Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൦൬] ൬. സുജാതാജാതകവണ്ണനാ
[306] 6. Sujātājātakavaṇṇanā
കിമണ്ഡകാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ മല്ലികം ദേവിം ആരബ്ഭ കഥേസി. ഏകദിവസം കിര രഞ്ഞോ തായ സദ്ധിം സിരിവിവാദോ അഹോസി, ‘‘സയനകലഹോ’’തിപി വദന്തിയേവ. രാജാ കുജ്ഝിത്വാ തസ്സാ അത്ഥിഭാവമ്പി ന ജാനാതി. മല്ലികാ ദേവീപി ‘‘സത്ഥാ രഞ്ഞോ മയി കുദ്ധഭാവം ന ജാനാതി മഞ്ഞേ’’തി ചിന്തേസി. സത്ഥാപി ഞത്വാ ‘‘ഇമേസം സമഗ്ഗഭാവം കരിസ്സാമീ’’തി പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ പഞ്ചഭിക്ഖുസതപരിവാരോ സാവത്ഥിം പവിസിത്വാ രാജദ്വാരം അഗമാസി. രാജാ തഥാഗതസ്സ പത്തം ഗഹേത്വാ നിവേസനം പവേസേത്വാ പഞ്ഞത്താസനേ നിസീദാപേത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ദക്ഖിണോദകം ദത്വാ യാഗുഖജ്ജകം ആഹരി. സത്ഥാ പത്തം ഹത്ഥേന പിദഹിത്വാ ‘‘മഹാരാജ, കഹം ദേവീ’’തി ആഹ. ‘‘കിം, ഭന്തേ, തായ അത്തനോ യസേന മത്തായാ’’തി? ‘‘മഹാരാജ, സയമേവ യസം ദത്വാ മാതുഗാമം ഉക്ഖിപിത്വാ തായ കതസ്സ അപരാധസ്സ അസഹനം നാമ ന യുത്ത’’ന്തി. രാജാ സത്ഥു വചനം സുത്വാ തം പക്കോസാപേസി, സാ സത്ഥാരം പരിവിസി. സത്ഥാ ‘‘അഞ്ഞമഞ്ഞം സമഗ്ഗേഹി ഭവിതും വട്ടതീ’’തി സാമഗ്ഗിരസവണ്ണം കഥേത്വാ പക്കാമി. തതോ പട്ഠായ ഉഭോ സമഗ്ഗവാസം വസിംസു. ഭിക്ഖൂ ധമ്മസഭായം കഥം സമുട്ഠാപേസും ‘‘ആവുസോ, സത്ഥാ ഏകവചനേനേവ ഉഭോ സമഗ്ഗേ അകാസീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപാഹം ഏതേ ഏകവാദേനേവ സമഗ്ഗേ അകാസി’’ന്തി വത്വാ തേഹി യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
Kimaṇḍakāti idaṃ satthā jetavane viharanto mallikaṃ deviṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ kira rañño tāya saddhiṃ sirivivādo ahosi, ‘‘sayanakalaho’’tipi vadantiyeva. Rājā kujjhitvā tassā atthibhāvampi na jānāti. Mallikā devīpi ‘‘satthā rañño mayi kuddhabhāvaṃ na jānāti maññe’’ti cintesi. Satthāpi ñatvā ‘‘imesaṃ samaggabhāvaṃ karissāmī’’ti pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya pañcabhikkhusataparivāro sāvatthiṃ pavisitvā rājadvāraṃ agamāsi. Rājā tathāgatassa pattaṃ gahetvā nivesanaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dakkhiṇodakaṃ datvā yāgukhajjakaṃ āhari. Satthā pattaṃ hatthena pidahitvā ‘‘mahārāja, kahaṃ devī’’ti āha. ‘‘Kiṃ, bhante, tāya attano yasena mattāyā’’ti? ‘‘Mahārāja, sayameva yasaṃ datvā mātugāmaṃ ukkhipitvā tāya katassa aparādhassa asahanaṃ nāma na yutta’’nti. Rājā satthu vacanaṃ sutvā taṃ pakkosāpesi, sā satthāraṃ parivisi. Satthā ‘‘aññamaññaṃ samaggehi bhavituṃ vaṭṭatī’’ti sāmaggirasavaṇṇaṃ kathetvā pakkāmi. Tato paṭṭhāya ubho samaggavāsaṃ vasiṃsu. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, satthā ekavacaneneva ubho samagge akāsī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepāhaṃ ete ekavādeneva samagge akāsi’’nti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ തസ്സ അത്ഥധമ്മാനുസാസകോ അമച്ചോ അഹോസി. അഥേകദിവസം രാജാ വാതപാനം വിവരിത്വാ രാജങ്ഗണം ഓലോകയമാനോ അട്ഠാസി. തസ്മിം ഖണേ ഏകാ പണ്ണികധീതാ അഭിരൂപാ പഠമവയേ ഠിതാ സുജാതാ നാമ ബദരപച്ഛിം സീസേ കത്വാ ‘‘ബദരാനി ഗണ്ഹഥ, ബദരാനി ഗണ്ഹഥാ’’തി വദമാനാ രാജങ്ഗണേന ഗച്ഛതി. രാജാ തസ്സാ സദ്ദം സുത്വാ തായ പടിബദ്ധചിത്തോ ഹുത്വാ അസാമികഭാവം ഞത്വാ തം പക്കോസാപേത്വാ അഗ്ഗമഹേസിട്ഠാനേ ഠപേത്വാ മഹന്തം യസം അദാസി. സാ രഞ്ഞോ പിയാ അഹോസി മനാപാ. അഥേകദിവസം രാജാ സുവണ്ണതട്ടകേ ബദരാനി ഖാദന്തോ നിസീദി. തദാ സുജാതാ ദേവീ രാജാനം ബദരാനി ഖാദന്തം ദിസ്വാ ‘‘മഹാരാജ, കിം നാമ തുമ്ഹേ ഖാദഥാ’’തി പുച്ഛന്തീ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa atthadhammānusāsako amacco ahosi. Athekadivasaṃ rājā vātapānaṃ vivaritvā rājaṅgaṇaṃ olokayamāno aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe ekā paṇṇikadhītā abhirūpā paṭhamavaye ṭhitā sujātā nāma badarapacchiṃ sīse katvā ‘‘badarāni gaṇhatha, badarāni gaṇhathā’’ti vadamānā rājaṅgaṇena gacchati. Rājā tassā saddaṃ sutvā tāya paṭibaddhacitto hutvā asāmikabhāvaṃ ñatvā taṃ pakkosāpetvā aggamahesiṭṭhāne ṭhapetvā mahantaṃ yasaṃ adāsi. Sā rañño piyā ahosi manāpā. Athekadivasaṃ rājā suvaṇṇataṭṭake badarāni khādanto nisīdi. Tadā sujātā devī rājānaṃ badarāni khādantaṃ disvā ‘‘mahārāja, kiṃ nāma tumhe khādathā’’ti pucchantī paṭhamaṃ gāthamāha –
൨൧.
21.
‘‘കിമണ്ഡകാ ഇമേ ദേവ, നിക്ഖിത്താ കംസമല്ലകേ;
‘‘Kimaṇḍakā ime deva, nikkhittā kaṃsamallake;
ഉപലോഹിതകാ വഗ്ഗൂ, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’തി.
Upalohitakā vaggū, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.
തത്ഥ കിമണ്ഡകാതി കിംഫലാനി നാമേതാനി, പരിമണ്ഡലവസേന പന അണ്ഡകാതി ആഹ. കംസമല്ലകേതി സുവണ്ണതട്ടകേ. ഉപലോഹിതകാതി രത്തവണ്ണാ. വഗ്ഗൂതി ചോക്ഖാ നിമ്മലാ.
Tattha kimaṇḍakāti kiṃphalāni nāmetāni, parimaṇḍalavasena pana aṇḍakāti āha. Kaṃsamallaketi suvaṇṇataṭṭake. Upalohitakāti rattavaṇṇā. Vaggūti cokkhā nimmalā.
രാജാ കുജ്ഝിത്വാ ‘‘ബദരവാണിജകേ പണ്ണികഗഹപതികസ്സ ധീതേ അത്തനോ കുലസന്തകാനി ബദരാനിപി ന ജാനാസീ’’തി വത്വാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Rājā kujjhitvā ‘‘badaravāṇijake paṇṇikagahapatikassa dhīte attano kulasantakāni badarānipi na jānāsī’’ti vatvā dve gāthā abhāsi –
൨൨.
22.
‘‘യാനി പുരേ തുവം ദേവി, ഭണ്ഡു നന്തകവാസിനീ;
‘‘Yāni pure tuvaṃ devi, bhaṇḍu nantakavāsinī;
ഉച്ഛങ്ഗഹത്ഥാ പചിനാസി, തസ്സാ തേ കോലിയം ഫലം.
Ucchaṅgahatthā pacināsi, tassā te koliyaṃ phalaṃ.
൨൩.
23.
‘‘ഉഡ്ഡയ്ഹതേ ന രമതി, ഭോഗാ വിപ്പജഹന്തി തം;
‘‘Uḍḍayhate na ramati, bhogā vippajahanti taṃ;
തത്ഥേവിമം പടിനേഥ, യത്ഥ കോലം പചിസ്സതീ’’തി.
Tatthevimaṃ paṭinetha, yattha kolaṃ pacissatī’’ti.
തത്ഥ ഭണ്ഡൂതി മുണ്ഡസീസാ ഹുത്വാ. നന്തകവാസിനീതി ജിണ്ണപിലോതികനിവത്ഥാ. ഉച്ഛങ്ഗഹത്ഥാ പചിനാസീതി അടവിം പവിസിത്വാ അങ്കുസകേന സാഖം ഓനാമേത്വാ ഓചിതോചിതം ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ ഉച്ഛങ്ഗേ പക്ഖിപനവസേന ഉച്ഛങ്ഗഹത്ഥാ ഹുത്വാ പചിനാസി ഓചിനാസി. തസ്സാ തേ കോലിയം ഫലന്തി തസ്സാ തവ ഏവം പചിനന്തിയാ ഓചിനന്തിയാ യമഹം ഇദാനി ഖാദാമി, ഇദം കോലിയം കുലദത്തിയം ഫലന്തി അത്ഥോ.
Tattha bhaṇḍūti muṇḍasīsā hutvā. Nantakavāsinīti jiṇṇapilotikanivatthā. Ucchaṅgahatthā pacināsīti aṭaviṃ pavisitvā aṅkusakena sākhaṃ onāmetvā ocitocitaṃ hatthena gahetvā ucchaṅge pakkhipanavasena ucchaṅgahatthā hutvā pacināsi ocināsi. Tassā te koliyaṃ phalanti tassā tava evaṃ pacinantiyā ocinantiyā yamahaṃ idāni khādāmi, idaṃ koliyaṃ kuladattiyaṃ phalanti attho.
ഉഡ്ഡയ്ഹതേ ന രമതീതി അയം ജമ്മീ ഇമസ്മിം രാജകുലേ വസമാനാ ലോഹകുമ്ഭിയം പക്ഖിത്താ വിയ ഡയ്ഹതി നാഭിരമതി. ഭോഗാതി രാജഭോഗാ ഇമം അലക്ഖികം വിപ്പജഹന്തി. യത്ഥ കോലം പചിസ്സതീതി യത്ഥ ഗന്ത്വാ പുന ബദരമേവ പചിനിത്വാ വിക്കിണന്തീ ജീവികം കപ്പേസ്സതി, തത്ഥേവ നം നേഥാതി വദതി.
Uḍḍayhatena ramatīti ayaṃ jammī imasmiṃ rājakule vasamānā lohakumbhiyaṃ pakkhittā viya ḍayhati nābhiramati. Bhogāti rājabhogā imaṃ alakkhikaṃ vippajahanti. Yattha kolaṃ pacissatīti yattha gantvā puna badarameva pacinitvā vikkiṇantī jīvikaṃ kappessati, tattheva naṃ nethāti vadati.
ബോധിസത്തോ ‘‘ഠപേത്വാ മം അഞ്ഞോ ഇമേ സമഗ്ഗേ കാതും ന സക്ഖിസ്സതീ’’തി രാജാനം സഞ്ഞാപേത്വാ ‘‘ഇമിസ്സാ അനിക്കഡ്ഢനം കരിസ്സ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ചതുത്ഥം ഗാഥമാഹ –
Bodhisatto ‘‘ṭhapetvā maṃ añño ime samagge kātuṃ na sakkhissatī’’ti rājānaṃ saññāpetvā ‘‘imissā anikkaḍḍhanaṃ karisssāmī’’ti cintetvā catutthaṃ gāthamāha –
൨൪.
24.
‘‘ഹോന്തി ഹേതേ മഹാരാജ, ഇദ്ധിപ്പത്തായ നാരിയാ;
‘‘Honti hete mahārāja, iddhippattāya nāriyā;
ഖമ ദേവ സുജാതായ, മാസ്സാ കുജ്ഝ രഥേസഭാ’’തി.
Khama deva sujātāya, māssā kujjha rathesabhā’’ti.
തസ്സത്ഥോ – മഹാരാജ, ഏതേ ഏവരൂപാ പമാദദോസാ യസം പത്തായ നാരിയാ ഹോന്തിയേവ, ഏതം ഏവരൂപേ ഉച്ചേ ഠാനേ ഠപേത്വാ ഇദാനി ‘‘ഏത്തകസ്സ അപരാധസ്സ അസഹനം നാമ ന യുത്തം തുമ്ഹാകം, തസ്മാ ഖമ, ദേവ, സുജാതായ, ഏതിസ്സാ മാ കുജ്ഝ രഥേസഭ രഥജേട്ഠകാതി.
Tassattho – mahārāja, ete evarūpā pamādadosā yasaṃ pattāya nāriyā hontiyeva, etaṃ evarūpe ucce ṭhāne ṭhapetvā idāni ‘‘ettakassa aparādhassa asahanaṃ nāma na yuttaṃ tumhākaṃ, tasmā khama, deva, sujātāya, etissā mā kujjha rathesabha rathajeṭṭhakāti.
രാജാ തസ്സ വചനേന ദേവിയാ തം അപരാധം സഹിത്വാ യഥാഠാനേയേവ നം ഠപേസി. തതോ പട്ഠായ ഉഭോ സമഗ്ഗവാസം വസിംസൂതി.
Rājā tassa vacanena deviyā taṃ aparādhaṃ sahitvā yathāṭhāneyeva naṃ ṭhapesi. Tato paṭṭhāya ubho samaggavāsaṃ vasiṃsūti.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ ബാരാണസിരാജാ കോസലരാജാ അഹോസി, സുജാതാ മല്ലികാ, അമച്ചോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā bārāṇasirājā kosalarājā ahosi, sujātā mallikā, amacco pana ahameva ahosi’’nti.
സുജാതാജാതകവണ്ണനാ ഛട്ഠാ.
Sujātājātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൦൬. സുജാതജാതകം • 306. Sujātajātakaṃ