੩੫.
35.
‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਸੋਣਕੋ ਅਮਿਤਬੁਦ੍ਧਿਮਾ।
‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, soṇako amitabuddhimā;
વੇਹਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ, ਅਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Vehāse antalikkhasmiṃ, anusāsitvāna khattiya’’nti. –
ਅਯਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ।
Ayaṃ abhisambuddhagāthā.
ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ વਤ੍વਾਨਾਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਅਮਿਤਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਮਿਤਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ, ਤવੇવ, ਨੋ ਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ, ਤવੇવ, ਦਿਨ੍ਨੋ ਤੇ ਮਯਾ ਓવਾਦੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Tattha idaṃ vatvānāti, bhikkhave, so paccekabuddho amitāya lokuttarabuddhiyā amitabuddhimā idaṃ vatvā iddhiyā uppatitvā ‘‘sace pabbajissasi, taveva, no ce pabbajissasi, taveva, dinno te mayā ovādo, appamatto hohī’’ti evaṃ anusāsitvāna khattiyaṃ pakkāmi.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਤਂ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਯਾવ ਦਸ੍ਸਨਪਥਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਠਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਂવੇਗਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੀਨਜਚ੍ਚੋ ਸਮਾਨੋ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇ ਖਤ੍ਤਿਯવਂਸੇ ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਮ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਰਜਂ ਓਕਿਰਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਮਯਾਪਿ ਅਜ੍ਜੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –
Bodhisattopi taṃ ākāsena gacchantaṃ yāva dassanapathā olokento ṭhatvā tasmiṃ cakkhupathe atikkante saṃvegaṃ paṭilabhitvā cintesi – ‘‘ayaṃ brāhmaṇo hīnajacco samāno asambhinne khattiyavaṃse jātassa mama matthake attano pādarajaṃ okiranto ākāsaṃ uppatitvā gato, mayāpi ajjeva nikkhamitvā pabbajituṃ vaṭṭatī’’ti. So rajjaṃ niyyādetvā pabbajitukāmo gāthādvayamāha –
੩੬.
36.
‘‘ਕੋ ਨੁਮੇ ਰਾਜਕਤ੍ਤਾਰੋ, ਸੁਦ੍ਦਾ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਮਾਗਤਾ।
‘‘Ko nume rājakattāro, suddā veyyattamāgatā;
ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋ॥
Rajjaṃ niyyādayissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.
੩੭.
37.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗ’’ਨ੍ਤਿ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvaga’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਨੁਮੇਤਿ ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਇਮੇ। ਰਾਜਕਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਯੇ ਰਾਜਾਰਹਂ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸੁਦ੍ਦਾ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਮਾਗਤਾਤਿ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਯੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾવਂ ਆਗਤਾ ਮੁਖਮਙ੍ਗਲਿਕਾ। ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਰਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ। ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇਤਿ ਮਰਣਂ ਅਜ੍ਜ વਾ ਸੁવੇ વਾਤਿ ਇਦਂ ਕੋ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ।
Tattha ko numeti kuhiṃ nu ime. Rājakattāroti ye rājārahaṃ abhisiñcitvā rājānaṃ karonti. Suddā veyyattamāgatāti suddā ca ye ca aññe byattabhāvaṃ āgatā mukhamaṅgalikā. Rajjena matthikoti rajjena atthiko. Ko jaññā maraṇaṃ suveti maraṇaṃ ajja vā suve vāti idaṃ ko jānituṃ samattho.
ਏવਂ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਆਹਂਸੁ –
Evaṃ rajjaṃ niyyādentassa sutvā amaccā āhaṃsu –
੩੮.
38.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਦਹਰੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦੀਘਾવੁ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।
‘‘Atthi te daharo putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
ਤਂ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਸ੍ਸੁ, ਸੋ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
Taṃ rajje abhisiñcassu, so no rājā bhavissatī’’ti.
