Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
൧൯. സട്ഠിനിപാതോ
19. Saṭṭhinipāto
[൫൨൯] ൧. സോണകജാതകവണ്ണനാ
[529] 1. Soṇakajātakavaṇṇanā
കസ്സ സുത്വാ സതം ദമ്മീതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ നേക്ഖമ്മപാരമിം ആരബ്ഭ കഥേസി. തദാ ഹി ഭഗവാ ധമ്മസഭായം നേക്ഖമ്മപാരമിം വണ്ണയന്താനം ഭിക്ഖൂനം മജ്ഝേ നിസീദിത്വാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി തഥാഗതോ മഹാഭിനിക്ഖമനം നിക്ഖന്തോയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Kassasutvā sataṃ dammīti idaṃ satthā jetavane viharanto nekkhammapāramiṃ ārabbha kathesi. Tadā hi bhagavā dhammasabhāyaṃ nekkhammapāramiṃ vaṇṇayantānaṃ bhikkhūnaṃ majjhe nisīditvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato mahābhinikkhamanaṃ nikkhantoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ രാജഗഹേ മഗധരാജാ നാമ രജ്ജം കാരേസി. ബോധിസത്തോ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിസ്മിം നിബ്ബത്തി, നാമഗ്ഗഹണദിവസേ ചസ്സ ‘‘അരിന്ദമകുമാരോ’’തി നാമം കരിംസു. തസ്സ ജാതദിവസേയേവ പുരോഹിതസ്സപി പുത്തോ ജായി, ‘‘സോണകകുമാരോ’’തിസ്സ നാമം കരിംസു. തേ ഉഭോപി ഏകതോവ വഡ്ഢിത്വാ വയപ്പത്താ ഉത്തമരൂപധരാ രൂപേന നിബ്ബിസേസാ ഹുത്വാ തക്കസിലം ഗന്ത്വാ ഉഗ്ഗഹിതസിപ്പാ തതോ നിക്ഖമിത്വാ ‘‘സബ്ബസമയസിപ്പഞ്ച ദേസചാരിത്തഞ്ച ജാനിസ്സാമാ’’തി അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരന്താ ബാരാണസിം പത്വാ രാജുയ്യാനേ വസിത്വാ പുനദിവസേ നഗരം പവിസിംസു. തം ദിവസഞ്ച ഏകച്ചേ മനുസ്സാ ‘‘ബ്രാഹ്മണവാചനകം കരിസ്സാമാ’’തി പായാസം പടിയാദേത്വാ ആസനാനി പഞ്ഞാപേത്വാ ആഗച്ഛന്തേ തേ കുമാരേ ദിസ്വാ ഘരം പവേസേത്വാ പഞ്ഞത്താസനേ നിസീദാപേസും. തത്ഥ ബോധിസത്തസ്സ പഞ്ഞത്താസനേ സുദ്ധവത്ഥം അത്ഥതം അഹോസി, സോണകസ്സ രത്തകമ്ബലം. സോ തം നിമിത്തം ദിസ്വാവ ‘‘അജ്ജ മേ പിയസഹായോ അരിന്ദമകുമാരോ ബാരാണസിരാജാ ഭവിസ്സതി, മയ്ഹം പന സേനാപതിട്ഠാനം ദസ്സതീ’’തി അഞ്ഞാസി. തേ ഉഭോപി കതഭത്തകിച്ചാ ഉയ്യാനമേവ അഗമംസു.
Atīte rājagahe magadharājā nāma rajjaṃ kāresi. Bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ nibbatti, nāmaggahaṇadivase cassa ‘‘arindamakumāro’’ti nāmaṃ kariṃsu. Tassa jātadivaseyeva purohitassapi putto jāyi, ‘‘soṇakakumāro’’tissa nāmaṃ kariṃsu. Te ubhopi ekatova vaḍḍhitvā vayappattā uttamarūpadharā rūpena nibbisesā hutvā takkasilaṃ gantvā uggahitasippā tato nikkhamitvā ‘‘sabbasamayasippañca desacārittañca jānissāmā’’ti anupubbena cārikaṃ carantā bārāṇasiṃ patvā rājuyyāne vasitvā punadivase nagaraṃ pavisiṃsu. Taṃ divasañca ekacce manussā ‘‘brāhmaṇavācanakaṃ karissāmā’’ti pāyāsaṃ paṭiyādetvā āsanāni paññāpetvā āgacchante te kumāre disvā gharaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpesuṃ. Tattha bodhisattassa paññattāsane suddhavatthaṃ atthataṃ ahosi, soṇakassa rattakambalaṃ. So taṃ nimittaṃ disvāva ‘‘ajja me piyasahāyo arindamakumāro bārāṇasirājā bhavissati, mayhaṃ pana senāpatiṭṭhānaṃ dassatī’’ti aññāsi. Te ubhopi katabhattakiccā uyyānameva agamaṃsu.
തദാ ബാരാണസിരഞ്ഞോ കാലകതസ്സ സത്തമോ ദിവസോ ഹോതി, അപുത്തകം രാജകുലം. അമച്ചാദയോ പാതോവ സസീസം ന്ഹാതാ സന്നിപതിത്വാ ‘‘രജ്ജാരഹസ്സ സന്തികം ഗമിസ്സതീ’’തി ഫുസ്സരഥം യോജേത്വാ വിസ്സജ്ജേസും. സോ നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ അനുപുബ്ബേന രാജുയ്യാനം ഗന്ത്വാ ഉയ്യാനദ്വാരേ നിവത്തിത്വാ ആരോഹണസജ്ജോ ഹുത്വാ അട്ഠാസി. ബോധിസത്തോ മങ്ഗലസിലാപട്ടേസസീസം പാരുപിത്വാ നിപജ്ജി, സോണകകുമാരോ തസ്സ സന്തികേ നിസീദി. സോ തൂരിയസദ്ദം സുത്വാ ‘‘അരിന്ദമസ്സ ഫുസ്സരഥോ ആഗച്ഛതി, അജ്ജേസ രാജാ ഹുത്വാ മമ സേനാപതിട്ഠാനം ദസ്സതി, ന ഖോ പന മയ്ഹം ഇസ്സരിയേനത്ഥോ, ഏതസ്മിം ഗതേ നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഏകമന്തേ പടിച്ഛന്നേ അട്ഠാസി. പുരോഹിതോ ഉയ്യാനം പവിസിത്വാ മഹാസത്തം നിപന്നകം ദിസ്വാ തൂരിയാനി പഗ്ഗണ്ഹാപേസി. മഹാസത്തോ പബുജ്ഝിത്വാ പരിവത്തിത്വാ ഥോകം നിപജ്ജിത്വാ ഉട്ഠായ സിലാപട്ടേ പല്ലങ്കേന നിസീദി. അഥ നം പുരോഹിതോ അഞ്ജലിം പഗ്ഗണ്ഹിത്വാ ആഹ – ‘‘രജ്ജം തേ, ദേവ, പാപുണാതീ’’തി. ‘‘കിം അപുത്തകം രാജകുല’’ന്തി? ‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി. ‘‘തേന ഹി സാധൂ’’തി. അഥ നം തേ തത്ഥേവ അഭിസിഞ്ചിത്വാ രഥം ആരോപേത്വാ മഹന്തേന പരിവാരേന നഗരം പവേസേസും. സോ നഗരം പദക്ഖിണം കത്വാ പാസാദം അഭിരൂഹി. സോ യസമഹന്തതായ സോണകകുമാരം ന സരി.
Tadā bārāṇasirañño kālakatassa sattamo divaso hoti, aputtakaṃ rājakulaṃ. Amaccādayo pātova sasīsaṃ nhātā sannipatitvā ‘‘rajjārahassa santikaṃ gamissatī’’ti phussarathaṃ yojetvā vissajjesuṃ. So nagarā nikkhamitvā anupubbena rājuyyānaṃ gantvā uyyānadvāre nivattitvā ārohaṇasajjo hutvā aṭṭhāsi. Bodhisatto maṅgalasilāpaṭṭesasīsaṃ pārupitvā nipajji, soṇakakumāro tassa santike nisīdi. So tūriyasaddaṃ sutvā ‘‘arindamassa phussaratho āgacchati, ajjesa rājā hutvā mama senāpatiṭṭhānaṃ dassati, na kho pana mayhaṃ issariyenattho, etasmiṃ gate nikkhamitvā pabbajissāmī’’ti cintetvā ekamante paṭicchanne aṭṭhāsi. Purohito uyyānaṃ pavisitvā mahāsattaṃ nipannakaṃ disvā tūriyāni paggaṇhāpesi. Mahāsatto pabujjhitvā parivattitvā thokaṃ nipajjitvā uṭṭhāya silāpaṭṭe pallaṅkena nisīdi. Atha naṃ purohito añjaliṃ paggaṇhitvā āha – ‘‘rajjaṃ te, deva, pāpuṇātī’’ti. ‘‘Kiṃ aputtakaṃ rājakula’’nti? ‘‘Evaṃ, devā’’ti. ‘‘Tena hi sādhū’’ti. Atha naṃ te tattheva abhisiñcitvā rathaṃ āropetvā mahantena parivārena nagaraṃ pavesesuṃ. So nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā pāsādaṃ abhirūhi. So yasamahantatāya soṇakakumāraṃ na sari.
സോപി തസ്മിം നഗരം പവിട്ഠേ പച്ഛാ ആഗന്ത്വാ സിലാപട്ടേ നിസീദി. അഥസ്സ പുരതോ ബന്ധനാ പവുത്തം സാലരുക്ഖതോ പണ്ഡുപലാസം പതി. സോ തം ദിസ്വാവ ‘‘യഥേവേതം, തഥാ മമപി സരീരം ജരം പത്വാ പതിസ്സതീ’’തി അനിച്ചാദിവസേന വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ പച്ചേകബോധിം പാപുണി. തംഖണഞ്ഞേവസ്സ ഗിഹിലിങ്ഗം അന്തരധായി, പബ്ബജിതലിങ്ഗം പാതുരഹോസി. സോ ‘‘നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ’’തി ഉദാനം ഉദാനേന്തോ നന്ദമൂലകപബ്ഭാരം അഗമാസി. മഹാസത്തോപി ചത്താലീസമത്താനം സംവച്ഛരാനം അച്ചയേന സരിത്വാ ‘‘കഹം നു ഖോ മേ സഹായോ സോണകോ’’തി സോണകം പുനപ്പുനം സരന്തോപി ‘‘മയാ സുതോ വാ ദിട്ഠോ വാ’’തി വത്താരം അലഭിത്വാ അലങ്കതമഹാതലേ രാജപല്ലങ്കേ നിസിന്നോ ഗന്ധബ്ബനാടകനച്ചഗീതാദീഹി പരിവുതോ സമ്പത്തിമനുഭവന്തോ ‘‘യോ മേ കസ്സചി സന്തികേ സുത്വാ ‘അസുകട്ഠാനേ നാമ സോണകോ വസതീ’തി ആചിക്ഖിസ്സതി, തസ്സ സതം ദസ്സാമി, യോ മേ സാമം ദിസ്വാ ആരോചേസ്സതി, തസ്സ സഹസ്സ’’ന്തി ഏകം ഉദാനം അഭിസങ്ഖരിത്വാ ഗീതവസേന ഉദാനേന്തോ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Sopi tasmiṃ nagaraṃ paviṭṭhe pacchā āgantvā silāpaṭṭe nisīdi. Athassa purato bandhanā pavuttaṃ sālarukkhato paṇḍupalāsaṃ pati. So taṃ disvāva ‘‘yathevetaṃ, tathā mamapi sarīraṃ jaraṃ patvā patissatī’’ti aniccādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā paccekabodhiṃ pāpuṇi. Taṃkhaṇaññevassa gihiliṅgaṃ antaradhāyi, pabbajitaliṅgaṃ pāturahosi. So ‘‘natthi dāni punabbhavo’’ti udānaṃ udānento nandamūlakapabbhāraṃ agamāsi. Mahāsattopi cattālīsamattānaṃ saṃvaccharānaṃ accayena saritvā ‘‘kahaṃ nu kho me sahāyo soṇako’’ti soṇakaṃ punappunaṃ sarantopi ‘‘mayā suto vā diṭṭho vā’’ti vattāraṃ alabhitvā alaṅkatamahātale rājapallaṅke nisinno gandhabbanāṭakanaccagītādīhi parivuto sampattimanubhavanto ‘‘yo me kassaci santike sutvā ‘asukaṭṭhāne nāma soṇako vasatī’ti ācikkhissati, tassa sataṃ dassāmi, yo me sāmaṃ disvā ārocessati, tassa sahassa’’nti ekaṃ udānaṃ abhisaṅkharitvā gītavasena udānento paṭhamaṃ gāthamāha –
‘‘കസ്സ സുത്വാ സതം ദമ്മി, സഹസ്സം ദിട്ഠ സോണകം;
‘‘Kassa sutvā sataṃ dammi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
കോ മേ സോണകമക്ഖാതി, സഹായം പംസുകീളിത’’ന്തി.
