Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੩. ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੋ
13. Terasanipāto
੧. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
1. Soṇakoḷivisattheragāthāvaṇṇanā
ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੇ ਯਾਹੁ ਰਟ੍ਠੇਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਮਹਾવਿਭવੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚਙ੍ਕਮਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਧਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਨਾਨਾવਿਰਾਗવਤ੍ਥੇਹਿ વਿਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਾਪੇਸਿ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਥੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਦੀਘਸਾਲਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਿਰਿવਡ੍ਢੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਣਿਧਾਨਮਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Terasanipāte yāhu raṭṭhetiādikā āyasmato soṇassa koḷivisassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacini. Ayaṃ kira anomadassissa bhagavato kāle mahāvibhavo seṭṭhi hutvā upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā pasannamānaso satthu caṅkamanaṭṭhāne sudhāya parikammaṃ kāretvā nānāvaṇṇehi pupphehi santharitvā upari nānāvirāgavatthehi vitānaṃ bandhāpesi, tathā satthu bhikkhusaṅghassa ca dīghasālaṃ kāretvā niyyādesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare seṭṭhikule nibbatti, sirivaḍḍhotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ āraddhavīriyānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā, sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānamakāsi. Satthāpi tassa patthanāya samijjhanabhāvaṃ disvā byākaritvā pakkāmi.
ਸੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਤੇਮਾਸਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ વੁਟ੍ਠવਸ੍ਸੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮੇવ ਗਤੋ। ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਚਮ੍ਪਾਨਗਰੇ ਉਸਭਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਮਹਾਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਭਿવਡ੍ਢਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰੇ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਸੁਖੁਮਾਲਤਰੋ ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸੋਣੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਮਹਤਾ ਪਰਿવਾਰੇਨ વਡ੍ਢਤਿ , ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਤਲਾਨਿ ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਤવਿਹਤਕਪ੍ਪਾਸਸ੍ਸ વਿਯ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾવਟ੍ਟવਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਯਿਂਸੁ। વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੇ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਟਕਾਨਿ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਮਹਤਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਦੇવਕੁਮਾਰੋ વਿਯ ਪਟਿવਸਤਿ।
Sopi yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto parinibbute kassapadasabale anuppanne amhākaṃ bhagavati bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto gaṅgātīre paṇṇasālaṃ karitvā ekaṃ paccekabuddhaṃ temāsaṃ catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahi. Paccekabuddho vuṭṭhavasso paripuṇṇaparikkhāro gandhamādanameva gato. Sopi kulaputto yāvajīvaṃ tattha puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle campānagare usabhaseṭṭhissa gehe paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassa paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya seṭṭhissa mahābhogakkhandho abhivaḍḍhi. Tassa jātadivase sakalanagare mahāsakkārasampanno ahosi, tassa pubbe paccekabuddhassa satasahassagghanikarattakambalapariccāgena suvaṇṇavaṇṇo sukhumālataro ca attabhāvo ahosi, tenassa soṇoti nāmaṃ akaṃsu. Mahatā parivārena vaḍḍhati , tassa hatthapādatalāni bandhujīvakapupphavaṇṇāni ahesuṃ, satavihatakappāsassa viya samphasso pādatalesu maṇikuṇḍalāvaṭṭavaṇṇāni lomāni jāyiṃsu. Vayappattassa tassa tiṇṇaṃ utūnaṃ anucchavike tayo pāsāde kāretvā nāṭakāni upaṭṭhāpesuṃ. So tattha mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto devakumāro viya paṭivasati.
ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪਿਤੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਾਜਗਹਂ ਆਗਤੋ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਜਨਸਂਸਗ੍ਗਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸੀਤવਨੇ વਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਸਰੀਰਂ ਸੁਖੁਮਾਲਂ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨੇવ ਸੁਖਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ, ਕਾਯਂ ਕਿਲਮੇਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਮੇવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ, ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਫੋਟੇਸੁ ਉਟ੍ਠਹਿਤੇਸੁਪਿ વੇਦਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਂ વੀਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਤਾਯ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ, ‘‘ਏવਂ વਾਯਮਨ੍ਤੋਪਿ ਅਹਂ ਮਗ੍ਗਂ વਾ ਫਲਂ વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਕਿਂ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ, ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੀਣੂਪਮੋવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤ੍વਾ વੀਰਿਯਸਮਤਾਯੋਜਨવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਂ ਗਤੋ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਓવਾਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੫.੨੫-੫੩) –
Atha amhākaṃ satthari sabbaññutaṃ patvā pavattitavaradhammacakke rājagahaṃ upanissāya viharante bimbisāraraññā pakkosāpito asītiyā gāmikasahassehi saddhiṃ rājagahaṃ āgato, satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho mātāpitaro anujānāpetvā sāsane pabbajitvā laddhūpasampado satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā, janasaṃsaggapariharaṇatthaṃ sītavane vasanto ‘‘mama sarīraṃ sukhumālaṃ, na ca sakkā sukheneva sukhaṃ adhigantuṃ, kāyaṃ kilametvā samaṇadhammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāya, padhānamanuyuñjanto pādatalesu phoṭesu uṭṭhahitesupi vedanaṃ ajjhupekkhitvā daḷhaṃ vīriyaṃ karonto accāraddhavīriyatāya visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto, ‘‘evaṃ vāyamantopi ahaṃ maggaṃ vā phalaṃ vā nibbattetuṃ na sakkomi, kiṃ me pabbajjāya, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjissāmi, puññāni ca karissāmī’’ti cintesi. Satthā tassa cittācāraṃ ñatvā tattha gantvā vīṇūpamovādena ovaditvā vīriyasamatāyojanavidhiṃ dassento kammaṭṭhānaṃ sodhetvā gijjhakūṭaṃ gato. Soṇattheropi satthu sammukhā ovādaṃ labhitvā vīriyasamataṃ yojetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.5.25-53) –
‘‘ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।
‘‘Anomadassissa munino, lokajeṭṭhassa tādino;
ਸੁਧਾਯ ਲੇਪਨਂ ਕਤ੍વਾ, ਚਙ੍ਕਮਂ ਕਾਰਯਿਂ ਅਹਂ॥
Sudhāya lepanaṃ katvā, caṅkamaṃ kārayiṃ ahaṃ.
‘‘ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, ਚਙ੍ਕਮਂ ਸਨ੍ਥਰਿਂ ਅਹਂ।
‘‘Nānāvaṇṇehi pupphehi, caṅkamaṃ santhariṃ ahaṃ;
ਆਕਾਸੇ વਿਤਾਨਂ ਕਤ੍વਾ, ਭੋਜਯਿਂ ਬੁਦ੍ਧਮੁਤ੍ਤਮਂ॥
Ākāse vitānaṃ katvā, bhojayiṃ buddhamuttamaṃ.
‘‘ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਨ ਸੁਬ੍ਬਤਂ।
‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, abhivādetvāna subbataṃ;
ਦੀਘਸਾਲਂ ਭਗવਤੋ, ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿਮਹਂ ਤਦਾ॥
Dīghasālaṃ bhagavato, niyyādesimahaṃ tadā.
‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;
ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗવਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਚਕ੍ਖੁਮਾ॥
Paṭiggahesi bhagavā, anukampāya cakkhumā.
‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਸਦੇવਕੇ।
‘‘Paṭiggahetvāna sambuddho, dakkhiṇeyyo sadevake;
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ॥
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ਯੋ ਸੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਦੀਘਸਾਲਂ ਅਦਾਸਿ ਮੇ।
‘‘Yo so haṭṭhena cittena, dīghasālaṃ adāsi me;
ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਣਾਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋ॥
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਮਚ੍ਚੁਕਾਲਮ੍ਹਿ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨੋ।
‘‘Imassa maccukālamhi, puññakammasamaṅgino;
ਸਹਸ੍ਸਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਰਥੋ, ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਤਿ ਤਾવਦੇ॥
Sahassayuttassaratho, upaṭṭhissati tāvade.
‘‘ਤੇਨ ਯਾਨੇਨਯਂ ਪੋਸੋ, ਦੇવਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Tena yānenayaṃ poso, devalokaṃ gamissati;
ਅਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਰੇ ਦੇવਾ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਕੁਲਸਮ੍ਭવੇ॥
Anumodissare devā, sampatte kulasambhave.
‘‘ਮਹਾਰਹਂ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਰਤਨਮਤ੍ਤਿਕਲੇਪਨਂ।
‘‘Mahārahaṃ byamhaṃ seṭṭhaṃ, ratanamattikalepanaṃ;
ਕੂਟਾਗਾਰવਰੂਪੇਤਂ, ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ॥
Kūṭāgāravarūpetaṃ, byamhaṃ ajjhāvasissati.
‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦੇવਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;
ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਕਪ੍ਪਾਨਿ, ਦੇવਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Pañcavīsati kappāni, devarājā bhavissati.
‘‘ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
ਯਸੋਧਰਸਨਾਮਾ ਤੇ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਨਾਮਕਾ॥
Yasodharasanāmā te, sabbepi ekanāmakā.
‘‘ਦ੍વੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ ਅਨੁਭੋਤ੍વਾ, વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਸਞ੍ਚਯਂ।
‘‘Dve sampattī anubhotvā, vaḍḍhetvā puññasañcayaṃ;
ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Aṭṭhavīsatikappamhi, cakkavattī bhavissati.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ ਪવਰਂ, વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੇਨ ਮਾਪਿਤਂ।
‘‘Tatrāpi byamhaṃ pavaraṃ, vissakammena māpitaṃ;
ਦਸਸਦ੍ਦਾવਿવਿਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਪੁਰਮਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ॥
Dasasaddāvivittaṃ taṃ, puramajjhāvasissati.
‘‘ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਭੂਮਿਪਾਲੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ।
‘‘Aparimeyye ito kappe, bhūmipālo mahiddhiko;
ਓਕ੍ਕਾਕੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Okkāko nāma nāmena, rājā raṭṭhe bhavissati.
‘‘ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਪવਰਾ ਚ ਸਾ।
‘‘Soḷasitthisahassānaṃ, sabbāsaṃ pavarā ca sā;
ਅਭਿਜਾਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨੀ, ਨવ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਸ੍ਸਤਿ॥
Abhijātā khattiyānī, nava putte janessati.
‘‘ਨવ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਤ੍વਾਨ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਨੀ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Nava putte janetvāna, khattiyānī marissati;
ਤਰੁਣੀ ਚ ਪਿਯਾ ਕਞ੍ਞਾ, ਮਹੇਸਿਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ॥
Taruṇī ca piyā kaññā, mahesittaṃ karissati.
‘‘ਓਕ੍ਕਾਕਂ ਤੋਸਯਿਤ੍વਾਨ, વਰਂ ਕਞ੍ਞਾ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Okkākaṃ tosayitvāna, varaṃ kaññā labhissati;
વਰਂ ਲਦ੍ਧਾਨ ਸਾ ਕਞ੍ਞਾ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਸ੍ਸਤਿ॥
Varaṃ laddhāna sā kaññā, putte pabbājayissati.
‘‘ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ ਚ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨਗੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Pabbājitā ca te sabbe, gamissanti naguttamaṃ;
ਜਾਤਿਭੇਦਭਯਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਭਗਿਨੀਹਿ વਸਿਸ੍ਸਰੇ॥
Jātibhedabhayā sabbe, bhaginīhi vasissare.
‘‘ਏਕਾ ਚ ਕਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਧੀਹਿ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਤਾ।
‘‘Ekā ca kaññā byādhīhi, bhavissati parikkhatā;
ਮਾ ਨੋ ਜਾਤਿ ਪਭਿਜ੍ਜੀਤਿ, ਨਿਖਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ॥
Mā no jāti pabhijjīti, nikhaṇissanti khattiyā.
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾਨ, ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ વਸਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Khattiyo nīharitvāna, tāya saddhiṃ vasissati;
ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਤਦਾ ਭੇਦੋ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ॥
Bhavissati tadā bhedo, okkākakulasambhavo.
‘‘ਤੇਸਂ ਪਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੋਲ਼ਿਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ।
‘‘Tesaṃ pajā bhavissanti, koḷiyā nāma jātiyā;
ਤਤ੍ਥ ਮਾਨੁਸਕਂ ਭੋਗਂ, ਅਨੁਭੋਸ੍ਸਤਿਨਪ੍ਪਕਂ॥
Tattha mānusakaṃ bhogaṃ, anubhossatinappakaṃ.
‘‘ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਦੇવਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Tamhā kāyā cavitvāna, devalokaṃ gamissati;
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪવਰਂ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ, ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ ਮਨੋਰਮਂ॥
Tatrāpi pavaraṃ byamhaṃ, labhissati manoramaṃ.
‘‘ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ।
‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;
ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਸੋਣੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Āgantvāna manussattaṃ, soṇo nāma bhavissati.
‘‘ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਪਦਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ।
‘‘Āraddhavīriyo pahitatto, padahaṃ satthu sāsane;
ਸਬ੍ਬਾਸવੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤਿਨਾਸવੋ॥
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
‘‘ਅਨਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗવੋ।
‘‘Anantadassī bhagavā, gotamo sakyapuṅgavo;
વਿਸੇਸਞ੍ਞੂ ਮਹਾવੀਰੋ, ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸ੍ਸਤਿ॥
Visesaññū mahāvīro, aggaṭṭhāne ṭhapessati.
‘‘વੁਟ੍ਠਮ੍ਹਿ ਦੇવੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮ੍ਹਿ, ਤਿਣੇ ਅਨਿਲੇਰਿਤਅਙ੍ਗਣਮ੍ਹਿ।
‘‘Vuṭṭhamhi deve caturaṅgulamhi, tiṇe anileritaaṅgaṇamhi;
ਠਤ੍વਾਨ ਯੋਗਸ੍ਸ ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਦਿਨੋ, ਤਤੋਤ੍ਤਰਿਂ ਪਾਰਮਤਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥
Ṭhatvāna yogassa payuttatādino, tatottariṃ pāramatā na vijjati.
‘‘ਉਤ੍ਤਮੇ ਦਮਥੇ ਦਨ੍ਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਪਣੀਹਿਤਂ।
‘‘Uttame damathe danto, cittaṃ me supaṇīhitaṃ;
ਭਾਰੋ ਮੇ ਓਹਿਤੋ ਸਬ੍ਬੋ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸવੋ॥
Bhāro me ohito sabbo, nibbutomhi anāsavo.
‘‘ਅਙ੍ਗੀਰਸੋ ਮਹਾਨਾਗੋ, ਅਭਿਜਾਤੋવ ਕੇਸਰੀ।
‘‘Aṅgīraso mahānāgo, abhijātova kesarī;
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ ਮਂ॥
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਦਾਨવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣવਸੇਨ ਚ –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena aññābyākaraṇavasena ca –
੬੩੨.
632.
‘‘ਯਾਹੁ ਰਟ੍ਠੇ ਸਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਦ੍ਧਗੂ।
‘‘Yāhu raṭṭhe samukkaṭṭho, rañño aṅgassa paddhagū;
ਸ੍વਾਜ੍ਜ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ, ਸੋਣੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂ॥
Svājja dhammesu ukkaṭṭho, soṇo dukkhassa pāragū.
੬੩੩.
633.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇ, ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾવਯੇ।
‘‘Pañca chinde pañca jahe, pañca cuttari bhāvaye;
ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ॥
Pañcasaṅgātigo bhikkhu, oghatiṇṇoti vuccati.
੬੩੪.
634.
‘‘ਉਨ੍ਨਲ਼ਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਬਾਹਿਰਾਸਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Unnaḷassa pamattassa, bāhirāsassa bhikkhuno;
ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾ ਚ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ॥
Sīlaṃ samādhi paññā ca, pāripūriṃ na gacchati.
੬੩੫.
635.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪવਿਦ੍ਧਂ, ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਕਰੀਯਤਿ।
‘‘Yañhi kiccaṃ apaviddhaṃ, akiccaṃ pana karīyati;
ਉਨ੍ਨਲ਼ਾਨਂ ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਤੇਸਂ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ॥
Unnaḷānaṃ pamattānaṃ, tesaṃ vaḍḍhanti āsavā.
੬੩੬.
636.
‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਕਾਯਗਤਾ ਸਤਿ।
‘‘Yesañca susamāraddhā, niccaṃ kāyagatā sati;
ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਤੇ ਨ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਕਿਚ੍ਚੇ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ।
Akiccaṃ te na sevanti, kicce sātaccakārino;
ਸਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ॥
Satānaṃ sampajānānaṃ, atthaṃ gacchanti āsavā.
੬੩੭.
637.
‘‘ਉਜੁਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਅਕ੍ਖਾਤੇ, ਗਚ੍ਛਥ ਮਾ ਨਿવਤ੍ਤਥ।
‘‘Ujumaggamhi akkhāte, gacchatha mā nivattatha;
ਅਤ੍ਤਨਾ ਚੋਦਯਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਭਿਹਾਰਯੇ॥
Attanā codayattānaṃ, nibbānamabhihāraye.
੬੩੮.
638.
‘‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਮ੍ਹਿ વੀਰਿਯਮ੍ਹਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
‘‘Accāraddhamhi vīriyamhi, satthā loke anuttaro;
વੀਣੋਪਮਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਮੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ।
Vīṇopamaṃ karitvā me, dhammaṃ deseti cakkhumā;
ਤਸ੍ਸਾਹਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, વਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ॥
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihāsiṃ sāsane rato.
੬੩੯.
639.
‘‘ਸਮਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ।
‘‘Samathaṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyā;
ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
੬੪੦.
640.
‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪવਿવੇਕਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ।
‘‘Nekkhamme adhimuttassa, pavivekañca cetaso;
ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਚ॥
Abyābajjhādhimuttassa, upādānakkhayassa ca.
੬੪੧.
641.
‘‘ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ।
‘‘Taṇhakkhayādhimuttassa, asammohañca cetaso;
ਦਿਸ੍વਾ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ॥
Disvā āyatanuppādaṃ, sammā cittaṃ vimuccati.
੬੪੨.
642.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Tassa sammā vimuttassa, santacittassa bhikkhuno;
ਕਤਸ੍ਸ ਪਤਿਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਰਣੀਯਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥
Katassa paticayo natthi, karaṇīyaṃ na vijjati.
੬੪੩.
643.
‘‘ਸੇਲੋ ਯਥਾ ਏਕਘਨੋ, વਾਤੇਨ ਨ ਸਮੀਰਤਿ।
‘‘Selo yathā ekaghano, vātena na samīrati;
ਏવਂ ਰੂਪਾ ਰਸਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਗਨ੍ਧਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚ ਕੇવਲਾ॥
Evaṃ rūpā rasā saddā, gandhā phassā ca kevalā.
੬੪੪.
644.
‘‘ਇਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਨਪ੍ਪવੇਧੇਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ।
‘‘Iṭṭhā dhammā aniṭṭhā ca, nappavedhenti tādino;
ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥ – ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
Ṭhitaṃ cittaṃ visaññuttaṃ, vayañcassānupassatī’’ti. – imā gāthā abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਯਾਹੁ ਰਟ੍ਠੇ ਸਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋਤਿ ਯੋ ਅਹੁ ਅਹੋਸਿ ਅਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਅਤਿવਿਯ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਸੇਟ੍ਠੋ। ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਦ੍ਧਗੂਤਿ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਪਰਿਸਾਯ ਰਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਭੂਤੋ ਗਹਪਤਿવਿਸੇਸੋ ਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਅਹੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਸ੍વਾਜ੍ਜ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਤਿ ਸੋ ਸੋਣੋ ਅਜ੍ਜੇਤਰਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਜਾਤੋ, ਗਿਹਿਕਾਲੇਪਿ ਕੇਹਿਚਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲੇਪਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਰਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂਤਿ ਸਕਲਸ੍ਸ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਗਤੋ, ਏਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਭਾવਂ વਿਸੇਸੇਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਦੀਪਨਤੋ।
Tattha yāhu raṭṭhe samukkaṭṭhoti yo ahu ahosi aṅgaraṭṭhe asītiyā gāmikasahassehi bhogasampattiyā issariyasampattiyā ca sammā ativiya ukkaṭṭho seṭṭho. Rañño aṅgassa paddhagūti catūhi saṅgahavatthūhi parisāya rañjanaṭṭhena rañño aṅgādhipatino bimbisārassa parivārabhūto gahapativiseso tassa raṭṭhe kuṭumbiko ahūti yojetabbaṃ. Svājja dhammesu ukkaṭṭhoti so soṇo ajjetarahi lokuttaradhammesu ukkaṭṭho jāto, gihikālepi kehici ukkaṭṭhoyeva hutvā idāni pabbajitakālepi ukkaṭṭhoyeva hotīti attānameva paraṃ viya dasseti. Dukkhassa pāragūti sakalassa vaṭṭadukkhassa pāraṃ pariyantaṃ gato, etena dhammesu ukkaṭṭhoti avisesena vuttaṃ ukkaṭṭhabhāvaṃ viseseti arahattādhigamadīpanato.
ਇਦਾਨਿ ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਪਾਰਗੂ ਜਾਤੋ, ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਪਾਯਕਾਮਸੁਗਤਿਸਮ੍ਪਾਪਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਪਾਦੇ ਬਦ੍ਧਰਜ੍ਜੁਕਂ વਿਯ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਾਰੂਪਭવਸਮ੍ਪਾਪਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਗੀવਾਯ ਬਦ੍ਧਰਜ੍ਜੁਕਂ વਿਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਜਹੇਯ੍ਯ, ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਭਾવਯੇ ਭਾવੇਯ੍ਯ। ਏવਂਭੂਤੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰਾਗਸਙ੍ਗੋ ਦੋਸਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗੋਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਕਾਮੋਘੋ, ਭવੋਘੋ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ, ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਓਘਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Idāni yāya paṭipattiyā dukkhapāragū jāto, aññāpadesena taṃ dassento ‘‘pañca chinde’’ti gāthamāha. Tassattho – apāyakāmasugatisampāpakāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni puriso satthena pāde baddharajjukaṃ viya heṭṭhimena maggattayena chindeyya, rūpārūpabhavasampāpakāni pañca uddhambhāgiyāni saṃyojanāni puriso gīvāya baddharajjukaṃ viya aggamaggena jaheyya, chindeyya, tesaṃ pana uddhambhāgiyasaṃyojanānaṃ pahānāya pañca saddhādīni indriyāni uttari bhāvaye bhāveyya. Evaṃbhūto pana bhikkhu rāgasaṅgo dosamohamānadiṭṭhisaṅgoti pañcannaṃ saṅgānaṃ atikkamanena pañcasaṅgātigo hutvā, kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjoghoti catunnaṃ oghānaṃ tiṇṇattā oghatiṇṇoti vuccati.
ਅਯਞ੍ਚ ਓਘਤਰਣਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸੀਲਾਦੀਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾવ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਾਦਯੋ ਚ ਮਾਨਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਨ੍ਨਲ਼ਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਨ੍ਨਲ਼ਸ੍ਸਾਤਿ ਉਗ੍ਗਤਤੁਚ੍ਛਮਾਨਸ੍ਸ। ਮਾਨੋ ਹਿ ਉਨ੍ਨਮਨਾਕਾਰવੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤੁਚ੍ਛਭਾવੇਨ ਨਲ਼ੋ વਿਯਾਤਿ ‘‘ਨਲ਼ੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤਿવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਮਾਦਂ ਆਪਨ੍ਨਸ੍ਸ। ਬਾਹਿਰਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਆਸਾવਤੋ, ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾ ਚ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸੇવਿਨੋ ਲੋਕਿਯੋਪਿ ਤਾવ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਗੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ।
Ayañca oghataraṇapaṭipattisīlādīnaṃ pāripūriyāva hoti, sīlādayo ca mānādippahānena pāripūriṃ gacchanti, na aññathāti dassento ‘‘unnaḷassā’’ti gāthamāha. Tattha unnaḷassāti uggatatucchamānassa. Māno hi unnamanākāravuttiyā tucchabhāvena naḷo viyāti ‘‘naḷo’’ti vuccati. Pamattassāti sativossaggena pamādaṃ āpannassa. Bāhirāsassāti bāhiresu āyatanesu āsāvato, kāmesu avītarāgassāti attho. Sīlaṃ samādhi paññā ca, pāripūriṃ na gacchatīti tassa sīlādīnaṃ paṭipakkhasevino lokiyopi tāva sīlādiguṇo pāripūriṃ na gacchati, pageva lokuttaro.
ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਿਮਾਣਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਗੋਪਨਂ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੋ ਧੁਤਙ੍ਗਪਰਿਹਰਣਂ ਭਾવਨਾਰਾਮਤਾਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ। ਯੇਹਿ ਪਨ ਇਦਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਅਪવਿਦ੍ਧਂ ਅਕਰਣੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤਂ। ਅਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਂ ਚੀવਰਕਾਯਬਨ੍ਧਨਅਂਸਬਦ੍ਧਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਤਾਲવਣ੍ਟਧਮ੍ਮਕਰਣਮਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਮਣ੍ਡਨਂ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਕਯਿਰਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਾਨਨਲ਼ਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਚਰਣੇਨ ਉਨ੍ਨਲ਼ਾਨਂ ਸਤਿવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ।
Tattha kāraṇamāha ‘‘yañhi kicca’’ntiādinā. Bhikkhuno hi pabbajitakālato paṭṭhāya aparimāṇasīlakkhandhagopanaṃ araññavāso dhutaṅgapariharaṇaṃ bhāvanārāmatāti evamādi kiccaṃ nāma. Yehi pana idaṃ yathāvuttaṃ attano kiccaṃ, taṃ apaviddhaṃ akaraṇena chaḍḍitaṃ. Akiccanti pattamaṇḍanaṃ cīvarakāyabandhanaaṃsabaddhachattupāhanatālavaṇṭadhammakaraṇamaṇḍananti evamādi parikkhāramaṇḍanaṃ paccayabāhuliyanti evamādi bhikkhuno akiccaṃ nāma, taṃ kayirati, tesaṃ mānanaḷaṃ ukkhipitvā caraṇena unnaḷānaṃ sativossaggena pamattānaṃ cattāropi āsavā vaḍḍhanti.
ਯੇਸਂ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣੋ વਡ੍ਢਤਿ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਗ੍ਗਹਿਤਾ। ਕਾਯਗਤਾ ਸਤੀਤਿ, ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾ। ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਤੇਤਿ ਤੇ ਏਤਂ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾਦਿਅਕਿਚ੍ਚਂ। ਨ ਸੇવਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਕਿਚ੍ਚੇਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਪਰਿਮਾਣਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਗੋਪਨਾਦਿਕੇ। ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋਤਿ ਸਤਤਕਾਰਿਨੋ ਤੇਸਂ ਸਤਿਯਾ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸੇਨ ਸਤਾਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਨਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਅਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Yesaṃ pana paññādiguṇo vaḍḍhati, te dassetuṃ ‘‘yesa’’ntiādi vuttaṃ. Tattha susamāraddhāti suṭṭhu paggahitā. Kāyagatā satīti, kāyānupassanābhāvanā. Akiccaṃ teti te etaṃ pattamaṇḍanādiakiccaṃ. Na sevantīti na karonti. Kicceti, pabbajitakālato paṭṭhāya kattabbe aparimāṇasīlakkhandhagopanādike. Sātaccakārinoti satatakārino tesaṃ satiyā avippavāsena satānaṃ sātthakasampajaññaṃ, sappāyasampajaññaṃ, gocarasampajaññaṃ, asammohasampajaññanti catūhi sampajaññehi sampajānānaṃ, cattāropi āsavā atthaṃ gacchanti parikkhayaṃ abhāvaṃ gacchantīti attho.
ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਜੁਮਗ੍ਗਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਜੁਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਅਕ੍ਖਾਤੇਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਪਰਿવਜ੍ਜਨੇਨ ਕਾਯવਙ੍ਕਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਉਜੁਕੇ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭੂਤੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਭਾਸਿਤੇ। ਗਚ੍ਛਥਾਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ। ਮਾ ਨਿવਤ੍ਤਥਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ વੋਸਾਨਂ ਮਾਪਜ੍ਜਥ। ਅਤ੍ਤਨਾ ਚੋਦਯਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪਾਯਭਯਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਭਿਹਾਰਯੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਹਰੇਯ੍ਯ ਉਪਨੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Idāni attano santike ṭhitabhikkhūnaṃ ovādaṃ dento ‘‘ujumaggamhī’’ti gāthamāha. Tattha ujumaggamhi akkhāteti antadvayaparivajjanena kāyavaṅkādippahānena ca ujuke majjhimapaṭipadābhūte ariyamagge satthārā bhāsite. Gacchathāti paṭipajjatha. Mā nivattathāti antarā vosānaṃ māpajjatha. Attanā codayattānanti idha atthakāmo kulaputto apāyabhayapaccavekkhaṇādinā attanāva attānaṃ codento. Nibbānamabhihārayeti, attānaṃ nibbānaṃ abhihareyya upaneyya, yathā naṃ sacchikaroti, tathā paṭipajjeyyāti attho.
ਇਦਾਨਿ ਮਯਾਪਿ ਏવਮੇવ ਪਟਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਮ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਮ੍ਹਿ વੀਰਿਯਮ੍ਹੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਸਮਾਧਿਨਾ વੀਰਿਯਂ ਸਮਰਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ વੀਰਿਯੇ ਪਗ੍ਗਹਿਤੇ। ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਤਾ ਚਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾਯੇવ। વੀਣੋਪਮਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਮੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ‘‘ਯੇ ਖੋ ਕੇਚਿ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਨਾਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, ‘વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਕੁਸਲੋ ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ? ਯਦਾ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਅਚ੍ਚਾਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾਤਿ? ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਯਦਾ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਅਤਿਸਿਥਿਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾਤਿ? ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਯਦਾ ਪਨ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਨੇવ ਅਚ੍ਚਾਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਾਤਿਸਿਥਿਲਾ ਸਮੇ ਗੁਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾਤਿ? ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੋਣ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਅਤਿਲੀਨવੀਰਿਯਂ ਕੋਸਜ੍ਜਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੀਣਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤੇਨ વੀਣੋਪਮੋવਾਦੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਾਹਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ વੀਣੋਪਮੋવਾਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮਤਂ ਪਹਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ ਅਭਿਰਤੋ વਿਹਰਿਂ।
Idāni mayāpi evameva paṭipannanti, attano paṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘accāraddhamhī’’tiādi vuttaṃ. Accāraddhamhi vīriyamhīti vipassanaṃ bhāventena mayā samādhinā vīriyaṃ samarasaṃ akatvā ativiya vīriye paggahite. Accāraddhavīriyatā cassa heṭṭhā vuttāyeva. Vīṇopamaṃ karitvā meti āyasmato soṇassa ‘‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti. Ahaṃ tesaṃ aññataro, atha ca pana me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati, tasmāhaṃ vibbhamissāmī’’ti citte uppanne satthā iddhiyā tassa sammukhe attānaṃ dassetvā ‘‘kasmā tvaṃ, soṇa, ‘vibbhamissāmī’ti cittaṃ uppādesi, kusalo tvaṃ pubbe agāriyabhūto vīṇāya tantissare’’ti pucchitvā tena ‘‘evaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘taṃ kiṃ maññasi, soṇa? Yadā te vīṇāya tantiyo accāyatā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? No hetaṃ, bhante! Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā te vīṇāya tantiyo atisithilā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? No hetaṃ, bhante. Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā pana te vīṇāya tantiyo neva accāyatā honti, nātisithilā same guṇe patiṭṭhitā, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? Evaṃ, bhante. Evameva kho, soṇa, accāraddhavīriyaṃ uddhaccāya saṃvattati, atilīnavīriyaṃ kosajjāya saṃvattati, tasmātiha tvaṃ, soṇa, vīriyasamataṃ adhiṭṭhaha, indriyānañca samataṃ paṭivijjhā’’ti evaṃ vīṇaṃ upamaṃ katvā pavattitena vīṇopamovādena mayhaṃ dhammaṃ desesi. Tassāhaṃ vacanaṃ sutvāti tassa bhagavato vacanaṃ vīṇopamovādaṃ sutvā antarā uppannaṃ vibbhamitukāmataṃ pahāya satthu sāsane rato abhirato vihariṃ.
વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚ ਸਮਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਨਂ વਿਯ ਸਮਾਧਿવੀਰਿਯਾਨਂ ਸਮਰਸਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਝਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮਾਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਸਿਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਯੋਜਨਂ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ। ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Viharanto ca samathaṃ paṭipādesiṃ vīriyasamataṃ yojento saddhāpaññānaṃ viya samādhivīriyānaṃ samarasataṃ uppādento jhānādhiṭṭhānaṃ vipassanāsamādhiṃ sampādesiṃ vipassanaṃ ussukkāpesiṃ. Tattha payojanaṃ āha ‘‘uttamatthassa pattiyā’’ti. Uttamatthassa pattiyāti arahattādhigamāyāti attho.
ਇਦਾਨਿ ਯਥਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਿਕੇ ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਰਣੇ। ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਭਾવੇਨ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਠਮਂ ਤਾવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚ ਸੀਲવਿਸੋਧਨਂ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੋ ਧੁਤਙ੍ਗਪਰਿਹਰਣਂ ਭਾવਨਾਭਿਯੋਗੋਤਿ ਏવਮਾਦੀਸੁ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪવਿવੇਕਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋਤਿ ਚੇਤਸੋ ਪવਿવੇਕਞ੍ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ વਿવੇਕੇ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇ ਨਿਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਮਥਸੁਖੇ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਖਯਨ੍ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਤਂ ਯਥਾਧਿਗਤਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Idāni yathā paṭipannassa samathavipassanā sampajjiṃsu, taṃ aññāpadesena dassento ‘‘nekkhamme’’tiādimāha. Tattha nekkhammeti pabbajjādike kāmanissaraṇe. Adhimuttassāti tattha ninnapoṇapabbhārabhāvena yuttappayuttassa, paṭhamaṃ tāva pabbajjābhimukho hutvā kāme pahāya pabbajitvā ca sīlavisodhanaṃ araññavāso dhutaṅgapariharaṇaṃ bhāvanābhiyogoti evamādīsu anavajjadhammesu yuttappayuttassāti attho. Pavivekañca cetasoti cetaso pavivekañca adhimuttassa evaṃ nekkhammādhimuttassa sato catukkapañcakajjhānānaṃ nibbattanena viveke yuttassa payuttassa. Abyābajjhādhimuttassāti abyābajjhe nidukkhatāya adhimuttassa jhānasamāpattiyo nibbattetvā samathasukhe yuttappayuttassa. Upādānakkhayassa cāti catunnampi upādānānaṃ khayante arahatte adhimuttassa. Bhummatthe hi etaṃ sāmivacanaṃ. Taṃ yathādhigataṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattādhigamāya vipassanaṃ anuyuñjantassāti attho.
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਖੀਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਿਂ ਭਯਤੋ, ਅਨੁਪਾਦਿਞ੍ਚ ਖੇਮਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਸ੍ਸ। ਅਸਮ੍ਮੋਹਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪવਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮੋਹਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਨ વਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਭੂਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਦਿਸ੍વਾ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਯਥਾਸਕਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦਂ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨਿਰੋਧਞ੍ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਨਾ ਞਾਯੇਨ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾਸવਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ।
Taṇhakkhayādhimuttassāti taṇhā khīyati etthāti taṇhakkhayo, nibbānaṃ, tasmiṃ adhimuttassa upādiṃ bhayato, anupādiñca khemato dassanena nirodhe ninnapoṇapabbhārassa. Asammohañca cetasoti asammohasampajaññavasena cittassa asammohapavattiṃ sammohasamucchindanena vā cittassa asammohabhūtaṃ ariyamaggaṃ adhimuttassa. Disvā āyatanuppādanti cakkhādīnaṃ āyatanānaṃ yathāsakapaccayehi khaṇe khaṇe uppādaṃ, tappaṭipakkhato nirodhañca vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya disvā dassanahetu sammā cittaṃ vimuccatīti sammā hetunā ñāyena maggapaṭipāṭiyā sabbāsavato cittaṃ vimuccati.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਬ੍ਬਸਂਕਿਲੇਸਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਤੋ ਏવ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੁਪਸਮੇਨ ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ વਾ ਉਪਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ ਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਭੇਦਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਭੂਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਏਕਘਨੋ ਸੇਲੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਪਕਤਿવਾਤੇਨ ਨ ਸਮੀਰਤਿ ਨ ਸਂਕਮ੍ਪਤਿ, ਏવਂ ਇਟ੍ਠਾ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਚ ਰੂਪਾਦਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਤਾਦਿਨੋ ਤਾਦਿਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਂ ਅਨੇਜਂ ਪਹੀਨਸਬ੍ਬਸੋਕਤਾਯ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪવੇਧਨ੍ਤਿ ਨ ਚਾਲੇਨ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਸ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਯਂ ਨਿਰੋਧਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨਸਭਾવਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
‘‘Tassa sammā vimuttassā’’tiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – tassa vuttanayena sammadeva sabbasaṃkilesato vimuttassa, tato eva accantupasamena santacittassa khīṇāsavabhikkhuno katassa kusalassa akusalassa vā upacayo natthi maggeneva samugghātitattā, pariññādibhedaṃ karaṇīyaṃ na vijjati katakiccattā. Evaṃ bhūtassa yathā ekaghano selo pabbato pakativātena na samīrati na saṃkampati, evaṃ iṭṭhā ca aniṭṭhā ca rūpādayo ārammaṇadhammā tādino tādibhāvappattassa ṭhitaṃ anejaṃ pahīnasabbasokatāya visaṃyuttaṃ cittaṃ nappavedhanti na cālenti. Assa ca ārammaṇadhammassa kālena kālaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjitvā vipassanto vayaṃ nirodhaṃ khaṇe khaṇe bhijjanasabhāvaṃ anupassatīti aññaṃ byākāsi.
ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Soṇakoḷivisattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਤੇਰਸਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Terasanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 1. Soṇakoḷivisattheragāthā