ਤਤੋ ਪਰਂ ਰਞ੍ਞਾ વੁਤ੍ਤਗਾਥਮਾਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਗਾਥਾ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ –
Tato paraṃ raññā vuttagāthamādiṃ katvā udānasambandhagāthā pāḷinayeneva veditabbā –
੩੯.
39.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਂ ਕੁਮਾਰਮਾਨੇਥ, ਦੀਘਾવੁਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨਂ।
‘‘Khippaṃ kumāramānetha, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
ਤਂ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਸ੍ਸਂ, ਸੋ વੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Taṃ rajje abhisiñcissaṃ, so vo rājā bhavissati.
੪੦.
40.
‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰਮਾਨੇਸੁਂ, ਦੀਘਾવੁਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨਂ।
‘‘Tato kumāramānesuṃ, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਲਪੀ ਰਾਜਾ, ਏਕਪੁਤ੍ਤਂ ਮਨੋਰਮਂ॥
Taṃ disvā ālapī rājā, ekaputtaṃ manoramaṃ.
੪੧.
41.
‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਗਾਮਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ।
‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
ਤੇ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Te putta paṭipajjasu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੪੨.
42.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋ વ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kāko va dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੪੩.
43.
‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਨਾਗਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ।
‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
ਸੁવਣ੍ਣਕਚ੍ਛਾ ਮਾਤਙ੍ਗਾ, ਹੇਮਕਪ੍ਪਨવਾਸਸਾ॥
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.
੪੪.
44.
‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਗਾਮਣੀਯੇਭਿ, ਤੋਮਰਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਭਿ।
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, tomaraṅkusapāṇibhi;
ਤੇ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੪੫.
45.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੪੬.
46.
‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਅਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ।
‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
ਆਜਾਨੀਯਾવ ਜਾਤਿਯਾ, ਸਿਨ੍ਧવਾ ਸੀਘવਾਹਿਨੋ॥
Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhino.
੪੭.
47.
‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਗਾਮਣੀਯੇਭਿ, ਇਲ੍ਲਿਯਾਚਾਪਧਾਰਿਭਿ।
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, illiyācāpadhāribhi;
ਤੇ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੪੮.
48.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੪੯.
49.
‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਰਥਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ ਉਸ੍ਸਿਤਦ੍ਧਜਾ।
‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sannaddhā ussitaddhajā;
ਦੀਪਾ ਅਥੋਪਿ વੇਯ੍ਯਗ੍ਘਾ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ॥
Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.
੫੦.
50.
‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਗਾਮਣੀਯੇਭਿ, ਚਾਪਹਤ੍ਥੇਹਿ વਮ੍ਮਿਭਿ।
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, cāpahatthehi vammibhi;
ਤੇ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੫੧.
51.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੫੨.
52.
‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਧੇਨੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਰੋਹਞ੍ਞਾ ਪੁਙ੍ਗવੂਸਭਾ।
‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, rohaññā puṅgavūsabhā;
ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੫੩.
53.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੫੪.
54.
‘‘ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ।
‘‘Soḷasitthisahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
વਿਚਿਤ੍ਰવਤ੍ਥਾਭਰਣਾ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾ।
Vicitravatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā;
ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਾਮਿ ਤੇ॥
Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
੫੫.
55.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਮਾਹਂ ਕਾਕੋવ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗਂ॥
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
੫੬.
56.
‘‘ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਮੇ ਤਾਤ, ਮਾਤਾ ਮਤਾਤਿ ਮੇ ਸੁਤਂ।
‘‘Daharasseva me tāta, mātā matāti me sutaṃ;
ਤਯਾ વਿਨਾ ਅਹਂ ਤਾਤ, ਜੀવਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਉਸ੍ਸਹੇ॥
Tayā vinā ahaṃ tāta, jīvitumpi na ussahe.
੫੭.
57.
‘‘ਯਥਾ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਗਂ, ਪੋਤੋ ਅਨ੍વੇਤਿ ਪਚ੍ਛਤੋ।
‘‘Yathā āraññakaṃ nāgaṃ, poto anveti pacchato;
ਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਗਿਰਿਦੁਗ੍ਗੇਸੁ, ਸਮੇਸੁ વਿਸਮੇਸੁ ਚ॥
Jessantaṃ giriduggesu, samesu visamesu ca.
੫੮.
58.
‘‘ਏવਂ ਤਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਪਤ੍ਤਮਾਦਾਯ ਪਚ੍ਛਤੋ।
‘‘Evaṃ taṃ anugacchāmi, pattamādāya pacchato;
ਸੁਭਰੋ ਤੇ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਤੇ ਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਦੁਬ੍ਭਰੋ॥
Subharo te bhavissāmi, na te hessāmi dubbharo.
੫੯.
59.
‘‘ਯਥਾ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਂ ਨਾવਂ, વਾਣਿਜਾਨਂ ਧਨੇਸਿਨਂ।
‘‘Yathā sāmuddikaṃ nāvaṃ, vāṇijānaṃ dhanesinaṃ;
વੋਹਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, વਾਣਿਜਾ ਬ੍ਯਸਨੀ ਸਿਯਾ॥
Vohāro tattha gaṇheyya, vāṇijā byasanī siyā.
੬੦.
60.
‘‘ਏવਮੇવਾਯਂ ਪੁਤ੍ਤਕਲਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ ਮਮ।
‘‘Evamevāyaṃ puttakali, antarāyakaro mama;
ਇਮਂ ਕੁਮਾਰਂ ਪਾਪੇਥ, ਪਾਸਾਦਂ ਰਤਿવਡ੍ਢਨਂ॥
Imaṃ kumāraṃ pāpetha, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ.
੬੧.
61.
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਬੁਸਹਤ੍ਥਾਯੋ, ਯਥਾ ਸਕ੍ਕਂવ ਅਚ੍ਛਰਾ।
‘‘Tattha kambusahatthāyo, yathā sakkaṃva accharā;
ਤਾ ਨਂ ਤਤ੍ਥ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਹਿ ਚੇਸੋ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ॥
Tā naṃ tattha ramessanti, tāhi ceso ramissati.
੬੨.
62.
‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰਂ ਪਾਪੇਸੁਂ, ਪਾਸਾਦਂ ਰਤਿવਡ੍ਢਨਂ।
‘‘Tato kumāraṃ pāpesuṃ, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ;
ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅવਚੁਂ ਕਞ੍ਞਾ, ਦੀਘਾવੁਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨਂ॥
Taṃ disvā avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ.
੬੩.
63.
‘‘ਦੇવਤਾਨੁਸਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਅਦੁ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।
‘‘Devatānusi gandhabbo, adu sakko purindado;
ਕੋ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ॥
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.
੬੪.
64.
‘‘ਨਮ੍ਹਿ ਦੇવੋ ਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।
‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;
ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦੀਘਾવੁ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।
Kāsirañño ahaṃ putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
ਮਮਂ ਭਰਥ ਭਦ੍ਦਂ વੋ, ਅਹਂ ਭਤ੍ਤਾ ਭવਾਮਿ વੋ॥
Mamaṃ bharatha bhaddaṃ vo, ahaṃ bhattā bhavāmi vo.
੬੫.
65.
‘‘ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਅવਚੁਂ ਕਞ੍ਞਾ, ਦੀਘਾવੁਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨਂ।
‘‘Taṃ tattha avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
ਕੁਹਿਂ ਰਾਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਇਤੋ ਰਾਜਾ ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ॥
Kuhiṃ rājā anuppatto, ito rājā kuhiṃ gato.
੬੬.
66.
‘‘ਪਙ੍ਕਂ ਰਾਜਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਥਲੇ ਰਾਜਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ।
‘‘Paṅkaṃ rājā atikkanto, thale rājā patiṭṭhito;
ਅਕਣ੍ਡਕਂ ਅਗਹਨਂ, ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਮਹਾਪਥਂ॥
Akaṇḍakaṃ agahanaṃ, paṭipanno mahāpathaṃ.
੬੭.
67.
‘‘ਅਹਞ੍ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਸ੍ਮਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨਂ।
‘‘Ahañca paṭipannosmi, maggaṃ duggatigāminaṃ;
ਸਕਣ੍ਟਕਂ ਸਗਹਨਂ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Sakaṇṭakaṃ sagahanaṃ, yena gacchanti duggatiṃ.
੬੮.
68.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸ੍વਾਗਤਂ ਰਾਜ, ਸੀਹਸ੍ਸੇવ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜਂ।
‘‘Tassa te svāgataṃ rāja, sīhasseva giribbajaṃ;
ਅਨੁਸਾਸ ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਂ ਨੋ ਸਬ੍ਬਾਸਮਿਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ॥
Anusāsa mahārāja, tvaṃ no sabbāsamissaro’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਹਿ ਨਂ ਸੀਘਂ ਆਨੇਥ। ਆਲਪੀਤਿ ‘‘ਸਟ੍ਠਿ ਗਾਮਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੋ ਆਲਪਿ। ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾਤਿ ਤੇ ਨਾਗਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸੀਸੂਪਗਾਦੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਭੂਸਿਤਾ। ਹੇਮਕਪ੍ਪਨવਾਸਸਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਖਚਿਤੇਨ ਕਪ੍ਪਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸਰੀਰਾ। ਗਾਮਣੀਯੇਭੀਤਿ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੇਹਿ। ਆਜਾਨੀਯਾવਾਤਿ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣવਿਜਾਨਨਕਾ વ। ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਸਿਨ੍ਧવਜਾਤਿਯਾ ਸਿਨ੍ਧੁਰਟ੍ਠੇ ਸਿਨ੍ਧੁਨਦੀਤੀਰੇ ਜਾਤਾ। ਗਾਮਣੀਯੇਭੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਚਰਿਯੇਹਿ। ਇਲ੍ਲਿਯਾ ਚਾਪਧਾਰਿਭੀਤਿ ਇਲ੍ਲਿਯਾવੁਧਞ੍ਚ ਚਾਪਾવੁਧਞ੍ਚ ਧਾਰੇਨ੍ਤੇਹਿ। ਦੀਪਾ ਅਥੋਪਿ વੇਯ੍ਯਗ੍ਘਾਤਿ ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਪਰਿવਾਰਾ। ਗਾਮਣੀਯੇਭੀਤਿ ਰਥਿਕੇਹਿ। વਮ੍ਮਿਭੀਤਿ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧવਮ੍ਮੇਹਿ। ਰੋਹਞ੍ਞਾਤਿ ਰਤ੍ਤવਣ੍ਣਾ। ਪੁਙ੍ਗવੂਸਭਾਤਿ ਉਸਭਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਜੇਟ੍ਠਕਪੁਙ੍ਗવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ।
Tattha khippanti tena hi naṃ sīghaṃ ānetha. Ālapīti ‘‘saṭṭhi gāmasahassānī’’tiādīni vadanto ālapi. Sabbālaṅkārabhūsitāti te nāgā sabbehi sīsūpagādīhi alaṅkārehi bhūsitā. Hemakappanavāsasāti suvaṇṇakhacitena kappanena paṭicchannasarīrā. Gāmaṇīyebhīti hatthācariyehi. Ājānīyāvāti kāraṇākāraṇavijānanakā va. Jātiyāti sindhavajātiyā sindhuraṭṭhe sindhunadītīre jātā. Gāmaṇīyebhīti assācariyehi. Illiyā cāpadhāribhīti illiyāvudhañca cāpāvudhañca dhārentehi. Dīpā athopi veyyagghāti dīpicammabyagghacammaparivārā. Gāmaṇīyebhīti rathikehi. Vammibhīti sannaddhavammehi. Rohaññāti rattavaṇṇā. Puṅgavūsabhāti usabhasaṅkhātena jeṭṭhakapuṅgavena samannāgatā.
ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਮੇ, ਤਾਤਾਤਿ ਅਥ ਨਂ ਕੁਮਾਰੋ, ਤਾਤ, ਮਮ ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਮਾਤਾ ਮਤਾ ਇਤਿ ਮਯਾ ਸੁਤਂ, ਸੋਹਂ ਤਯਾ વਿਨਾ ਜੀવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਹ। ਪੋਤੋਤਿ ਤਰੁਣਪੋਤਕੋ। ਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਚਰਨ੍ਤਂ। ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੇ વਿਚਰਨ੍ਤਂ। ਧਨੇਸਿਨਨ੍ਤਿ ਧਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾਨਂ। વੋਹਾਰੋਤਿ વਿਚਿਤ੍ਰવੋਹਾਰੋ ਹੇਟ੍ਠਾਕਡ੍ਢਨਕੋ વਾਲ਼ਮਚ੍ਛੋ વਾ ਉਦਕਰਕ੍ਖਸੋ વਾ ਆવਟ੍ਟੋ વਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਦ੍ਦੇ। વਾਣਿਜਾ ਬ੍ਯਸਨੀ ਸਿਯਾਤਿ ਅਥ ਤੇ વਾਣਿਜਾ ਬ੍ਯਸਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। ‘‘ਸਿਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ’’ਪਿ ਪਾਠੋ । ਪੁਤ੍ਤਕਲੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਲਾਮਕੋ ਪੁਤ੍ਤਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ। ਕੁਮਾਰੋ ਪੁਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਬੁਸਹਤ੍ਥਾਯੋਤਿ ਕਮ੍ਬੁਸਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਂ, ਸੁવਣ੍ਣਾਭਰਣਭੂਸਿਤਹਤ੍ਥਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਤਿ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
Daharasseva me, tātāti atha naṃ kumāro, tāta, mama daharasseva sato mātā matā iti mayā sutaṃ, sohaṃ tayā vinā jīvituṃ na sakkhissāmīti āha. Pototi taruṇapotako. Jessantanti vicarantaṃ. Sāmuddikanti samudde vicarantaṃ. Dhanesinanti dhanaṃ pariyesantānaṃ. Vohāroti vicitravohāro heṭṭhākaḍḍhanako vāḷamaccho vā udakarakkhaso vā āvaṭṭo vā. Tatthāti tasmiṃ samudde. Vāṇijā byasanī siyāti atha te vāṇijā byasanappattā bhaveyyuṃ. ‘‘Siyyunti’’pi pāṭho . Puttakalīti puttalāmako puttakāḷakaṇṇī. Kumāro puna kiñci vattuṃ na visahi. Atha rājā amacce āṇāpento ‘‘ima’’ntiādimāha. Tattha kambusahatthāyoti kambusaṃ vuccati suvaṇṇaṃ, suvaṇṇābharaṇabhūsitahatthāyoti attho. Yathāti yathā icchanti, tathā karonti.
ਏવਂ વਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਤਂ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਾਪੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਾਹੇਸਿ। ਸਯਂ ਪਨ ਏਕਕੋવ ਉਯ੍ਯਾਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਮਣੀਯੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਯਾਪੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋਪਿ ਕੁਮਾਰਂ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪવੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅવਚੁਂ ਕਞ੍ਞਾਤਿ ਤਂ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਿਰਿਸੋਭਗ੍ਗੇਨ ਆਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਿਯੋવ ਤਾ ਨਾਟਕਿਤ੍ਥਿਯੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવੋਚੁਂ। ਮਮਂ ਭਰਥਾਤਿ ਮਮਂ ਇਚ੍ਛਥ। ਪਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਪਙ੍ਕਂ। ਥਲੇਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ। ਅਕਣ੍ਟਕਨ੍ਤਿ ਰਾਗਕਣ੍ਟਕਾਦਿવਿਰਹਿਤਂ। ਤੇਹੇવ ਗਹਨੇਹਿ ਅਗਹਨਂ। ਮਹਾਪਥਨ੍ਤਿ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਗਾਮਿਨਂ ਮਹਾਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗੇਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਹਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਰਾਜਾ ਤਾવ ਅਮ੍ਹੇ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਾਮੇਸੁ વਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਰੂਪੋ, ਸਚੇ ਨਂ ਨਾਭਿਰਮੇਸ੍ਸਾਮ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ, ਅਭਿਰਮਨਾਕਾਰਮਸ੍ਸ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੋ ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਸੀਹਪੋਤਕਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਂ ਕੇਸਰਸੀਹਸ੍ਸ ਆਗਤਂ વਿਯ ਤਸ੍ਸ ਤવ ਆਗਤਂ ਸੁਆਗਤਂ। ਤ੍વਂ ਨੋਤਿ ਤ੍વਂ ਸਬ੍ਬਾਸਮ੍ਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਸਾਮੀਤਿ।
Evaṃ vatvā mahāsatto tattheva taṃ abhisiñcāpetvā nagaraṃ pāhesi. Sayaṃ pana ekakova uyyānā nikkhamitvā himavantaṃ pavisitvā ramaṇīye bhūmibhāge paṇṇasālaṃ māpetvā isipabbajjaṃ pabbajitvā vanamūlaphalāhāro yāpesi. Mahājanopi kumāraṃ bārāṇasiṃ pavesesi. So nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā pāsādaṃ abhiruhi. Tamatthaṃ pakāsento satthā ‘‘tato’’tiādimāha. Taṃ disvā avacuṃ kaññāti taṃ mahantena parivārena sirisobhaggena āgataṃ disvā ‘‘asuko nāmeso’’ti ajānantiyova tā nāṭakitthiyo gantvā avocuṃ. Mamaṃ bharathāti mamaṃ icchatha. Paṅkanti rāgādikilesapaṅkaṃ. Thaleti pabbajjāya. Akaṇṭakanti rāgakaṇṭakādivirahitaṃ. Teheva gahanehi agahanaṃ. Mahāpathanti saggamokkhagāminaṃ mahāmaggaṃ paṭipanno. Yenāti yena micchāmaggena duggatiṃ gacchanti, taṃ ahaṃ paṭipannoti vadati. Tato tā cintesuṃ – ‘‘rājā tāva amhe pahāya pabbajito, ayampi kāmesu virattacittarūpo, sace naṃ nābhiramessāma, nikkhamitvā pabbajeyya, abhiramanākāramassa karissāmā’’ti. Atha naṃ abhinandantiyo osānagāthamāhaṃsu. Tattha giribbajanti sīhapotakānaṃ vasanaṭṭhānaṃ kañcanaguhaṃ kesarasīhassa āgataṃ viya tassa tava āgataṃ suāgataṃ. Tvaṃ noti tvaṃ sabbāsampi amhākaṃ issaro, sāmīti.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਨਚ੍ਚਗੀਤਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ । ਯਸੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਯਸਮਦਮਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਂ ਨ ਸਰਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਅਹੋਸਿ।
Evañca pana vatvā sabbā tūriyāni paggaṇhiṃsu, nānappakārāni naccagītāni pavattiṃsu . Yaso mahā ahosi, so yasamadamatto pitaraṃ na sari, dhammena rajjaṃ kāretvā yathākammaṃ gato. Bodhisattopi jhānābhiññā nibbattetvā āyupariyosāne brahmalokūpago ahosi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰੋ ਅਹੋਸਿ , ਸੇਸਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਅਰਿਨ੍ਦਮਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato mahābhinikkhamanaṃ nikkhantoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paccekabuddho parinibbāyi, putto rāhulakumāro ahosi , sesaparisā buddhaparisā, arindamarājā pana ahameva ahosi’’nti.
ਸੋਣਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।
Soṇakajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੨੯. ਸੋਣਕਜਾਤਕਂ • 529. Soṇakajātakaṃ