| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
५१. सोतधातुविसुद्धिञाणनिद्देसो
51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso
१०३. कथं वितक्कविप्फारवसेन नानत्तेकत्तसद्दनिमित्तानं परियोगाहणे पञ्ञा सोतधातुविसुद्धिञाणं ? इध भिक्खु छन्दसमाधि…पे॰… वीरियसमाधि… चित्तसमाधि… वीमंसासमाधिपधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति। सो इमेसु चतूसु इद्धिपादेसु चित्तं परिभावेति परिदमेति, मुदुं करोति कम्मनियं। सो इमेसु चतूसु इद्धिपादेसु चित्तं परिभावेत्वा परिदमेत्वा, मुदुं करित्वा कम्मनियं दूरेपि सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, सन्तिकेपि सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, ओळारिकानम्पि सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, सुखुमानम्पि सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, सण्हसण्हानम्पि सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, पुरत्थिमायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, पच्छिमायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, उत्तरायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, दक्खिणायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, पुरत्थिमायपि अनुदिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, पच्छिमायपि अनुदिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, उत्तरायपि अनुदिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, दक्खिणायपि अनुदिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, हेट्ठिमायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति, उपरिमायपि दिसाय सद्दानं सद्दनिमित्तं मनसि करोति। सो तथाभावितेन चित्तेन परिसुद्धेन परियोदातेन सोतधातुविसुद्धिञाणाय चित्तं अभिनीहरति अभिनिन्नामेति। सो दिब्बाय सोतधातुया विसुद्धाय अतिक्कन्तमानुसिकाय उभो सद्दे सुणाति – दिब्बे च मानुसे च ये दूरे सन्तिके च। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘वितक्कविप्फारवसेन नानत्तेकत्तसद्दनिमित्तानं परियोगाहणे पञ्ञा सोतधातुविसुद्धिञाणं’’।
103. Kathaṃ vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ ? Idha bhikkhu chandasamādhi…pe… vīriyasamādhi… cittasamādhi… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā, muduṃ karitvā kammaniyaṃ dūrepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, santikepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, oḷārikānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, saṇhasaṇhānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, puratthimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, pacchimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uttarāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, dakkhiṇāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, puratthimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, pacchimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uttarāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, dakkhiṇāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, heṭṭhimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uparimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti. So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sotadhātuvisuddhiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti – dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ’’.
सोतधातुविसुद्धिञाणनिद्देसो एकपञ्ञासमो।
Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso ekapaññāsamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ५१. सोतधातुविसुद्धिञाणनिद्देसवण्णना • 51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddesavaṇṇanā
