Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၆. သုဟေမန္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    6. Suhemantattheragāthāvaṇṇanā

    သတလိင္ဂသ္သ အတ္ထသ္သာတိ အာယသ္မတော သုဟေမန္တတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ဣတော ဒ္ဝာနဝုတေ ကပ္ပေ တိသ္သသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဝနစရော ဟုတ္ဝာ ဝနေ ဝသတိ, တံ အနုဂ္ဂဟိတုံ ဘဂဝာ အရညံ ပဝိသိတ္ဝာ တသ္သ အာသန္နေ ဌာနေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နစိတ္တော သုဂန္ဓာနိ ပုန္နာဂပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ပာရိယန္တဒေသေ ဝိဘဝသမ္ပန္နသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, သုဟေမန္တောတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော သင္ကသ္သနဂရေ မိဂဒာယေ ဝိဟရန္တံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ တေပိဋကော ဟုတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ ဆဠဘိညော ပဋိသမ္ဘိဒာပတ္တော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၆.၄၆-၅၀) –

    Sataliṅgassa atthassāti āyasmato suhemantattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito dvānavute kappe tissassa bhagavato kāle vanacaro hutvā vane vasati, taṃ anuggahituṃ bhagavā araññaṃ pavisitvā tassa āsanne ṭhāne aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. So bhagavantaṃ disvā pasannacitto sugandhāni punnāgapupphāni ocinitvā bhagavantaṃ pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde pāriyantadese vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, suhemantotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto saṅkassanagare migadāye viharantaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā tepiṭako hutvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva chaḷabhiñño paṭisambhidāpatto ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.46-50) –

    ‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယ္ဟ၊ ဝသာမိ လုဒ္ဒကော အဟံ။

    ‘‘Kānanaṃ vanamogayha, vasāmi luddako ahaṃ;

    ပုန္နာဂံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသ္ဝာ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုသ္သရိံ။

    Punnāgaṃ pupphitaṃ disvā, buddhaseṭṭhaṃ anussariṃ.

    ‘‘တံ ပုပ္ဖံ ဩစိနိတ္ဝာန၊ သုဂန္ဓံ ဂန္ဓိတံ သုဘံ။

    ‘‘Taṃ pupphaṃ ocinitvāna, sugandhaṃ gandhitaṃ subhaṃ;

    ထူပံ ကရိတ္ဝာ ပုလိနေ၊ ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိရောပယိံ။

    Thūpaṃ karitvā puline, buddhassa abhiropayiṃ.

    ‘‘ဒ္ဝေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ။

    ‘‘Dvenavute ito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ဧကမ္ဟိ နဝုတေ ကပ္ပေ၊ ဧကော အာသိံ တမောနုဒော။

    ‘‘Ekamhi navute kappe, eko āsiṃ tamonudo;

    သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ခော ယံ သာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ, တံ အနုပ္ပတ္တံ, ယံနူနာဟံ ဣဒာနိ ဘိက္ခူနံ အနုဂ္ဂဟံ ကရေယ္ယ’’န္တိ။ ဧဝံ စိန္တေတ္ဝာ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒတာယ အကိလာသုတာယ စ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတေ ဘိက္ခူ ယထာရဟံ ဩဝဒန္တော အနုသာသန္တော ကင္ခံ ဆိန္ဒန္တော ဓမ္မံ ကထေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ နိဇ္ဇဋံ ကတ္ဝာ အာစိက္ခန္တော ဝိဟရတိ။ အထေကဒိဝသံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဝိညူနဉ္စ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိသေသံ အာစိက္ခန္တော –

    Arahattaṃ pana patvā evaṃ cintesi – ‘‘mayā kho yaṃ sāvakena pattabbaṃ, taṃ anuppattaṃ, yaṃnūnāhaṃ idāni bhikkhūnaṃ anuggahaṃ kareyya’’nti. Evaṃ cintetvā pabhinnapaṭisambhidatāya akilāsutāya ca attano santikaṃ upagate bhikkhū yathārahaṃ ovadanto anusāsanto kaṅkhaṃ chindanto dhammaṃ kathento kammaṭṭhānaṃ niggumbaṃ nijjaṭaṃ katvā ācikkhanto viharati. Athekadivasaṃ attano santikaṃ upagatānaṃ bhikkhūnaṃ viññūnañca puggalānaṃ visesaṃ ācikkhanto –

    ၁၀၆.

    106.

    ‘‘သတလိင္ဂသ္သ အတ္ထသ္သ၊ သတလက္ခဏဓာရိနော။

    ‘‘Sataliṅgassa atthassa, satalakkhaṇadhārino;

    ဧကင္ဂဒသ္သီ ဒုမ္မေဓော၊ သတဒသ္သီ စ ပဏ္ဍိတော’’တိ။ – ဂာထံ အဘာသိ။

    Ekaṅgadassī dummedho, satadassī ca paṇḍito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    တတ္ထ သတလိင္ဂသ္သာတိ လီနမတ္ထံ ဂမေန္တီတိ လိင္ဂာနိ, အတ္ထေသု သဒ္ဒသ္သ ပဝတ္တိနိမိတ္တာနိ, တာနိ ပန သတံ အနေကာနိ လိင္ဂာနိ ဧတသ္သာတိ သတလိင္ဂော။ အနေကတ္ထော ဟိ ဣဓ သတသဒ္ဒော, ‘‘သတံ သဟသ္သ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ န သင္ခ္ယာဝိသေသတ္ထော တသ္သ သတလိင္ဂသ္သ။ အတ္ထသ္သာတိ ဉေယ္ယသ္သ, ဉေယ္ယဉ္ဟိ ဉာဏေန အရဏီယတော ‘‘အတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သော စ ဧကောပိ အနေကလိင္ဂော, ယထာ ‘‘သက္ကော ပုရိန္ဒဒော မဃဝာ’’တိ, ‘‘ပညာ ဝိဇ္ဇာ မေဓာ ဉာဏ’’န္တိ စ။ ယေန လိင္ဂေန ပဝတ္တိနိမိတ္တေန တာဝတိံသာဓိပတိမ္ဟိ ဣန္ဒသဒ္ဒော ပဝတ္တော, န တေန တတ္ထ သက္ကာဒိသဒ္ဒာ ပဝတ္တာ, အထ ခော အညေန။ တထာ ယေန သမ္မာဒိဋ္ဌိမ္ဟိ ပညာသဒ္ဒော ပဝတ္တော, န တေန ဝိဇ္ဇာဒိသဒ္ဒာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သတလိင္ဂသ္သ အတ္ထသ္သာ’’တိ။

    Tattha sataliṅgassāti līnamatthaṃ gamentīti liṅgāni, atthesu saddassa pavattinimittāni, tāni pana sataṃ anekāni liṅgāni etassāti sataliṅgo. Anekattho hi idha satasaddo, ‘‘sataṃ sahassa’’ntiādīsu viya na saṅkhyāvisesattho tassa sataliṅgassa. Atthassāti ñeyyassa, ñeyyañhi ñāṇena araṇīyato ‘‘attho’’ti vuccati. So ca ekopi anekaliṅgo, yathā ‘‘sakko purindado maghavā’’ti, ‘‘paññā vijjā medhā ñāṇa’’nti ca. Yena liṅgena pavattinimittena tāvatiṃsādhipatimhi indasaddo pavatto, na tena tattha sakkādisaddā pavattā, atha kho aññena. Tathā yena sammādiṭṭhimhi paññāsaddo pavatto, na tena vijjādisaddā. Tena vuttaṃ ‘‘sataliṅgassa atthassā’’ti.

    သတလက္ခဏဓာရိနောတိ အနေကလက္ခဏဝတော။ လက္ခီယတိ ဧတေနာတိ လက္ခဏံ, ပစ္စယဘာဝိနော အတ္ထသ္သ အတ္တနော ဖလံ ပဋိစ္စ ပစ္စယဘာဝော, တေန ဟိ သော အယံ ဣမသ္သ ကာရဏန္တိ လက္ခီယတိ။ သော စ ဧကသ္သေဝ အတ္ထသ္သ အနေကပ္ပဘေဒော ဥပလဗ္ဘတိ , တေနာဟ ‘‘သတလက္ခဏဓာရိနော’’တိ။ အထ ဝာ လက္ခီယန္တီတိ လက္ခဏာနိ, တသ္သ တသ္သ အတ္ထသ္သ သင္ခတတာဒယော ပကာရဝိသေသာ တေ ပန အတ္ထတော အဝတ္ထာဝိသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေ စ ပန တေသံ အနိစ္စတာဒိသာမညလက္ခဏံ လိင္ဂေန္တိ ဉာပေန္တီတိ ‘‘လိင္ဂာနီ’’တိ စ ဝုစ္စန္တိ။ တသ္သိမေ အာကာရာ, ယသ္မာ ဧကသ္သာပိ အတ္ထသ္သ အနေကေ ဥပလဗ္ဘန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သတလိင္ဂသ္သ အတ္ထသ္သ, သတလက္ခဏဓာရိနော’’တိ။ တေနာဟ အာယသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ – ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ဉာဏမုခေ အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ (မဟာနိ. ၁၅၆; စူဠနိ. မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၈၅; ပဋိ. မ. ၃.၅)။

    Satalakkhaṇadhārinoti anekalakkhaṇavato. Lakkhīyati etenāti lakkhaṇaṃ, paccayabhāvino atthassa attano phalaṃ paṭicca paccayabhāvo, tena hi so ayaṃ imassa kāraṇanti lakkhīyati. So ca ekasseva atthassa anekappabhedo upalabbhati , tenāha ‘‘satalakkhaṇadhārino’’ti. Atha vā lakkhīyantīti lakkhaṇāni, tassa tassa atthassa saṅkhatatādayo pakāravisesā te pana atthato avatthāvisesā veditabbā. Te ca pana tesaṃ aniccatādisāmaññalakkhaṇaṃ liṅgenti ñāpentīti ‘‘liṅgānī’’ti ca vuccanti. Tassime ākārā, yasmā ekassāpi atthassa aneke upalabbhanti. Tena vuttaṃ ‘‘sataliṅgassa atthassa, satalakkhaṇadhārino’’ti. Tenāha āyasmā dhammasenāpati – ‘‘sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’ti (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; paṭi. ma. 3.5).

    ဧကင္ဂဒသ္သီ ဒုမ္မေဓောတိ ဧဝံ အနေကလိင္ဂေ အနေကလက္ခဏေ အတ္ထေ ယော တတ္ထ ဧကင္ဂဒသ္သီ အပုထုပညတာယ ဧကလိင္ဂမတ္တံ ဧကလက္ခဏမတ္တဉ္စ ဒိသ္ဝာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌမေဝ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စ’’န္တိ အဘိနိဝိသ္သ ‘‘မောဃမည’’န္တိ ဣတရံ ပဋိက္ခိပတိ, ဟတ္ထိဒသ္သနကအန္ဓော ဝိယ ဧကင္ဂဂာဟီ ဒုမ္မေဓော ဒုပ္ပညော တတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနာနံယေဝ ပကာရဝိသေသာနံ အဇာနနတော မိစ္ဆာ အဘိနိဝိသနတော စ။ သတဒသ္သီ စ ပဏ္ဍိတောတိ ပဏ္ဍိတော ပန တတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနေ အနေကေပိ ပကာရေ အတ္တနော ပညာစက္ခုနာ သဗ္ဗသော ပသ္သတိ။ ယော ဝာ တတ္ထ လဗ္ဘမာနေ အနေကေ ပညာစက္ခုနာ အတ္တနာပိ ပသ္သတိ, အညေသမ္ပိ ဒသ္သေတိ ပကာသေတိ, သော ပဏ္ဍိတော ဝိစက္ခဏော အတ္ထေသု ကုသလော နာမာတိ။ ဧဝံ ထေရော ဥက္ကံသဂတံ အတ္တနော ပဋိသမ္ဘိဒာသမ္ပတ္တိံ ဘိက္ခူနံ ဝိဘာဝေသိ။

    Ekaṅgadassī dummedhoti evaṃ anekaliṅge anekalakkhaṇe atthe yo tattha ekaṅgadassī aputhupaññatāya ekaliṅgamattaṃ ekalakkhaṇamattañca disvā attanā diṭṭhameva ‘‘idameva sacca’’nti abhinivissa ‘‘moghamañña’’nti itaraṃ paṭikkhipati, hatthidassanakaandho viya ekaṅgagāhī dummedho duppañño tattha vijjamānānaṃyeva pakāravisesānaṃ ajānanato micchā abhinivisanato ca. Satadassī ca paṇḍitoti paṇḍito pana tattha vijjamāne anekepi pakāre attano paññācakkhunā sabbaso passati. Yo vā tattha labbhamāne aneke paññācakkhunā attanāpi passati, aññesampi dasseti pakāseti, so paṇḍito vicakkhaṇo atthesu kusalo nāmāti. Evaṃ thero ukkaṃsagataṃ attano paṭisambhidāsampattiṃ bhikkhūnaṃ vibhāvesi.

    သုဟေမန္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Suhemantattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၆. သုဟေမန္တတ္ထေရဂာထာ • 6. Suhemantattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact