| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਸੋਣਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā
੨੪੩. ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਤੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ। ਸੀਤવਨੇਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੬.੫੫) ਏવਂਨਾਮਕੇ વਨੇ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਞ੍ਚ ਚਙ੍ਕਮਨਸਤਾਨਿ ਮਾਪਿਤਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਹੁਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਪਾਦਤਲਾਨਿ ਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਜਾਣੂਹਿ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਜਾਣੁਕਾਨਿਪਿ ਹਤ੍ਥਤਲਾਨਿਪਿ ਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਏવਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਤਸ੍ਸ વੀਰਿਯੇਨ ਕਿਲਮਿਤਕਾਯਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਗ੍ਗਹਿਤવੀਰਿਯਾ। ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਅਹਂ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ વਾ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ વਾ ਨੇਯ੍ਯੋ વਾ, ਨ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਅਦ੍ਧਾ ਪਨ ਪਦਪਰਮੋ, ਯੇਨ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਭੋਗਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ।
243. Suttattho pana suttavaṇṇanātoyeva gahetabboti etthāyaṃ suttavaṇṇanā. Sītavaneti (a. ni. aṭṭha. 3.6.55) evaṃnāmake vane. Tasmiṃ kira paṭipāṭiyā pañca caṅkamanasatāni māpitāni, tesu thero attano sappāyaṃ caṅkamanaṃ gahetvā samaṇadhammaṃ karoti. Tassa āraddhavīriyassa hutvā caṅkamato pādatalāni bhijjiṃsu, jāṇūhi caṅkamato jāṇukānipi hatthatalānipi bhijjiṃsu, chiddāni ahesuṃ. Evaṃ āraddhavīriyo viharanto obhāsanimittamattakampi dassetuṃ nāsakkhi. Tassa vīriyena kilamitakāyassa caṅkamanakoṭiyaṃ pāsāṇaphalake nisinnassa yo vitakko udapādi, taṃ dassetuṃ ‘‘atha kho āyasmato’’tiādi vuttaṃ. Tattha āraddhavīriyāti paripuṇṇapaggahitavīriyā. Na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatīti ‘‘sace ahaṃ ugghaṭitaññū vā vipañcitaññū vā neyyo vā, na me cittaṃ na vimucceyya, addhā pana padaparamo, yena me cittaṃ na muccatī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā ‘‘saṃvijjanti kho panā’’tiādīni cintesi. Tattha bhogāti upayogatthe paccattaṃ.
ਪਾਤੁਰਹੋਸੀਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੋਣੋ ਅਜ੍ਜ ਸੀਤવਨੇ ਪਧਾਨਭੂਮਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਇਮਂ વਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕਂ ਸਹੋਡ੍ਢਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વੀਣੋਪਮਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੀਤવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇਤਿ ਪਧਾਨਿਕਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਓવਦਿਤੁਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਂ ਯਥਾਲਾਭੇਨ ਆਸਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਪਧਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ , ਅਞ੍ਞਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਪਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ’’ਤਿ।
Pāturahosīti therassa cittācāraṃ ñatvā ‘‘ayaṃ soṇo ajja sītavane padhānabhūmiyaṃ nisinno imaṃ vitakkaṃ vitakketi, gantvāssa vitakkaṃ sahoḍḍhaṃ gaṇhitvā vīṇopamakammaṭṭhānaṃ kathessāmī’’ti sītavane pāturahosi. Paññatte āsaneti padhānikabhikkhū attano vasanaṭṭhāne ovadituṃ āgatassa buddhassa bhagavato nisīdanatthaṃ yathālābhena āsanampi paññapetvāva padhānaṃ karonti , aññaṃ alabhamānā purāṇapaṇṇāni saṅgharitvā upari saṅghāṭiṃ paññapenti. Theropi āsanaṃ paññapetvāva padhānaṃ akāsi, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘paññatte āsane’’ti.
ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅવਸੇਸਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪੇ ਛੇਕੋ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯੇ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੀਣੋਪਮਂ ਕਥੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇ ਕੁਸਲਤਾ ਨਾਮ વੀਣਾਯ વਾਦਨਕੁਸਲਤਾ, ਸੋ ਚ ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲੋ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹਿਸ੍ਸ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਕਾਯੇਨ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਮੇવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ –
Taṃkiṃ maññasīti satthā ‘‘imassa bhikkhuno avasesakammaṭṭhānena attho natthi, ayaṃ gandhabbasippe cheko ciṇṇavasī, attano visaye kathiyamāne khippameva sallakkhessatī’’ti vīṇopamaṃ kathetuṃ ‘‘taṃ kiṃ maññasī’’tiādimāha. Vīṇāya tantissare kusalatā nāma vīṇāya vādanakusalatā, so ca tattha kusalo. Mātāpitaro hissa ‘‘amhākaṃ putto aññaṃ sippaṃ sikkhanto kāyena kilamissati, idaṃ pana āsane nisinneneva sakkā uggaṇhitu’’nti gandhabbasippameva uggaṇhāpesuṃ. Tassa –
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਰਾ ਤਯੋ ਗਾਮਾ, ਮੁਚ੍ਛਨਾ ਏਕવੀਸਤਿ।
‘‘Satta sarā tayo gāmā, mucchanā ekavīsati;
ਠਾਨਾ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ, ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਸਰਮਣ੍ਡਲਾ’’ਤਿ॥ –
Ṭhānā ekūnapaññāsa, iccete saramaṇḍalā’’ti. –
ਆਦਿਕਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਂ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਪਗੁਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਚ੍ਚਾਯਤਾਤਿ ਅਤਿਆਯਤਾ ਖਰਮੁਚ੍ਛਨਾ। ਸਰવਤੀਤਿ ਸਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਾ ਕਮ੍ਮਯੋਗ੍ਗਾ। ਅਤਿਸਿਥਿਲਾਤਿ ਮਨ੍ਦਮੁਚ੍ਛਨਾ। ਸਮੇ ਗੁਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਸਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ।
Ādikaṃ gandhabbasippaṃ sabbameva paguṇaṃ ahosi. Accāyatāti atiāyatā kharamucchanā. Saravatīti sarasampannā. Kammaññāti kammakkhamā kammayoggā. Atisithilāti mandamucchanā. Same guṇe patiṭṭhitāti majjhime sare ṭhapetvā mucchitā.
ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤਿਗਾਲ਼੍ਹਂ। ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਤਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਅਤਿਲੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤਿਸਿਥਿਲਂ। ਕੋਸਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਕੁਸੀਤਭਾવਤ੍ਥਾਯ। વੀਰਿਯਸਮਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਹੀਤਿ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸਮਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਹਿ, વੀਰਿਯਂ ਸਮਥੇਨ ਯੋਜੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਹੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਮਤਂ ਸਮਭਾવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਹਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਯ, વੀਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨਾ, ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ વੀਰਿਯੇਨ ਯੋਜਯਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਮਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਸਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ, ਸਾ ਸਦਾਪਿ ਬਲવਤੀਯੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਨੇਸਂ ਯੋਜਨਾવਿਧਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੬੦-੬੨) ਆਗਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਭਾવੇ ਸਤਿ ਯੇਨ ਆਦਾਸੇ ਮੁਖਬਿਮ੍ਬੇਨੇવ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਫਲਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਏવਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ।
Accāraddhanti atigāḷhaṃ. Uddhaccāya saṃvattatīti uddhatabhāvāya saṃvattati. Atilīnanti atisithilaṃ. Kosajjāyāti kusītabhāvatthāya. Vīriyasamathaṃ adhiṭṭhāhīti vīriyasampayuttaṃ samathaṃ adhiṭṭhāhi, vīriyaṃ samathena yojehīti attho. Indriyānañca samataṃ adhiṭṭhāhīti saddhādīnaṃ indriyānaṃ samataṃ samabhāvaṃ adhiṭṭhāhi. Tattha saddhaṃ paññāya, paññañca saddhāya, vīriyaṃ samādhinā, samādhiñca vīriyena yojayatā indriyānaṃ samatā adhiṭṭhitā nāma hoti. Sati pana sabbatthikā, sā sadāpi balavatīyeva vaṭṭati. Tañca pana nesaṃ yojanāvidhānaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.60-62) āgatanayena veditabbaṃ. Tattha ca nimittaṃ gaṇhāhīti tasmiñca samabhāve sati yena ādāse mukhabimbeneva nimittena uppajjitabbaṃ, taṃ samathanimittaṃ vipassanānimittaṃ magganimittaṃ phalanimittañca gaṇha nibbattehīti evamassa satthā arahatte pakkhipitvā kammaṭṭhānaṃ kathesi.
ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਏਕੋਤਿ ਅਸਹਾਯੋ। વੂਪਕਟ੍ਠੋਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਚ ਕਾਯੇਨ ਚੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ વੂਪਕਟ੍ਠੋ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤਿਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ। ਆਤਾਪੀਤਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕવੀਰਿਯਾਤਾਪੇਨ ਆਤਾਪੋ। ਆਤਪ੍ਪਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਆਤਾਪੋ, વੀਰਿਯਂ। ਪਹਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਅਤ੍ਤਭਾવੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ વਾ ਪੇਸਿਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਭਤੋ ਨ ਚਿਰੇਨੇવ। ਅਞ੍ਞਤਰੋਤਿ ਏਕੋ। ਅਰਹਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਏਕੋ ਮਹਾਸਾવਕੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha ca nimittaṃ aggahesīti samathanimittañca vipassanānimittañca aggahesi. Ekoti asahāyo. Vūpakaṭṭhoti vatthukāmehi ca kilesakāmehi ca kāyena ceva cittena ca vūpakaṭṭho. Appamattoti kammaṭṭhāne satiṃ avijahanto. Ātāpīti kāyikacetasikavīriyātāpena ātāpo. Ātappati kilesehīti ātāpo, vīriyaṃ. Pahitattoti kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pesitatto vissaṭṭhaattabhāvo, nibbāne vā pesitacitto. Na cirassevāti kammaṭṭhānārambhato na cireneva. Aññataroti eko. Arahatanti bhagavato sāvakānaṃ arahantānaṃ abbhantaro eko mahāsāvako ahosīti attho.
੨੪੪. વੁਸਿਤવਾਤਿ વੁਤ੍ਥਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ। ਕਤਕਰਣੀਯੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਓਹਿਤਭਾਰੋਤਿ ਖਨ੍ਧਭਾਰਂ ਕਿਲੇਸਭਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਭਾਰਞ੍ਚ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋਤਿ ਸਦਤ੍ਥੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਂਯੋਜਨੋਤਿ ਖੀਣਭવਬਨ੍ਧਨੋ। ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਜਾਨਿਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਛ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਛ ਕਾਰਣਾਨਿ। ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਰਹਤ੍ਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਤੇਹੇવ ਪવਿવਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪવਿવੇਕੋ, ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਭਾવਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਂ, ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਖਯਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਖਯਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ, ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾવਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹੋਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ।
244.Vusitavāti vutthabrahmacariyavāso. Katakaraṇīyoti catūhi maggehi kattabbaṃ katvā ṭhito. Ohitabhāroti khandhabhāraṃ kilesabhāraṃ abhisaṅkhārabhārañca otāretvā ṭhito. Anuppattasadatthoti sadattho vuccati arahattaṃ, taṃ pattoti attho. Parikkhīṇabhavasaṃyojanoti khīṇabhavabandhano. Sammadaññā vimuttoti sammā hetunā kāraṇena jānitvā vimutto. Cha ṭhānānīti cha kāraṇāni. Adhimutto hotīti paṭivijjhitvā paccakkhaṃ katvā ṭhito hoti. Nekkhammādhimuttotiādi sabbaṃ arahattavasena vuttaṃ. Arahattañhi sabbakilesehi nikkhantattā nekkhammaṃ, teheva pavivittattā paviveko, byāpajjābhāvato abyāpajjaṃ, upādānassa khayante uppannattā upādānakkhayo, taṇhāya khayante uppannattā taṇhakkhayo, sammohābhāvato asammohoti ca vuccati.
ਕੇવਲਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਪਟਿવੇਧਰਹਿਤਂ ਕੇવਲਂ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਾਯ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕਂ। ਪਟਿਚਯਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣੇਨ વਡ੍ਢਿਂ। વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਟਿવੇਧੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸ વਿਹਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਹਾਰੇਨ વਿਹਰਤਿ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਮਾਨਸੋਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Kevalaṃ saddhāmattakanti paṭivedharahitaṃ kevalaṃ paṭivedhapaññāya asammissaṃ saddhāmattakaṃ. Paṭicayanti punappunaṃ karaṇena vaḍḍhiṃ. Vītarāgattāti maggapaṭivedhena rāgassa vihatattāyeva nekkhammasaṅkhātaṃ arahattaṃ paṭivijjhitvā sacchikatvā ṭhito hoti, phalasamāpattivihārena viharati, tanninnamānasoyeva hotīti attho. Sesapadesupi eseva nayo.
ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਲਾਭਞ੍ਚ ਤੇਸਂਯੇવ ਸੁਕਤਭਾવਞ੍ਚ વਣ੍ਣਭਣਨਞ੍ਚ। ਨਿਕਾਮਯਮਾਨੋਤਿ ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਪવਿવੇਕੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Lābhasakkārasilokanti catupaccayalābhañca tesaṃyeva sukatabhāvañca vaṇṇabhaṇanañca. Nikāmayamānoti icchamāno patthayamāno. Pavivekādhimuttoti ‘‘paviveke adhimutto aha’’nti evaṃ arahattaṃ byākarotīti attho.
ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਨ੍ਤਿ ਸੀਲਞ੍ਚ વਤਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤਂ। ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਸਾਰਭਾવੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤੋ। ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ। ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਕਥਿਤਂ, ਸੇਸੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਪਰੇ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਕਥਿਤਂ, ਸੇਸੇਸੁ ਅਰਹਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ੍વੇવੇਤੇਸੁ ਅਰਹਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਕਥਿਤਮੇવਾਤਿ।
Sīlabbataparāmāsanti sīlañca vatañca parāmasitvā gahitaggahaṇamattaṃ. Sārato paccāgacchantoti sārabhāvena jānanto. Abyāpajjādhimuttoti abyāpajjaṃ arahattaṃ byākaroti. Imināva nayena sabbavāresu attho daṭṭhabbo. Apicettha ‘‘nekkhammādhimuttoti imasmiṃyeva arahattaṃ kathitaṃ, sesesu pañcasu nibbāna’’nti eke vadanti. Apare ‘‘asammohādhimuttoti ettheva nibbānaṃ kathitaṃ, sesesu arahatta’’nti vadanti. Ayaṃ panettha sāro – ‘‘sabbesvevetesu arahattampi nibbānampi kathitamevāti.
ਭੁਸਾਤਿ ਬਲવਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਰੂਪਸਦਿਸਾ। ਨੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਕਿਲੇਸਾ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਨ੍ਤਿ ਅਮਿਸ੍ਸਕਤਂ। ਕਿਲੇਸਾ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਿਸ੍ਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਭਾવਾ ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਂ। ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ। ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਚਲਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚੇਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਮ੍ਪਿ વਯਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠੀਤਿ ਬਲવਾ વਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਨੇવ ਨਂ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕਭਾਗੇਨ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ। ਨ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਥੂਣਂ વਿਯ ਸਬ੍ਬਭਾਗਤੋ ਕਮ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ। ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ વੇਧੇਤ੍વਾ ਪવੇਧੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ।
Bhusāti balavanto dibbarūpasadisā. Nevassa cittaṃ pariyādiyantīti etassa khīṇāsavassa cittaṃ gahetvā ṭhātuṃ na sakkonti. Kilesā hi uppajjamānā cittaṃ gaṇhanti nāma. Amissīkatanti amissakataṃ. Kilesā hi ārammaṇena saddhiṃ cittaṃ missaṃ karonti, tesaṃ abhāvā amissīkataṃ. Ṭhitanti patiṭṭhitaṃ. Āneñjappattanti acalanappattaṃ. Vayañcassānupassatīti tassa cesa cittassa uppādampi vayampi passati. Bhusā vātavuṭṭhīti balavā vātakkhandho. Neva naṃ saṅkampeyyāti ekabhāgena cāletuṃ na sakkuṇeyya. Na sampakampeyyāti thūṇaṃ viya sabbabhāgato kampetuṃ na sakkuṇeyya. Na sampavedheyyāti vedhetvā pavedhetvā pātetuṃ na sakkuṇeyya.
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮੇવ ਕਥਿਤਂ। ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਅਸਮ੍ਮੋਹਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਦਿਸ੍વਾ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਆਯਤਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ વਯਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ। ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਨਾ ਨਯੇਨ ਇਮਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ વਾ ਇਮਿਨਾ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਮਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
Nekkhammaṃ adhimuttassāti arahattaṃ paṭivijjhitvā ṭhitassa. Sesapadesupi arahattameva kathitaṃ. Upādānakkhayassa cāti upayogatthe sāmivacanaṃ. Asammohañca cetasoti cittassa ca asammohaṃ adhimuttassa. Disvā āyatanuppādanti āyatanānaṃ uppādañca vayañca disvā. Sammā cittaṃ vimuccatīti sammā hetunā nayena imāya vipassanāya paṭipattiyā phalasamāpattivasena cittaṃ vimuccati, nibbānārammaṇe adhimuccati. Atha vā iminā khīṇāsavassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā. Tassa hi āyatanuppādaṃ disvā imāya vipassanāya adhigatassa ariyamaggassa ānubhāvena sabbakilesehi sammā cittaṃ vimuccati. Evaṃ tassa sammā vimuttassa…pe… na vijjati. Tattha santacittassāti nibbutacittassa. Sesamettha uttānatthameva.
ਸੋਣਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੪੭. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸવਤ੍ਥੁ • 147. Soṇakoḷivisavatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਸੋਣਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾ • Soṇassa pabbajjākathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਸੋਣਸ੍ਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Soṇassapabbajjākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੪੭. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸવਤ੍ਥੁਕਥਾ • 147. Soṇakoḷivisavatthukathā
