Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
സുദ്ധികവാരകഥാവണ്ണനാ
Suddhikavārakathāvaṇṇanā
൨൦൦. ഉല്ലപനാകാരന്തി സമാപജ്ജിന്തിആദിഉല്ലപനാകാരം. ആപത്തിഭേദന്തി ‘‘ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തിആദിആപത്തിഭേദം. പുന ആനേത്വാ പഠമജ്ഝാനാദീഹി ന യോജിതന്തി ഏത്ഥ ‘‘പഠമജ്ഝാനേനാ’’തി പാഠോതി ഗണ്ഠിപദേ വുത്തം, തദേവ യുത്തം.
200.Ullapanākāranti samāpajjintiādiullapanākāraṃ. Āpattibhedanti ‘‘na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassā’’tiādiāpattibhedaṃ. Puna ānetvā paṭhamajjhānādīhi na yojitanti ettha ‘‘paṭhamajjhānenā’’ti pāṭhoti gaṇṭhipade vuttaṃ, tadeva yuttaṃ.
കത്തുസാധനോപി ഭണിത-സദ്ദോ ഹോതീതി ആഹ ‘‘അഥ വാ’’തിആദി. യേന ചിത്തേന മുസാ ഭണതി, തേനേവ ചിത്തേന ന സക്കാ ‘‘മുസാ ഭണാമീ’’തി ജാനിതും, അന്തരന്തരാ പന അഞ്ഞേന ചിത്തേന ‘‘മുസാ ഭണാമീ’’തി ജാനാതീതി വുത്തം ‘‘ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീ’’തി. അയമേത്ഥ അത്ഥോ ദസ്സിതോതി തീഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ മുസാവാദോതി അയമേത്ഥ അത്ഥോ ദസ്സിതോ. ന സക്കാ ന ഭവിതുന്തി പുബ്ബഭാഗതോ പട്ഠായ ആഭോഗം കത്വാ ഭണിതത്താ ന സക്കാ ന ഭവിതും. ആപത്തിയാ ന കാരേതബ്ബോതി പുബ്ബഭാഗക്ഖണേ ‘‘മുസാ ഭണിസ്സാമീ’’തി ആഭോഗം വിനാ സഹസാ ഭണന്തസ്സ വചനക്ഖണേ ‘‘മുസാ ഏത’’ന്തി ഉപട്ഠിതേപി നിവത്തേതുമസക്കുണേയ്യതായ അവിസയഭാവതോ ആപത്തിയാ ന കാരേതബ്ബോ. ദവാതി സഹസാ. രവാതി അഞ്ഞം വത്തുകാമസ്സ ഖലിത്വാ അഞ്ഞഭണനം.
Kattusādhanopi bhaṇita-saddo hotīti āha ‘‘atha vā’’tiādi. Yena cittena musā bhaṇati, teneva cittena na sakkā ‘‘musā bhaṇāmī’’ti jānituṃ, antarantarā pana aññena cittena ‘‘musā bhaṇāmī’’ti jānātīti vuttaṃ ‘‘bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī’’ti. Ayamettha attho dassitoti tīhi aṅgehi samannāgato musāvādoti ayamettha attho dassito. Na sakkā na bhavitunti pubbabhāgato paṭṭhāya ābhogaṃ katvā bhaṇitattā na sakkā na bhavituṃ. Āpattiyā na kāretabboti pubbabhāgakkhaṇe ‘‘musā bhaṇissāmī’’ti ābhogaṃ vinā sahasā bhaṇantassa vacanakkhaṇe ‘‘musā eta’’nti upaṭṭhitepi nivattetumasakkuṇeyyatāya avisayabhāvato āpattiyā na kāretabbo. Davāti sahasā. Ravāti aññaṃ vattukāmassa khalitvā aññabhaṇanaṃ.
തം ജാനാതീതി തംഞാണം, തസ്സ ഭാവോ തംഞാണതാ, ഞാണസ്സ അത്ഥസംവേദനന്തി അത്ഥോ. ഞാണസമോധാനന്തി ഞാണസ്സ ബഹുഭാവോ, ഏകചിത്തുപ്പാദേ അനേകഞാണതാതി അത്ഥോ. ന ഹി സക്കാ…പേ॰… ജാനിതുന്തി ആരമ്മണകരണസ്സ അഭാവതോ വുത്തം. അസമ്മോഹാവബോധോ ച ഈദിസസ്സ ഞാണസ്സ നത്ഥി, ‘‘ഭണിസ്സാമീ’’തി പവത്തചിത്തം ‘‘ഭണാമീ’’തി പവത്തചിത്തസ്സ പച്ചയോ ഹുത്വാ നിരുജ്ഝതി, തഞ്ച ‘‘ഭണിത’’ന്തി പവത്തചിത്തസ്സ പച്ചയോ ഹുത്വാതി ആഹ – ‘‘പുരിമം പുരിമം പന…പേ॰… നിരുജ്ഝതീ’’തി. തസ്മിം പുബ്ബഭാഗേ സതി ‘‘സേസദ്വയം ന ഹേസ്സതീ’’തി ഏതം നത്ഥി, അവസ്സം ഹോതിയേവാതി വുത്തം ഹോതി, ഭണിസ്സാമീതി പുബ്ബഭാഗേ സതി ‘‘ഭണാമി ഭണിത’’ന്തി ഏതം ദ്വയം ന ന ഹോതി, ഹോതിയേവാതി അധിപ്പായോ. ഏകം വിയ പകാസതീതി അനേകക്ഖണേ ഉപ്പന്നമ്പി ചിത്തം ഏകക്ഖണേ ഉപ്പന്നസദിസം ഹുത്വാ പകാസതി. സമാപജ്ജിന്തിആദീനീതി ആദി-സദ്ദേന സമാപജ്ജാമി, സമാപന്നോതി ഇമാനി ദ്വേ സങ്ഗണ്ഹാതി. തത്ഥ സമാപജ്ജിം, സമാപന്നോതി ഇമേസം അസതിപി കാലനാനത്തേ വചനവിസേസം സന്ധായ വിസും ഗഹണം.
Taṃ jānātīti taṃñāṇaṃ, tassa bhāvo taṃñāṇatā, ñāṇassa atthasaṃvedananti attho. Ñāṇasamodhānanti ñāṇassa bahubhāvo, ekacittuppāde anekañāṇatāti attho. Na hi sakkā…pe… jānitunti ārammaṇakaraṇassa abhāvato vuttaṃ. Asammohāvabodho ca īdisassa ñāṇassa natthi, ‘‘bhaṇissāmī’’ti pavattacittaṃ ‘‘bhaṇāmī’’ti pavattacittassa paccayo hutvā nirujjhati, tañca ‘‘bhaṇita’’nti pavattacittassa paccayo hutvāti āha – ‘‘purimaṃ purimaṃ pana…pe… nirujjhatī’’ti. Tasmiṃ pubbabhāge sati ‘‘sesadvayaṃ na hessatī’’ti etaṃ natthi, avassaṃ hotiyevāti vuttaṃ hoti, bhaṇissāmīti pubbabhāge sati ‘‘bhaṇāmi bhaṇita’’nti etaṃ dvayaṃ na na hoti, hotiyevāti adhippāyo. Ekaṃ viya pakāsatīti anekakkhaṇe uppannampi cittaṃ ekakkhaṇe uppannasadisaṃ hutvā pakāsati. Samāpajjintiādīnīti ādi-saddena samāpajjāmi, samāpannoti imāni dve saṅgaṇhāti. Tattha samāpajjiṃ, samāpannoti imesaṃ asatipi kālanānatte vacanavisesaṃ sandhāya visuṃ gahaṇaṃ.
൨൦൭. സകഭാവപരിച്ചജനവസേനാതി അത്തനോ സന്തകഭാവസ്സ പരിച്ചജനവസേന. മഗ്ഗുപ്പത്തിതോ പുബ്ബേ വിയ ‘‘സരാഗോ സദോസോ’’തി വത്തബ്ബതാഭാവതോ ചത്തമ്പി കേചി ഗണ്ഹന്തി, നയിദമേവന്തി ദസ്സനത്ഥം ‘‘വന്തോ’’തി വുത്തം. ന ഹി യം യേന വന്തം, സോ പുന തം ആദിയതി. തേനാഹ ‘‘അനാദിയനഭാവദസ്സനവസേനാ’’തി. വന്തമ്പി കിഞ്ചി സന്തതിലഗ്ഗം സിയാ, നയിദമേവന്തി ദസ്സനത്ഥം ‘‘മുത്തോ’’തി വുത്തം. തേനാഹ ‘‘സന്തതിതോ വിമോചനവസേനാ’’തി. മുത്തമ്പി കിഞ്ചി മുത്തബന്ധനം വിയ ഫലം കുഹിഞ്ചി തിട്ഠതി, ന ഏവമിദന്തി ദസ്സനത്ഥം ‘‘പഹീനോ’’തി വുത്തം. തേനാഹ ‘‘ക്വചി അനവട്ഠാനദസ്സനവസേനാ’’തി. യഥാ കിഞ്ചി ദുന്നിസ്സട്ഠം പുന ആദായ സമ്മദേവ നിസ്സട്ഠം പടിനിസ്സട്ഠന്തി വുച്ചതി, ഏവം വിപസ്സനായ നിസ്സട്ഠം ആദിന്നസദിസം മഗ്ഗേന പഹീനം പടിനിസ്സട്ഠം നാമ ഹോതീതി ദസ്സനത്ഥം ‘‘പടിനിസ്സട്ഠോ’’തി വുത്തം. തേനാഹ ‘‘ആദിന്നപുബ്ബസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗദസ്സനവസേനാ’’തി. ഉക്ഖേടിതോതി ഉത്താസിതോ, ഉത്താസേത്വാ പലാപിതോതി വുത്തം ഹോതി. യോ ച ഉത്താസേത്വാ പലാപിതോ, ന പുന സോ തം ഠാനം ആഗച്ഛതീതി ആഹ ‘‘പുന അനല്ലീയനഭാവദസ്സനവസേനാ’’തി, പുന ആഗന്ത്വാ സന്താനേ അനുപ്പത്തിഭാവദസ്സനവസേനാതി അത്ഥോ. ഖിട-സദ്ദം സദ്ദസത്ഥവിദൂ ഉത്താസത്ഥേ പഠന്തീതി ആഹ – ‘‘സ്വായമത്ഥോ സദ്ദസത്ഥതോ പരിയേസിതബ്ബോ’’തി. അണുയേവ അണുസഹഗതം, അതിഖുദ്ദകന്തി വുത്തം ഹോതി.
207.Sakabhāvapariccajanavasenāti attano santakabhāvassa pariccajanavasena. Magguppattito pubbe viya ‘‘sarāgo sadoso’’ti vattabbatābhāvato cattampi keci gaṇhanti, nayidamevanti dassanatthaṃ ‘‘vanto’’ti vuttaṃ. Na hi yaṃ yena vantaṃ, so puna taṃ ādiyati. Tenāha ‘‘anādiyanabhāvadassanavasenā’’ti. Vantampi kiñci santatilaggaṃ siyā, nayidamevanti dassanatthaṃ ‘‘mutto’’ti vuttaṃ. Tenāha ‘‘santatito vimocanavasenā’’ti. Muttampi kiñci muttabandhanaṃ viya phalaṃ kuhiñci tiṭṭhati, na evamidanti dassanatthaṃ ‘‘pahīno’’ti vuttaṃ. Tenāha ‘‘kvaci anavaṭṭhānadassanavasenā’’ti. Yathā kiñci dunnissaṭṭhaṃ puna ādāya sammadeva nissaṭṭhaṃ paṭinissaṭṭhanti vuccati, evaṃ vipassanāya nissaṭṭhaṃ ādinnasadisaṃ maggena pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ nāma hotīti dassanatthaṃ ‘‘paṭinissaṭṭho’’ti vuttaṃ. Tenāha ‘‘ādinnapubbassa paṭinissaggadassanavasenā’’ti. Ukkheṭitoti uttāsito, uttāsetvā palāpitoti vuttaṃ hoti. Yo ca uttāsetvā palāpito, na puna so taṃ ṭhānaṃ āgacchatīti āha ‘‘puna anallīyanabhāvadassanavasenā’’ti, puna āgantvā santāne anuppattibhāvadassanavasenāti attho. Khiṭa-saddaṃ saddasatthavidū uttāsatthe paṭhantīti āha – ‘‘svāyamattho saddasatthato pariyesitabbo’’ti. Aṇuyeva aṇusahagataṃ, atikhuddakanti vuttaṃ hoti.
സുദ്ധികവാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Suddhikavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൪. ചതുത്ഥപാരാജികം • 4. Catutthapārājikaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൪. ചതുത്ഥപാരാജികം • 4. Catutthapārājikaṃ
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / പദഭാജനീയവണ്ണനാ • Padabhājanīyavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / പദഭാജനീയവണ്ണനാ • Padabhājanīyavaṇṇanā