Ko me soṇakamakkhāti, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
അഥസ്സ മുഖതോ ലുഞ്ചന്തീ വിയ ഗഹേത്വാ ഏകാ നാടകീത്ഥീ തം ഗായി. അഥഞ്ഞാ അഥഞ്ഞാതി ‘‘അമ്ഹാകം രഞ്ഞോ പിയഗീത’’ന്തി സബ്ബാ ഓരോധാ ഗായിംസു. അനുക്കമേന നഗരവാസിനോപി ജാനപദാപി തമേവ ഗീതം ഗായിംസു. രാജാപി പുനപ്പുനം തമേവ ഗീതം ഗായതി. പണ്ണാസമത്താനം സംവച്ഛരാനം അച്ചയേന പനസ്സ ബഹൂ പുത്തധീതരോ അഹേസും, ജേട്ഠപുത്തോ ദീഘാവുകുമാരോ നാമ അഹോസി. തദാ സോണകപച്ചേകബുദ്ധോ ‘‘അരിന്ദമരാജാ മം ദട്ഠുകാമോ, അഹം തത്ഥ ഗന്ത്വാ കാമേസു ആദീനവം നേക്ഖമ്മേ ചാനിസംസം കഥേത്വാ പബ്ബജ്ജനാകാരം കരോമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഇദ്ധിയാ ആകാസേനാഗന്ത്വാ ഉയ്യാനേ നിസീദി. തദാ ഏകോ സത്തവസ്സികോ പഞ്ചചൂളകകുമാരകോ മാതരാ പഹിതോ ഗന്ത്വാ ഉയ്യാനവനേ ദാരൂനി ഉദ്ധരന്തോ പുനപ്പുനം തമേവ ഗീതം ഗായി. അഥ നം സോ പക്കോസിത്വാ ‘‘കുമാരക, ത്വം അഞ്ഞം അഗായിത്വാ ഏകമേവ ഗീതം ഗായസി, കിം അഞ്ഞം ന ജാനാസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ജാനാമി, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം പന രഞ്ഞോ ഇദമേവ പിയം, തേന നം പുന്നപ്പുനം ഗായാമീ’’തി. ‘‘ഏതസ്സ പന തേ ഗീതസ്സ പടിഗീതം ഗായന്തോ കോചി ദിട്ഠപുബ്ബോ’’തി. ‘‘ന ദിട്ഠപുബ്ബോ, ഭന്തേ’’തി. ‘‘അഹം തം സിക്ഖാപേസ്സാമി, സക്ഖിസ്സസി രഞ്ഞോ സന്തികം ഗന്ത്വാ പടിഗീതം ഗായിതു’’ന്തി. ‘‘ആമ, ഭന്തേ’’തി. അഥസ്സ സോ പടിഗീതം ആചിക്ഖന്തോ ‘‘മയ്ഹം സുത്വാ’’തിആദിമാഹ. ഉഗ്ഗണ്ഹാപേത്വാ ച പന തം ഉയ്യോജേസി – ‘‘ഗച്ഛ, കുമാരക, ഇമം പടിഗീതം രഞ്ഞാ സദ്ധിം ഗായാഹി, രാജാ തേ മഹന്തം ഇസ്സരിയം ദസ്സതി, കിം തേ ദാരൂഹി, വേഗേന യാഹീ’’തി.
Athassa mukhato luñcantī viya gahetvā ekā nāṭakītthī taṃ gāyi. Athaññā athaññāti ‘‘amhākaṃ rañño piyagīta’’nti sabbā orodhā gāyiṃsu. Anukkamena nagaravāsinopi jānapadāpi tameva gītaṃ gāyiṃsu. Rājāpi punappunaṃ tameva gītaṃ gāyati. Paṇṇāsamattānaṃ saṃvaccharānaṃ accayena panassa bahū puttadhītaro ahesuṃ, jeṭṭhaputto dīghāvukumāro nāma ahosi. Tadā soṇakapaccekabuddho ‘‘arindamarājā maṃ daṭṭhukāmo, ahaṃ tattha gantvā kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme cānisaṃsaṃ kathetvā pabbajjanākāraṃ karomī’’ti cintetvā iddhiyā ākāsenāgantvā uyyāne nisīdi. Tadā eko sattavassiko pañcacūḷakakumārako mātarā pahito gantvā uyyānavane dārūni uddharanto punappunaṃ tameva gītaṃ gāyi. Atha naṃ so pakkositvā ‘‘kumāraka, tvaṃ aññaṃ agāyitvā ekameva gītaṃ gāyasi, kiṃ aññaṃ na jānāsī’’ti pucchi. ‘‘Jānāmi, bhante, amhākaṃ pana rañño idameva piyaṃ, tena naṃ punnappunaṃ gāyāmī’’ti. ‘‘Etassa pana te gītassa paṭigītaṃ gāyanto koci diṭṭhapubbo’’ti. ‘‘Na diṭṭhapubbo, bhante’’ti. ‘‘Ahaṃ taṃ sikkhāpessāmi, sakkhissasi rañño santikaṃ gantvā paṭigītaṃ gāyitu’’nti. ‘‘Āma, bhante’’ti. Athassa so paṭigītaṃ ācikkhanto ‘‘mayhaṃ sutvā’’tiādimāha. Uggaṇhāpetvā ca pana taṃ uyyojesi – ‘‘gaccha, kumāraka, imaṃ paṭigītaṃ raññā saddhiṃ gāyāhi, rājā te mahantaṃ issariyaṃ dassati, kiṃ te dārūhi, vegena yāhī’’ti.
സോ ‘‘സാധൂ’’തി തം പടിഗീതം ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ വന്ദിത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, യാവാഹം രാജാനം ആനേമി, താവ ഇധേവ ഹോഥാ’’തി വത്വാ വേഗേന മാതു സന്തികം ഗന്ത്വാ, ‘‘അമ്മ, ഖിപ്പം മം ന്ഹാപേത്വാ അലങ്കരോഥ, അജ്ജ തം ദലിദ്ദഭാവതോ മോചേസ്സാമീ’’തി വത്വാ ന്ഹാതമണ്ഡിതോ രാജദ്വാരം ഗന്ത്വാ ‘‘അയ്യ ദോവാരിക, ‘ഏകോ ദാരകോ തുമ്ഹേഹി സദ്ധിം പടിഗീതം ഗായിസ്സാമീതി ആഗന്ത്വാ ദ്വാരേ ഠിതോ’തി രഞ്ഞോ അരോചേഹീ’’തി ആഹ. സോ വേഗേന ഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ ആരോചേസി. രാജാ ‘‘ആഗച്ഛതൂ’’തി പക്കോസാപേത്വാ, ‘‘താത, ത്വം മയാ സദ്ധിം പടിഗീതം ഗായിസ്സസീ’’തി ആഹ. ‘‘ആമ, ദേവാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഗായസ്സൂ’’തി. ‘‘ദേവ, ഇമസ്മിം ഠാനേ ന ഗായാമി, നഗരേ പന ഭേരിം ചരാപേത്വാ മഹാജനം സന്നിപാതാപേഥ, മഹാജനമജ്ഝേ ഗായിസ്സാമീ’’തി. രാജാ തഥാ കാരേത്വാ അലങ്കതമണ്ഡപേ പല്ലങ്കമജ്ഝേ നിസീദിത്വാ തസ്സാനുരൂപം ആസനം ദാപേത്വാ ‘‘ഇദാനി തവ ഗീതം ഗായസ്സൂ’’തി ആഹ. ‘‘ദേവ, തുമ്ഹേ താവ ഗായഥ, അഥാഹം പടിഗീതം ഗായിസ്സാമീ’’തി. തതോ രാജാ പഠമം ഗായന്തോ ഗാഥമാഹ –
So ‘‘sādhū’’ti taṃ paṭigītaṃ uggaṇhitvā vanditvā, ‘‘bhante, yāvāhaṃ rājānaṃ ānemi, tāva idheva hothā’’ti vatvā vegena mātu santikaṃ gantvā, ‘‘amma, khippaṃ maṃ nhāpetvā alaṅkarotha, ajja taṃ daliddabhāvato mocessāmī’’ti vatvā nhātamaṇḍito rājadvāraṃ gantvā ‘‘ayya dovārika, ‘eko dārako tumhehi saddhiṃ paṭigītaṃ gāyissāmīti āgantvā dvāre ṭhito’ti rañño arocehī’’ti āha. So vegena gantvā rañño ārocesi. Rājā ‘‘āgacchatū’’ti pakkosāpetvā, ‘‘tāta, tvaṃ mayā saddhiṃ paṭigītaṃ gāyissasī’’ti āha. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Tena hi gāyassū’’ti. ‘‘Deva, imasmiṃ ṭhāne na gāyāmi, nagare pana bheriṃ carāpetvā mahājanaṃ sannipātāpetha, mahājanamajjhe gāyissāmī’’ti. Rājā tathā kāretvā alaṅkatamaṇḍape pallaṅkamajjhe nisīditvā tassānurūpaṃ āsanaṃ dāpetvā ‘‘idāni tava gītaṃ gāyassū’’ti āha. ‘‘Deva, tumhe tāva gāyatha, athāhaṃ paṭigītaṃ gāyissāmī’’ti. Tato rājā paṭhamaṃ gāyanto gāthamāha –
൧.
1.
‘‘കസ്സ സുത്വാ സതം ദമ്മി, സഹസ്സം ദിട്ഠ സോണകം;
‘‘Kassa sutvā sataṃ dammi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
സോ മേ സോണകമക്ഖാതി, സഹായം പംസുകീളിത’’ന്തി.
So me soṇakamakkhāti, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
തത്ഥ സുത്വാതി ‘‘അസുകട്ഠാനേ നാമ തേ പിയസഹായോ സോണകോ വസതീ’’തി തസ്സ വസനട്ഠാനം സുത്വാ ആരോചേന്തസ്സ കസ്സ സതം ദമ്മി. ദിട്ഠാതി ‘‘അസുകട്ഠാനേ നാമ മയാ ദിട്ഠോ’’തി ദിസ്വാ ആരോചേന്തസ്സ കസ്സ സഹസ്സം ദമ്മീതി.
Tattha sutvāti ‘‘asukaṭṭhāne nāma te piyasahāyo soṇako vasatī’’ti tassa vasanaṭṭhānaṃ sutvā ārocentassa kassa sataṃ dammi. Diṭṭhāti ‘‘asukaṭṭhāne nāma mayā diṭṭho’’ti disvā ārocentassa kassa sahassaṃ dammīti.
ഏവം രഞ്ഞാ പഠമം ഉദാനഗാഥായ ഗീതായ പഞ്ചചൂളകദാരകേന പടിഗീതഭാവം പകാസേന്തോ സത്ഥാ അഭിസമ്ബുദ്ധോ ഹുത്വാ ദീയഡ്ഢഗാഥാ അഭാസി –
Evaṃ raññā paṭhamaṃ udānagāthāya gītāya pañcacūḷakadārakena paṭigītabhāvaṃ pakāsento satthā abhisambuddho hutvā dīyaḍḍhagāthā abhāsi –
൨.
2.
‘‘അഥബ്രവീ മാണവകോ, ദഹരോ പഞ്ചചൂളകോ;
‘‘Athabravī māṇavako, daharo pañcacūḷako;
മയ്ഹം സുത്വാ സതം ദേഹി, സഹസ്സം ദിട്ഠ സോണകം;
Mayhaṃ sutvā sataṃ dehi, sahassaṃ diṭṭha soṇakaṃ;
അഹം തേ സോണകക്ഖിസ്സം, സഹായം പംസുകീളിത’’ന്തി.
Ahaṃ te soṇakakkhissaṃ, sahāyaṃ paṃsukīḷita’’nti.
തേന വുത്തഗാഥായ പന അയമത്ഥോ – മഹാരാജ, യം ത്വം ‘‘സുത്വാ ആരോചേന്തസ്സ സതം ദമ്മീ’’തി വദസി, തമ്പി മമേവ ദേഹി, യം ‘‘ദിസ്വാ ആരോചേന്തസ്സ സഹസ്സം ദമ്മീ’’തി വദസി, തമ്പി മയ്ഹമേവ ദേഹി, അഹം തേ പിയസഹായം ഇദാനേവ പച്ചക്ഖതോവ ‘‘അയം സോണകോ’’തി ആചിക്ഖിസ്സന്തി.
