Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
౫. చమ్మక్ఖన్ధకం
5. Cammakkhandhakaṃ
౧౪౭. సోణకోళివిసవత్థుకథా
147. Soṇakoḷivisavatthukathā
౨౪౨. చమ్మక్ఖన్ధకే ఇస్సరియాధిపచ్చన్తి ఏత్థ ఇస్సరస్స భావో ఇస్సరియం, అధిపతినో భావో ఆధిపచ్చం, ఇస్సరియఞ్చ ఆధిపచ్చఞ్చ, తేహి సమన్నాగతం ఇస్సరియాధిపచ్చన్తి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఇస్సరభావేన చ అధిపతిభావేన చ సమన్నాగత’’న్తి. ‘‘రాజభావ’’న్తి ఇమినా రజ్జన్తి ఏత్థ రఞ్ఞో భావో రజ్జన్తి వచనత్థం దస్సేతి. ‘‘రఞ్ఞా కత్తబ్బకిచ్చ’’న్తి ఇమినా రఞ్ఞో ఇదం రజ్జన్తి వచనత్థం దస్సేతి. ‘‘కోళివీసోతి గోత్త’’న్తి ఇదం అట్ఠకథావాదవసేన వుత్తం , అపదానే పన తస్స జాతక్ఖణే పితరా కోటివీసధనస్స దిన్నత్తా ‘‘కోళివీసో నామా’’తి వుత్తం. వుత్తఞ్హి తత్థ
242. Cammakkhandhake issariyādhipaccanti ettha issarassa bhāvo issariyaṃ, adhipatino bhāvo ādhipaccaṃ, issariyañca ādhipaccañca, tehi samannāgataṃ issariyādhipaccanti atthaṃ dassento āha ‘‘issarabhāvena ca adhipatibhāvena ca samannāgata’’nti. ‘‘Rājabhāva’’nti iminā rajjanti ettha rañño bhāvo rajjanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Raññā kattabbakicca’’nti iminā rañño idaṃ rajjanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Koḷivīsoti gotta’’nti idaṃ aṭṭhakathāvādavasena vuttaṃ , apadāne pana tassa jātakkhaṇe pitarā koṭivīsadhanassa dinnattā ‘‘koḷivīso nāmā’’ti vuttaṃ. Vuttañhi tattha
‘‘జాతపుత్తస్స మే సుత్వా, పితు ఛన్దో అయం అహు;
‘‘Jātaputtassa me sutvā, pitu chando ayaṃ ahu;
దదామహం కుమారస్స, వీసకోటీ అనూనకా’’తి.
Dadāmahaṃ kumārassa, vīsakoṭī anūnakā’’ti.
ఇమినా పాళినయేన ‘‘కోటివీసో’’తి వత్తబ్బే ‘‘చక్కవాళ’’న్తిఆదీసు వియ టకారస్స ళకారం కత్వా కోళివీసోతి వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం. అఞ్జనవణ్ణానీతి అఞ్జనస్స వణ్ణో వియ వణ్ణో ఏతేసన్తి అఞ్జనవణ్ణాని. లోమాని జాతాని హోన్తీతి సమ్బన్ధో. సోతి సోణో. ఠపేసి కిరాతి సమ్బన్ధో. తేహీతి అసీతిసహస్సపురిసేహి. పణ్ణసాలన్తి పణ్ణేన ఛాదితం, తేన చ పరిక్ఖిత్తం సాలం. ఉణ్ణపావారణన్తి ఉణ్ణమయం ఉత్తరాసఙ్గం. పాదపుఞ్ఛనికన్తి పాదం పుఞ్ఛతి సోధేతి అనేనాతి పాదపుఞ్ఛనియం, తదేవ పాదపుఞ్ఛనికం. సబ్బేవాతి సోణేన సహ అసీతిసహస్సపురిసా ఏవ. తస్స చాతి సోణస్స చ. పుబ్బయోగోతి పుబ్బూపాయో.
Iminā pāḷinayena ‘‘koṭivīso’’ti vattabbe ‘‘cakkavāḷa’’ntiādīsu viya ṭakārassa ḷakāraṃ katvā koḷivīsoti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Añjanavaṇṇānīti añjanassa vaṇṇo viya vaṇṇo etesanti añjanavaṇṇāni. Lomāni jātāni hontīti sambandho. Soti soṇo. Ṭhapesi kirāti sambandho. Tehīti asītisahassapurisehi. Paṇṇasālanti paṇṇena chāditaṃ, tena ca parikkhittaṃ sālaṃ. Uṇṇapāvāraṇanti uṇṇamayaṃ uttarāsaṅgaṃ. Pādapuñchanikanti pādaṃ puñchati sodheti anenāti pādapuñchaniyaṃ, tadeva pādapuñchanikaṃ. Sabbevāti soṇena saha asītisahassapurisā eva. Tassa cāti soṇassa ca. Pubbayogoti pubbūpāyo.
అసీతిగామికసహస్సానీతి ఏత్థ గామేసు వసన్తీతి గామికా, తేసం అసీతిసహస్సాని అసీతిగామికసహస్సానీతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘తేసూ’’తిఆది. తత్థ ‘‘కులపుత్తాన’’న్తి ఇమినా వసన్త్యత్థే పవత్తస్స ణికపచ్చయస్స సరూపం దస్సేతి. ‘‘అసీతిసహస్సానీ’’తి ఇమినా సద్దన్తరోపి అసీతిసహస్ససద్దానం సమాసభావం దస్సేతి. కేనచిదేవాతి ఏత్థ ‘‘కేనచి ఇవా’’తి పదవిభాగం కత్వా దకారో పదసన్ధిమత్తో, ఇవసద్దో ఉపమత్థోతి ఆహ ‘‘కేనచి కరణీయేన వియా’’తి. అథ వా ‘‘న పనా’’తిఆదినా ఏవఫలస్స దస్సితత్తా ‘‘కేనచి ఏవా’’తి పదచ్ఛేదం కత్వా ఏవత్థోపి యుజ్జతేవాతి దట్ఠబ్బం. అస్సాతి బిమ్బిసారరఞ్ఞో. తస్సాతి సోణస్స. దస్సనాయ అఞ్ఞత్ర కిఞ్చి కరణీయం న అత్థీతి యోజనా. రాజాతి బిమ్బిసారో రాజా, సన్నిపాతాపేసీతి సమ్బన్ధో. దిట్ఠధమ్మికే అత్థేతి ఏత్థ దిట్ఠధమ్మసద్దో ఇధలోకత్థో, ఇకసద్దో హితత్థే పవత్తోతి ఆహ ‘‘ఇధలోకహితే’’తి. ‘‘అమ్హాక’’న్తి ఇమినా ‘‘సో నో భగవా’’తి ఏత్థ నోసద్దో అమ్హసద్దకారియోతి దస్సేతి. అమ్హాకం సో భగవాతి యోజనా. సమ్పరాయికేతి పరలోకహితే.
Asītigāmikasahassānīti ettha gāmesu vasantīti gāmikā, tesaṃ asītisahassāni asītigāmikasahassānīti atthaṃ dassento āha ‘‘tesū’’tiādi. Tattha ‘‘kulaputtāna’’nti iminā vasantyatthe pavattassa ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Asītisahassānī’’ti iminā saddantaropi asītisahassasaddānaṃ samāsabhāvaṃ dasseti. Kenacidevāti ettha ‘‘kenaci ivā’’ti padavibhāgaṃ katvā dakāro padasandhimatto, ivasaddo upamatthoti āha ‘‘kenaci karaṇīyena viyā’’ti. Atha vā ‘‘na panā’’tiādinā evaphalassa dassitattā ‘‘kenaci evā’’ti padacchedaṃ katvā evatthopi yujjatevāti daṭṭhabbaṃ. Assāti bimbisārarañño. Tassāti soṇassa. Dassanāya aññatra kiñci karaṇīyaṃ na atthīti yojanā. Rājāti bimbisāro rājā, sannipātāpesīti sambandho. Diṭṭhadhammike attheti ettha diṭṭhadhammasaddo idhalokattho, ikasaddo hitatthe pavattoti āha ‘‘idhalokahite’’ti. ‘‘Amhāka’’nti iminā ‘‘so no bhagavā’’ti ettha nosaddo amhasaddakāriyoti dasseti. Amhākaṃ so bhagavāti yojanā. Samparāyiketi paralokahite.
