Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૪૭. સુદ્ધિનિદ્દેસવણ્ણના
47. Suddhiniddesavaṇṇanā
૪૫૫. દેસના સંવરો એટ્ઠિ પચ્ચવેક્ખણન્તિ ભેદતો સુદ્ધિ ચતુબ્બિધાતિ સમ્બન્ધો. ‘‘પચ્ચવેક્ખણં ભેદતો’’તિ વત્તબ્બે નિગ્ગહિતલોપો દટ્ઠબ્બો, દેસનાસુદ્ધિ સંવરસુદ્ધિ પરિયેટ્ઠિસુદ્ધિ પચ્ચવેક્ખણસુદ્ધીતિ ચતુબ્બિધાતિ વુત્તં હોતિ. તત્થ સુજ્ઝતીતિ સુદ્ધિ, યથાધમ્મં દેસનાય સુદ્ધિ દેસનાસુદ્ધિ. વુટ્ઠાનસ્સાપિ ચેત્થ દેસનાય એવ સઙ્ગહો દટ્ઠબ્બો. મૂલાપત્તીનં પન અભિક્ખુતાપટિઞ્ઞાવ દેસનાતિ હેટ્ઠા વુત્તા, સાવસ્સ પારાજિકાપન્નસ્સ વિસુદ્ધિ નામ હોતિ. અયઞ્હિ યસ્મા પારાજિકં આપન્નો, તસ્મા ભિક્ખુભાવે ઠત્વા અભબ્બો ઝાનાદીનિ અધિગન્તું. ભિક્ખુભાવો હિસ્સ સગ્ગન્તરાયો ચેવ હોતિ, મગ્ગન્તરાયો ચ. વુત્તઞ્હેતં –
455. Desanā saṃvaro eṭṭhi paccavekkhaṇanti bhedato suddhi catubbidhāti sambandho. ‘‘Paccavekkhaṇaṃ bhedato’’ti vattabbe niggahitalopo daṭṭhabbo, desanāsuddhi saṃvarasuddhi pariyeṭṭhisuddhi paccavekkhaṇasuddhīti catubbidhāti vuttaṃ hoti. Tattha sujjhatīti suddhi, yathādhammaṃ desanāya suddhi desanāsuddhi. Vuṭṭhānassāpi cettha desanāya eva saṅgaho daṭṭhabbo. Mūlāpattīnaṃ pana abhikkhutāpaṭiññāva desanāti heṭṭhā vuttā, sāvassa pārājikāpannassa visuddhi nāma hoti. Ayañhi yasmā pārājikaṃ āpanno, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā abhabbo jhānādīni adhigantuṃ. Bhikkhubhāvo hissa saggantarāyo ceva hoti, maggantarāyo ca. Vuttañhetaṃ –
‘‘સામઞ્ઞં દુપ્પરામટ્ઠં, નિરયાયૂપકડ્ઢતી’’તિ. (ધ॰ પ॰ ૩૧૧);
‘‘Sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhaṃ, nirayāyūpakaḍḍhatī’’ti. (dha. pa. 311);
અપરમ્પિ વુત્તં –
Aparampi vuttaṃ –
‘‘સિથિલો હિ પરિબ્બજો, ભિય્યો આકિરતે રજ’’ન્તિ. (ધ॰ પ॰ ૩૧૩);
‘‘Sithilo hi paribbajo, bhiyyo ākirate raja’’nti. (dha. pa. 313);
ઇચ્ચસ્સ ભિક્ખુભાવો વિસુદ્ધિ નામ ન હોતિ. યસ્મા પન ગિહિઆદિકો હુત્વા દાનસરણસીલસંવરાદીહિ સગ્ગમગ્ગં વા ઝાનવિમોક્ખમગ્ગં વા આરાધેતું ભબ્બો હોતિ, તસ્માસ્સ ગિહિઆદિભાવો વિસુદ્ધિ નામ હોતિ. અધિટ્ઠાનવિસિટ્ઠેન સંવરેન વિસુદ્ધિ સંવરવિસુદ્ધિ. ધમ્મેન સમેન પચ્ચયાનં એટ્ઠિયા સુદ્ધિ એટ્ઠિસુદ્ધિ. ચતૂસુ પચ્ચયેસુ પચ્ચવેક્ખણેન સુદ્ધિ પચ્ચવેક્ખણસુદ્ધિ. ‘‘ચતુબ્બિધા પાતી’’તિઆદીસુ પાતિમોક્ખસંવરસમ્મતન્તિ ‘‘પાતિમોક્ખસંવરો’’તિ સમ્મતં સીલં.
Iccassa bhikkhubhāvo visuddhi nāma na hoti. Yasmā pana gihiādiko hutvā dānasaraṇasīlasaṃvarādīhi saggamaggaṃ vā jhānavimokkhamaggaṃ vā ārādhetuṃ bhabbo hoti, tasmāssa gihiādibhāvo visuddhi nāma hoti. Adhiṭṭhānavisiṭṭhena saṃvarena visuddhi saṃvaravisuddhi. Dhammena samena paccayānaṃ eṭṭhiyā suddhi eṭṭhisuddhi. Catūsu paccayesu paccavekkhaṇena suddhi paccavekkhaṇasuddhi. ‘‘Catubbidhā pātī’’tiādīsu pātimokkhasaṃvarasammatanti ‘‘pātimokkhasaṃvaro’’ti sammataṃ sīlaṃ.
૪૫૬. ચિત્તાધિટ્ઠાનસંવરા સુજ્ઝતીતિ ઇન્દ્રિયસંવરો સંવરસુદ્ધીતિ વુત્તોતિ યોજના.
456. Cittādhiṭṭhānasaṃvarā sujjhatīti indriyasaṃvaro saṃvarasuddhīti vuttoti yojanā.
૪૫૭. અનેસનં પહાય ધમ્મેન ઉપ્પાદેન્તસ્સ એટ્ઠિયા સુદ્ધત્તા આજીવનિસ્સિતં એટ્ઠિસુદ્ધીતિ વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો. ઉપ્પાદેન્તસ્સાતિ પચ્ચયે ઉપ્પાદેન્તસ્સ.
457. Anesanaṃ pahāya dhammena uppādentassa eṭṭhiyā suddhattā ājīvanissitaṃ eṭṭhisuddhīti vuttanti sambandho. Uppādentassāti paccaye uppādentassa.
૪૫૮. પચ્ચવેક્ખણસુજ્ઝનાતિ હેતુમ્હિ પઞ્ચમીતિ.
458.Paccavekkhaṇasujjhanāti hetumhi pañcamīti.
સુદ્ધિનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Suddhiniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪૮. સન્તોસનિદ્દેસવણ્ણના
48. Santosaniddesavaṇṇanā
૪૫૯. પંસુકૂલં પિણ્ડિયાલોપો રુક્ખમૂલં પૂતિમુત્તભેસજ્જન્તિ ઇમે ચત્તારો પચ્ચયા અપ્પગ્ઘનકતાય અપ્પા ચેવ કસ્સચિપિ આલયાભાવેન અનવજ્જા ચ ગતગતટ્ઠાને લબ્ભમાનતાય સુલભા ચાતિ વુચ્ચન્તિ, તેનાહ ‘‘અપ્પેના’’તિઆદિ. મત્તઞ્ઞૂતિ પરિયેસનપ્પટિગ્ગહણપરિભોગવિસ્સજ્જનેસુ ચતૂસુ મત્તઞ્ઞુતાવસેન પમાણઞ્ઞૂ.
459. Paṃsukūlaṃ piṇḍiyālopo rukkhamūlaṃ pūtimuttabhesajjanti ime cattāro paccayā appagghanakatāya appā ceva kassacipi ālayābhāvena anavajjā ca gatagataṭṭhāne labbhamānatāya sulabhā cāti vuccanti, tenāha ‘‘appenā’’tiādi. Mattaññūti pariyesanappaṭiggahaṇaparibhogavissajjanesu catūsu mattaññutāvasena pamāṇaññū.
૪૬૦. કથં સન્તુટ્ઠોતિ આહ ‘‘અતીત’’ન્તિઆદિ. પચ્ચુપ્પન્નેન યાપેન્તોતિ યથાલાભયથાબલયથાસારુપ્પવસેન પચ્ચુપ્પન્નેન યથાવુત્તચતુબ્બિધપચ્ચયેન યાપેન્તોતિ.
460. Kathaṃ santuṭṭhoti āha ‘‘atīta’’ntiādi. Paccuppannena yāpentoti yathālābhayathābalayathāsāruppavasena paccuppannena yathāvuttacatubbidhapaccayena yāpentoti.
સન્તોસનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Santosaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.