Tena vuttagāthāya pana ayamattho – mahārāja, yaṃ tvaṃ ‘‘sutvā ārocentassa sataṃ dammī’’ti vadasi, tampi mameva dehi, yaṃ ‘‘disvā ārocentassa sahassaṃ dammī’’ti vadasi, tampi mayhameva dehi, ahaṃ te piyasahāyaṃ idāneva paccakkhatova ‘‘ayaṃ soṇako’’ti ācikkhissanti.
ഇതോ പരം സുവിഞ്ഞേയ്യാ സമ്ബുദ്ധഗാഥാ പാളിനയേനേവ വേദിതബ്ബാ –
Ito paraṃ suviññeyyā sambuddhagāthā pāḷinayeneva veditabbā –
൩.
3.
‘‘കതമസ്മിം സോ ജനപദേ, രട്ഠേസു നിഗമേസു ച;
‘‘Katamasmiṃ so janapade, raṭṭhesu nigamesu ca;
കത്ഥ സോണകമദ്ദക്ഖി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
Kattha soṇakamaddakkhi, taṃ me akkhāhi pucchito.
൪.
4.
‘‘തവേവ ദേവ വിജിതേ, തവേവുയ്യാനഭൂമിയം;
‘‘Taveva deva vijite, tavevuyyānabhūmiyaṃ;
ഉജുവംസാ മഹാസാലാ, നീലോഭാസാ മനോരമാ.
Ujuvaṃsā mahāsālā, nīlobhāsā manoramā.
൫.
5.
‘‘തിട്ഠന്തി മേഘസമാനാ, രമ്മാ അഞ്ഞോഞ്ഞനിസ്സിതാ;
‘‘Tiṭṭhanti meghasamānā, rammā aññoññanissitā;
തേസം മൂലമ്ഹി സോണകോ, ഝായതീ അനുപാദനോ;
Tesaṃ mūlamhi soṇako, jhāyatī anupādano;
ഉപാദാനേസു ലോകേസു, ഡയ്ഹമാനേസു നിബ്ബുതോ.
Upādānesu lokesu, ḍayhamānesu nibbuto.
൬.
6.
‘‘തതോ ച രാജാ പായാസി, സേനായ ചതുരങ്ഗിയാ;
‘‘Tato ca rājā pāyāsi, senāya caturaṅgiyā;
കാരാപേത്വാ സമം മഗ്ഗം, അഗമാ യേന സോണകോ.
Kārāpetvā samaṃ maggaṃ, agamā yena soṇako.
൭.
7.
‘‘ഉയ്യാനഭൂമിം ഗന്ത്വാന, വിചരന്തോ ബ്രഹാവനേ;
‘‘Uyyānabhūmiṃ gantvāna, vicaranto brahāvane;
ആസീനം സോണകം ദക്ഖി, ഡയ്ഹമാനേസു നിബ്ബുത’’ന്തി.
Āsīnaṃ soṇakaṃ dakkhi, ḍayhamānesu nibbuta’’nti.
തത്ഥ ഉജുവംസാതി ഉജുക്ഖന്ധാ. മഹാസാലാതി മഹാരുക്ഖാ. മേഘസമാനാതി നീലമേഘസദിസാ. രമ്മാതി രമണീയാ. അഞ്ഞോഞ്ഞനിസ്സിതാതി സാഖാഹി സാഖം, മൂലേന മൂലം സംസിബ്ബിത്വാ ഠിതാ. തേസന്തി തേസം ഏവരൂപാനം തവ ഉയ്യാനവനേ സാലാനം ഹേട്ഠാ. ഝായതീതി ലക്ഖണൂപനിജ്ഝാനആരമ്മണൂപനിജ്ഝാനസങ്ഖാതേഹി ഝാനേഹി ഝായതി. അനുപാദനോതി കാമുപാദാനാദിവിരഹിതോ. ഡയ്ഹമാനേസൂതി ഏകാദസഹി അഗ്ഗീഹി ഡയ്ഹമാനേസു സത്തേസു. നിബ്ബുതോതി തേ അഗ്ഗീ നിബ്ബാപേത്വാ സീതലേന ഹദയേന ഝായമാനോ തവ ഉയ്യാനേ മങ്ഗലസാലരുക്ഖമൂലേ സിലാപട്ടേ നിസിന്നോ ഏസ തേ സഹായോ കഞ്ചനപടിമാ വിയ സോഭമാനോ പടിമാനേതീതി. തതോ ചാതി, ഭിക്ഖവേ, തതോ സോ അരിന്ദമോ രാജാ തസ്സ വചനം സുത്വാവ ‘‘സോണകപച്ചേകബുദ്ധം പസ്സിസ്സാമീ’’തി ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ പായാസി നിക്ഖമി. വിചരന്തോതി ഉജുകമേവ അഗന്ത്വാ തസ്മിം മഹന്തേ വനസണ്ഡേ വിചരന്തോ തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ തം ആസീനം അദ്ദക്ഖി.
Tattha ujuvaṃsāti ujukkhandhā. Mahāsālāti mahārukkhā. Meghasamānāti nīlameghasadisā. Rammāti ramaṇīyā. Aññoññanissitāti sākhāhi sākhaṃ, mūlena mūlaṃ saṃsibbitvā ṭhitā. Tesanti tesaṃ evarūpānaṃ tava uyyānavane sālānaṃ heṭṭhā. Jhāyatīti lakkhaṇūpanijjhānaārammaṇūpanijjhānasaṅkhātehi jhānehi jhāyati. Anupādanoti kāmupādānādivirahito. Ḍayhamānesūti ekādasahi aggīhi ḍayhamānesu sattesu. Nibbutoti te aggī nibbāpetvā sītalena hadayena jhāyamāno tava uyyāne maṅgalasālarukkhamūle silāpaṭṭe nisinno esa te sahāyo kañcanapaṭimā viya sobhamāno paṭimānetīti. Tato cāti, bhikkhave, tato so arindamo rājā tassa vacanaṃ sutvāva ‘‘soṇakapaccekabuddhaṃ passissāmī’’ti caturaṅginiyā senāya pāyāsi nikkhami. Vicarantoti ujukameva agantvā tasmiṃ mahante vanasaṇḍe vicaranto tassa santikaṃ gantvā taṃ āsīnaṃ addakkhi.
സോ തം അവന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിത്വാ അത്തനോ കിലേസാഭിരതത്താ തം ‘‘കപണോ’’തി മഞ്ഞമാനോ ഇമം ഗാഥമാഹ –
So taṃ avanditvā ekamantaṃ nisīditvā attano kilesābhiratattā taṃ ‘‘kapaṇo’’ti maññamāno imaṃ gāthamāha –
൮.
8.
‘‘കപണോ വതയം ഭിക്ഖു, മുണ്ഡോ സങ്ഘാടിപാരുതോ;
‘‘Kapaṇo vatayaṃ bhikkhu, muṇḍo saṅghāṭipāruto;
അമാതികോ അപിതികോ, രുക്ഖമൂലസ്മി ഝായതീ’’തി.
Amātiko apitiko, rukkhamūlasmi jhāyatī’’ti.
തത്ഥ ഝായതീതി നിമ്മാതികോ നിപ്പിതികോ കാരുഞ്ഞപ്പത്തോ ഝായതി.
Tattha jhāyatīti nimmātiko nippitiko kāruññappatto jhāyati.
൯.
9.
‘‘ഇമം വാക്യം നിസാമേത്വാ, സോണകോ ഏതദബ്രവി;
‘‘Imaṃ vākyaṃ nisāmetvā, soṇako etadabravi;
ന രാജ കപണോ ഹോതി, ധമ്മം കായേന ഫസ്സയം.
Na rāja kapaṇo hoti, dhammaṃ kāyena phassayaṃ.
൧൦.
10.
‘‘യോ ച ധമ്മം നിരംകത്വാ, അധമ്മമനുവത്തതി;
‘‘Yo ca dhammaṃ niraṃkatvā, adhammamanuvattati;
സ രാജ കപണോ ഹോതി, പാപോ പാപപരായണോ’’തി.
Sa rāja kapaṇo hoti, pāpo pāpaparāyaṇo’’ti.
തത്ഥ ഇമന്തി തസ്സ കിലേസാഭിരതസ്സ പബ്ബജ്ജം അരോചേന്തസ്സ ഇമം പബ്ബജ്ജാഗരഹവചനം സുത്വാ. ഏതദബ്രവീതി പബ്ബജ്ജായ ഗുണം പകാസേന്തോ ഏതം അബ്രവി. ഫസ്സയന്തി ഫസ്സയന്തോ യേന അരിയമഗ്ഗധമ്മോ നാമകായേന ഫസ്സിതോ, സോ കപണോ നാമ ന ഹോതീതി ദസ്സേന്തോ ഏവമാഹ. നിരംകത്വാതി അത്തഭാവതോ നീഹരിത്വാ. പാപോ പാപപരായണോതി സയം പാപാനം കരണേന പാപോ, അഞ്ഞേസമ്പി കരോന്താനം പതിട്ഠാഭാവേന പാപപരായണോതി.
Tattha imanti tassa kilesābhiratassa pabbajjaṃ arocentassa imaṃ pabbajjāgarahavacanaṃ sutvā. Etadabravīti pabbajjāya guṇaṃ pakāsento etaṃ abravi. Phassayanti phassayanto yena ariyamaggadhammo nāmakāyena phassito, so kapaṇo nāma na hotīti dassento evamāha. Niraṃkatvāti attabhāvato nīharitvā. Pāpo pāpaparāyaṇoti sayaṃ pāpānaṃ karaṇena pāpo, aññesampi karontānaṃ patiṭṭhābhāvena pāpaparāyaṇoti.
ഏവം സോ ബോധിസത്തം ഗരഹി. സോ അത്തനോ ഗരഹിതഭാവം അജാനന്തോ വിയ ഹുത്വാ നാമഗോത്തം കഥേത്വാ തേന സദ്ധിം പടിസന്ഥാരം കരോന്തോ ഗാഥമാഹ –
Evaṃ so bodhisattaṃ garahi. So attano garahitabhāvaṃ ajānanto viya hutvā nāmagottaṃ kathetvā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto gāthamāha –
൧൧.
11.
‘‘അരിന്ദമോതി മേ നാമം, കാസിരാജാതി മം വിദൂ;
‘‘Arindamoti me nāmaṃ, kāsirājāti maṃ vidū;
കച്ചി ഭോതോ സുഖസ്സേയ്യാ, ഇധ പത്തസ്സ സോണകാ’’തി.
Kacci bhoto sukhasseyyā, idha pattassa soṇakā’’ti.
തത്ഥ കച്ചീതി അമ്ഹാകം താവ ന കിഞ്ചി അഫാസുകം, ഭോതോ പന കച്ചി ഇധ പത്തസ്സ ഇമസ്മിം ഉയ്യാനേ വസതോ സുഖവിഹാരോതി പുച്ഛതി.
Tattha kaccīti amhākaṃ tāva na kiñci aphāsukaṃ, bhoto pana kacci idha pattassa imasmiṃ uyyāne vasato sukhavihāroti pucchati.
അഥ നം പച്ചേകബുദ്ധോ, ‘‘മഹാരാജ, ന കേവലം ഇധ, അഞ്ഞത്രാപി വസന്തസ്സ മേ അസുഖം നാമ നത്ഥീ’’തി വത്വാ തസ്സ സമണഭദ്രഗാഥായോ നാമ ആരഭി –
Atha naṃ paccekabuddho, ‘‘mahārāja, na kevalaṃ idha, aññatrāpi vasantassa me asukhaṃ nāma natthī’’ti vatvā tassa samaṇabhadragāthāyo nāma ārabhi –
൧൨.
12.
‘‘സദാപി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Sadāpi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ന തേസം കോട്ഠേ ഓപേന്തി, ന കുമ്ഭിം ന കളോപിയം;
Na tesaṃ koṭṭhe openti, na kumbhiṃ na kaḷopiyaṃ;
പരനിട്ഠിതമേസാനാ, തേന യാപേന്തി സുബ്ബതാ.
Paraniṭṭhitamesānā, tena yāpenti subbatā.
൧൩.
13.
‘‘ദുതിയമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Dutiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
അനവജ്ജപിണ്ഡോ ഭോത്തബ്ബോ, ന ച കോചൂപരോധതി.
Anavajjapiṇḍo bhottabbo, na ca kocūparodhati.
൧൪.
14.
‘‘തതിയമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Tatiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
നിബ്ബുതോ പിണ്ഡോ ഭോത്തബ്ബോ, ന ച കോചൂപരോധതി.
Nibbuto piṇḍo bhottabbo, na ca kocūparodhati.
൧൫.
15.
‘‘ചതുത്ഥമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Catutthampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
മുത്തസ്സ രട്ഠേ ചരതോ, സങ്ഗോ യസ്സ ന വിജ്ജതി.
Muttassa raṭṭhe carato, saṅgo yassa na vijjati.
൧൬.
16.
‘‘പഞ്ചമമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Pañcamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
നഗരമ്ഹി ഡയ്ഹമാനമ്ഹി, നാസ്സ കിഞ്ചി അഡയ്ഹഥ.
Nagaramhi ḍayhamānamhi, nāssa kiñci aḍayhatha.
൧൭.
17.
‘‘ഛട്ഠമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Chaṭṭhampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
രട്ഠേ വിലുമ്പമാനമ്ഹി, നാസ്സ കിഞ്ചി അഹീരഥ.
Raṭṭhe vilumpamānamhi, nāssa kiñci ahīratha.
൧൮.
18.
‘‘സത്തമമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Sattamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
ചോരേഹി രക്ഖിതം മഗ്ഗം, യേ ചഞ്ഞേ പരിപന്ഥികാ;
Corehi rakkhitaṃ maggaṃ, ye caññe paripanthikā;
പത്തചീവരമാദായ, സോത്ഥിം ഗച്ഛതി സുബ്ബതോ.
Pattacīvaramādāya, sotthiṃ gacchati subbato.
൧൯.
19.
‘‘അട്ഠമമ്പി ഭദ്രമധനസ്സ, അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Aṭṭhamampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;
യം യം ദിസം പക്കമതി, അനപേക്ഖോവ ഗച്ഛതീ’’തി.
Yaṃ yaṃ disaṃ pakkamati, anapekkhova gacchatī’’ti.
തത്ഥ അനാഗാരസ്സാതി, മഹാരാജ, ഘരാവാസം പഹായ അനാഗാരിയഭാവം പത്തസ്സ അധനസ്സ അകിഞ്ചനസ്സ ഭിക്ഖുനോ സബ്ബകാലം ഭദ്രമേവ. ന തേസന്തി, മഹാരാജ, തേസം അധനാനം ഭിക്ഖൂനം ന കോട്ഠാഗാരേ ധനധഞ്ഞാനി ഓപേന്തി, ന കുമ്ഭിയം, ന പച്ഛിയം, തേ പന സുബ്ബതാ പരനിട്ഠിതം പരേസം ഘരേ പക്കം ആഹാരം സങ്ഘാടിം പാരുപിത്വാ കപാലമാദായ ഘരപടിപാടിയാ ഏസാനാ പരിയേസന്താ തേന തതോ ലദ്ധേന പിണ്ഡേന തം ആഹാരം നവന്നം പാടികുല്യാനം വസേന പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജിത്വാ ജീവിതവുത്തിം യാപേന്തി.
Tattha anāgārassāti, mahārāja, gharāvāsaṃ pahāya anāgāriyabhāvaṃ pattassa adhanassa akiñcanassa bhikkhuno sabbakālaṃ bhadrameva. Na tesanti, mahārāja, tesaṃ adhanānaṃ bhikkhūnaṃ na koṭṭhāgāre dhanadhaññāni openti, na kumbhiyaṃ, na pacchiyaṃ, te pana subbatā paraniṭṭhitaṃ paresaṃ ghare pakkaṃ āhāraṃ saṅghāṭiṃ pārupitvā kapālamādāya gharapaṭipāṭiyā esānā pariyesantā tena tato laddhena piṇḍena taṃ āhāraṃ navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasena paccavekkhitvā paribhuñjitvā jīvitavuttiṃ yāpenti.
അനവജ്ജപിണ്ഡോ ഭോത്തബ്ബോതി വേജ്ജകമ്മാദികായ അനേസനായ വാ കുഹനാ ലപനാ നേമിത്തികതാ നിപ്പേസികതാ ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതാതി ഏവരൂപേന മിച്ഛാജീവേന വാ ഉപ്പാദിതാ ചത്താരോ പച്ചയാ, ധമ്മേന ഉപ്പാദിതാപി അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുത്താ സാവജ്ജപിണ്ഡോ നാമ. അനേസനം പന പഹായ മിച്ഛാജീവം വജ്ജേത്വാ ധമ്മേന സമേന ഉപ്പാദിതാ ‘‘പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ചീവരം പടിസേവാമീ’’തി വുത്തനയേനേവ പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുത്താ അനവജ്ജപിണ്ഡോ നാമ. യേന ഏവരൂപോ അനവജ്ജപിണ്ഡോ ഭോത്തബ്ബോ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ, യഞ്ച ഏവരൂപം അനവജ്ജം പിണ്ഡം ഭുഞ്ജമാനാനം പച്ചയേ നിസ്സായ കോചി അപ്പമത്തകോപി കിലേസോ ന ഉപരോധതി ന പീളേതി, തസ്സ ദുതിയമ്പി ഭദ്രം അധനസ്സ അനാഗാരസ്സ ഭിക്ഖുനോ.
Anavajjapiṇḍo bhottabboti vejjakammādikāya anesanāya vā kuhanā lapanā nemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ nijigīsanatāti evarūpena micchājīvena vā uppāditā cattāro paccayā, dhammena uppāditāpi apaccavekkhitvā paribhuttā sāvajjapiṇḍo nāma. Anesanaṃ pana pahāya micchājīvaṃ vajjetvā dhammena samena uppāditā ‘‘paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevāmī’’ti vuttanayeneva paccavekkhitvā paribhuttā anavajjapiṇḍo nāma. Yena evarūpo anavajjapiṇḍo bhottabbo paribhuñjitabbo, yañca evarūpaṃ anavajjaṃ piṇḍaṃ bhuñjamānānaṃ paccaye nissāya koci appamattakopi kileso na uparodhati na pīḷeti, tassa dutiyampi bhadraṃ adhanassa anāgārassa bhikkhuno.
നിബ്ബുതോതി പുഥുജ്ജനഭിക്ഖുനോ ധമ്മേന ഉപ്പന്നപിണ്ഡോപി പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജിയമാനോ നിബ്ബുതപിണ്ഡോ നാമ, ഏകന്തതോ പന ഖീണാസവസ്സ പിണ്ഡോവ നിബ്ബുതപിണ്ഡോ നാമ. കിംകാരണാ? സോ ഹി ഥേയ്യപരിഭോഗോ, ഇണപരിഭോഗോ , ദായജ്ജപരിഭോഗോ, സാമിപരിഭോഗോതി ഇമേസു ചതൂസു പരിഭോഗേസു സാമിപരിഭോഗവസേന തം ഭുഞ്ജതി, തണ്ഹാദാസബ്യം അതീതോ സാമീ ഹുത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ന തം തപ്പച്ചയാ കോചി അപ്പമത്തകോപി കിലേസോ ഉപരോധതി.
Nibbutoti puthujjanabhikkhuno dhammena uppannapiṇḍopi paccavekkhitvā paribhuñjiyamāno nibbutapiṇḍo nāma, ekantato pana khīṇāsavassa piṇḍova nibbutapiṇḍo nāma. Kiṃkāraṇā? So hi theyyaparibhogo, iṇaparibhogo , dāyajjaparibhogo, sāmiparibhogoti imesu catūsu paribhogesu sāmiparibhogavasena taṃ bhuñjati, taṇhādāsabyaṃ atīto sāmī hutvā paribhuñjati, na taṃ tappaccayā koci appamattakopi kileso uparodhati.
മുത്തസ്സ രട്ഠേ ചരതോതി ഉപട്ഠാകകുലാദീസു അലഗ്ഗമാനസസ്സ ഛിന്നവലാഹകസ്സ വിയ രാഹുമുഖാ പമുത്തസ്സ വിമലചന്ദമണ്ഡലസ്സ വിയ ച യസ്സ ഗാമനിഗമാദീസു ചരന്തസ്സ രാഗസങ്ഗാദീസു ഏകോപി സങ്ഗോ നത്ഥി. ഏകച്ചോ ഹി കുലേഹി സംസട്ഠോ വിഹരതി സഹസോകീ സഹനന്ദീ, ഏകച്ചോ മാതാപിതൂസുപി അലഗ്ഗമാനസോ വിചരതി കോരുനഗരഗാമവാസീ ദഹരോ വിയ, ഏവരൂപസ്സ പുഥുജ്ജനസ്സപി ഭദ്രമേവ .
Muttassa raṭṭhe caratoti upaṭṭhākakulādīsu alaggamānasassa chinnavalāhakassa viya rāhumukhā pamuttassa vimalacandamaṇḍalassa viya ca yassa gāmanigamādīsu carantassa rāgasaṅgādīsu ekopi saṅgo natthi. Ekacco hi kulehi saṃsaṭṭho viharati sahasokī sahanandī, ekacco mātāpitūsupi alaggamānaso vicarati korunagaragāmavāsī daharo viya, evarūpassa puthujjanassapi bhadrameva .
നാസ്സ കിഞ്ചീതി യോ ഹി ബഹുപരിക്ഖാരോ ഹോതി, സോ ‘‘മാ മേ ചോരാ പരിക്ഖാരേ ഹരിംസൂ’’തി അതിരേകാനി ച ചീവരാദീനി അന്തോനഗരേ ഉപട്ഠാകകുലേ നിക്ഖിപതി, അഥ നഗരമ്ഹി ഡയ്ഹമാനേ ‘‘അസുകകുലേ നാമ അഗ്ഗി ഉട്ഠിതോ’’തി സുത്വാ സോചതി കിലമതി, ഏവരൂപസ്സ ഭദ്രം നാമ നത്ഥി. യോ പന, മഹാരാജ, സകുണവത്തം പൂരേതി, കായപടിബദ്ധപരിക്ഖാരോവ ഹോതി, തസ്സ താദിസസ്സ ന കിഞ്ചി അഡയ്ഹഥ, തേനസ്സ പഞ്ചമമ്പി ഭദ്രമേവ.
Nāssa kiñcīti yo hi bahuparikkhāro hoti, so ‘‘mā me corā parikkhāre hariṃsū’’ti atirekāni ca cīvarādīni antonagare upaṭṭhākakule nikkhipati, atha nagaramhi ḍayhamāne ‘‘asukakule nāma aggi uṭṭhito’’ti sutvā socati kilamati, evarūpassa bhadraṃ nāma natthi. Yo pana, mahārāja, sakuṇavattaṃ pūreti, kāyapaṭibaddhaparikkhārova hoti, tassa tādisassa na kiñci aḍayhatha, tenassa pañcamampi bhadrameva.
വിലുമ്പമാനമ്ഹീതി വിലുപ്പമാനമ്ഹി, അയമേവ വാ പാഠോ. അഹീരഥാതി യഥാ പബ്ബതഗഹനാദീഹി നിക്ഖമിത്വാ രട്ഠം വിലുമ്പമാനേസു ചോരേസു ബഹുപരിക്ഖാരസ്സ അന്തോഗാമേ ഠപിതം വിലുമ്പതി ഹരതി, തഥാ യസ്സ അധനസ്സ കായപടിബദ്ധപരിക്ഖാരസ്സ ന കിഞ്ചി അഹീരഥ തസ്സ ഛട്ഠമ്പി ഭദ്രമേവ.
Vilumpamānamhīti viluppamānamhi, ayameva vā pāṭho. Ahīrathāti yathā pabbatagahanādīhi nikkhamitvā raṭṭhaṃ vilumpamānesu coresu bahuparikkhārassa antogāme ṭhapitaṃ vilumpati harati, tathā yassa adhanassa kāyapaṭibaddhaparikkhārassa na kiñci ahīratha tassa chaṭṭhampi bhadrameva.
യേ ചഞ്ഞേ പരിപന്ഥികാതി യേ ച അഞ്ഞേപി തേസു തേസു ഠാനേസു സുങ്കഗഹണത്ഥായ ഠപിതാ പരിപന്ഥികാ, തേഹി ച രക്ഖിതം. പത്തചീവരന്തി ചോരാനം അനുപകാരം സുങ്കികാനം അസുങ്കാരഹം മത്തികാപത്തഞ്ചേവ കതദള്ഹീകമ്മപരിഭണ്ഡം പംസുകൂലചീവരഞ്ച അപ്പഗ്ഘാനി കായബന്ധനപരിസ്സാവനസൂചിവാസിപത്തത്ഥവികാനി ചാതി സബ്ബേപി അട്ഠ പരിക്ഖാരേ കായപടിബദ്ധേ കത്വാ മഗ്ഗപ്പടിപന്നോ കേനചി അവിഹേഠിയമാനോ സോത്ഥിം ഗച്ഛതി. സുബ്ബതോതി ലോഭനീയാനി ഹി ചീവരാദീനി ദിസ്വാ ചോരാ ഹരന്തി, സുങ്കികാപി ‘‘കിം നു ഖോ ഏതസ്സ ഹത്ഥേ’’തി പത്തത്ഥവികാദീനി സോധേന്തി, സുബ്ബതോ പന സല്ലഹുകവുത്തി തേസം പസ്സന്താനഞ്ഞേവ സോത്ഥിം ഗച്ഛതി, തേനസ്സ സത്തമമ്പി ഭദ്രമേവ.
