| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Subhasuttavaṇṇanā
೪೬೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಸುಭಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋತಿ ತುದಿಗಾಮವಾಸಿನೋ ತೋದೇಯ್ಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ। ಆರಾಧಕೋ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಪಾದಕೋ ಹೋತಿ ಪರಿಪೂರಕೋ। ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಕಾರಣಧಮ್ಮಂ। ಕುಸಲನ್ತಿ ಅನವಜ್ಜಂ।
462.Evaṃme sutanti subhasuttaṃ. Tattha todeyyaputtoti tudigāmavāsino todeyyabrāhmaṇassa putto. Ārādhako hotīti sampādako hoti paripūrako. Ñāyaṃ dhammanti kāraṇadhammaṃ. Kusalanti anavajjaṃ.
೪೬೩. ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಿನ್ತಿ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಕುಸಲಪಟಿಪದಂ। ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಕುಸಲಪಟಿಪದಂ।
463.Micchāpaṭipattinti aniyyānikaṃ akusalapaṭipadaṃ. Sammāpaṭipattinti niyyānikaṃ kusalapaṭipadaṃ.
ಮಹಟ್ಠನ್ತಿಆದೀಸು ಮಹನ್ತೇಹಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರೇಹಿ ವಾ ಉಪಕರಣೇಹಿ ವಾ ಬಹೂಹಿ ಅತ್ಥೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಮಹಟ್ಠಂ। ಮಹನ್ತಾನಿ ನಾಮಗ್ಗಹಣಮಙ್ಗಲಾದೀನಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ। ಇದಂ ಅಜ್ಜ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಸ್ವೇತಿ ಏವಂ ಮಹನ್ತಾನಿ ಅಧಿಕಾರಸಙ್ಖಾತಾನಿ ಅಧಿಕರಣಾನಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ। ಬಹೂನಂ ಕಮ್ಮೇ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತತಾವಸೇನ ಪೀಳಾಸಙ್ಖಾತೋ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ। ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಸಿಕಮ್ಮೇ ಚೇತ್ಥ ನಙ್ಗಲಕೋಟಿಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಕರಣಾನಂ ಪರಿಯೇಸನವಸೇನ ಮಹಟ್ಠತಾ, ವಣಿಜ್ಜಾಯ ಯಥಾಠಿತಂಯೇವ ಭಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿವತ್ತನವಸೇನ ಅಪ್ಪಟ್ಠತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಿಪಜ್ಜಮಾನನ್ತಿ ಅವುಟ್ಠಿಅತಿವುಟ್ಠಿಆದೀಹಿ ಕಸಿಕಮ್ಮಂ, ಮಣಿಸುವಣ್ಣಾದೀಸು ಅಚ್ಛೇಕತಾದೀಹಿ ಚ ವಣಿಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ, ಮೂಲಚ್ಛೇದಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣಾತಿ। ವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಚೂಳನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ ವಿಯ।
Mahaṭṭhantiādīsu mahantehi veyyāvaccakarehi vā upakaraṇehi vā bahūhi attho etthāti mahaṭṭhaṃ. Mahantāni nāmaggahaṇamaṅgalādīni kiccāni etthāti mahākiccaṃ. Idaṃ ajja kattabbaṃ, idaṃ sveti evaṃ mahantāni adhikārasaṅkhātāni adhikaraṇāni etthāti mahādhikaraṇaṃ. Bahūnaṃ kamme yuttappayuttatāvasena pīḷāsaṅkhāto mahāsamārambho etthāti mahāsamārambhaṃ. Gharāvāsakammaṭṭhānanti gharāvāsakammaṃ. Evaṃ sabbavāresu attho veditabbo. Kasikamme cettha naṅgalakoṭiṃ ādiṃ katvā upakaraṇānaṃ pariyesanavasena mahaṭṭhatā, vaṇijjāya yathāṭhitaṃyeva bhaṇḍaṃ gahetvā parivattanavasena appaṭṭhatā veditabbā. Vipajjamānanti avuṭṭhiativuṭṭhiādīhi kasikammaṃ, maṇisuvaṇṇādīsu acchekatādīhi ca vaṇijjakammaṃ appaphalaṃ hoti, mūlacchedampi pāpuṇāti. Vipariyāyena sampajjamānaṃ mahapphalaṃ cūḷantevāsikassa viya.
೪೬೪. ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಯಥಾ ಕಸಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ। ಅಕತಕಲ್ಯಾಣೋ ಹಿ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಮಹಾದತ್ತಸೇನಾಪತಿ ನಾಮ ಕಿರೇಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸ ಮರಣಸಮಯೇ ನಿರಯೋ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ‘‘ಕಿಂ ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ? ಲೋಹಿತಘರನ್ತಿ ಆಹ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ಭೋ ಏಸೋತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ನಾಮ ಭೋ ಕಹನ್ತಿ? ಉಪರೀತಿ। ಮಯ್ಹಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ , ತಥಾಪಿ ಉಪರೀತಿ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ‘‘ಇಮಿನಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಯಞ್ಞೇ ದೋಸೋ ದಿನ್ನೋ’’ತಿ ಸಹಸ್ಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನೀಹರಿತುಂ ಅದಂಸು। ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಪನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಕಲ್ಯಾಣೋ ಹಿ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಸಕಲಾಯ ಗುತ್ತಿಲವಿಮಾನಕಥಾಯ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಪನ ತಂ ವಣಿಜ್ಜಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸೀಲೇಸು ಅಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ ಅನೇಸನಾಯ ಯುತ್ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ। ಏವರೂಪಾ ಹಿ ನೇವ ಝಾನಾದಿಸುಖಂ ನ ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಂ ಲಭತಿ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಪನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಸೀಲಾನಿ ಹಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣಾತಿ।
464.Evameva khoti yathā kasikammaṭṭhānaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti, evaṃ gharāvāsakammaṭṭhānampi. Akatakalyāṇo hi kālaṃ katvā niraye nibbattati. Mahādattasenāpati nāma kireko brāhmaṇabhatto ahosi, tassa maraṇasamaye nirayo upaṭṭhāsi. So brāhmaṇehi ‘‘kiṃ passasī’’ti vutto? Lohitagharanti āha. Brahmaloko bho esoti. Brahmaloko nāma bho kahanti? Uparīti. Mayhaṃ heṭṭhā upaṭṭhātīti. Kiñcāpi heṭṭhā upaṭṭhāti , tathāpi uparīti kālaṃ katvā niraye nibbatto. ‘‘Iminā amhākaṃ yaññe doso dinno’’ti sahassaṃ gahetvā nīharituṃ adaṃsu. Sampajjamānaṃ pana mahapphalaṃ hoti. Katakalyāṇo hi kālaṃ katvā sagge nibbattati. Sakalāya guttilavimānakathāya dīpetabbaṃ. Yathā pana taṃ vaṇijjakammaṭṭhānaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti, evaṃ sīlesu aparipūrakārino anesanāya yuttassa pabbajjākammaṭṭhānampi. Evarūpā hi neva jhānādisukhaṃ na saggamokkhaṃ labhati. Sampajjamānaṃ pana mahapphalaṃ hoti. Sīlāni hi pūretvā vipassanaṃ vaḍḍhento arahattampi pāpuṇāti.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಭೋ ಗೋತಮೋತಿ ಇಧ ಕಿಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ? ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪೂರೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಗಹಟ್ಠೋವ ಪೂರೇತೀ’’ತಿ। ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ – ‘‘ಗಿಹಿಸ್ಸ ವಾ ಅಹಂ ಮಾಣವ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವದತಿ, ನೇವ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಮುಞ್ಚತಿ, ಮಯ್ಹಮೇವ ಪುಚ್ಛಂ ಮಞ್ಞೇ ನ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತೀತಿ ಚಾಗಸೀಸೇನ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಚೇ ತೇ ಅಗರೂತಿ ಸಚೇ ತುಯ್ಹಂ ಯಥಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತಥಾ ಇಧ ಭಾಸಿತುಂ ಭಾರಿಯಂ ನ ಹೋತಿ, ಯದಿ ನ ಕೋಚಿ ಅಫಾಸುಕಭಾವೋ ಹೋತಿ, ಭಾಸಸ್ಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಖೋ ಮೇ, ಭೋತಿ ಕಿಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ? ಪಣ್ಡಿತಪಟಿರೂಪಕಾನಞ್ಹಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಥೇತುಂ ದುಕ್ಖಂ ಹೋತಿ, ತೇ ಪದೇ ಪದೇ ಅಕ್ಖರೇ ಅಕ್ಖರೇ ದೋಸಮೇವ ವದನ್ತಿ। ಏಕನ್ತಪಣ್ಡಿತಾ ಪನ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸುಕಥಿತಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ದುಕ್ಕಥಿತೇ ಪಾಳಿಪದಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನೇಸು ಯಂ ಯಂ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಂ ತಂ ಉಜುಂ ಕತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ। ಭಗವತಾ ಚ ಸದಿಸೋ ಏಕನ್ತಪಣ್ಡಿತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಖೋ ಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಗರು, ಯತ್ಥಸ್ಸು ಭವನ್ತೋ ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭವನ್ತರೂಪೋ ವಾ’’ತಿ। ಸಚ್ಚನ್ತಿ ವಚೀಸಚ್ಚಂ। ತಪನ್ತಿ ತಪಚರಿಯಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಮೇಥುನವಿರತಿಂ। ಅಜ್ಝೇನನ್ತಿ ಮನ್ತಗಹಣಂ। ಚಾಗನ್ತಿ ಆಮಿಸಪರಿಚ್ಚಾಗಂ।
Brāhmaṇā, bho gotamoti idha kiṃ pucchāmīti pucchati? Brāhmaṇā vadanti – ‘‘pabbajito ime pañca dhamme pūretuṃ samattho nāma natthi, gahaṭṭhova pūretī’’ti. Samaṇo pana gotamo – ‘‘gihissa vā ahaṃ māṇava pabbajitassa vā’’ti punappunaṃ vadati, neva pabbajitaṃ muñcati, mayhameva pucchaṃ maññe na sallakkhetīti cāgasīsena pañca dhamme pucchāmīti pucchati. Sace te agarūti sace tuyhaṃ yathā brāhmaṇā paññapenti, tathā idha bhāsituṃ bhāriyaṃ na hoti, yadi na koci aphāsukabhāvo hoti, bhāsassūti attho. Na kho me, bhoti kiṃ sandhāyāha? Paṇḍitapaṭirūpakānañhi santike kathetuṃ dukkhaṃ hoti, te pade pade akkhare akkhare dosameva vadanti. Ekantapaṇḍitā pana kathaṃ sutvā sukathitaṃ pasaṃsanti, dukkathite pāḷipadaatthabyañjanesu yaṃ yaṃ virujjhati, taṃ taṃ ujuṃ katvā denti. Bhagavatā ca sadiso ekantapaṇḍito nāma natthi, tenāha ‘‘na kho me, bho gotama, garu, yatthassu bhavanto vā nisinno bhavantarūpo vā’’ti. Saccanti vacīsaccaṃ. Tapanti tapacariyaṃ. Brahmacariyanti methunaviratiṃ. Ajjhenanti mantagahaṇaṃ. Cāganti āmisapariccāgaṃ.
೪೬೬. ಪಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ಅಜಾನನಭಾವಂ ಪಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಏತದವೋಚಾತಿ ಭಗವತಾ ಅನ್ಧವೇಣೂಪಮಾಯ ನಿಗ್ಗಹಿತೋ ತಂ ಪಚ್ಚಾಹರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಯಥಾ ನಾಮ ದುಬ್ಬಲಸುನಖೋ ಮಿಗಂ ಉಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಅಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಸಯಂ ಅಪಸಕ್ಕತಿ, ಏವಮೇವಂ ಆಚರಿಯಂ ಅಪದಿಸನ್ತೋ ಏವಂ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ‘‘ಪೋಕ್ಖರಸಾಯೀ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಕಾಯೋ ಸೇತಪೋಕ್ಖರಸದಿಸೋ ದೇವನಗರೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತರಜತತೋರಣಂ ವಿಯ ಸೋಭತಿ, ಸೀಸಂ ಪನಸ್ಸ ಕಾಳವಣ್ಣಇನ್ದನೀಲಮಯಂ ವಿಯ, ಮಸ್ಸುಪಿ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲೇ ಕಾಳಮೇಘರಾಜಿ ವಿಯ ಖಾಯತಿ, ಅಕ್ಖೀನಿ ನೀಲುಪ್ಪಲಸದಿಸಾನಿ, ನಾಸಾ ರಜತಪನಾಳಿಕಾ ವಿಯ ಸುವಟ್ಟಿತಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಾ, ಹತ್ಥಪಾದತಲಾನಿ ಚೇವ ಮುಖಞ್ಚ ಕತಲಾಖಾರಸಪರಿಕಮ್ಮಂ ವಿಯ ಸೋಭತಿ। ಅತಿವಿಯ ಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೋ। ಅರಾಜಕೇ ಠಾನೇ ರಾಜಾನಂ ಕಾತುಂ ಯುತ್ತಮಿಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ, ಏವಮೇಸ ಸಸ್ಸಿರಿಕೋ, ಇತಿ ನಂ ಪೋಕ್ಖರಸದಿಸತ್ತಾ ‘‘ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ, ಪೋಕ್ಖರೇ ಪನ ಸೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ನ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಯನ್ತಿ ಇತಿ ನಂ ಪೋಕ್ಖರೇ ಸಯಿತತ್ತಾ ‘‘ಪೋಕ್ಖರಸಾಯೀ’’ತಿಪಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ಓಪಮಞ್ಞೋತಿ ಉಪಮಞ್ಞಗೋತ್ತೋ। ಸುಭಗವನಿಕೋತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠಾಯ ಸುಭಗವನಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ। ಹಸ್ಸಕಂಯೇವಾತಿ ಹಸಿತಬ್ಬಕಞ್ಞೇವ। ನಾಮಕಂಯೇವಾತಿ ಲಾಮಕಂಯೇವ। ತದೇವ ತಂ ಅತ್ಥಾಭಾವೇನ ರಿತ್ತಕಂ। ರಿತ್ತಕತ್ತಾ ಚ ತುಚ್ಛಕಂ। ಇದಾನಿ ನಂ ಭಗವಾ ಸಾಚರಿಯಕಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಕಿಂ ಪನ ಮಾಣವಾತಿಆದಿಮಾಹ।
466.Pāpito bhavissatīti. Ajānanabhāvaṃ pāpito bhavissati. Etadavocāti bhagavatā andhaveṇūpamāya niggahito taṃ paccāharituṃ asakkonto yathā nāma dubbalasunakho migaṃ uṭṭhapetvā sāmikassa abhimukhaṃ katvā sayaṃ apasakkati, evamevaṃ ācariyaṃ apadisanto evaṃ ‘‘brāhmaṇo’’tiādivacanaṃ avoca. Tattha pokkharasātīti idaṃ tassa nāmaṃ, ‘‘pokkharasāyī’’tipi vuccati. Tassa kira kāyo setapokkharasadiso devanagare ussāpitarajatatoraṇaṃ viya sobhati, sīsaṃ panassa kāḷavaṇṇaindanīlamayaṃ viya, massupi candamaṇḍale kāḷamegharāji viya khāyati, akkhīni nīluppalasadisāni, nāsā rajatapanāḷikā viya suvaṭṭitā suparisuddhā, hatthapādatalāni ceva mukhañca katalākhārasaparikammaṃ viya sobhati. Ativiya sobhaggappatto brāhmaṇassa attabhāvo. Arājake ṭhāne rājānaṃ kātuṃ yuttamimaṃ brāhmaṇaṃ, evamesa sassiriko, iti naṃ pokkharasadisattā ‘‘pokkharasātī’’ti sañjānanti, pokkhare pana so nibbatto, na mātukucchiyanti iti naṃ pokkhare sayitattā ‘‘pokkharasāyī’’tipi sañjānanti. Opamaññoti upamaññagotto. Subhagavanikoti ukkaṭṭhāya subhagavanassa issaro. Hassakaṃyevāti hasitabbakaññeva. Nāmakaṃyevāti lāmakaṃyeva. Tadeva taṃ atthābhāvena rittakaṃ. Rittakattā ca tucchakaṃ. Idāni naṃ bhagavā sācariyakaṃ niggaṇhituṃ kiṃ pana māṇavātiādimāha.
೪೬೭. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ನೇಸಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಕತಮಾ ವಾಚಾ ತೇಸಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಪಾಸಂಸತರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮ್ಮುಚ್ಚಾತಿ ಸಮ್ಮುತಿಯಾ ಲೋಕವೋಹಾರೇನ। ಮನ್ತಾತಿ ತುಲಯಿತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ। ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯಾತಿ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಅತ್ಥಸಂಹಿತನ್ತಿ ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇತಿ ಲೋಕವೋಹಾರಂ ಅಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ಕಥಿತಾಯ ಸೇಯ್ಯಭಾವೇ ಸತಿ। ಆವುತೋತಿ ಆವರಿತೋ। ನಿವುತೋತಿ ನಿವಾರಿತೋ। ಓಫುಟೋತಿ ಓನದ್ಧೋ। ಪರಿಯೋನದ್ಧೋತಿ ಪಲಿವೇಠಿತೋ।
467. Tattha katamā nesaṃ seyyoti katamā vācā tesaṃ seyyo, pāsaṃsataroti attho. Sammuccāti sammutiyā lokavohārena. Mantāti tulayitvā pariggaṇhitvā. Paṭisaṅkhāyāti jānitvā. Atthasaṃhitanti kāraṇanissitaṃ. Evaṃ santeti lokavohāraṃ amuñcitvā tulayitvā jānitvā kāraṇanissitaṃ katvā kathitāya seyyabhāve sati. Āvutoti āvarito. Nivutoti nivārito. Ophuṭoti onaddho. Pariyonaddhoti paliveṭhito.
೪೬೮. ಗಧಿತೋತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ। ಸಚೇ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಠಾನನ್ತಿ ಸಚೇ ಏತಂ ಕಾರಣಮತ್ಥಿ। ಸ್ವಾಸ್ಸಾತಿ ಧೂಮಛಾರಿಕಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಸೋ ಅಸ್ಸ ಅಗ್ಗಿ ಅಚ್ಚಿಮಾ ಚ ವಣ್ಣಿಮಾ ಚ ಪಭಸ್ಸರೋ ಚಾತಿ। ತಥೂಪಮಾಹಂ ಮಾಣವಾತಿ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ಅಹಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥೇವ ಹಿ ತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಜಲಮಾನೋ ಅಗ್ಗಿ ಧೂಮಛಾರಿಕಙ್ಗಾರಾನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸದೋಸೋ ಹೋತಿ , ಏವಮೇವಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪೀತಿ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಸೋಕಾದೀನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸದೋಸಾ। ಯಥಾ ಪನ ಪರಿಚ್ಚತ್ತತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನೋ ಧೂಮಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಪರಿಸುದ್ಧೋ, ಏವಮೇವಂ ಲೋಕುತ್ತರಜ್ಝಾನದ್ವಯಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪೀತಿ ಜಾತಿಆದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
468.Gadhitotiādīni vuttatthāneva. Sace taṃ, bho gotama, ṭhānanti sace etaṃ kāraṇamatthi. Svāssāti dhūmachārikādīnaṃ abhāvena so assa aggi accimā ca vaṇṇimā ca pabhassaro cāti. Tathūpamāhaṃ māṇavāti tappaṭibhāgaṃ ahaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yatheva hi tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca jalamāno aggi dhūmachārikaṅgārānaṃ atthitāya sadoso hoti , evamevaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppannā pīti jātijarābyādhimaraṇasokādīnaṃ atthitāya sadosā. Yathā pana pariccattatiṇakaṭṭhupādāno dhūmādīnaṃ abhāvena parisuddho, evamevaṃ lokuttarajjhānadvayasampayuttā pīti jātiādīnaṃ abhāvena parisuddhāti attho.
೪೬೯. ಇದಾನಿ ಯೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಚಾಗಸೀಸೇನ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ, ತೇಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ನಿಚ್ಚಲಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಜಾತಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಛ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯೇ ತೇ ಮಾಣವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನುಕಮ್ಪಾಜಾತಿಕನ್ತಿ ಅನುಕಮ್ಪಾಸಭಾವಂ।
469. Idāni ye te brāhmaṇehi cāgasīsena pañca dhammā paññattā, tepi yasmā pañceva hutvā na niccalā tiṭṭhanti, anukampājātikena saddhiṃ cha āpajjanti. Tasmā taṃ dosaṃ dassetuṃ ye te māṇavātiādimāha. Tattha anukampājātikanti anukampāsabhāvaṃ.
ಕತ್ಥ ಬಹುಲಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಸೀತಿ ಇದಂ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ – ‘‘ಏಸ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಪರಿಪೂರೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಗಹಟ್ಠೋ ಪರಿಪೂರೇತೀ’’ತಿ ಆಹ, ತಸ್ಮಾ – ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋವ ಇಮೇ ಪೂರೇತಿ, ಗಹಟ್ಠೋ ಪೂರೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ತೇನೇವ ಮುಖೇನ ಭಣಾಪೇತುಂ ಪುಚ್ಛತಿ।
Kattha bahulaṃ samanupassasīti idaṃ bhagavā yasmā – ‘‘esa ime pañca dhamme pabbajito paripūretuṃ samattho nāma natthi, gahaṭṭho paripūretī’’ti āha, tasmā – ‘‘pabbajitova ime pūreti, gahaṭṭho pūretuṃ samattho nāma natthī’’ti teneva mukhena bhaṇāpetuṃ pucchati.
ನ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಸಚ್ಚವಾದೀತಿಆದೀಸು ಗಹಟ್ಠೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ವಳಞ್ಜನಕಮುಸಾವಾದಮ್ಪಿ ಕರೋತಿಯೇವ, ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಅಸಿನಾ ಸೀಸೇ ಛಿಜ್ಜನ್ತೇಪಿ ದ್ವೇ ಕಥಾ ನ ಕಥೇನ್ತಿ। ಗಹಟ್ಠೋ ಚ ಅನ್ತೋತೇಮಾಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ರಕ್ಖಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಿಚ್ಚಮೇವ ತಪಸ್ಸೀ ಸೀಲವಾ ತಪನಿಸ್ಸಿತಕೋ ಹೋತಿ। ಗಹಟ್ಠೋ ಮಾಸಸ್ಸ ಅಟ್ಠದಿವಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಯಾವಜೀವಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಹೋನ್ತಿ। ಗಹಟ್ಠೋ ರತನಸುತ್ತಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪೋತ್ಥಕೇ ಲಿಖಿತ್ವಾ ಠಪೇತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಾ ನಿಚ್ಚಂ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ಗಹಟ್ಠೋ ಸಲಾಕಭತ್ತಮ್ಪಿ ಅಖಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಕಾಕಸುನಖಾದೀನಮ್ಪಿ ಪಿಣ್ಡಂ ದೇನ್ತಿ, ಭಣ್ಡಗ್ಗಾಹಕದಹರಸ್ಸಪಿ ಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೇವಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಚಿತ್ತಸ್ಸಾಹಮೇತೇನ್ತಿ ಅಹಂ ಏತೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರೇ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Na satataṃ samitaṃ saccavādītiādīsu gahaṭṭho aññasmiṃ asati vaḷañjanakamusāvādampi karotiyeva, pabbajitā asinā sīse chijjantepi dve kathā na kathenti. Gahaṭṭho ca antotemāsamattampi sikkhāpadaṃ rakkhituṃ na sakkoti, pabbajito niccameva tapassī sīlavā tapanissitako hoti. Gahaṭṭho māsassa aṭṭhadivasamattampi uposathakammaṃ kātuṃ na sakkoti, pabbajitā yāvajīvaṃ brahmacārino honti. Gahaṭṭho ratanasuttamaṅgalasuttamattampi potthake likhitvā ṭhapeti, pabbajitā niccaṃ sajjhāyanti. Gahaṭṭho salākabhattampi akhaṇḍaṃ katvā dātuṃ na sakkoti, pabbajitā aññasmiṃ asati kākasunakhādīnampi piṇḍaṃ denti, bhaṇḍaggāhakadaharassapi patte pakkhipantevāti evamattho daṭṭhabbo. Cittassāhametenti ahaṃ ete pañca dhamme mettacittassa parivāre vadāmīti attho.
೪೭೦. ಜಾತವದ್ಧೋತಿ ಜಾತೋ ಚ ವಡ್ಢಿತೋ ಚ। ಯೋ ಹಿ ಕೇವಲಂ ತತ್ಥ ಜಾತೋವ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಡ್ಢಿತೋ, ತಸ್ಸ ಸಮನ್ತಾ ಗಾಮಮಗ್ಗಾ ನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜಾತವದ್ಧೋತಿ ಆಹ। ಜಾತವದ್ಧೋಪಿ ಹಿ ಯೋ ಚಿರಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ತಸ್ಸ ನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾವದೇವ ಅವಸಟನ್ತಿ ಆಹ, ತಂಖಣಮೇವ ನಿಕ್ಖನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ನು ಖೋ ಮಗ್ಗೋ ಅಯಂ ನ ನು ಖೋ’’ತಿ ಕಙ್ಖಾವಸೇನ ಚಿರಾಯಿತತ್ತಂ। ವಿತ್ಥಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಯಥಾ ಸುಖುಮಂ ಅತ್ಥಜಾತಂ ಸಹಸಾ ಪುಚ್ಛಿತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸರೀರಂ ಥದ್ಧಭಾವಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂ ಥದ್ಧಭಾವಗಹಣಂ। ನತ್ವೇವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಹತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಾರಾವಟ್ಟನಾದೀನಂ ವಸೇನ ಸಿಯಾ ಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತೋ, ತೇನ ಸೋ ದನ್ಧಾಯೇಯ್ಯ ವಾ ವಿತ್ಥಾಯೇಯ್ಯ ವಾ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ।
470.Jātavaddhoti jāto ca vaḍḍhito ca. Yo hi kevalaṃ tattha jātova hoti, aññattha vaḍḍhito, tassa samantā gāmamaggā na sabbaso paccakkhā honti, tasmā jātavaddhoti āha. Jātavaddhopi hi yo ciraṃ nikkhanto, tassa na sabbaso paccakkhā honti, tasmā tāvadeva avasaṭanti āha, taṃkhaṇameva nikkhantanti attho. Dandhāyitattanti ‘‘ayaṃ nu kho maggo ayaṃ na nu kho’’ti kaṅkhāvasena cirāyitattaṃ. Vitthāyitattanti yathā sukhumaṃ atthajātaṃ sahasā pucchitassa kassaci sarīraṃ thaddhabhāvaṃ gaṇhāti, evaṃ thaddhabhāvagahaṇaṃ. Natvevāti iminā sabbaññutaññāṇassa appaṭihatabhāvaṃ dasseti. Tassa hi purisassa mārāvaṭṭanādīnaṃ vasena siyā ñāṇassa paṭighāto, tena so dandhāyeyya vā vitthāyeyya vā, sabbaññutaññāṇaṃ pana appaṭihataṃ, na sakkā tassa kenaci antarāyo kātunti dīpeti.
