Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
(૨૦) ૫. મહાવગ્ગો
(20) 5. Mahāvaggo
૧. સોતાનુગતસુત્તં
1. Sotānugatasuttaṃ
૧૯૧. ‘‘સોતાનુગતાનં , ભિક્ખવે, ધમ્માનં, વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં ચત્તારો આનિસંસા પાટિકઙ્ખા. કતમે ચત્તારો? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ 1 કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ 2. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સોતાનુગતાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં, વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં અયં પઠમો આનિસંસો પાટિકઙ્ખો.
191. ‘‘Sotānugatānaṃ , bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati 3 kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha sukhino dhammapadā plavanti 4. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ paṭhamo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ; અપિ ચ ખો ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અયં વા સો ધમ્મવિનયો, યત્થાહં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિ’ન્તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પમેવ વિસેસગામી હોતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો કુસલો ભેરિસદ્દસ્સ. સો અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો ભેરિસદ્દં સુણેય્ય. તસ્સ ન હેવ ખો અસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા – ‘ભેરિસદ્દો નુ ખો, ન નુ ખો ભેરિસદ્દો’તિ! અથ ખો ભેરિસદ્દોત્વેવ નિટ્ઠં ગચ્છેય્ય. એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ; અપિ ચ ખો ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અયં વા સો ધમ્મવિનયો, યત્થાહં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિ’ન્તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સોતાનુગતાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં , વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં અયં દુતિયો આનિસંસો પાટિકઙ્ખો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippameva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo bherisaddassa. So addhānamaggappaṭipanno bherisaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘bherisaddo nu kho, na nu kho bherisaddo’ti! Atha kho bherisaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ , vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ dutiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ, નપિ ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ; અપિ ચ ખો દેવપુત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અયં વા સો ધમ્મવિનયો, યત્થાહં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિ’ન્તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો કુસલો સઙ્ખસદ્દસ્સ. સો અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો સઙ્ખસદ્દં સુણેય્ય. તસ્સ ન હેવ ખો અસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા – ‘સઙ્ખસદ્દો નુ ખો, ન નુ ખો સઙ્ખસદ્દો’તિ! અથ ખો સઙ્ખસદ્દોત્વેવ નિટ્ઠં ગચ્છેય્ય. એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ, નપિ ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ; અપિ ચ ખો દેવપુત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અયં વા સો ધમ્મવિનયો, યત્થાહં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિ’ન્તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સોતાનુગતાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં, વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં અયં તતિયો આનિસંસો પાટિકઙ્ખો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo saṅkhasaddassa. So addhānamaggappaṭipanno saṅkhasaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘saṅkhasaddo nu kho, na nu kho saṅkhasaddo’ti! Atha kho saṅkhasaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ tatiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ, નપિ ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ, નપિ દેવપુત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ; અપિ ચ ખો ઓપપાતિકો ઓપપાતિકં સારેતિ – ‘સરસિ ત્વં, મારિસ, સરસિ ત્વં , મારિસ, યત્થ મયં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિમ્હા’તિ. સો એવમાહ – ‘સરામિ, મારિસ, સરામિ, મારિસા’તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, દ્વે સહાયકા સહપંસુકીળિકા 5. તે કદાચિ કરહચિ અઞ્ઞમઞ્ઞં સમાગચ્છેય્યું. અઞ્ઞો પન 6 સહાયકો સહાયકં એવં વદેય્ય – ‘ઇદમ્પિ, સમ્મ, સરસિ, ઇદમ્પિ, સમ્મ, સરસી’તિ. સો એવં વદેય્ય – ‘સરામિ , સમ્મ, સરામિ, સમ્મા’તિ. એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મં પરિયાપુણાતિ – સુત્તં, ગેય્યં, વેય્યાકરણં, ગાથં, ઉદાનં, ઇતિવુત્તકં, જાતકં, અબ્ભુતધમ્મં, વેદલ્લં. તસ્સ તે ધમ્મા સોતાનુગતા હોન્તિ, વચસા પરિચિતા, મનસાનુપેક્ખિતા, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. સો મુટ્ઠસ્સતિ કાલં કુરુમાનો અઞ્ઞતરં દેવનિકાયં ઉપપજ્જતિ. તસ્સ તત્થ ન હેવ ખો સુખિનો ધમ્મપદા પ્લવન્તિ, નપિ ભિક્ખુ ઇદ્ધિમા ચેતોવસિપ્પત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ, નપિ દેવપુત્તો દેવપરિસાયં ધમ્મં દેસેતિ; અપિ ચ ખો ઓપપાતિકો ઓપપાતિકં સારેતિ – ‘સરસિ ત્વં, મારિસ, સરસિ ત્વં, મારિસ, યત્થ મયં પુબ્બે બ્રહ્મચરિયં અચરિમ્હા’તિ. સો એવમાહ – ‘સરામિ, મારિસ, સરામિ, મારિસા’તિ. દન્ધો, ભિક્ખવે, સતુપ્પાદો; અથ ખો સો સત્તો ખિપ્પંયેવ વિસેસગામી હોતિ. સોતાનુગતાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં, વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં, દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં અયં ચતુત્થો આનિસંસો પાટિકઙ્ખો. સોતાનુગતાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં, વચસા પરિચિતાનં, મનસાનુપેક્ખિતાનં દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાનં ઇમે ચત્તારો આનિસંસા પાટિકઙ્ખા’’તિ. પઠમં.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ , mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, dve sahāyakā sahapaṃsukīḷikā 7. Te kadāci karahaci aññamaññaṃ samāgaccheyyuṃ. Añño pana 8 sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘idampi, samma, sarasi, idampi, samma, sarasī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘sarāmi , samma, sarāmi, sammā’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ, mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha kho so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ catuttho ānisaṃso pāṭikaṅkho. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ime cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧. સોતાનુગતસુત્તવણ્ણના • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧. સોતાનુગતસુત્તવણ્ણના • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā