Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[255] 5. сугаж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[255] 5. Sukajātakavaṇṇanā
яаава со мад̇д̇аман̃н̃аасийд̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о згам̣ ад̇иб̣ахум̣ бхун̃ж̇ид̇ваа аж̇ийран̣зна гаалагад̇ам̣ бхигкум̣ аараб̣бха гат̇зси. д̇асмим̣ гира звам̣ гаалагад̇з д̇хаммасабхааяам̣ бхигкуу д̇асса аг̇ун̣агат̇ам̣ самудтаабзсум̣ – ‘‘аавусо, асуго наама бхигку ад̇д̇ано гужчиббамаан̣ам̣ аж̇аанид̇ваа ад̇иб̣ахум̣ бхун̃ж̇ид̇ваа ж̇ийраабзд̇ум̣ асаггонд̇о гаалагад̇о’’д̇и. сад̇т̇аа ааг̇анд̇ваа ‘‘гааяа нуд̇т̇а, бхигкавз, зд̇арахи гат̇ааяа саннисиннаа’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘имааяа наамаа’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘на, бхигкавз, ид̣̇аанзва, буб̣б̣збзса ад̇ибхож̇анабажжаязнзва мад̇о’’д̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Yāvaso mattamaññāsīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ atibahuṃ bhuñjitvā ajīraṇena kālakataṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ kira evaṃ kālakate dhammasabhāyaṃ bhikkhū tassa aguṇakathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, asuko nāma bhikkhu attano kucchippamāṇaṃ ajānitvā atibahuṃ bhuñjitvā jīrāpetuṃ asakkonto kālakato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa atibhojanapaccayeneva mato’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з б̣од̇хисад̇д̇о химаванд̇абад̣̇зсз сугаяонияам̣ ниб̣б̣ад̇д̇ид̇ваа анзгаанам̣ сугасахассаанам̣ самуд̣̇д̣̇аануг̇ад̇з химаванд̇абад̣̇зсз васанд̇аанам̣ рааж̇аа ахоси. д̇ассзго буд̇д̇о ахоси, д̇асмим̣ б̣алаббад̇д̇з б̣од̇хисад̇д̇о д̣̇уб̣б̣алажагкуго ахоси. сугаанам̣ гира сийгхо взг̇о ход̇и, д̇зна д̇зсам̣ махаллагагаалз батамам̣ жагкумзва д̣̇уб̣б̣алам̣ ход̇и. б̣од̇хисад̇д̇асса буд̇д̇о маад̇аабид̇аро гулаавагз табзд̇ваа г̇ожарам̣ аахарид̇ваа босзси. со згад̣̇ивасам̣ г̇ожарабхуумим̣ г̇анд̇ваа баб̣б̣ад̇амад̇т̇агз тид̇о самуд̣̇д̣̇ам̣ ологзнд̇о згам̣ д̣̇ийбагам̣ басси. д̇асмим̣ бана суван̣н̣аван̣н̣ам̣ мад̇хурапалам̣ амб̣аванам̣ ад̇т̇и. со бунад̣̇ивасз г̇ожаравзлааяа уббад̇ид̇ваа д̇асмим̣ амб̣аванз од̇арид̇ваа амб̣арасам̣ бивид̇ваа амб̣абаггам̣ аад̣̇ааяа ааг̇анд̇ваа маад̇аабид̇уунам̣ ад̣̇ааси. б̣од̇хисад̇д̇о д̇ам̣ каад̣̇анд̇о расам̣ сан̃ж̇аанид̇ваа ‘‘д̇аад̇а, нану имам̣ асугад̣̇ийбагз амб̣абагга’’нд̇и вад̇ваа ‘‘аама, д̇аад̇аа’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘д̇аад̇а, зд̇ам̣ д̣̇ийбагам̣ г̇ажчанд̇аа наама сугаа д̣̇ийгхамааяум̣ баалзнд̇аа наама над̇т̇и, маа ко д̇вам̣ буна д̇ам̣ д̣̇ийбагам̣ аг̇амаасий’’д̇и ааха. со д̇асса важанам̣ аг̇г̇ахзд̇ваа аг̇амаасиязва.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese sukayoniyaṃ nibbattitvā anekānaṃ sukasahassānaṃ samuddānugate himavantapadese vasantānaṃ rājā ahosi. Tasseko putto ahosi, tasmiṃ balappatte bodhisatto dubbalacakkhuko ahosi. Sukānaṃ kira sīgho vego hoti, tena tesaṃ mahallakakāle paṭhamaṃ cakkhumeva dubbalaṃ hoti. Bodhisattassa putto mātāpitaro kulāvake ṭhapetvā gocaraṃ āharitvā posesi. So ekadivasaṃ gocarabhūmiṃ gantvā pabbatamatthake ṭhito samuddaṃ olokento ekaṃ dīpakaṃ passi. Tasmiṃ pana suvaṇṇavaṇṇaṃ madhuraphalaṃ ambavanaṃ atthi. So punadivase gocaravelāya uppatitvā tasmiṃ ambavane otaritvā ambarasaṃ pivitvā ambapakkaṃ ādāya āgantvā mātāpitūnaṃ adāsi. Bodhisatto taṃ khādanto rasaṃ sañjānitvā ‘‘tāta, nanu imaṃ asukadīpake ambapakka’’nti vatvā ‘‘āma, tātā’’ti vutte ‘‘tāta, etaṃ dīpakaṃ gacchantā nāma sukā dīghamāyuṃ pālentā nāma natthi, mā kho tvaṃ puna taṃ dīpakaṃ agamāsī’’ti āha. So tassa vacanaṃ aggahetvā agamāsiyeva.
ат̇згад̣̇ивасам̣ б̣ахум̣ амб̣арасам̣ бивид̇ваа маад̇аабид̇уунам̣ ад̇т̇ааяа амб̣абаггам̣ аад̣̇ааяа самуд̣̇д̣̇амад̇т̇агзнааг̇ажчанд̇о ад̇ид̇хаад̇ад̇ааяа гиланд̇агааяо нид̣̇д̣̇ааяаабхибхууд̇о, со нид̣̇д̣̇ааяанд̇оби ааг̇ажчад̇зва, д̇ун̣д̣зна банасса г̇ахид̇ам̣ амб̣абаггам̣ бад̇и. со ануггамзна ааг̇аманавийт̇им̣ ж̇ахид̇ваа осийд̣̇анд̇о уд̣̇агабидтзнзва ааг̇ажчанд̇о уд̣̇агз бад̇и. ат̇а нам̣ зго мажчо г̇ахзд̇ваа каад̣̇и. б̣од̇хисад̇д̇о д̇асмим̣ ааг̇аманавзлааяа анааг̇ажчанд̇зязва ‘‘самуд̣̇д̣̇з бад̇ид̇ваа мад̇о бхависсад̇ий’’д̇и ан̃н̃ааси. ат̇асса маад̇аабид̇ароби аахаарам̣ алабхамаанаа суссид̇ваа марим̣су.
Athekadivasaṃ bahuṃ ambarasaṃ pivitvā mātāpitūnaṃ atthāya ambapakkaṃ ādāya samuddamatthakenāgacchanto atidhātatāya kilantakāyo niddāyābhibhūto, so niddāyantopi āgacchateva, tuṇḍena panassa gahitaṃ ambapakkaṃ pati. So anukkamena āgamanavīthiṃ jahitvā osīdanto udakapiṭṭheneva āgacchanto udake pati. Atha naṃ eko maccho gahetvā khādi. Bodhisatto tasmiṃ āgamanavelāya anāgacchanteyeva ‘‘samudde patitvā mato bhavissatī’’ti aññāsi. Athassa mātāpitaropi āhāraṃ alabhamānā sussitvā mariṃsu.
сад̇т̇аа имам̣ ад̇ийд̇ам̣ аахарид̇ваа абхисамб̣уд̣̇д̇хо худ̇ваа имаа г̇аат̇аа авожа –
Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā abhisambuddho hutvā imā gāthā avoca –
13.
13.
‘‘яаава со мад̇д̇аман̃н̃ааси, бхож̇анасмим̣ вихан̇г̇амо;
‘‘Yāva so mattamaññāsi, bhojanasmiṃ vihaṅgamo;
д̇аава ад̣̇д̇хаанамаабаад̣̇и, маад̇аран̃жа абосаяи.
Tāva addhānamāpādi, mātarañca aposayi.
14.
14.
‘‘яад̇о жа ко б̣ахуд̇арам̣, бхож̇анам̣ аж̇жхаваахари;
‘‘Yato ca kho bahutaraṃ, bhojanaṃ ajjhavāhari;
д̇ад̇о д̇ад̇т̇зва сам̣сийд̣̇и, амад̇д̇ан̃н̃уу хи со аху.
Tato tattheva saṃsīdi, amattaññū hi so ahu.
15.
15.
‘‘д̇асмаа мад̇д̇ан̃н̃уд̇аа саад̇ху, бхож̇анасмим̣ аг̇ид̣̇д̇хад̇аа;
‘‘Tasmā mattaññutā sādhu, bhojanasmiṃ agiddhatā;
амад̇д̇ан̃н̃уу хи сийд̣̇анд̇и, мад̇д̇ан̃н̃уу жа на сийд̣̇арз’’д̇и.
Amattaññū hi sīdanti, mattaññū ca na sīdare’’ti.
д̇ад̇т̇а яаава сод̇и яаава со вихан̇г̇амо бхож̇анз мад̇д̇аман̃н̃ааси. д̇аава ад̣̇д̇хаанамаабаад̣̇ийд̇и д̇ад̇т̇агам̣ гаалам̣ ж̇ийвид̇аад̣̇д̇хаанам̣ аабаад̣̇и, ааяум̣ винд̣̇и. маад̇аран̃жаад̇и д̣̇зсанаасийсамзд̇ам̣, маад̇аабид̇аро жа абосаяийд̇и ад̇т̇о. яад̇о жа код̇и яасмин̃жа ко гаалз. бхож̇анам̣ аж̇жхаваахарийд̇и амб̣арасам̣ аж̇жхохари. д̇ад̇од̇и д̇асмим̣ гаалз. д̇ад̇т̇зва сам̣сийд̣̇ийд̇и д̇асмим̣ самуд̣̇д̣̇зязва осийд̣̇и нимуж̇ж̇и, мажчабхож̇анад̇ам̣ аабаж̇ж̇и.
Tattha yāva soti yāva so vihaṅgamo bhojane mattamaññāsi. Tāva addhānamāpādīti tatthakaṃ kālaṃ jīvitaaddhānaṃ āpādi, āyuṃ vindi. Mātarañcāti desanāsīsametaṃ, mātāpitaro ca aposayīti attho. Yato ca khoti yasmiñca kho kāle. Bhojanaṃ ajjhavāharīti ambarasaṃ ajjhohari. Tatoti tasmiṃ kāle. Tattheva saṃsīdīti tasmiṃ samuddeyeva osīdi nimujji, macchabhojanataṃ āpajji.
д̇асмаа мад̇д̇ан̃н̃уд̇аа саад̇хууд̇и яасмаа бхож̇анз амад̇д̇ан̃н̃уу суго самуд̣̇д̣̇з осийд̣̇ид̇ваа мад̇о, д̇асмаа бхож̇анасмим̣ аг̇ид̣̇д̇хид̇аасан̇каад̇о мад̇д̇ан̃н̃убхааво саад̇ху, бамаан̣аж̇аананам̣ сунд̣̇аранд̇и ад̇т̇о. ат̇а ваа ‘‘бадисан̇каа яонисо аахаарам̣ аахаарзд̇и, нзва д̣̇авааяа на мад̣̇ааяа…бз… паасувихааро жаа’’д̇и.
Tasmā mattaññutā sādhūti yasmā bhojane amattaññū suko samudde osīditvā mato, tasmā bhojanasmiṃ agiddhitāsaṅkhāto mattaññubhāvo sādhu, pamāṇajānanaṃ sundaranti attho. Atha vā ‘‘paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti, neva davāya na madāya…pe… phāsuvihāro cā’’ti.
‘‘аллам̣ сугкан̃жа бхун̃ж̇анд̇о, на б̣аал̣хам̣ сухид̇о сияаа;
‘‘Allaṃ sukkhañca bhuñjanto, na bāḷhaṃ suhito siyā;
уунуд̣̇аро мид̇аахааро, сад̇о бхигку бариб̣б̣аж̇з.
Ūnudaro mitāhāro, sato bhikkhu paribbaje.
‘‘жад̇д̇ааро бан̃жа аалобз, абхуд̇ваа уд̣̇агам̣ бивз;
‘‘Cattāro pañca ālope, abhutvā udakaṃ pive;
алам̣ паасувихаарааяа, бахид̇ад̇д̇асса бхигкуно. (т̇зраг̇аа. 982-983);
Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno. (theragā. 982-983);
‘‘мануж̇асса сад̣̇аа сад̇иймад̇о, мад̇д̇ам̣ ж̇аанад̇о лад̣̇д̇хабхож̇анз;
‘‘Manujassa sadā satīmato, mattaṃ jānato laddhabhojane;
д̇ануу д̇асса бхаванд̇и взд̣̇анаа, сан̣игам̣ ж̇ийрад̇и ааяум̣ баалаяа’’нд̇и. (сам̣. ни. 1.124) –
Tanū tassa bhavanti vedanā, saṇikaṃ jīrati āyuṃ pālaya’’nti. (saṃ. ni. 1.124) –
звам̣ ван̣н̣ид̇аа мад̇д̇ан̃н̃уд̇ааби саад̇ху.
Evaṃ vaṇṇitā mattaññutāpi sādhu.
‘‘ганд̇аарз буд̇д̇амам̣сам̣ва, агкассаб̣бхан̃ж̇анам̣ яат̇аа;
‘‘Kantāre puttamaṃsaṃva, akkhassabbhañjanaṃ yathā;
звам̣ аахари аахарам̣, яаабанад̇т̇амамужчид̇о’’д̇и. (висуд̣̇д̇хи. 1.19) –
Evaṃ āhari āharaṃ, yāpanatthamamucchito’’ti. (visuddhi. 1.19) –
звам̣ ван̣н̣ид̇аа аг̇ид̣̇д̇хид̇ааби саад̇ху. баал̣ияам̣ бана ‘‘аг̇ид̣̇д̇химаа’’д̇и ликид̇ам̣, д̇ад̇о аяам̣ адтагат̇аабаатова сунд̣̇арад̇аро. амад̇д̇ан̃н̃уу хи сийд̣̇анд̇ийд̇и бхож̇анз бамаан̣ам̣ аж̇аананд̇аа хи расад̇ан̣хаавасзна баабагаммам̣ гад̇ваа жад̇уусу абааязсу сийд̣̇анд̇и. мад̇д̇ан̃н̃уу жа на сийд̣̇арзд̇и яз бана бхож̇анз бамаан̣ам̣ ж̇аананд̇и, д̇з д̣̇идтад̇хаммзби самбарааязби на сийд̣̇анд̇ийд̇и.
Evaṃ vaṇṇitā agiddhitāpi sādhu. Pāḷiyaṃ pana ‘‘agiddhimā’’ti likhitaṃ, tato ayaṃ aṭṭhakathāpāṭhova sundarataro. Amattaññū hi sīdantīti bhojane pamāṇaṃ ajānantā hi rasataṇhāvasena pāpakammaṃ katvā catūsu apāyesu sīdanti. Mattaññū ca na sīdareti ye pana bhojane pamāṇaṃ jānanti, te diṭṭhadhammepi samparāyepi na sīdantīti.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа сажжаани багаасзд̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси, сажжабарияосаанз б̣ахуу сод̇аабаннааби сагад̣̇ааг̇ааминоби анааг̇ааминоби араханд̇оби ахзсум̣. ‘‘д̇ад̣̇аа сугарааж̇абуд̇д̇о бхож̇анз амад̇д̇ан̃н̃уу бхигку ахоси, сугарааж̇аа бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne bahū sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi arahantopi ahesuṃ. ‘‘Tadā sukarājaputto bhojane amattaññū bhikkhu ahosi, sukarājā pana ahameva ahosi’’nti.
сугаж̇аад̇агаван̣н̣анаа бан̃жамаа.
Sukajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 255. сугаж̇аад̇агам̣ • 255. Sukajātakaṃ