Ye caññe paripanthikāti ye ca aññepi tesu tesu ṭhānesu suṅkagahaṇatthāya ṭhapitā paripanthikā, tehi ca rakkhitaṃ. Pattacīvaranti corānaṃ anupakāraṃ suṅkikānaṃ asuṅkārahaṃ mattikāpattañceva katadaḷhīkammaparibhaṇḍaṃ paṃsukūlacīvarañca appagghāni kāyabandhanaparissāvanasūcivāsipattatthavikāni cāti sabbepi aṭṭha parikkhāre kāyapaṭibaddhe katvā maggappaṭipanno kenaci aviheṭhiyamāno sotthiṃ gacchati. Subbatoti lobhanīyāni hi cīvarādīni disvā corā haranti, suṅkikāpi ‘‘kiṃ nu kho etassa hatthe’’ti pattatthavikādīni sodhenti, subbato pana sallahukavutti tesaṃ passantānaññeva sotthiṃ gacchati, tenassa sattamampi bhadrameva.
അനപേക്ഖോവ ഗച്ഛതീതി കായപടിബദ്ധതോ അതിരേകസ്സ വിഹാരേ പടിസാമിതസ്സ കസ്സചി പരിക്ഖാരസ്സ അഭാവാ വസനട്ഠാനം നിവത്തിത്വാപി ന ഓലോകേതി. യം യം ദിസം ഗന്തുകാമോ ഹോതി, തം തം ഗച്ഛന്ത്തോ അനപേക്ഖോവ ഗച്ഛതി അനുരാധപുരാ നിക്ഖമിത്വാ ഥൂപാരാമേ പബ്ബജിതാനം ദ്വിന്നം കുലപുത്താനം വുഡ്ഢതരോ വിയ.
Anapekkhova gacchatīti kāyapaṭibaddhato atirekassa vihāre paṭisāmitassa kassaci parikkhārassa abhāvā vasanaṭṭhānaṃ nivattitvāpi na oloketi. Yaṃ yaṃ disaṃ gantukāmo hoti, taṃ taṃ gacchantto anapekkhova gacchati anurādhapurā nikkhamitvā thūpārāme pabbajitānaṃ dvinnaṃ kulaputtānaṃ vuḍḍhataro viya.
ഇതി സോണകപച്ചേകബുദ്ധോ അട്ഠ സമണഭദ്രകാനി കഥേസി. തതോ ഉത്തരിം പന സതമ്പി സഹസ്സമ്പി അപരിമാണാനി സമണഭദ്രകാനി ഏസ കഥേതും സമത്ഥോയേവ. രാജാ പന കാമാഭിരതത്താ തസ്സ കഥം പച്ഛിന്ദിത്വാ ‘‘മയ്ഹം സമണഭദ്രകേഹി അത്ഥോ നത്ഥീ’’തി അത്തനോ കാമാധിമുത്തതം പകാസേന്തോ ആഹ –
Iti soṇakapaccekabuddho aṭṭha samaṇabhadrakāni kathesi. Tato uttariṃ pana satampi sahassampi aparimāṇāni samaṇabhadrakāni esa kathetuṃ samatthoyeva. Rājā pana kāmābhiratattā tassa kathaṃ pacchinditvā ‘‘mayhaṃ samaṇabhadrakehi attho natthī’’ti attano kāmādhimuttataṃ pakāsento āha –
൨൦.
20.
‘‘ബഹൂനി സമണഭദ്രാനി, യേ ത്വം ഭിക്ഖു പസംസസി;
‘‘Bahūni samaṇabhadrāni, ye tvaṃ bhikkhu pasaṃsasi;
അഹഞ്ച ഗിദ്ധോ കാമേസു, കഥം കാഹാമി സോണക.
Ahañca giddho kāmesu, kathaṃ kāhāmi soṇaka.
൨൧.
21.
‘‘പിയാ മേ മാനുസാ കാമാ, അഥോ ദിബ്യാപി മേ പിയാ;
‘‘Piyā me mānusā kāmā, atho dibyāpi me piyā;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, ഉഭോ ലോകേ ലഭാമസേ’’തി.
Atha kena nu vaṇṇena, ubho loke labhāmase’’ti.
തത്ഥ വണ്ണേനാതി കാരണേന.
Tattha vaṇṇenāti kāraṇena.
അഥ നം പച്ചേകബുദ്ധോ ആഹ –
Atha naṃ paccekabuddho āha –
൨൨.
22.
‘‘കാമേ ഗിദ്ധാ കാമരതാ, കാമേസു അധിമുച്ചിതാ;
‘‘Kāme giddhā kāmaratā, kāmesu adhimuccitā;
നരാ പാപാനി കത്വാന, ഉപപജ്ജന്തി ദുഗ്ഗതിം.
Narā pāpāni katvāna, upapajjanti duggatiṃ.
൨൩.
23.
‘‘യേ ച കാമേ പഹന്ത്വാന, നിക്ഖന്താ അകുതോഭയാ;
‘‘Ye ca kāme pahantvāna, nikkhantā akutobhayā;
ഏകോദിഭാവാധിഗതാ, ന തേ ഗച്ഛന്തി ദുഗ്ഗതിം.
Ekodibhāvādhigatā, na te gacchanti duggatiṃ.
൨൪.
24.
‘‘ഉപമം തേ കരിസ്സാമി, തം സുണോഹി അരിന്ദമ;
‘‘Upamaṃ te karissāmi, taṃ suṇohi arindama;
ഉപമായ മിധേകച്ചേ, അത്ഥം ജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
Upamāya midhekacce, atthaṃ jānanti paṇḍitā.
൨൫.
25.
‘‘ഗങ്ഗായ കുണപം ദിസ്വാ, വുയ്ഹമാനം മഹണ്ണവേ;
‘‘Gaṅgāya kuṇapaṃ disvā, vuyhamānaṃ mahaṇṇave;
വായസോ സമചിന്തേസി, അപ്പപഞ്ഞോ അചേതസോ.
Vāyaso samacintesi, appapañño acetaso.
൨൬.
26.
‘‘യാനഞ്ച വതിദം ലദ്ധം, ഭക്ഖോ ചായം അനപ്പകോ;
‘‘Yānañca vatidaṃ laddhaṃ, bhakkho cāyaṃ anappako;
തത്ഥ രത്തിം തത്ഥ ദിവാ, തത്ഥേവ നിരതോ മനോ.
Tattha rattiṃ tattha divā, tattheva nirato mano.
൨൭.
27.
‘‘ഖാദം നാഗസ്സ മംസാനി, പിവം ഭാഗീരഥോദകം;
‘‘Khādaṃ nāgassa maṃsāni, pivaṃ bhāgīrathodakaṃ;
സമ്പസ്സം വനചേത്യാനി, ന പലേത്ഥ വിഹങ്ഗമോ.
Sampassaṃ vanacetyāni, na palettha vihaṅgamo.
൨൮.
28.
‘‘തഞ്ച ഓതരണീ ഗങ്ഗാ, പമത്തം കുണപേ രതം;
‘‘Tañca otaraṇī gaṅgā, pamattaṃ kuṇape rataṃ;
സമുദ്ദം അജ്ഝഗാഹാസി, അഗതീ യത്ഥ പക്ഖിനം.
Samuddaṃ ajjhagāhāsi, agatī yattha pakkhinaṃ.
൨൯.
29.
‘‘സോ ച ഭക്ഖപരിക്ഖീണോ, ഉദപത്വാ വിഹങ്ഗമോ;
‘‘So ca bhakkhaparikkhīṇo, udapatvā vihaṅgamo;
ന പച്ഛതോ ന പുരതോ, നുത്തരം നോപി ദക്ഖിണം.
Na pacchato na purato, nuttaraṃ nopi dakkhiṇaṃ.
൩൦.
30.
‘‘ദീപം സോ നജ്ഝഗാഗഞ്ഛി, അഗതീ യത്ഥ പക്ഖിനം;
‘‘Dīpaṃ so najjhagāgañchi, agatī yattha pakkhinaṃ;
സോ ച തത്ഥേവ പാപത്ഥ, യഥാ ദുബ്ബലകോ തഥാ.
So ca tattheva pāpattha, yathā dubbalako tathā.
൩൧.
31.
‘‘തഞ്ച സാമുദ്ദികാ മച്ഛാ, കുമ്ഭീലാ മകരാ സുസൂ;
‘‘Tañca sāmuddikā macchā, kumbhīlā makarā susū;
പസയ്ഹകാരാ ഖാദിംസു, ഫന്ദമാനം വിപക്ഖകം.
Pasayhakārā khādiṃsu, phandamānaṃ vipakkhakaṃ.
൩൨.
32.
‘‘ഏവമേവ തുവം രാജ, യേ ചഞ്ഞേ കാമഭോഗിനോ;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, ye caññe kāmabhogino;
ഗിദ്ധാ ചേ ന വമിസ്സന്തി, കാകപഞ്ഞാവ തേ വിദൂ.
Giddhā ce na vamissanti, kākapaññāva te vidū.
൩൩.
33.
‘‘ഏസാ തേ ഉപമാ രാജ, അത്ഥസന്ദസ്സനീ കതാ;
‘‘Esā te upamā rāja, atthasandassanī katā;
ത്വഞ്ച പഞ്ഞായസേ തേന, യദി കാഹസി വാ ന വാ’’തി.
Tvañca paññāyase tena, yadi kāhasi vā na vā’’ti.
തത്ഥ പാപാനീതി, മഹാരാജ, ത്വം കാമഗിദ്ധോ, നരാ ച കാമേ നിസ്സായ കായദുച്ചരിതാദീനി പാപാനി കത്വാ യത്ഥ സുപിനന്തേപി ദിബ്ബാ ച മാനുസികാ ച കാമാ ന ലബ്ഭന്തി, തം ദുഗ്ഗതിം ഉപപജ്ജന്തീതി അത്ഥോ. പഹന്ത്വാനാതി ഖേളപിണ്ഡം വിയ പഹായ. അകുതോഭയാതി രാഗാദീസു കുതോചി അനാഗതഭയാ. ഏകോദിഭാവാധിഗതാതി ഏകോദിഭാവം ഏകവിഹാരികതം അധിഗതാ. ന തേതി തേ ഏവരൂപാ പബ്ബജിതാ ദുഗ്ഗതിം ന ഗച്ഛന്തി.
Tattha pāpānīti, mahārāja, tvaṃ kāmagiddho, narā ca kāme nissāya kāyaduccaritādīni pāpāni katvā yattha supinantepi dibbā ca mānusikā ca kāmā na labbhanti, taṃ duggatiṃ upapajjantīti attho. Pahantvānāti kheḷapiṇḍaṃ viya pahāya. Akutobhayāti rāgādīsu kutoci anāgatabhayā. Ekodibhāvādhigatāti ekodibhāvaṃ ekavihārikataṃ adhigatā. Na teti te evarūpā pabbajitā duggatiṃ na gacchanti.
ഉപമം തേതി, മഹാരാജ, ദിബ്ബമാനുസകേ കാമേ പത്ഥേന്തസ്സ ഹത്ഥികുണപേ പടിബദ്ധകാകസദിസസ്സ തവ ഏകം ഉപമം കരിസ്സാമി, തം സുണോഹീതി അത്ഥോ. കുണപന്തി ഹത്ഥികളേവരം. മഹണ്ണവേതി ഗമ്ഭീരപുഥുലേ ഉദകേ . ഏകോ കിര മഹാവാരണോ ഗങ്ഗാതീരേ ചരന്തോ ഗങ്ഗായം പതിത്വാ ഉത്തരിതും അസക്കേന്തോ തത്ഥേവ മതോ ഗങ്ഗായ വുയ്ഹി, തം സന്ധായേതം വുത്തം. വായസോതി ആകാസേന ഗച്ഛന്തോ ഏകോ കാകോ. യാനഞ്ച വതിദന്തി സോ ഏവം ചിന്തേത്വാ തത്ഥ നിലീയിത്വാ ‘‘ഇദം മയാ ഹത്ഥിയാനം ലദ്ധം, ഏത്ഥ നിലീനോ സുഖം ചരിസ്സാമി, അയമേവ ച മേ അനപ്പകോ ഭക്ഖോ ഭവിസ്സതി, ഇദാനി മയാ അഞ്ഞത്ഥ ഗന്തും ന വട്ടതീ’’തി സന്നിട്ഠാനമകാസി. തത്ഥ രത്തിന്തി തത്ഥ രത്തിഞ്ച ദിവാ ച തത്ഥേവ മനോ അഭിരതോ അഹോസി. ന പലേത്ഥാതി ന ഉപ്പതിത്വാ പക്കാമി.
Upamaṃ teti, mahārāja, dibbamānusake kāme patthentassa hatthikuṇape paṭibaddhakākasadisassa tava ekaṃ upamaṃ karissāmi, taṃ suṇohīti attho. Kuṇapanti hatthikaḷevaraṃ. Mahaṇṇaveti gambhīraputhule udake . Eko kira mahāvāraṇo gaṅgātīre caranto gaṅgāyaṃ patitvā uttarituṃ asakkento tattheva mato gaṅgāya vuyhi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Vāyasoti ākāsena gacchanto eko kāko. Yānañca vatidanti so evaṃ cintetvā tattha nilīyitvā ‘‘idaṃ mayā hatthiyānaṃ laddhaṃ, ettha nilīno sukhaṃ carissāmi, ayameva ca me anappako bhakkho bhavissati, idāni mayā aññattha gantuṃ na vaṭṭatī’’ti sanniṭṭhānamakāsi. Tattha rattinti tattha rattiñca divā ca tattheva mano abhirato ahosi. Na paletthāti na uppatitvā pakkāmi.
ഓതരണീതി സമുദ്ദാഭിമുഖീ ഓതരമാനാ. ‘‘ഓഹാരിണീ’’തിപി പാഠോ, സാ സമുദ്ദാഭിമുഖീ അവഹാരിണീതി അത്ഥോ. അഗതീ യത്ഥാതി സമുദ്ദമജ്ഝം സന്ധായാഹ. ഭക്ഖപരിക്ഖീണോതി പരിക്ഖീണഭക്ഖോ. ഉദപത്വാതി ഖീണേ ചമ്മേ ച മംസേ ച അട്ഠിസങ്ഘാതോ ഊമിവേഗേന ഭിന്നോ ഉദകേ നിമുജ്ജി. അഥ സോ കാകോ ഉദകേ പതിട്ഠാതും അസക്കോന്തോ ഉപ്പതി, ഏവം ഉപ്പതിത്വാതി അത്ഥോ. അഗതീ യത്ഥ പക്ഖിനന്തി യസ്മിം സമുദ്ദമജ്ഝേ പക്ഖീനം അഗതി, തത്ഥ സോ ഏവം ഉപ്പതിതോ പച്ഛിമം ദിസം ഗന്ത്വാ തത്ഥ പതിട്ഠം അലഭിത്വാ പുരത്ഥിമം, തതോ ഉത്തരം, തതോ ദക്ഖിണന്തി ചതസ്സോപി ദിസാ ഗന്ത്വാ അത്തനോ പതിട്ഠാനം ന അജ്ഝഗാ നാഗഞ്ഛീതി അത്ഥോ. അഥ വാ വായസോ ഏവം ഉപ്പതിത്വാ പച്ഛിമാദീസു ഏകേകം ദിസം ആഗഞ്ഛി, ദീപം പന നജ്ഝാഗമാതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. പാപത്ഥാതി പപതിതോ. യഥാ ദുബ്ബലകോതി യഥാ ദുബ്ബലകോ പതേയ്യ, തഥേവ പതിതോ. സുസൂതി സുസുനാമകാ ചണ്ഡമച്ഛാ. പസയ്ഹകാരാതി അനിച്ഛമാനകംയേവ ബലക്കാരേന. വിപക്ഖകന്തി വിദ്ധസ്തപക്ഖകം.
Otaraṇīti samuddābhimukhī otaramānā. ‘‘Ohāriṇī’’tipi pāṭho, sā samuddābhimukhī avahāriṇīti attho. Agatī yatthāti samuddamajjhaṃ sandhāyāha. Bhakkhaparikkhīṇoti parikkhīṇabhakkho. Udapatvāti khīṇe camme ca maṃse ca aṭṭhisaṅghāto ūmivegena bhinno udake nimujji. Atha so kāko udake patiṭṭhātuṃ asakkonto uppati, evaṃ uppatitvāti attho. Agatī yattha pakkhinanti yasmiṃ samuddamajjhe pakkhīnaṃ agati, tattha so evaṃ uppatito pacchimaṃ disaṃ gantvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā puratthimaṃ, tato uttaraṃ, tato dakkhiṇanti catassopi disā gantvā attano patiṭṭhānaṃ na ajjhagā nāgañchīti attho. Atha vā vāyaso evaṃ uppatitvā pacchimādīsu ekekaṃ disaṃ āgañchi, dīpaṃ pana najjhāgamāti evamettha attho daṭṭhabbo. Pāpatthāti papatito. Yathā dubbalakoti yathā dubbalako pateyya, tatheva patito. Susūti susunāmakā caṇḍamacchā. Pasayhakārāti anicchamānakaṃyeva balakkārena. Vipakkhakanti viddhastapakkhakaṃ.
ഗിദ്ധാ ചേ ന വമിസ്സന്തീതി യദി ഗിദ്ധാ ഹുത്വാ കാമേ ന വമിസ്സന്തി, ന ഛഡ്ഡേസ്സന്തി. കാകപഞ്ഞാവ തേതി കാകസ്സ സമാനപഞ്ഞാ ഇതി തേ ബുദ്ധാദയോ പണ്ഡിതാ വിദൂ വിദന്തി, ജാനന്തീതി അത്ഥോ. അത്ഥസന്ദസ്സനീതി അത്ഥപ്പകാസികാ. ത്വഞ്ച പഞ്ഞായസേതി ത്വഞ്ച പഞ്ഞായിസ്സസി. ഇദം വുത്തം ഹോതി – മഹാരാജ, മയാ ഹിതകാമേന തവ ഓവാദോ ദിന്നോ, തം പന ത്വം യദി കാഹസി, ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിസ്സസി, യദി ന കാഹസി, കാമപങ്കേ നിമുഗ്ഗോ ജീവിതപരിയോസാനേ നിരയേ നിബ്ബത്തിസ്സസീതി ഏവം ത്വമേവ തേന കാരണേന വാ അകാരണേന വാ സഗ്ഗേ വാ നിരയേ വാ പഞ്ഞായിസ്സസി. അഹം പന സബ്ബഭവേഹി മുത്തോ അപ്പടിസന്ധികോതി.
Giddhā ce na vamissantīti yadi giddhā hutvā kāme na vamissanti, na chaḍḍessanti. Kākapaññāva teti kākassa samānapaññā iti te buddhādayo paṇḍitā vidū vidanti, jānantīti attho. Atthasandassanīti atthappakāsikā. Tvañca paññāyaseti tvañca paññāyissasi. Idaṃ vuttaṃ hoti – mahārāja, mayā hitakāmena tava ovādo dinno, taṃ pana tvaṃ yadi kāhasi, devaloke nibbattissasi, yadi na kāhasi, kāmapaṅke nimuggo jīvitapariyosāne niraye nibbattissasīti evaṃ tvameva tena kāraṇena vā akāraṇena vā sagge vā niraye vā paññāyissasi. Ahaṃ pana sabbabhavehi mutto appaṭisandhikoti.
ഇമം പന ഓവാദം ദേന്തേന പച്ചേകബുദ്ധേന നദീ ദസ്സിതാ, തായ വുയ്ഹമാനം ഹത്ഥികുണപം ദസ്സിതം, കുണപഖാദകോ കാകോ ദസ്സിതോ, തസ്സ കുണപം ഖാദിത്വാ പാനീയപിവനകാലോ ദസ്സിതോ, രമണീയവനസണ്ഡദസ്സനകാലോ ദസ്സിതോ, കുണപസ്സ നദിയാ വുയ്ഹമാനസ്സ സമുദ്ദപവേസോ ദസ്സിതോ, സമുദ്ദമജ്ഝേ കാകസ്സ ഹത്ഥികുണപേ പതിട്ഠം അലഭിത്വാ വിനാസം പത്തകാലോ ദസ്സിതോ. തത്ഥ നദീ വിയ അനമതഗ്ഗോ സംസാരോ ദട്ഠബ്ബോ, നദിയാ വുയ്ഹമാനം ഹത്ഥികുണപം വിയ സംസാരേ പഞ്ച കാമഗുണാ, കാകോ വിയ ബാലപുഥുജ്ജനോ, കാകസ്സ കുണപം ഖാദിത്വാ പാനീയപിവനകാലോ വിയ പുഥുജ്ജനസ്സ കാമഗുണേ പരിഭുഞ്ജിത്വാ സോമനസ്സികകാലോ, കാകസ്സ കുണപേ ലഗ്ഗസ്സേവ രമണീയവനസണ്ഡദസ്സനം വിയ പുഥുജ്ജനസ്സ കാമഗുണേസു ലഗ്ഗസ്സേവ സവനവസേന അട്ഠതിംസാരമ്മണദസ്സനം, കുണപേ സമുദ്ദം പവിട്ഠേ കാകസ്സ പതിട്ഠം ലഭിതും അസക്കോന്തസ്സ വിനാസം പത്തകാലോ വിയ ബാലപുഥുജ്ജനസ്സ കാമഗുണഗിദ്ധസ്സ പാപപരായണസ്സ കുസലധമ്മേ പതിട്ഠം ലഭിതും അസക്കോന്തസ്സ മഹാനിരയേ മഹാവിനാസപത്തി ദട്ഠബ്ബാതി.
Imaṃ pana ovādaṃ dentena paccekabuddhena nadī dassitā, tāya vuyhamānaṃ hatthikuṇapaṃ dassitaṃ, kuṇapakhādako kāko dassito, tassa kuṇapaṃ khāditvā pānīyapivanakālo dassito, ramaṇīyavanasaṇḍadassanakālo dassito, kuṇapassa nadiyā vuyhamānassa samuddapaveso dassito, samuddamajjhe kākassa hatthikuṇape patiṭṭhaṃ alabhitvā vināsaṃ pattakālo dassito. Tattha nadī viya anamataggo saṃsāro daṭṭhabbo, nadiyā vuyhamānaṃ hatthikuṇapaṃ viya saṃsāre pañca kāmaguṇā, kāko viya bālaputhujjano, kākassa kuṇapaṃ khāditvā pānīyapivanakālo viya puthujjanassa kāmaguṇe paribhuñjitvā somanassikakālo, kākassa kuṇape laggasseva ramaṇīyavanasaṇḍadassanaṃ viya puthujjanassa kāmaguṇesu laggasseva savanavasena aṭṭhatiṃsārammaṇadassanaṃ, kuṇape samuddaṃ paviṭṭhe kākassa patiṭṭhaṃ labhituṃ asakkontassa vināsaṃ pattakālo viya bālaputhujjanassa kāmaguṇagiddhassa pāpaparāyaṇassa kusaladhamme patiṭṭhaṃ labhituṃ asakkontassa mahāniraye mahāvināsapatti daṭṭhabbāti.
ഏവമസ്സ സോ ഇമായ ഉപമായ ഓവാദം ദത്വാ ഇദാനി തമേവ ഓവാദം ഥിരം കത്വാ പതിട്ഠപേതും ഗാഥമാഹ –
Evamassa so imāya upamāya ovādaṃ datvā idāni tameva ovādaṃ thiraṃ katvā patiṭṭhapetuṃ gāthamāha –
൩൪.
34.
‘‘ഏകവാചമ്പി ദ്വിവാചം, ഭണേയ്യ അനുകമ്പകോ;
‘‘Ekavācampi dvivācaṃ, bhaṇeyya anukampako;
തതുത്തരിം ന ഭാസേയ്യ, ദാസോവയ്യസ്സ സന്തികേ’’തി.
Tatuttariṃ na bhāseyya, dāsovayyassa santike’’ti.
തത്ഥ ന ഭാസേയ്യാതി വചനം അഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ഹി തതോ ഉത്തരിം ഭാസമാനോ സാമികസ്സ സന്തികേ ദാസോ വിയ ഹോതി. ദാസോ ഹി സാമികേ കഥം ഗണ്ഹന്തേപി അഗ്ഗണ്ഹന്തേപി കഥേതിയേവ. തേന വുത്തം ‘‘തതുത്തരിം ന ഭാസേയ്യാ’’തി.
Tattha na bhāseyyāti vacanaṃ aggaṇhantassa hi tato uttariṃ bhāsamāno sāmikassa santike dāso viya hoti. Dāso hi sāmike kathaṃ gaṇhantepi aggaṇhantepi kathetiyeva. Tena vuttaṃ ‘‘tatuttariṃ na bhāseyyā’’ti.
൩൫.
35.
‘‘ഇദം വത്വാന പക്കാമി, സോണകോ അമിതബുദ്ധിമാ;
‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, soṇako amitabuddhimā;
വേഹാസേ അന്തലിക്ഖസ്മിം, അനുസാസിത്വാന ഖത്തിയ’’ന്തി. –
Vehāse antalikkhasmiṃ, anusāsitvāna khattiya’’nti. –
അയം അഭിസമ്ബുദ്ധഗാഥാ.
Ayaṃ abhisambuddhagāthā.
തത്ഥ ഇദം വത്വാനാതി, ഭിക്ഖവേ, സോ പച്ചേകബുദ്ധോ അമിതായ ലോകുത്തരബുദ്ധിയാ അമിതബുദ്ധിമാ ഇദം വത്വാ ഇദ്ധിയാ ഉപ്പതിത്വാ ‘‘സചേ പബ്ബജിസ്സസി, തവേവ, നോ ചേ പബ്ബജിസ്സസി, തവേവ, ദിന്നോ തേ മയാ ഓവാദോ, അപ്പമത്തോ ഹോഹീ’’തി ഏവം അനുസാസിത്വാന ഖത്തിയം പക്കാമി.
Tattha idaṃ vatvānāti, bhikkhave, so paccekabuddho amitāya lokuttarabuddhiyā amitabuddhimā idaṃ vatvā iddhiyā uppatitvā ‘‘sace pabbajissasi, taveva, no ce pabbajissasi, taveva, dinno te mayā ovādo, appamatto hohī’’ti evaṃ anusāsitvāna khattiyaṃ pakkāmi.
ബോധിസത്തോപി തം ആകാസേന ഗച്ഛന്തം യാവ ദസ്സനപഥാ ഓലോകേന്തോ ഠത്വാ തസ്മിം ചക്ഖുപഥേ അതിക്കന്തേ സംവേഗം പടിലഭിത്വാ ചിന്തേസി – ‘‘അയം ബ്രാഹ്മണോ ഹീനജച്ചോ സമാനോ അസമ്ഭിന്നേ ഖത്തിയവംസേ ജാതസ്സ മമ മത്ഥകേ അത്തനോ പാദരജം ഓകിരന്തോ ആകാസം ഉപ്പതിത്വാ ഗതോ, മയാപി അജ്ജേവ നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജിതും വട്ടതീ’’തി. സോ രജ്ജം നിയ്യാദേത്വാ പബ്ബജിതുകാമോ ഗാഥാദ്വയമാഹ –
Bodhisattopi taṃ ākāsena gacchantaṃ yāva dassanapathā olokento ṭhatvā tasmiṃ cakkhupathe atikkante saṃvegaṃ paṭilabhitvā cintesi – ‘‘ayaṃ brāhmaṇo hīnajacco samāno asambhinne khattiyavaṃse jātassa mama matthake attano pādarajaṃ okiranto ākāsaṃ uppatitvā gato, mayāpi ajjeva nikkhamitvā pabbajituṃ vaṭṭatī’’ti. So rajjaṃ niyyādetvā pabbajitukāmo gāthādvayamāha –
൩൬.
36.
‘‘കോ നുമേ രാജകത്താരോ, സുദ്ദാ വേയ്യത്തമാഗതാ;
‘‘Ko nume rājakattāro, suddā veyyattamāgatā;
രജ്ജം നിയ്യാദയിസ്സാമി, നാഹം രജ്ജേന മത്ഥികോ.
Rajjaṃ niyyādayissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.
൩൭.
37.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗ’’ന്തി.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvaga’’nti.
തത്ഥ കോ നുമേതി കുഹിം നു ഇമേ. രാജകത്താരോതി യേ രാജാരഹം അഭിസിഞ്ചിത്വാ രാജാനം കരോന്തി. സുദ്ദാ വേയ്യത്തമാഗതാതി സുദ്ദാ ച യേ ച അഞ്ഞേ ബ്യത്തഭാവം ആഗതാ മുഖമങ്ഗലികാ. രജ്ജേന മത്ഥികോതി രജ്ജേന അത്ഥികോ. കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേതി മരണം അജ്ജ വാ സുവേ വാതി ഇദം കോ ജാനിതും സമത്ഥോ.
Tattha ko numeti kuhiṃ nu ime. Rājakattāroti ye rājārahaṃ abhisiñcitvā rājānaṃ karonti. Suddā veyyattamāgatāti suddā ca ye ca aññe byattabhāvaṃ āgatā mukhamaṅgalikā. Rajjena matthikoti rajjena atthiko. Ko jaññā maraṇaṃ suveti maraṇaṃ ajja vā suve vāti idaṃ ko jānituṃ samattho.
ഏവം രജ്ജം നിയ്യാദേന്തസ്സ സുത്വാ അമച്ചാ ആഹംസു –
Evaṃ rajjaṃ niyyādentassa sutvā amaccā āhaṃsu –
൩൮.
38.
‘‘അത്ഥി തേ ദഹരോ പുത്തോ, ദീഘാവു രട്ഠവഡ്ഢനോ;
‘‘Atthi te daharo putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
തം രജ്ജേ അഭിസിഞ്ചസ്സു, സോ നോ രാജാ ഭവിസ്സതീ’’തി.
Taṃ rajje abhisiñcassu, so no rājā bhavissatī’’ti.
തതോ പരം രഞ്ഞാ വുത്തഗാഥമാദിം കത്വാ ഉദാനസമ്ബന്ധഗാഥാ പാളിനയേനേവ വേദിതബ്ബാ –
Tato paraṃ raññā vuttagāthamādiṃ katvā udānasambandhagāthā pāḷinayeneva veditabbā –
൩൯.
39.
‘‘ഖിപ്പം കുമാരമാനേഥ, ദീഘാവും രട്ഠവഡ്ഢനം;
‘‘Khippaṃ kumāramānetha, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
തം രജ്ജേ അഭിസിഞ്ചിസ്സം, സോ വോ രാജാ ഭവിസ്സതി.
Taṃ rajje abhisiñcissaṃ, so vo rājā bhavissati.
൪൦.
40.
‘‘തതോ കുമാരമാനേസും, ദീഘാവും രട്ഠവഡ്ഢനം;
‘‘Tato kumāramānesuṃ, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
തം ദിസ്വാ ആലപീ രാജാ, ഏകപുത്തം മനോരമം.
Taṃ disvā ālapī rājā, ekaputtaṃ manoramaṃ.
൪൧.
41.
‘‘സട്ഠി ഗാമസഹസ്സാനി, പരിപുണ്ണാനി സബ്ബസോ;
‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
തേ പുത്ത പടിപജ്ജസു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Te putta paṭipajjasu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൪൨.
42.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോ വ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kāko va dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൪൩.
43.
‘‘സട്ഠി നാഗസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;
‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
സുവണ്ണകച്ഛാ മാതങ്ഗാ, ഹേമകപ്പനവാസസാ.
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.
൪൪.
44.
‘‘ആരൂള്ഹാ ഗാമണീയേഭി, തോമരങ്കുസപാണിഭി;
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, tomaraṅkusapāṇibhi;
തേ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൪൫.
45.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൪൬.
46.
‘‘സട്ഠി അസ്സസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;
‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
ആജാനീയാവ ജാതിയാ, സിന്ധവാ സീഘവാഹിനോ.
Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhino.
൪൭.
47.
‘‘ആരൂള്ഹാ ഗാമണീയേഭി, ഇല്ലിയാചാപധാരിഭി;
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, illiyācāpadhāribhi;
തേ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൪൮.
48.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൪൯.
49.
‘‘സട്ഠി രഥസഹസ്സാനി, സന്നദ്ധാ ഉസ്സിതദ്ധജാ;
‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sannaddhā ussitaddhajā;
ദീപാ അഥോപി വേയ്യഗ്ഘാ, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ.
Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.
൫൦.
50.
‘‘ആരൂള്ഹാ ഗാമണീയേഭി, ചാപഹത്ഥേഹി വമ്മിഭി;
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyebhi, cāpahatthehi vammibhi;
തേ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൫൧.
51.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൫൨.
52.
‘‘സട്ഠി ധേനുസഹസ്സാനി, രോഹഞ്ഞാ പുങ്ഗവൂസഭാ;
‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, rohaññā puṅgavūsabhā;
താ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൫൩.
53.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൫൪.
54.
‘‘സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;
‘‘Soḷasitthisahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
വിചിത്രവത്ഥാഭരണാ, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ;
Vicitravatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā;
താ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, രജ്ജം നിയ്യാദയാമി തേ.
Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.
൫൫.
55.
‘‘അജ്ജേവ പബ്ബജിസ്സാമി, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;
മാഹം കാകോവ ദുമ്മേധോ, കാമാനം വസമന്വഗം.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
൫൬.
56.
‘‘ദഹരസ്സേവ മേ താത, മാതാ മതാതി മേ സുതം;
‘‘Daharasseva me tāta, mātā matāti me sutaṃ;
തയാ വിനാ അഹം താത, ജീവിതുമ്പി ന ഉസ്സഹേ.
Tayā vinā ahaṃ tāta, jīvitumpi na ussahe.
൫൭.
57.
‘‘യഥാ ആരഞ്ഞകം നാഗം, പോതോ അന്വേതി പച്ഛതോ;
‘‘Yathā āraññakaṃ nāgaṃ, poto anveti pacchato;
ജേസ്സന്തം ഗിരിദുഗ്ഗേസു, സമേസു വിസമേസു ച.
Jessantaṃ giriduggesu, samesu visamesu ca.
൫൮.
58.
‘‘ഏവം തം അനുഗച്ഛാമി, പത്തമാദായ പച്ഛതോ;
‘‘Evaṃ taṃ anugacchāmi, pattamādāya pacchato;
സുഭരോ തേ ഭവിസ്സാമി, ന തേ ഹേസ്സാമി ദുബ്ഭരോ.
Subharo te bhavissāmi, na te hessāmi dubbharo.
൫൯.
59.
‘‘യഥാ സാമുദ്ദികം നാവം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
‘‘Yathā sāmuddikaṃ nāvaṃ, vāṇijānaṃ dhanesinaṃ;
വോഹാരോ തത്ഥ ഗണ്ഹേയ്യ, വാണിജാ ബ്യസനീ സിയാ.
Vohāro tattha gaṇheyya, vāṇijā byasanī siyā.
൬൦.
60.
‘‘ഏവമേവായം പുത്തകലി, അന്തരായകരോ മമ;
‘‘Evamevāyaṃ puttakali, antarāyakaro mama;
ഇമം കുമാരം പാപേഥ, പാസാദം രതിവഡ്ഢനം.
Imaṃ kumāraṃ pāpetha, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ.
൬൧.
61.
‘‘തത്ഥ കമ്ബുസഹത്ഥായോ, യഥാ സക്കംവ അച്ഛരാ;
‘‘Tattha kambusahatthāyo, yathā sakkaṃva accharā;
താ നം തത്ഥ രമേസ്സന്തി, താഹി ചേസോ രമിസ്സതി.
Tā naṃ tattha ramessanti, tāhi ceso ramissati.
൬൨.
62.
‘‘തതോ കുമാരം പാപേസും, പാസാദം രതിവഡ്ഢനം;
‘‘Tato kumāraṃ pāpesuṃ, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ;
തം ദിസ്വാ അവചും കഞ്ഞാ, ദീഘാവും രട്ഠവഡ്ഢനം.
Taṃ disvā avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ.
൬൩.
63.
‘‘ദേവതാനുസി ഗന്ധബ്ബോ, അദു സക്കോ പുരിന്ദദോ;
‘‘Devatānusi gandhabbo, adu sakko purindado;
കോ വാ ത്വം കസ്സ വാ പുത്തോ, കഥം ജാനേമു തം മയം.
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.
൬൪.
64.
‘‘നമ്ഹി ദേവോ ന ഗന്ധബ്ബോ, നാപി സക്കോ പുരിന്ദദോ;
‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;
കാസിരഞ്ഞോ അഹം പുത്തോ, ദീഘാവു രട്ഠവഡ്ഢനോ;
Kāsirañño ahaṃ putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;
മമം ഭരഥ ഭദ്ദം വോ, അഹം ഭത്താ ഭവാമി വോ.
Mamaṃ bharatha bhaddaṃ vo, ahaṃ bhattā bhavāmi vo.
൬൫.
65.
‘‘തം തത്ഥ അവചും കഞ്ഞാ, ദീഘാവും രട്ഠവഡ്ഢനം;
‘‘Taṃ tattha avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
കുഹിം രാജാ അനുപ്പത്തോ, ഇതോ രാജാ കുഹിം ഗതോ.
Kuhiṃ rājā anuppatto, ito rājā kuhiṃ gato.
൬൬.
66.
‘‘പങ്കം രാജാ അതിക്കന്തോ, ഥലേ രാജാ പതിട്ഠിതോ;
‘‘Paṅkaṃ rājā atikkanto, thale rājā patiṭṭhito;
അകണ്ഡകം അഗഹനം, പടിപന്നോ മഹാപഥം.
Akaṇḍakaṃ agahanaṃ, paṭipanno mahāpathaṃ.
൬൭.
67.
‘‘അഹഞ്ച പടിപന്നോസ്മി, മഗ്ഗം ദുഗ്ഗതിഗാമിനം;
‘‘Ahañca paṭipannosmi, maggaṃ duggatigāminaṃ;
സകണ്ടകം സഗഹനം, യേന ഗച്ഛന്തി ദുഗ്ഗതിം.
Sakaṇṭakaṃ sagahanaṃ, yena gacchanti duggatiṃ.
൬൮.
68.
‘‘തസ്സ തേ സ്വാഗതം രാജ, സീഹസ്സേവ ഗിരിബ്ബജം;
‘‘Tassa te svāgataṃ rāja, sīhasseva giribbajaṃ;
അനുസാസ മഹാരാജ, ത്വം നോ സബ്ബാസമിസ്സരോ’’തി.
Anusāsa mahārāja, tvaṃ no sabbāsamissaro’’ti.
തത്ഥ ഖിപ്പന്തി തേന ഹി നം സീഘം ആനേഥ. ആലപീതി ‘‘സട്ഠി ഗാമസഹസ്സാനീ’’തിആദീനി വദന്തോ ആലപി. സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാതി തേ നാഗാ സബ്ബേഹി സീസൂപഗാദീഹി അലങ്കാരേഹി ഭൂസിതാ. ഹേമകപ്പനവാസസാതി സുവണ്ണഖചിതേന കപ്പനേന പടിച്ഛന്നസരീരാ. ഗാമണീയേഭീതി ഹത്ഥാചരിയേഹി. ആജാനീയാവാതി കാരണാകാരണവിജാനനകാ വ. ജാതിയാതി സിന്ധവജാതിയാ സിന്ധുരട്ഠേ സിന്ധുനദീതീരേ ജാതാ. ഗാമണീയേഭീതി അസ്സാചരിയേഹി. ഇല്ലിയാ ചാപധാരിഭീതി ഇല്ലിയാവുധഞ്ച ചാപാവുധഞ്ച ധാരേന്തേഹി. ദീപാ അഥോപി വേയ്യഗ്ഘാതി ദീപിചമ്മബ്യഗ്ഘചമ്മപരിവാരാ. ഗാമണീയേഭീതി രഥികേഹി. വമ്മിഭീതി സന്നദ്ധവമ്മേഹി. രോഹഞ്ഞാതി രത്തവണ്ണാ. പുങ്ഗവൂസഭാതി ഉസഭസങ്ഖാതേന ജേട്ഠകപുങ്ഗവേന സമന്നാഗതാ.
Tattha khippanti tena hi naṃ sīghaṃ ānetha. Ālapīti ‘‘saṭṭhi gāmasahassānī’’tiādīni vadanto ālapi. Sabbālaṅkārabhūsitāti te nāgā sabbehi sīsūpagādīhi alaṅkārehi bhūsitā. Hemakappanavāsasāti suvaṇṇakhacitena kappanena paṭicchannasarīrā. Gāmaṇīyebhīti hatthācariyehi. Ājānīyāvāti kāraṇākāraṇavijānanakā va. Jātiyāti sindhavajātiyā sindhuraṭṭhe sindhunadītīre jātā. Gāmaṇīyebhīti assācariyehi. Illiyā cāpadhāribhīti illiyāvudhañca cāpāvudhañca dhārentehi. Dīpā athopi veyyagghāti dīpicammabyagghacammaparivārā. Gāmaṇīyebhīti rathikehi. Vammibhīti sannaddhavammehi. Rohaññāti rattavaṇṇā. Puṅgavūsabhāti usabhasaṅkhātena jeṭṭhakapuṅgavena samannāgatā.
ദഹരസ്സേവ മേ, താതാതി അഥ നം കുമാരോ, താത, മമ ദഹരസ്സേവ സതോ മാതാ മതാ ഇതി മയാ സുതം, സോഹം തയാ വിനാ ജീവിതും ന സക്ഖിസ്സാമീതി ആഹ. പോതോതി തരുണപോതകോ. ജേസ്സന്തന്തി വിചരന്തം. സാമുദ്ദികന്തി സമുദ്ദേ വിചരന്തം. ധനേസിനന്തി ധനം പരിയേസന്താനം. വോഹാരോതി വിചിത്രവോഹാരോ ഹേട്ഠാകഡ്ഢനകോ വാളമച്ഛോ വാ ഉദകരക്ഖസോ വാ ആവട്ടോ വാ. തത്ഥാതി തസ്മിം സമുദ്ദേ. വാണിജാ ബ്യസനീ സിയാതി അഥ തേ വാണിജാ ബ്യസനപ്പത്താ ഭവേയ്യും. ‘‘സിയ്യുന്തി’’പി പാഠോ . പുത്തകലീതി പുത്തലാമകോ പുത്തകാളകണ്ണീ. കുമാരോ പുന കിഞ്ചി വത്തും ന വിസഹി. അഥ രാജാ അമച്ചേ ആണാപേന്തോ ‘‘ഇമ’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ കമ്ബുസഹത്ഥായോതി കമ്ബുസം വുച്ചതി സുവണ്ണം, സുവണ്ണാഭരണഭൂസിതഹത്ഥായോതി അത്ഥോ. യഥാതി യഥാ ഇച്ഛന്തി, തഥാ കരോന്തി.
Daharasseva me, tātāti atha naṃ kumāro, tāta, mama daharasseva sato mātā matā iti mayā sutaṃ, sohaṃ tayā vinā jīvituṃ na sakkhissāmīti āha. Pototi taruṇapotako. Jessantanti vicarantaṃ. Sāmuddikanti samudde vicarantaṃ. Dhanesinanti dhanaṃ pariyesantānaṃ. Vohāroti vicitravohāro heṭṭhākaḍḍhanako vāḷamaccho vā udakarakkhaso vā āvaṭṭo vā. Tatthāti tasmiṃ samudde. Vāṇijā byasanī siyāti atha te vāṇijā byasanappattā bhaveyyuṃ. ‘‘Siyyunti’’pi pāṭho . Puttakalīti puttalāmako puttakāḷakaṇṇī. Kumāro puna kiñci vattuṃ na visahi. Atha rājā amacce āṇāpento ‘‘ima’’ntiādimāha. Tattha kambusahatthāyoti kambusaṃ vuccati suvaṇṇaṃ, suvaṇṇābharaṇabhūsitahatthāyoti attho. Yathāti yathā icchanti, tathā karonti.
ഏവം വത്വാ മഹാസത്തോ തത്ഥേവ തം അഭിസിഞ്ചാപേത്വാ നഗരം പാഹേസി. സയം പന ഏകകോവ ഉയ്യാനാ നിക്ഖമിത്വാ ഹിമവന്തം പവിസിത്വാ രമണീയേ ഭൂമിഭാഗേ പണ്ണസാലം മാപേത്വാ ഇസിപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ വനമൂലഫലാഹാരോ യാപേസി. മഹാജനോപി കുമാരം ബാരാണസിം പവേസേസി. സോ നഗരം പദക്ഖിണം കത്വാ പാസാദം അഭിരുഹി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ‘‘തതോ’’തിആദിമാഹ. തം ദിസ്വാ അവചും കഞ്ഞാതി തം മഹന്തേന പരിവാരേന സിരിസോഭഗ്ഗേന ആഗതം ദിസ്വാ ‘‘അസുകോ നാമേസോ’’തി അജാനന്തിയോവ താ നാടകിത്ഥിയോ ഗന്ത്വാ അവോചും. മമം ഭരഥാതി മമം ഇച്ഛഥ. പങ്കന്തി രാഗാദികിലേസപങ്കം. ഥലേതി പബ്ബജ്ജായ. അകണ്ടകന്തി രാഗകണ്ടകാദിവിരഹിതം. തേഹേവ ഗഹനേഹി അഗഹനം. മഹാപഥന്തി സഗ്ഗമോക്ഖഗാമിനം മഹാമഗ്ഗം പടിപന്നോ. യേനാതി യേന മിച്ഛാമഗ്ഗേന ദുഗ്ഗതിം ഗച്ഛന്തി, തം അഹം പടിപന്നോതി വദതി. തതോ താ ചിന്തേസും – ‘‘രാജാ താവ അമ്ഹേ പഹായ പബ്ബജിതോ, അയമ്പി കാമേസു വിരത്തചിത്തരൂപോ, സചേ നം നാഭിരമേസ്സാമ, നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജേയ്യ, അഭിരമനാകാരമസ്സ കരിസ്സാമാ’’തി. അഥ നം അഭിനന്ദന്തിയോ ഓസാനഗാഥമാഹംസു. തത്ഥ ഗിരിബ്ബജന്തി സീഹപോതകാനം വസനട്ഠാനം കഞ്ചനഗുഹം കേസരസീഹസ്സ ആഗതം വിയ തസ്സ തവ ആഗതം സുആഗതം. ത്വം നോതി ത്വം സബ്ബാസമ്പി അമ്ഹാകം ഇസ്സരോ, സാമീതി.
Evaṃ vatvā mahāsatto tattheva taṃ abhisiñcāpetvā nagaraṃ pāhesi. Sayaṃ pana ekakova uyyānā nikkhamitvā himavantaṃ pavisitvā ramaṇīye bhūmibhāge paṇṇasālaṃ māpetvā isipabbajjaṃ pabbajitvā vanamūlaphalāhāro yāpesi. Mahājanopi kumāraṃ bārāṇasiṃ pavesesi. So nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā pāsādaṃ abhiruhi. Tamatthaṃ pakāsento satthā ‘‘tato’’tiādimāha. Taṃ disvā avacuṃ kaññāti taṃ mahantena parivārena sirisobhaggena āgataṃ disvā ‘‘asuko nāmeso’’ti ajānantiyova tā nāṭakitthiyo gantvā avocuṃ. Mamaṃ bharathāti mamaṃ icchatha. Paṅkanti rāgādikilesapaṅkaṃ. Thaleti pabbajjāya. Akaṇṭakanti rāgakaṇṭakādivirahitaṃ. Teheva gahanehi agahanaṃ. Mahāpathanti saggamokkhagāminaṃ mahāmaggaṃ paṭipanno. Yenāti yena micchāmaggena duggatiṃ gacchanti, taṃ ahaṃ paṭipannoti vadati. Tato tā cintesuṃ – ‘‘rājā tāva amhe pahāya pabbajito, ayampi kāmesu virattacittarūpo, sace naṃ nābhiramessāma, nikkhamitvā pabbajeyya, abhiramanākāramassa karissāmā’’ti. Atha naṃ abhinandantiyo osānagāthamāhaṃsu. Tattha giribbajanti sīhapotakānaṃ vasanaṭṭhānaṃ kañcanaguhaṃ kesarasīhassa āgataṃ viya tassa tava āgataṃ suāgataṃ. Tvaṃ noti tvaṃ sabbāsampi amhākaṃ issaro, sāmīti.
ഏവഞ്ച പന വത്വാ സബ്ബാ തൂരിയാനി പഗ്ഗണ്ഹിംസു, നാനപ്പകാരാനി നച്ചഗീതാനി പവത്തിംസു . യസോ മഹാ അഹോസി, സോ യസമദമത്തോ പിതരം ന സരി, ധമ്മേന രജ്ജം കാരേത്വാ യഥാകമ്മം ഗതോ. ബോധിസത്തോപി ഝാനാഭിഞ്ഞാ നിബ്ബത്തേത്വാ ആയുപരിയോസാനേ ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹോസി.
Evañca pana vatvā sabbā tūriyāni paggaṇhiṃsu, nānappakārāni naccagītāni pavattiṃsu . Yaso mahā ahosi, so yasamadamatto pitaraṃ na sari, dhammena rajjaṃ kāretvā yathākammaṃ gato. Bodhisattopi jhānābhiññā nibbattetvā āyupariyosāne brahmalokūpago ahosi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി തഥാഗതോ മഹാഭിനിക്ഖമനം നിക്ഖന്തോയേവാ’’തി വത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ പച്ചേകബുദ്ധോ പരിനിബ്ബായി, പുത്തോ രാഹുലകുമാരോ അഹോസി , സേസപരിസാ ബുദ്ധപരിസാ, അരിന്ദമരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato mahābhinikkhamanaṃ nikkhantoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paccekabuddho parinibbāyi, putto rāhulakumāro ahosi , sesaparisā buddhaparisā, arindamarājā pana ahameva ahosi’’nti.
സോണകജാതകവണ്ണനാ പഠമാ.
Soṇakajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൫൨൯. സോണകജാതകം • 529. Soṇakajātakaṃ