Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೧. ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
11. Soṇakuṭikaṇṇattheragāthāvaṇṇanā
ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ಮೇ ಲದ್ಧಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸೋಣಸ್ಸ ಕುಟಿಕಣ್ಣಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಹುತ್ವಾ ಉಳಾರಾಯ ಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಠಿತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಸತಸಹಸ್ಸಖೀಣಾಸವಪರಿವುತಂ ಮಹತಿಯಾ ಬುದ್ಧಲೀಳಾಯ ಮಹನ್ತೇನ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನ ನಗರಂ ಪವಿಸನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಉಪಾಸಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣಾನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ತಂ ಠಾನಂ ಪತ್ಥೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಪಣಿಧಾನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾಯತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಗೋತಮಸ್ಸ ನಾಮ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣಾನಂ ಅಗ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
Upasampadāca me laddhātiādikā āyasmato soṇassa kuṭikaṇṇassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanno seṭṭhi hutvā uḷārāya issariyasampattiyā ṭhito ekadivasaṃ satthāraṃ satasahassakhīṇāsavaparivutaṃ mahatiyā buddhalīḷāya mahantena buddhānubhāvena nagaraṃ pavisantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā añjaliṃ katvā aṭṭhāsi. So pacchābhattaṃ upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā bhagavato santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānaṃ patthetvā mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā ‘‘anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi.
ಸೋ ತತ್ಥ ಯಾವಜೀವಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವತ್ತಪಟಿವತ್ತಾನಿ ಪೂರೇನ್ತೋ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಚೀವರಂ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಪುನ ಬುದ್ಧಸುಞ್ಞೇ ಲೋಕೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ತುನ್ನವಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಸ ಚೀವರಕೋಟಿಂ ಛಿನ್ನಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಏವಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಅವನ್ತಿರಟ್ಠೇ ಕುರರಘರೇ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೋಣೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಕೋಟಿಅಗ್ಘನಕಸ್ಸ ಕಣ್ಣಪಿಳನ್ಧನಸ್ಸ ಧಾರಣೇನ ‘‘ಕೋಟಿಕಣ್ಣೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಕುಟಿಕಣ್ಣೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ।
So tattha yāvajīvaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā vattapaṭivattāni pūrento ekassa bhikkhuno cīvaraṃ sibbitvā adāsi. Puna buddhasuññe loke bārāṇasiyaṃ tunnavāyo hutvā ekassa paccekabuddhassa cīvarakoṭiṃ chinnaṃ ghaṭetvā adāsi. Evaṃ tattha tattha puññāni katvā imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe kuraraghare mahāvibhavassa seṭṭhino putto hutvā nibbatti. Soṇotissa nāmaṃ akaṃsu. Koṭiagghanakassa kaṇṇapiḷandhanassa dhāraṇena ‘‘koṭikaṇṇo’’ti vattabbe kuṭikaṇṇoti paññāyittha.
ಸೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಕುಟುಮ್ಬಂ ಸಣ್ಠಪೇನ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತೇ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇ ಕುಲಘರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತಪಬ್ಬತೇ ವಿಹರನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ತಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹಿ। ಸೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ದಸವಗ್ಗಂ ಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಕತಿಪಯಕಾಲಂ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿತ್ವಾ, ಥೇರಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತುಂ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಉಪಗತೋ, ಸತ್ಥಾರಾ ಏಕಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಾಸಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಸೋಳಸಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಯಾನಂ ಉಸ್ಸಾರಣೇನ ಸಾಧುಕಾರಂ ದತ್ವಾ ಭಾಸಿತಾಯ ‘‘ದಿಸ್ವಾ ಆದೀನವಂ ಲೋಕೇ’’ತಿ (ಉದಾ॰ ೪೬; ಮಹಾವ॰ ೨೫೮) ಉದಾನಗಾಥಾಯ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೪೪.೨೬-೩೪) –
So anukkamena vaḍḍhitvā kuṭumbaṃ saṇṭhapento āyasmante mahākaccāne kulagharaṃ nissāya pavattapabbate viharante tassa santike dhammaṃ sutvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya taṃ catūhi paccayehi upaṭṭhahi. So aparabhāge saṃsāre sañjātasaṃvego therassa santike pabbajitvā kicchena kasirena dasavaggaṃ saṅghaṃ sannipātetvā upasampajjitvā katipayakālaṃ therassa santike vasitvā, theraṃ āpucchitvā satthāraṃ vandituṃ sāvatthiṃ upagato, satthārā ekagandhakuṭiyaṃ vāsaṃ labhitvā paccūsasamaye ajjhiṭṭho soḷasaaṭṭhakavaggiyānaṃ ussāraṇena sādhukāraṃ datvā bhāsitāya ‘‘disvā ādīnavaṃ loke’’ti (udā. 46; mahāva. 258) udānagāthāya pariyosāne vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.26-34) –
‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ।
‘‘Padumuttaro nāma jino, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ವಸೀಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ನಗರಂ ಪಾವಿಸೀ ತದಾ॥
Vasīsatasahassehi, nagaraṃ pāvisī tadā.
‘‘ನಗರಂ ಪವಿಸನ್ತಸ್ಸ, ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ ತಾದಿನೋ।
‘‘Nagaraṃ pavisantassa, upasantassa tādino;
ರತನಾನಿ ಪಜ್ಜೋತಿಂಸು, ನಿಗ್ಘೋಸೋ ಆಸಿ ತಾವದೇ॥
Ratanāni pajjotiṃsu, nigghoso āsi tāvade.
‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ, ಭೇರೀ ವಜ್ಜುಮಘಟ್ಟಿತಾ।
‘‘Buddhassa ānubhāvena, bherī vajjumaghaṭṭitā;
ಸಯಂ ವೀಣಾ ಪವಜ್ಜನ್ತಿ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪವಿಸತೋ ಪುರಂ॥
Sayaṃ vīṇā pavajjanti, buddhassa pavisato puraṃ.
‘‘ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಪದುಮುತ್ತರಮಹಾಮುನಿಂ।
‘‘Buddhaseṭṭhaṃ namassāmi, padumuttaramahāmuniṃ;
ಪಾಟಿಹೀರಞ್ಚ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ, ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದಯಿಂ॥
Pāṭihīrañca passitvā, tattha cittaṃ pasādayiṃ.
‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧೋ ಅಹೋ ಧಮ್ಮೋ, ಅಹೋ ನೋ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಪದಾ।
‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;
ಅಚೇತನಾಪಿ ತೂರಿಯಾ, ಸಯಮೇವ ಪವಜ್ಜರೇ॥
Acetanāpi tūriyā, sayameva pavajjare.
‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಸಞ್ಞಮಲಭಿಂ ತದಾ।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಸಞ್ಞಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhasaññāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತೇ ಪನ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ಆಚಿಕ್ಖಿತನಿಯಾಮೇನ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇಸು ಜನಪದೇಸು ವಿನಯಧರಪಞ್ಚಮೇನ ಗಣೇನ ಉಪಸಮ್ಪದಾ, ಧುವನ್ಹಾನಂ, ಚಮ್ಮತ್ಥರಣಂ, ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಂ, ಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸೋತಿ ಪಞ್ಚ ವರೇ ಯಾಚಿತ್ವಾ ತೇ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಪುನದೇವ ಅತ್ತನೋ ವಸಿತಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಉದಾನಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಆಗತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಙ್ಗುತ್ತರಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೨೦೬) ಪನ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Arahatte pana patiṭṭhito attano upajjhāyena ācikkhitaniyāmena paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampadā, dhuvanhānaṃ, cammattharaṇaṃ, guṇaṅguṇūpāhanaṃ, cīvaravippavāsoti pañca vare yācitvā te satthu santikā labhitvā punadeva attano vasitaṭṭhānaṃ gantvā upajjhāyassa tamatthaṃ ārocesi. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana udānaṭṭhakathāyaṃ āgatanayena veditabbo. Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.206) pana ‘‘upasampanno hutvā attano upajjhāyassa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti vuttaṃ.
ಸೋ ಅಪರಭಾಗೇ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖೇನ ವಿಹರನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಉದಾನವಸೇನ –
So aparabhāge vimuttisukhena viharanto attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena –
೩೬೫.
365.
‘‘ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ಮೇ ಲದ್ಧಾ, ವಿಮುತ್ತೋ ಚಮ್ಹಿ ಅನಾಸವೋ।
‘‘Upasampadā ca me laddhā, vimutto camhi anāsavo;
ಸೋ ಚ ಮೇ ಭಗವಾ ದಿಟ್ಠೋ, ವಿಹಾರೇ ಚ ಸಹಾವಸಿಂ॥
So ca me bhagavā diṭṭho, vihāre ca sahāvasiṃ.
೩೬೬.
366.
‘‘ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಭಗವಾ, ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇತಿನಾಮಯಿ।
‘‘Bahudeva rattiṃ bhagavā, abbhokāsetināmayi;
ವಿಹಾರಕುಸಲೋ ಸತ್ಥಾ, ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸೀ ತದಾ॥
Vihārakusalo satthā, vihāraṃ pāvisī tadā.
೩೬೭.
367.
‘‘ಸನ್ಥರಿತ್ವಾನ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ, ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ ಗೋತಮೋ।
‘‘Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesi gotamo;
ಸೀಹೋ ಸೇಲಗುಹಾಯಂವ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ॥
Sīho selaguhāyaṃva, pahīnabhayabheravo.
೩೬೮.
368.
‘‘ತತೋ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ।
‘‘Tato kalyāṇavākkaraṇo, sammāsambuddhasāvako;
ಸೋಣೋ ಅಭಾಸಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ॥
Soṇo abhāsi saddhammaṃ, buddhaseṭṭhassa sammukhā.
೩೬೯.
369.
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಭಾವಯಿತ್ವಾನ ಅಞ್ಜಸಂ।
‘‘Pañcakkhandhe pariññāya, bhāvayitvāna añjasaṃ;
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋ’’ತಿ॥ –
Pappuyya paramaṃ santiṃ, parinibbissatyanāsavo’’ti. –
ಇಮಾ ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Imā pañca gāthā abhāsi.
ತತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ಮೇ ಲದ್ಧಾತಿ ಯಾ ಸಾ ಕಿಚ್ಛೇನ ದಸವಗ್ಗಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಲದ್ಧಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ। ಯಾ ಚ ಪನ ವರದಾನವಸೇನ ಸಬ್ಬಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇಸು ಜನಪದೇಸು ವಿನಯಧರಪಞ್ಚಮೇನ ಗಣೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ, ತದುಭಯಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಚ-ಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ, ತೇನ ಇತರೇಪಿ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಾ ಲದ್ಧವರೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವಿಮುತ್ತೋ ಚಮ್ಹಿ ಅನಾಸವೋತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಸಕಲಕಿಲೇಸವತ್ಥುವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಚ ಅಮ್ಹಿ। ತತೋ ಏವ ಕಾಮಾಸವಾದೀಹಿ ಅನಾಸವೋ ಅಮ್ಹೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋ ಚ ಮೇ ಭಗವಾ ದಿಟ್ಠೋತಿ ಯದತ್ಥಂ ಅಹಂ ಅವನ್ತಿರಟ್ಠತೋ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗತೋ, ಸೋ ಚ ಭಗವಾ ಮಯಾ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ದಿಟ್ಠೋ। ವಿಹಾರೇ ಚ ಸಹಾವಸಿನ್ತಿ ನ ಕೇವಲಂ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ದಸ್ಸನಮೇವ ಮಯಾ ಲದ್ಧಂ, ಅಥ ಖೋ ವಿಹಾರೇ ಸತ್ಥು ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಕಾರಣಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ವಾಸೇನ್ತೇನ ಸಹ ಅವಸಿಂ। ‘‘ವಿಹಾರೇತಿ ವಿಹಾರಸಮೀಪೇ’’ತಿ ಕೇಚಿ।
Tattha upasampadā ca me laddhāti yā sā kicchena dasavaggaṃ bhikkhusaṅghaṃ sannipātetvā attanā laddhā upasampadā. Yā ca pana varadānavasena sabbapaccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena satthārā anuññātā upasampadā, tadubhayaṃ sandhāyāha. Ca-saddo samuccayattho, tena itarepi satthu santikā laddhavare saṅgaṇhāti. Vimutto camhi anāsavoti aggamaggena sakalakilesavatthuvimuttiyā vimutto ca amhi. Tato eva kāmāsavādīhi anāsavo amhīti yojanā. So ca me bhagavā diṭṭhoti yadatthaṃ ahaṃ avantiraṭṭhato sāvatthiṃ gato, so ca bhagavā mayā adiṭṭhapubbo diṭṭho. Vihāre ca sahāvasinti na kevalaṃ tassa bhagavato dassanameva mayā laddhaṃ, atha kho vihāre satthu gandhakuṭiyaṃ satthārā kāraṇaṃ sallakkhetvā vāsentena saha avasiṃ. ‘‘Vihāreti vihārasamīpe’’ti keci.
ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಯಾಮಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾವಸೇನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೋಧನವಸೇನ ಚ, ಮಜ್ಝಿಮಂ ಯಾಮಂ ದೇವಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮೂನಞ್ಚ ಕಙ್ಖಚ್ಛೇದನವಸೇನ ಭಗವಾ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಅತಿನಾಮಯಿ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ। ವಿಹಾರಕುಸಲೋತಿ ದಿಬ್ಬಬ್ರಹ್ಮಆನೇಞ್ಜಅರಿಯವಿಹಾರೇಸು ಕುಸಲೋ। ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸೀತಿ ಅತಿವೇಲಂ ನಿಸಜ್ಜಚಙ್ಕಮೇಹಿ ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಸ್ಸಮವಿನೋದನತ್ಥಂ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪಾವಿಸಿ।
Bahudeva rattinti paṭhamaṃ yāmaṃ bhikkhūnaṃ dhammadesanāvasena kammaṭṭhānasodhanavasena ca, majjhimaṃ yāmaṃ devānaṃ brahmūnañca kaṅkhacchedanavasena bhagavā bahudeva rattiṃ abbhokāse atināmayi vītināmesi. Vihārakusaloti dibbabrahmaāneñjaariyavihāresu kusalo. Vihāraṃ pāvisīti ativelaṃ nisajjacaṅkamehi uppannaparissamavinodanatthaṃ gandhakuṭiṃ pāvisi.
ಸನ್ಥರಿತ್ವಾನ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ, ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸೀತಿ ಚತುಗ್ಗುಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಗೋತಮೋ ಸೀಹೋ ಸೇಲಗುಹಾಯಂವ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಗೋತಮೋತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತ್ತೇನ ಕಿತ್ತೇತಿ। ಸೀಹೋ ಸೇಲಗುಹಾಯಂವಾತಿ ಸೇಲಸ್ಸ ಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಗುಹಾಯಂ। ಯಥಾ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ತೇಜುಸ್ಸದತಾಯ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ, ಏವಂ ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸಲೋಮಹಂಸನಛಮ್ಭಿತತ್ತಹೇತೂನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ಗೋತಮೋ ಭಗವಾ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesīti catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā sīhaseyyaṃ kappesi. Tenāha ‘‘gotamo sīho selaguhāyaṃva pahīnabhayabheravo’’ti. Tattha gotamoti bhagavantaṃ gottena kitteti. Sīho selaguhāyaṃvāti selassa pabbatassa guhāyaṃ. Yathā sīho migarājā tejussadatāya pahīnabhayabheravo dakkhiṇena passena pāde pādaṃ accādhāya seyyaṃ kappesi, evaṃ cittutrāsalomahaṃsanachambhitattahetūnaṃ kilesānaṃ samucchinnattā pahīnabhayabheravo gotamo bhagavā seyyaṃ kappesīti attho.
ತತೋತಿ ಪಚ್ಛಾ, ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ‘‘ಪಟಿಭಾತು ತಂ ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೋ ಭಾಸಿತು’’ನ್ತಿ (ಉದಾ॰ ೪೬) ಸತ್ಥಾರಾ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋತಿ ಸುನ್ದರವಚೀಕರಣೋ, ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನವಚನಕ್ಕಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋಣೋ ಅಭಾಸಿ ಸದ್ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಸೋಳಸ ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಯಸುತ್ತಾನಿ ಸೋಣೋ ಕುಟಿಕಣ್ಣೋ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ, ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಅಭಾಸೀತಿ ಥೇರೋ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಪರಂ ವಿಯ ಅವೋಚ।
Tatoti pacchā, sīhaseyyaṃ kappetvā tato vuṭṭhahitvā ‘‘paṭibhātu taṃ bhikkhu dhammo bhāsitu’’nti (udā. 46) satthārā ajjhesitoti attho. Kalyāṇavākkaraṇoti sundaravacīkaraṇo, lakkhaṇasampannavacanakkamoti attho. Soṇo abhāsi saddhammanti soḷasa aṭṭhakavaggiyasuttāni soṇo kuṭikaṇṇo, buddhaseṭṭhassa sammāsambuddhassa sammukhā, paccakkhato abhāsīti thero attānameva paraṃ viya avoca.
ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ತೀಹಿಪಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ ತೇ ಪರಿಜಾನನ್ತೋಯೇವ, ಅಞ್ಜಸಂ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವಯಿತ್ವಾ, ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಅನಾಸವೋ। ತತೋ ಏವ ಇದಾನಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನವಸೇನ ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತೀತಿ।
Pañcakkhandhe pariññāyāti pañcupādānakkhandhe tīhipi pariññāhi parijānitvā te parijānantoyeva, añjasaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayitvā, paramaṃ santiṃ nibbānaṃ pappuyya pāpuṇitvā ṭhito anāsavo. Tato eva idāni parinibbissati anupādisesanibbānavasena nibbāyissatīti.
ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Soṇakuṭikaṇṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೧. ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 11. Soṇakuṭikaṇṇattheragāthā