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮಾಣವ ಬಲವಾ ಸಙ್ಖಧಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಬಲವಾತಿ ಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸಙ್ಖಧಮೋತಿ ಸಙ್ಖಧಮಕೋ। ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನಾತಿ ಅಕಿಚ್ಛೇನ ಅದುಕ್ಖೇನ। ದುಬ್ಬಲೋ ಹಿ ಸಙ್ಖಧಮಕೋ ಸಙ್ಖಂ ಧಮನ್ತೋಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ ಸರೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ, ನಾಸ್ಸ ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಫರಿ। ಬಲವತೋ ಪನ ವಿಪ್ಫಾರಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಬಲವಾತಿ ಆಹ। ಮೇತ್ತಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಮೇತ್ತಾಯಾತಿ ವುತ್ತೇ ಉಪಚಾರೋಪಿ ಅಪ್ಪನಾಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಅಪ್ಪನಾವ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕಾಮಾವಚರಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಅಪ್ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಂ। ತೇಸುಪಿ ಇಧ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಕಮ್ಮಞ್ಞೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಞ್ಹಿ ಪಮಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಓಧಿಸಕಅನೋಧಿಸಕ ದಿಸಾಫರಣವಸೇನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಕತತ್ತಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಕತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತೀತಿ ತಂ ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ ತಸ್ಮಿಂ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮೇ ನ ಓಹೀಯತಿ ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ ತಸ್ಸ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಲಗ್ಗಿತುಂ ವಾ ಠಾತುಂ ವಾ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಂ ಫರಿತ್ವಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ವಾ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಮೇವ ಕಾಮಾವಚರಂ ಮಹೋಘೋ ವಿಯ ಪರಿತ್ತಉದಕಂ ಫರಿತ್ವಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಬ್ಯತಂ ಉಪನೇತೀತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Seyyathāpi māṇava balavā saṅkhadhamoti ettha balavāti balasampanno. Saṅkhadhamoti saṅkhadhamako. Appakasirenāti akicchena adukkhena. Dubbalo hi saṅkhadhamako saṅkhaṃ dhamantopi na sakkoti catasso disā sarena viññāpetuṃ, nāssa saṅkhasaddo sabbaso phari. Balavato pana vipphāriko hoti, tasmā balavāti āha. Mettāya cetovimuttiyāti ettha mettāyāti vutte upacāropi appanāpi vaṭṭati, cetovimuttiyāti vutte pana appanāva vaṭṭati. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti pamāṇakataṃ kammaṃ nāma kāmāvacaraṃ vuccati, appamāṇakataṃ kammaṃ nāma rūpārūpāvacaraṃ. Tesupi idha brahmavihārakammaññeva adhippetaṃ. Tañhi pamāṇaṃ atikkamitvā odhisakaanodhisaka disāpharaṇavasena vaḍḍhetvā katattā appamāṇakatanti vuccati. Na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhatīti taṃ kāmāvacarakammaṃ tasmiṃ rūpārūpāvacarakamme na ohīyati na tiṭṭhati. Kiṃ vuttaṃ hoti? Kāmāvacarakammaṃ tassa rūpārūpāvacarakammassa antarā laggituṃ vā ṭhātuṃ vā rūpārūpāvacarakammaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ gahetvā patiṭṭhātuṃ vā na sakkoti, atha kho rūpārūpāvacarakammameva kāmāvacaraṃ mahogho viya parittaudakaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhati, tassa vipākaṃ paṭibāhitvā sayameva brahmasahabyataṃ upanetīti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Subhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಸುಭಸುತ್ತಂ • 9. Subhasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Subhasuttavaṇṇanā