‘‘జానాపేమీ’’తి ఇమినా ‘‘పటివేదేమీ’’తి ఏత్థ విదధాతుయా ఞాణత్థం దస్సేతి. పటికాయ నిముజ్జిత్వాతి ఏత్థ పటికాసద్దో అడ్ఢేన్దుపాసాణవాచకోతి ఆహ ‘‘అడ్ఢచన్దపాసాణే’’తి. సో హి పటతి అడ్ఢభావం గచ్ఛతీతి పటికాతి వుచ్చతి. పటికాసద్దోయం అత్థరణవిసేసేపి వత్తతి. యస్స దానీతి ఏత్థ యసద్దస్స విసయం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘తేసం హితకరణీయత్థస్సా’’తి. ఇమినా అయం యంసద్దో న తంసద్దాపేక్ఖోతి దస్సేతి. అథ వా యస్సాతి యో అస్స. అస్స తేసం హితకరణీయత్థస్స యో కాలో అత్థి, తం కాలం భగవా జానాతీతి యోజనా. తేసన్తి అసీతిగామికసహస్సానం. పచ్ఛాయాయన్తి ఏత్థ పకారో పచ్చన్తత్థవాచకోతి ఆహ ‘‘విహారపచ్చన్తే ఛాయాయ’’న్తి. సమ్మనాహరన్తీతి సం పునప్పునం మనసాగతం అభిముఖం హరన్తీతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘పునప్పునం మనసికరోన్తీ’’తి. ‘‘పసాదవసేనా’’తి ఇమినా ‘‘కోధవసేనా’’తిఆదీని పటిక్ఖిపతి. ‘‘పున విసిట్ఠతర’’న్తి ఇమినా భియ్యోసో మత్తాయాతి నిపాతస్స అత్థం దస్సేతి.
‘‘Jānāpemī’’ti iminā ‘‘paṭivedemī’’ti ettha vidadhātuyā ñāṇatthaṃ dasseti. Paṭikāya nimujjitvāti ettha paṭikāsaddo aḍḍhendupāsāṇavācakoti āha ‘‘aḍḍhacandapāsāṇe’’ti. So hi paṭati aḍḍhabhāvaṃ gacchatīti paṭikāti vuccati. Paṭikāsaddoyaṃ attharaṇavisesepi vattati. Yassadānīti ettha yasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘tesaṃ hitakaraṇīyatthassā’’ti. Iminā ayaṃ yaṃsaddo na taṃsaddāpekkhoti dasseti. Atha vā yassāti yo assa. Assa tesaṃ hitakaraṇīyatthassa yo kālo atthi, taṃ kālaṃ bhagavā jānātīti yojanā. Tesanti asītigāmikasahassānaṃ. Pacchāyāyanti ettha pakāro paccantatthavācakoti āha ‘‘vihārapaccante chāyāya’’nti. Sammanāharantīti saṃ punappunaṃ manasāgataṃ abhimukhaṃ harantīti atthaṃ dassento āha ‘‘punappunaṃ manasikarontī’’ti. ‘‘Pasādavasenā’’ti iminā ‘‘kodhavasenā’’tiādīni paṭikkhipati. ‘‘Puna visiṭṭhatara’’nti iminā bhiyyoso mattāyāti nipātassa atthaṃ dasseti.
సోణస్స పబ్బజ్జాకథా
Soṇassa pabbajjākathā
౨౪౩. ‘‘మక్ఖితో’’తి ఇమినా ఫురతి విప్ఫారతి బ్యాపేతీతి ఫుటోతి వుత్తే ఫురధాతుయా విప్ఫారణం నామ మక్ఖితత్థోతి దస్సేతి. యత్థాతి యస్మిం ఠానే. ఇమినా గావో ఆహనన్తి ఏత్థాతి గవాఘాతనన్తి అత్థం దస్సేభి. తన్తిస్సరేతి తన్తియా గుణస్స సరే. వాదనకుసలోతి వాదనే కుసలో. ఖరముచ్ఛితాతి ఖరేన ముచ్ఛితా. ‘‘సరసమ్పన్నా’’తి ఇమినా సరో ఏతిస్సమత్థీతి సరవతీ, వీణాతి దస్సేతి. కమ్మఞ్ఞాతి ఏత్థ కమ్మసద్దతో ఖమత్థే ఞ్ఞపచ్చయోతి ఆహ ‘‘కమ్మక్ఖమా’’తి. మన్దముచ్ఛనాతి మన్దేన ముచ్ఛనా. సమే గుణేతి ఏత్థ సమో నామ మజ్ఝిమో, గుణో నామ ముఖ్యతో వీణాయ జియా, ఉపచారతో సరోతి ఆహ ‘‘మజ్ఝిమే సరే’’తి. వీరియసమథన్తి ఏత్థ వీరియఞ్చ సమథో చాతి అత్థం పటిక్ఖిపన్తో ఆహ ‘‘వీరియసమ్పయుత్తం సమథ’’న్తి. ఇమినా వీరియేన సమ్పయుత్తం సమథం వీరియసమథన్తి దస్సేతి. ‘‘వీరియం సమథేన యోజేహీ’’తి ఇమినా వీరియేన సమథం యోజేహీతి అత్థోపి దస్సితోతి దట్ఠబ్బం. ఇన్ద్రియానఞ్చ సమతన్తి ఏత్థ సద్ధాదీని పఞ్చిన్ద్రియానేవ గహేతబ్బాని, న అఞ్ఞానీతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సద్ధాదీనం ఇన్ద్రియాన’’న్తి. ‘‘సమభావ’’న్తి ఇమినా తాపచ్చయో భావత్థే హోతీతి దస్సేతి. తత్థాతి ‘‘ఇన్ద్రియానం సమత’’న్తిపాఠే, సద్ధాదీసు ఇన్ద్రియేసు వా. తత్థ చ నిమిత్తం గణ్హాహీతి ఏత్థ భావేనభావలక్ఖణే థపచ్చయో హోతీతి ఆహ ‘‘తస్మిం సమథే సతీ’’తి. ఆదాసే సతి ముఖబిమ్బేన కత్తుభూతేన ఉప్పజ్జితబ్బం ఇవ, తస్మిం సమథే సతి యేన నిమిత్తేన కత్తుభూతేన ఉప్పజ్జితబ్బన్తి యోజనా. సమథస్స నిమిత్తం సమథనిమిత్తం, ఇన్ద్రియానం సమభావో. ఏసేవ నయో సేసేసుపి. సమథనిమిత్తాదీని చత్తారి ఏకసేసేన వా సామఞ్ఞనిద్దేసేన వా ‘‘నిమిత్త’’న్తి వుచ్చతి.
243. ‘‘Makkhito’’ti iminā phurati vipphārati byāpetīti phuṭoti vutte phuradhātuyā vipphāraṇaṃ nāma makkhitatthoti dasseti. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Iminā gāvo āhananti etthāti gavāghātananti atthaṃ dassebhi. Tantissareti tantiyā guṇassa sare. Vādanakusaloti vādane kusalo. Kharamucchitāti kharena mucchitā. ‘‘Sarasampannā’’ti iminā saro etissamatthīti saravatī, vīṇāti dasseti. Kammaññāti ettha kammasaddato khamatthe ññapaccayoti āha ‘‘kammakkhamā’’ti. Mandamucchanāti mandena mucchanā. Same guṇeti ettha samo nāma majjhimo, guṇo nāma mukhyato vīṇāya jiyā, upacārato saroti āha ‘‘majjhime sare’’ti. Vīriyasamathanti ettha vīriyañca samatho cāti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘vīriyasampayuttaṃ samatha’’nti. Iminā vīriyena sampayuttaṃ samathaṃ vīriyasamathanti dasseti. ‘‘Vīriyaṃ samathena yojehī’’ti iminā vīriyena samathaṃ yojehīti atthopi dassitoti daṭṭhabbaṃ. Indriyānañca samatanti ettha saddhādīni pañcindriyāneva gahetabbāni, na aññānīti dassento āha ‘‘saddhādīnaṃ indriyāna’’nti. ‘‘Samabhāva’’nti iminā tāpaccayo bhāvatthe hotīti dasseti. Tatthāti ‘‘indriyānaṃ samata’’ntipāṭhe, saddhādīsu indriyesu vā. Tattha ca nimittaṃ gaṇhāhīti ettha bhāvenabhāvalakkhaṇe thapaccayo hotīti āha ‘‘tasmiṃ samathe satī’’ti. Ādāse sati mukhabimbena kattubhūtena uppajjitabbaṃ iva, tasmiṃ samathe sati yena nimittena kattubhūtena uppajjitabbanti yojanā. Samathassa nimittaṃ samathanimittaṃ, indriyānaṃ samabhāvo. Eseva nayo sesesupi. Samathanimittādīni cattāri ekasesena vā sāmaññaniddesena vā ‘‘nimitta’’nti vuccati.
౨౪౪. అఞ్ఞం బ్యాకరేయ్యన్తి ఏత్థ అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో అత్తానం ‘‘అరహా అహ’’న్తి జానాపేతీతి ఆహ ‘‘అరహా అహ’’న్తి జానాపేయ్య’’న్తి. ఛ ఠానానీతి ఏత్థ ఠానసద్దో కారణత్థోతి ఆహ ‘‘ఛ కారణానీ’’తి . ‘‘పటివిజ్ఝిత్వా’’తిఆదినా అధిముత్తోతి పదస్స అధిప్పాయత్థం దస్సేతి. సద్దత్థో పన అధిముచ్చతీతి అధిముత్తోతి దట్ఠబ్బో. అరహత్తం వుచ్చతీతి సమ్బన్ధో. హీతి విత్థారో. అసమ్మోహోతీతి ఏత్థ ఆకారత్థవాచకో ఇతిసద్దో పుబ్బపదేసుపి యోజేత్వా ‘‘నేక్ఖమం ఇతి వుచ్చతీ’’తిఆదినా యోజనా కాతబ్బా.
244.Aññaṃbyākareyyanti ettha aññaṃ byākaronto attānaṃ ‘‘arahā aha’’nti jānāpetīti āha ‘‘arahā aha’’nti jānāpeyya’’nti. Cha ṭhānānīti ettha ṭhānasaddo kāraṇatthoti āha ‘‘cha kāraṇānī’’ti . ‘‘Paṭivijjhitvā’’tiādinā adhimuttoti padassa adhippāyatthaṃ dasseti. Saddattho pana adhimuccatīti adhimuttoti daṭṭhabbo. Arahattaṃ vuccatīti sambandho. Hīti vitthāro. Asammohotīti ettha ākāratthavācako itisaddo pubbapadesupi yojetvā ‘‘nekkhamaṃ iti vuccatī’’tiādinā yojanā kātabbā.
‘‘పటివేధరహిత’’న్తి ఇమినా కేవలం సద్ధామత్తకన్తి ఏత్థ మత్తసద్దస్స నివత్తేతబ్బత్థం దస్సేతి. పటివేధపఞ్ఞాయాతి మగ్గపఞ్ఞాయ. ‘‘అసమ్మిస్స’’న్తి ఇమినా కేవలసద్దస్స అసమ్మిస్సత్థం దస్సేతి. పటిచయన్తి ఏత్థ పటిసద్దో అనుపచ్ఛిన్నత్థో, చిధాతు వడ్ఢనత్థోతి ఆహ ‘‘పునప్పునం కరణేన వడ్ఢి’’న్తి, మగ్గపటివేధేన వీతరాగత్తాయేవాతి సమ్బన్ధో. తన్నిన్నమానసోయేవాతి తస్మిం ఫలసమాపత్తివిహారే నిన్నమానసో ఏవ.
‘‘Paṭivedharahita’’nti iminā kevalaṃ saddhāmattakanti ettha mattasaddassa nivattetabbatthaṃ dasseti. Paṭivedhapaññāyāti maggapaññāya. ‘‘Asammissa’’nti iminā kevalasaddassa asammissatthaṃ dasseti. Paṭicayanti ettha paṭisaddo anupacchinnattho, cidhātu vaḍḍhanatthoti āha ‘‘punappunaṃ karaṇena vaḍḍhi’’nti, maggapaṭivedhena vītarāgattāyevāti sambandho. Tanninnamānasoyevāti tasmiṃ phalasamāpattivihāre ninnamānaso eva.
లాభసక్కారసిలోకన్తి ఏత్థ లభనం లాభో, సుట్ఠు కరణం సక్కారో, సిలోకనం వణ్ణభణనం సిలోకో, లాభో చ సక్కారో చ సిలోకో చ లాభసక్కారసిలోకన్తి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘చతుపచ్చయలాభఞ్చా’’తిఆది. తేసంయేవాతి చతున్నం పచ్చయానమేవ. ‘‘సీలఞ్చ వతఞ్చా’’తి ఇమినా సీలబ్బతన్తిపదస్స ద్వన్దవాక్యం దస్సేతి.
Lābhasakkārasilokanti ettha labhanaṃ lābho, suṭṭhu karaṇaṃ sakkāro, silokanaṃ vaṇṇabhaṇanaṃ siloko, lābho ca sakkāro ca siloko ca lābhasakkārasilokanti atthaṃ dassento āha ‘‘catupaccayalābhañcā’’tiādi. Tesaṃyevāti catunnaṃ paccayānameva. ‘‘Sīlañca vatañcā’’ti iminā sīlabbatantipadassa dvandavākyaṃ dasseti.
భుససద్దస్స కలిఙ్గరత్థం పటిక్ఖిపన్తో ఆహ ‘‘బలవన్తో’’తి ‘‘ఖీణాసవస్సా’’తి ఇమినా నేవస్సాతి ఏత్థ తసద్దస్స విసయం దస్సేతి. ‘‘గహేత్వా’’తి ఇమినా పరియాదియన్తీతి ఏత్థ పరిపుబ్బఆపుబ్బదాధాతుయా గహణత్థం దస్సేతి. హీతి సచ్చం. కిలేసా కరోన్తీతి సమ్బన్ధో. తేసన్తి కిలేసానం. ఆనేఞ్జప్పత్తన్తి ఏత్థ ఇఞ్జనం కమ్పనం ఇఞ్జం, న ఇఞ్జం అనేఞ్జం, తమేవ ఆనేఞ్జం, తం పత్తన్తి ఆనేఞ్జప్పత్తన్తి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అచలనప్పత్త’’న్తి. వయఞ్చాతి చసద్దో అవుత్తసమ్పిణ్డనత్థోతి ఆహ ‘‘వయమ్పి ఉప్పాదమ్పీ’’తి.
Bhusasaddassa kaliṅgaratthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘balavanto’’ti ‘‘khīṇāsavassā’’ti iminā nevassāti ettha tasaddassa visayaṃ dasseti. ‘‘Gahetvā’’ti iminā pariyādiyantīti ettha paripubbaāpubbadādhātuyā gahaṇatthaṃ dasseti. Hīti saccaṃ. Kilesā karontīti sambandho. Tesanti kilesānaṃ. Āneñjappattanti ettha iñjanaṃ kampanaṃ iñjaṃ, na iñjaṃ aneñjaṃ, tameva āneñjaṃ, taṃ pattanti āneñjappattanti atthaṃ dassento āha ‘‘acalanappatta’’nti. Vayañcāti casaddo avuttasampiṇḍanatthoti āha ‘‘vayampi uppādampī’’ti.
ఉపాదానక్ఖయస్సాతి ఏత్థ ఉపాదానక్ఖయం అధిముత్తస్సాతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఉపయోగత్థే సామివచన’’న్తి. ‘‘ఉప్పాదఞ్చ వయఞ్చా’’తి ఇమినా ఆయతనుప్పాదన్తి ఏత్థ ఉప్పాదసద్దేన వయోపి అవినాభావతో గహేతబ్బోతి దస్సేతి. సమ్మాతి నిపాతో ఞాయత్థోతి ఆహ ‘‘హేతునా నయేనా’’తి. సన్తచిత్తస్సాతి ఏత్థ సన్తసద్దస్స ఖేదాదీసుపి పవత్తత్తా ఇధ నిబ్బుతత్థే వత్తతీతి ఆహ ‘‘నిబ్బుతచిత్తస్సా’’తి. అనునయపటిఘేహీతి అను పునప్పునం ఆరమ్మణే చిత్తం నేతీతి అనునయో, రాగో, ఆరమ్మణే పటిహఞ్ఞతీతి పటిఘో, దోసో, అనునయో చ పటిఘో చ అనునయపటిఘా, తేహి. ఇట్ఠే అనునయో, అనిట్ఠే పటిఘో హోతీతి సమ్బన్ధో దట్ఠబ్బో.
Upādānakkhayassāti ettha upādānakkhayaṃ adhimuttassāti dassento āha ‘‘upayogatthe sāmivacana’’nti. ‘‘Uppādañca vayañcā’’ti iminā āyatanuppādanti ettha uppādasaddena vayopi avinābhāvato gahetabboti dasseti. Sammāti nipāto ñāyatthoti āha ‘‘hetunā nayenā’’ti. Santacittassāti ettha santasaddassa khedādīsupi pavattattā idha nibbutatthe vattatīti āha ‘‘nibbutacittassā’’ti. Anunayapaṭighehīti anu punappunaṃ ārammaṇe cittaṃ netīti anunayo, rāgo, ārammaṇe paṭihaññatīti paṭigho, doso, anunayo ca paṭigho ca anunayapaṭighā, tehi. Iṭṭhe anunayo, aniṭṭhe paṭigho hotīti sambandho daṭṭhabbo.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౧౪౭. సోణకోళివిసవత్థు • 147. Soṇakoḷivisavatthu
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā
సోణకోళివిసవత్థుకథా • Soṇakoḷivisavatthukathā
సోణస్స పబ్బజ్జాకథా • Soṇassa pabbajjākathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā
సోణకోళివిసవత్థుకథావణ్ణనా • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
సోణస్స పబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā
సోణకోళివిసవత్థుకథావణ్ణనా • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
సోణస్సపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Soṇassapabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / సోణకోళివిసకథాదివణ్ణనా • Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā