| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[306] 6. суж̇аад̇ааж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[306] 6. Sujātājātakavaṇṇanā
гиман̣д̣агаад̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о маллигам̣ д̣̇звим̣ аараб̣бха гат̇зси. згад̣̇ивасам̣ гира ран̃н̃о д̇ааяа сад̣̇д̇хим̣ сирививаад̣̇о ахоси, ‘‘саяанагалахо’’д̇иби вад̣̇анд̇иязва. рааж̇аа гуж̇жхид̇ваа д̇ассаа ад̇т̇ибхаавамби на ж̇аанаад̇и. маллигаа д̣̇звийби ‘‘сад̇т̇аа ран̃н̃о маяи гуд̣̇д̇хабхаавам̣ на ж̇аанаад̇и ман̃н̃з’’д̇и жинд̇зси. сад̇т̇ааби н̃ад̇ваа ‘‘имзсам̣ самаг̇г̇абхаавам̣ гариссаамий’’д̇и буб̣б̣ан̣хасамаяам̣ ниваасзд̇ваа бад̇д̇ажийварамаад̣̇ааяа бан̃жабхигкусад̇абаривааро саавад̇т̇им̣ бависид̇ваа рааж̇ад̣̇ваарам̣ аг̇амааси. рааж̇аа д̇ат̇ааг̇ад̇асса бад̇д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа нивзсанам̣ бавзсзд̇ваа бан̃н̃ад̇д̇аасанз нисийд̣̇аабзд̇ваа б̣уд̣̇д̇хаббамукасса бхигкусан̇гхасса д̣̇агкин̣од̣̇агам̣ д̣̇ад̇ваа яааг̇укаж̇ж̇агам̣ аахари. сад̇т̇аа бад̇д̇ам̣ хад̇т̇зна бид̣̇ахид̇ваа ‘‘махаарааж̇а, гахам̣ д̣̇звий’’д̇и ааха. ‘‘гим̣, бханд̇з, д̇ааяа ад̇д̇ано яасзна мад̇д̇ааяаа’’д̇и? ‘‘махаарааж̇а, саяамзва яасам̣ д̣̇ад̇ваа маад̇уг̇аамам̣ угкибид̇ваа д̇ааяа гад̇асса абараад̇хасса асаханам̣ наама на яуд̇д̇а’’нд̇и. рааж̇аа сад̇т̇у важанам̣ суд̇ваа д̇ам̣ баггосаабзси, саа сад̇т̇аарам̣ баривиси. сад̇т̇аа ‘‘ан̃н̃аман̃н̃ам̣ самаг̇г̇зхи бхавид̇ум̣ ваддад̇ий’’д̇и саамаг̇г̇ирасаван̣н̣ам̣ гат̇зд̇ваа баггаами. д̇ад̇о бадтааяа убхо самаг̇г̇аваасам̣ васим̣су. бхигкуу д̇хаммасабхааяам̣ гат̇ам̣ самудтаабзсум̣ ‘‘аавусо, сад̇т̇аа згаважанзнзва убхо самаг̇г̇з агаасий’’д̇и. сад̇т̇аа ааг̇анд̇ваа ‘‘гааяа нуд̇т̇а, бхигкавз, зд̇арахи гат̇ааяа саннисиннаа’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘имааяа наамаа’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘на, бхигкавз, ид̣̇аанзва, буб̣б̣збаахам̣ зд̇з згаваад̣̇знзва самаг̇г̇з агааси’’нд̇и вад̇ваа д̇зхи яаажид̇о ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Kimaṇḍakāti idaṃ satthā jetavane viharanto mallikaṃ deviṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ kira rañño tāya saddhiṃ sirivivādo ahosi, ‘‘sayanakalaho’’tipi vadantiyeva. Rājā kujjhitvā tassā atthibhāvampi na jānāti. Mallikā devīpi ‘‘satthā rañño mayi kuddhabhāvaṃ na jānāti maññe’’ti cintesi. Satthāpi ñatvā ‘‘imesaṃ samaggabhāvaṃ karissāmī’’ti pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya pañcabhikkhusataparivāro sāvatthiṃ pavisitvā rājadvāraṃ agamāsi. Rājā tathāgatassa pattaṃ gahetvā nivesanaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dakkhiṇodakaṃ datvā yāgukhajjakaṃ āhari. Satthā pattaṃ hatthena pidahitvā ‘‘mahārāja, kahaṃ devī’’ti āha. ‘‘Kiṃ, bhante, tāya attano yasena mattāyā’’ti? ‘‘Mahārāja, sayameva yasaṃ datvā mātugāmaṃ ukkhipitvā tāya katassa aparādhassa asahanaṃ nāma na yutta’’nti. Rājā satthu vacanaṃ sutvā taṃ pakkosāpesi, sā satthāraṃ parivisi. Satthā ‘‘aññamaññaṃ samaggehi bhavituṃ vaṭṭatī’’ti sāmaggirasavaṇṇaṃ kathetvā pakkāmi. Tato paṭṭhāya ubho samaggavāsaṃ vasiṃsu. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, satthā ekavacaneneva ubho samagge akāsī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepāhaṃ ete ekavādeneva samagge akāsi’’nti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з б̣од̇хисад̇д̇о д̇асса ад̇т̇ад̇хаммаанусаасаго амажжо ахоси. ат̇згад̣̇ивасам̣ рааж̇аа ваад̇абаанам̣ виварид̇ваа рааж̇ан̇г̇ан̣ам̣ ологаяамаано адтааси. д̇асмим̣ кан̣з згаа бан̣н̣игад̇хийд̇аа абхируубаа батамаваяз тид̇аа суж̇аад̇аа наама б̣ад̣̇арабажчим̣ сийсз гад̇ваа ‘‘б̣ад̣̇араани г̇ан̣хат̇а, б̣ад̣̇араани г̇ан̣хат̇аа’’д̇и вад̣̇амаанаа рааж̇ан̇г̇ан̣зна г̇ажчад̇и. рааж̇аа д̇ассаа сад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваа д̇ааяа бадиб̣ад̣̇д̇хажид̇д̇о худ̇ваа асаамигабхаавам̣ н̃ад̇ваа д̇ам̣ баггосаабзд̇ваа аг̇г̇амахзсидтаанз табзд̇ваа маханд̇ам̣ яасам̣ ад̣̇ааси. саа ран̃н̃о бияаа ахоси манаабаа. ат̇згад̣̇ивасам̣ рааж̇аа суван̣н̣ад̇аддагз б̣ад̣̇араани каад̣̇анд̇о нисийд̣̇и. д̇ад̣̇аа суж̇аад̇аа д̣̇звий рааж̇аанам̣ б̣ад̣̇араани каад̣̇анд̇ам̣ д̣̇исваа ‘‘махаарааж̇а, гим̣ наама д̇умхз каад̣̇ат̇аа’’д̇и бужчанд̇ий батамам̣ г̇аат̇амааха –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa atthadhammānusāsako amacco ahosi. Athekadivasaṃ rājā vātapānaṃ vivaritvā rājaṅgaṇaṃ olokayamāno aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe ekā paṇṇikadhītā abhirūpā paṭhamavaye ṭhitā sujātā nāma badarapacchiṃ sīse katvā ‘‘badarāni gaṇhatha, badarāni gaṇhathā’’ti vadamānā rājaṅgaṇena gacchati. Rājā tassā saddaṃ sutvā tāya paṭibaddhacitto hutvā asāmikabhāvaṃ ñatvā taṃ pakkosāpetvā aggamahesiṭṭhāne ṭhapetvā mahantaṃ yasaṃ adāsi. Sā rañño piyā ahosi manāpā. Athekadivasaṃ rājā suvaṇṇataṭṭake badarāni khādanto nisīdi. Tadā sujātā devī rājānaṃ badarāni khādantaṃ disvā ‘‘mahārāja, kiṃ nāma tumhe khādathā’’ti pucchantī paṭhamaṃ gāthamāha –
21.
21.
‘‘гиман̣д̣агаа имз д̣̇зва, нигкид̇д̇аа гам̣самаллагз;
‘‘Kimaṇḍakā ime deva, nikkhittā kaṃsamallake;
убалохид̇агаа ваг̇г̇уу, д̇ам̣ мз агкаахи бужчид̇о’’д̇и.
Upalohitakā vaggū, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.
д̇ад̇т̇а гиман̣д̣агаад̇и гим̣палаани наамзд̇аани, бариман̣д̣алавасзна бана ан̣д̣агаад̇и ааха. гам̣самаллагзд̇и суван̣н̣ад̇аддагз. убалохид̇агаад̇и рад̇д̇аван̣н̣аа. ваг̇г̇ууд̇и жогкаа ниммалаа.
Tattha kimaṇḍakāti kiṃphalāni nāmetāni, parimaṇḍalavasena pana aṇḍakāti āha. Kaṃsamallaketi suvaṇṇataṭṭake. Upalohitakāti rattavaṇṇā. Vaggūti cokkhā nimmalā.
рааж̇аа гуж̇жхид̇ваа ‘‘б̣ад̣̇араваан̣иж̇агз бан̣н̣игаг̇ахабад̇игасса д̇хийд̇з ад̇д̇ано гуласанд̇агаани б̣ад̣̇арааниби на ж̇аанаасий’’д̇и вад̇ваа д̣̇вз г̇аат̇аа абхааси –
Rājā kujjhitvā ‘‘badaravāṇijake paṇṇikagahapatikassa dhīte attano kulasantakāni badarānipi na jānāsī’’ti vatvā dve gāthā abhāsi –
22.
22.
‘‘яаани бурз д̇увам̣ д̣̇зви, бхан̣д̣у нанд̇агаваасиний;
‘‘Yāni pure tuvaṃ devi, bhaṇḍu nantakavāsinī;
ужчан̇г̇ахад̇т̇аа бажинааси, д̇ассаа д̇з голияам̣ палам̣.
Ucchaṅgahatthā pacināsi, tassā te koliyaṃ phalaṃ.
23.
23.
‘‘уд̣д̣аяхад̇з на рамад̇и, бхог̇аа виббаж̇аханд̇и д̇ам̣;
‘‘Uḍḍayhate na ramati, bhogā vippajahanti taṃ;
д̇ад̇т̇звимам̣ бадинзт̇а, яад̇т̇а голам̣ бажиссад̇ий’’д̇и.
Tatthevimaṃ paṭinetha, yattha kolaṃ pacissatī’’ti.
д̇ад̇т̇а бхан̣д̣ууд̇и мун̣д̣асийсаа худ̇ваа. нанд̇агаваасинийд̇и ж̇ин̣н̣абилод̇иганивад̇т̇аа. ужчан̇г̇ахад̇т̇аа бажинаасийд̇и адавим̣ бависид̇ваа ан̇гусагзна саакам̣ онаамзд̇ваа ожид̇ожид̇ам̣ хад̇т̇зна г̇ахзд̇ваа ужчан̇г̇з багкибанавасзна ужчан̇г̇ахад̇т̇аа худ̇ваа бажинааси ожинааси. д̇ассаа д̇з голияам̣ паланд̇и д̇ассаа д̇ава звам̣ бажинанд̇ияаа ожинанд̇ияаа яамахам̣ ид̣̇аани каад̣̇аами, ид̣̇ам̣ голияам̣ гулад̣̇ад̇д̇ияам̣ паланд̇и ад̇т̇о.
Tattha bhaṇḍūti muṇḍasīsā hutvā. Nantakavāsinīti jiṇṇapilotikanivatthā. Ucchaṅgahatthā pacināsīti aṭaviṃ pavisitvā aṅkusakena sākhaṃ onāmetvā ocitocitaṃ hatthena gahetvā ucchaṅge pakkhipanavasena ucchaṅgahatthā hutvā pacināsi ocināsi. Tassā te koliyaṃ phalanti tassā tava evaṃ pacinantiyā ocinantiyā yamahaṃ idāni khādāmi, idaṃ koliyaṃ kuladattiyaṃ phalanti attho.
уд̣д̣аяхад̇з на рамад̇ийд̇и аяам̣ ж̇аммий имасмим̣ рааж̇агулз васамаанаа лохагумбхияам̣ багкид̇д̇аа вияа д̣аяхад̇и наабхирамад̇и. бхог̇аад̇и рааж̇абхог̇аа имам̣ алагкигам̣ виббаж̇аханд̇и. яад̇т̇а голам̣ бажиссад̇ийд̇и яад̇т̇а г̇анд̇ваа буна б̣ад̣̇арамзва бажинид̇ваа виггин̣анд̇ий ж̇ийвигам̣ габбзссад̇и, д̇ад̇т̇зва нам̣ нзт̇аад̇и вад̣̇ад̇и.
Uḍḍayhatena ramatīti ayaṃ jammī imasmiṃ rājakule vasamānā lohakumbhiyaṃ pakkhittā viya ḍayhati nābhiramati. Bhogāti rājabhogā imaṃ alakkhikaṃ vippajahanti. Yattha kolaṃ pacissatīti yattha gantvā puna badarameva pacinitvā vikkiṇantī jīvikaṃ kappessati, tattheva naṃ nethāti vadati.
б̣од̇хисад̇д̇о ‘‘табзд̇ваа мам̣ ан̃н̃о имз самаг̇г̇з гаад̇ум̣ на сагкиссад̇ий’’д̇и рааж̇аанам̣ сан̃н̃аабзд̇ваа ‘‘имиссаа аниггад̣дханам̣ гарисссаамий’’д̇и жинд̇зд̇ваа жад̇уд̇т̇ам̣ г̇аат̇амааха –
Bodhisatto ‘‘ṭhapetvā maṃ añño ime samagge kātuṃ na sakkhissatī’’ti rājānaṃ saññāpetvā ‘‘imissā anikkaḍḍhanaṃ karisssāmī’’ti cintetvā catutthaṃ gāthamāha –
24.
24.
‘‘хонд̇и хзд̇з махаарааж̇а, ид̣̇д̇хиббад̇д̇ааяа наарияаа;
‘‘Honti hete mahārāja, iddhippattāya nāriyā;
кама д̣̇зва суж̇аад̇ааяа, маассаа гуж̇жха рат̇зсабхаа’’д̇и.
Khama deva sujātāya, māssā kujjha rathesabhā’’ti.
д̇ассад̇т̇о – махаарааж̇а, зд̇з зваруубаа бамаад̣̇ад̣̇осаа яасам̣ бад̇д̇ааяа наарияаа хонд̇иязва, зд̇ам̣ зваруубз ужжз таанз табзд̇ваа ид̣̇аани ‘‘зд̇д̇агасса абараад̇хасса асаханам̣ наама на яуд̇д̇ам̣ д̇умхаагам̣, д̇асмаа кама, д̣̇зва, суж̇аад̇ааяа, зд̇иссаа маа гуж̇жха рат̇зсабха рат̇аж̇здтагаад̇и.
Tassattho – mahārāja, ete evarūpā pamādadosā yasaṃ pattāya nāriyā hontiyeva, etaṃ evarūpe ucce ṭhāne ṭhapetvā idāni ‘‘ettakassa aparādhassa asahanaṃ nāma na yuttaṃ tumhākaṃ, tasmā khama, deva, sujātāya, etissā mā kujjha rathesabha rathajeṭṭhakāti.
рааж̇аа д̇асса важанзна д̣̇звияаа д̇ам̣ абараад̇хам̣ сахид̇ваа яат̇аатаанзязва нам̣ табзси. д̇ад̇о бадтааяа убхо самаг̇г̇аваасам̣ васим̣сууд̇и.
Rājā tassa vacanena deviyā taṃ aparādhaṃ sahitvā yathāṭhāneyeva naṃ ṭhapesi. Tato paṭṭhāya ubho samaggavāsaṃ vasiṃsūti.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси – ‘‘д̇ад̣̇аа б̣аараан̣асирааж̇аа госаларааж̇аа ахоси, суж̇аад̇аа маллигаа, амажжо бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā bārāṇasirājā kosalarājā ahosi, sujātā mallikā, amacco pana ahameva ahosi’’nti.
суж̇аад̇ааж̇аад̇агаван̣н̣анаа чадтаа.
Sujātājātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 306. суж̇аад̇аж̇аад̇агам̣ • 306. Sujātajātakaṃ
