| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā |
2. ஸங்கா⁴தி³ஸேஸகண்டோ³
2. Saṅghādisesakaṇḍo
1. ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா
1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
235. ‘‘ஓக்கமந்தான’’ந்தி பாடோ². எத்தா²ஹ – ‘‘யோ பன பி⁴க்கூ²’’தி காரகோ இத⁴ கஸ்மா ந நித்³தி³ட்டோ²தி? அபி⁴-நித்³தே³ஸேன இமஸ்ஸ ஸாபெக்கா²பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங். கத²ங்? கண்டு³வனாதி³அதி⁴ப்பாயசேதனாவஸேன சேதெந்தஸ்ஸ கண்டு³வனாதி³உபக்கமேன உபக்கமந்தஸ்ஸ, மேது²னராக³வஸேன ஊருஆதீ³ஸு து³க்கடவத்தூ²ஸு, வணாதீ³ஸு து²ல்லச்சயவத்தூ²ஸு ச உபக்கமந்தஸ்ஸ ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²யா ஸதிபி ந ஸங்கா⁴தி³ஸேஸோ. மோசனஸ்ஸாத³ஸங்கா²தாதி⁴ப்பாயாபெக்கா²வ ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி² ஸதி உபக்கமே, ந அஞ்ஞதா² ‘‘அனாபத்தி ந மோசனாதி⁴ப்பாயஸ்ஸா’’தி வசனதோ. தஸ்மா தத³த்த²த³ஸ்ஸனத்த²ங் இத⁴ காரகோ ந நித்³தி³ட்டோ², அஞ்ஞதா² ‘‘யோ பன பி⁴க்கு² ஸஞ்சேதனிகங் ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ங் ஆபஜ்ஜெய்யா’’தி காரகே நித்³தி³ட்டே² ‘‘சேதேதி ந உபக்கமதி முச்சதி, அனாபத்தீ’’தி வுத்தவசனவிரோதோ⁴. ‘‘ஸஞ்சேதனிகாய ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²யா அஞ்ஞத்ர ஸுபினந்தா’’தி பு⁴ம்மே நித்³தி³ட்டே²பி ஸோவ விரோதோ⁴ ஆபஜ்ஜதி, தஸ்மா தது³ப⁴யவசனக்கமங் அவத்வா ‘‘ஸஞ்சேதனிகா ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி² அஞ்ஞத்ர ஸுபினந்தா’’தி வுத்தங். தத்த² நிமித்தத்தே² பு⁴ம்மவசனாபா⁴வதோ ஹேதுத்த²னியமோ ந கதோ ஹோதி. தஸ்மிங் அகதே ஸஞ்சேதனிகா ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி² அஞ்ஞத்ர ஸுபினந்தா ஸங்கா⁴தி³ஸேஸாபத்தி, உபக்கமே அஸதி அனாபத்தீதி அயமத்தோ² தீ³பிதோதி வேதி³தப்³ப³ங்.
235. ‘‘Okkamantāna’’nti pāṭho. Etthāha – ‘‘yo pana bhikkhū’’ti kārako idha kasmā na niddiṭṭhoti? Abhi-niddesena imassa sāpekkhābhāvadassanatthaṃ. Kathaṃ? Kaṇḍuvanādiadhippāyacetanāvasena cetentassa kaṇḍuvanādiupakkamena upakkamantassa, methunarāgavasena ūruādīsu dukkaṭavatthūsu, vaṇādīsu thullaccayavatthūsu ca upakkamantassa sukkavissaṭṭhiyā satipi na saṅghādiseso. Mocanassādasaṅkhātādhippāyāpekkhāva sukkavissaṭṭhi sati upakkame, na aññathā ‘‘anāpatti na mocanādhippāyassā’’ti vacanato. Tasmā tadatthadassanatthaṃ idha kārako na niddiṭṭho, aññathā ‘‘yo pana bhikkhu sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpajjeyyā’’ti kārake niddiṭṭhe ‘‘ceteti na upakkamati muccati, anāpattī’’ti vuttavacanavirodho. ‘‘Sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā aññatra supinantā’’ti bhumme niddiṭṭhepi sova virodho āpajjati, tasmā tadubhayavacanakkamaṃ avatvā ‘‘sañcetanikā sukkavissaṭṭhi aññatra supinantā’’ti vuttaṃ. Tattha nimittatthe bhummavacanābhāvato hetutthaniyamo na kato hoti. Tasmiṃ akate sañcetanikā sukkavissaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādisesāpatti, upakkame asati anāpattīti ayamattho dīpitoti veditabbaṃ.
236-7. ஸஞ்சேதனிகாதி எத்த² பட²மவிக்³க³ஹேன உபஸக்³க³ஸ்ஸ ஸாத்த²கதா த³ஸ்ஸிதா, து³தியேன இகபச்சயஸ்ஸ. வாதபித்தஸெம்ஹருஹிராதி³ஆஸயபே⁴த³தோதி அத்தோ². தா⁴தூதி எத்த² ‘‘பத²வீதா⁴துஆத³யோ சதஸ்ஸோ, சக்கு²தா⁴துஆத³யோ வா அட்டா²ரஸா’’தி க³ண்டி²பதே³ லிகி²தங். வத்தி²ஸீஸந்தி வத்தி²புடஸ்ஸ ஸீஸங். ‘‘அங்க³ஜாதஸ்ஸ மூலங் அதி⁴ப்பேதங், ந அக்³க³ஸீஸ’’ந்தி வத³ந்தி. ததே²வாதி ‘‘நிமித்தே உபக்கமதோ’’திஆதி³ங் க³ண்ஹாதி. ததோ முச்சித்வாதி ‘‘ந ஸகலகாயதோ, தஸ்மா பன டா²னா சுதமத்தே ஹோதூ’’தி க³ண்டி²பதே³ லிகி²தங். ‘‘த³கஸோதங் ஓதிண்ணமத்தே’’தி இமினா ந ஸமேதீதி சே ? ததோ த³கஸோதோரோஹணஞ்செத்தா²திஆதி³ வுச்சதி. தஸ்ஸத்தோ² – நிமித்தே உபக்கமங் கத்வா ஸுக்கங் டா²னா சாவெத்வா புன விப்படிஸாரவஸேன த³கஸோதோரோஹணங் நிவாரேதுங் அதி⁴வாஸேமீதி. ததோ ப³ஹி நிக்க²மந்தே அதி⁴வாஸேதுங் ந ஸக்கா, ததா²பி அதி⁴வாஸனாதி⁴ப்பாயேன அதி⁴வாஸெத்வா அந்தரா த³கஸோததோ உத்³த⁴ங் நிவாரேதுங் அஸக்குணெய்யதாய ‘‘அனிக்க²ந்தே வா’’தி வுத்தங். கஸ்மா? டா²னா சுதஞ்ஹி அவஸ்ஸங் த³கஸோதங் ஓதரதீதி அட்ட²கதா²தி⁴ப்பாயோ க³ண்டி²பதா³தி⁴ப்பாயேன ஸமேதி. ததோ முச்சித்வாதி ஸகட்டா²னதோ. ஸகஸரீரதோ ஹி ப³ஹி நிக்க²ந்தமேவ ஹோதி, ததோ ‘‘ப³ஹி நிக்க²ந்தே வா அனிக்க²ந்தே வா’’தி வசனங் விருஜ்ஜெ²ய்ய. யஸ்மா பன தம்ஹா தம்ஹா ஸரீரபதே³ஸா சுதங் அவஸ்ஸங் த³கஸோதங் ஓதரதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘த³கஸோதங் ஓதிண்ணமத்தே’’தி, இமினா ச ஆபத்தியா பாகடகாலங் த³ஸ்ஸேதி, கிங் வுத்தங் ஹோதி? மோசனஸ்ஸாதே³ன நிமித்தே உபக்கமதோ ஸுக்கங் ப³ஹுதரம்பி ஸரீரபதே³ஸா சுதங் தத்த² தத்த² லக்³கா³வஸேஸங் யத்தகங் ஏகா கு²த்³த³கமக்கி²கா பிவெய்ய, தத்தகே த³கஸோதங் ஓதிண்ணமத்தே ஸங்கா⁴தி³ஸேஸாபத்தி. வுத்தஞ்ஹி கங்கா²விதரணியங் (கங்கா²॰ அட்ட²॰ ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா) ‘‘த³கஸோதங் அனோதிண்ணேபி ஸங்கா⁴தி³ஸேஸோ’’திஆதி³. தத்தகஸ்ஸ ப³ஹி நிக்க²மனங் அஸல்லக்கெ²ந்தோ ‘‘சேதேதி உபக்கமதி ந முச்சதி, ஆபத்தி து²ல்லச்சயஸ்ஸா’’தி வசனதோ து²ல்லச்சயந்தி ஸஞ்ஞாய தே³ஸெந்தோபி ந முச்சதி, பஸ்ஸாவம்பி வண்ணதங் பஸ்ஸித்வா வத்தி²கோஸக³தஸ்ஸ பிச்சி²லதாய வா ஞத்வா ஸங்கா⁴தி³ஸேஸதோ வுட்டா²தப்³ப³ங். அயமெத்த² ததியத்தே²ரவாதே³ யுத்தி. ஸப்³பா³சரியா இமே ஏவ தயோ தே²ரா, தேஸம்பி த³கஸோதோரோஹணங் நிமித்தே உபக்கமனந்தி அயங் து³தியோ வினிச்ச²யோ ஸாதா⁴ரணதோ எத்த², ஏவங் உபதிஸ்ஸத்தே²ரோ வத³தி கிர.
236-7.Sañcetanikāti ettha paṭhamaviggahena upasaggassa sātthakatā dassitā, dutiyena ikapaccayassa. Vātapittasemharuhirādiāsayabhedatoti attho. Dhātūti ettha ‘‘pathavīdhātuādayo catasso, cakkhudhātuādayo vā aṭṭhārasā’’ti gaṇṭhipade likhitaṃ. Vatthisīsanti vatthipuṭassa sīsaṃ. ‘‘Aṅgajātassa mūlaṃ adhippetaṃ, na aggasīsa’’nti vadanti. Tathevāti ‘‘nimitte upakkamato’’tiādiṃ gaṇhāti. Tato muccitvāti ‘‘na sakalakāyato, tasmā pana ṭhānā cutamatte hotū’’ti gaṇṭhipade likhitaṃ. ‘‘Dakasotaṃ otiṇṇamatte’’ti iminā na sametīti ce ? Tato dakasotorohaṇañcetthātiādi vuccati. Tassattho – nimitte upakkamaṃ katvā sukkaṃ ṭhānā cāvetvā puna vippaṭisāravasena dakasotorohaṇaṃ nivāretuṃ adhivāsemīti. Tato bahi nikkhamante adhivāsetuṃ na sakkā, tathāpi adhivāsanādhippāyena adhivāsetvā antarā dakasotato uddhaṃ nivāretuṃ asakkuṇeyyatāya ‘‘anikkhante vā’’ti vuttaṃ. Kasmā? Ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otaratīti aṭṭhakathādhippāyo gaṇṭhipadādhippāyena sameti. Tato muccitvāti sakaṭṭhānato. Sakasarīrato hi bahi nikkhantameva hoti, tato ‘‘bahi nikkhante vā anikkhante vā’’ti vacanaṃ virujjheyya. Yasmā pana tamhā tamhā sarīrapadesā cutaṃ avassaṃ dakasotaṃ otarati, tasmā vuttaṃ ‘‘dakasotaṃ otiṇṇamatte’’ti, iminā ca āpattiyā pākaṭakālaṃ dasseti, kiṃ vuttaṃ hoti? Mocanassādena nimitte upakkamato sukkaṃ bahutarampi sarīrapadesā cutaṃ tattha tattha laggāvasesaṃ yattakaṃ ekā khuddakamakkhikā piveyya, tattake dakasotaṃ otiṇṇamatte saṅghādisesāpatti. Vuttañhi kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘dakasotaṃ anotiṇṇepi saṅghādiseso’’tiādi. Tattakassa bahi nikkhamanaṃ asallakkhento ‘‘ceteti upakkamati na muccati, āpatti thullaccayassā’’ti vacanato thullaccayanti saññāya desentopi na muccati, passāvampi vaṇṇataṃ passitvā vatthikosagatassa picchilatāya vā ñatvā saṅghādisesato vuṭṭhātabbaṃ. Ayamettha tatiyattheravāde yutti. Sabbācariyā ime eva tayo therā, tesampi dakasotorohaṇaṃ nimitte upakkamananti ayaṃ dutiyo vinicchayo sādhāraṇato ettha, evaṃ upatissatthero vadati kira.
டா²னா சுதஞ்ஹி அவஸ்ஸங் த³கஸோதங் ஓதரதீதி கத்வா ‘‘டா²னா சாவனமத்தேனேவெத்த² ஆபத்தி வேதி³தப்³பா³’’தி வுத்தங். த³கஸோதங் ஓதிண்ணே ஏவ ஆபத்தி. ஸுக்கஸ்ஸ ஹி ஸகலங் ஸரீரங் டா²னங், அனோதிண்ணே டா²னா சுதங் நாம ந ஹோதீதி வீமங்ஸிதப்³ப³ங். ஆபி⁴த⁴ம்மிகத்தா தே²ரஸ்ஸ ‘‘ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி² நாம ராக³ஸமுட்டா²னா ஹோதீ’’தி (கதா²॰ அட்ட²॰ 307) கதா²வத்து²ட்ட²கதா²யங் வுத்தத்தா ஸம்ப⁴வோ சித்தஸமுட்டா²னோ, ‘‘தங் அஸுசிங் ஏகதே³ஸங் முகே²ன அக்³க³ஹேஸி, ஏகதே³ஸங் அங்க³ஜாதே பக்கி²பீ’’தி (பாரா॰ 503) வசனதோ உதுஸமுட்டா²னோ ச தி³ஸ்ஸதி, ஸோ ச கோ² அவீதராக³ஸ்ஸேவ ‘‘அட்டா²னமேதங், பி⁴க்க²வே, அனவகாஸோ யங் அரஹதோ அஸுசி முச்செய்யா’’தி (மஹாவ॰ 353; கதா²॰ 313) வசனதோ. பரூபாஹாரட்ட²கதா²யங் ‘‘அத்தி² தஸ்ஸ ஆஸயோதி தஸ்ஸ ஸுக்கஸ்ஸ உச்சாரபஸ்ஸாவானங் விய பதிட்டா²னோகாஸோ அத்தீ²’’தி (கதா²॰ அட்ட²॰ 309) சனதோ தஸ்ஸ ஆஸயோதி ஸித்³த⁴ங். பாகதிகசித்தஸமுட்டா²னரூபங் விய அஸங்ஸட்ட²த்தா, நிக்க²மனதோ ச ‘‘வத்தி²ஸீஸங், கடி, காயோ’’தி திதா⁴ ஸுக்கஸ்ஸ டா²னங் பகப்பெந்தி ஆசரியா. ஸப்பவிஸங் விய தங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், ந ச விஸஸ்ஸ டா²னநியமோ, கோத⁴வஸேன பு²ஸந்தஸ்ஸ ஹோதி, ஏவமஸ்ஸ ந ச டா²னநியமோ, ராக³வஸேன உபக்கமந்தஸ்ஸ ஹோதீதி தக்கோ.
Ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otaratīti katvā ‘‘ṭhānā cāvanamattenevettha āpatti veditabbā’’ti vuttaṃ. Dakasotaṃ otiṇṇe eva āpatti. Sukkassa hi sakalaṃ sarīraṃ ṭhānaṃ, anotiṇṇe ṭhānā cutaṃ nāma na hotīti vīmaṃsitabbaṃ. Ābhidhammikattā therassa ‘‘sukkavissaṭṭhi nāma rāgasamuṭṭhānā hotī’’ti (kathā. aṭṭha. 307) kathāvatthuṭṭhakathāyaṃ vuttattā sambhavo cittasamuṭṭhāno, ‘‘taṃ asuciṃ ekadesaṃ mukhena aggahesi, ekadesaṃ aṅgajāte pakkhipī’’ti (pārā. 503) vacanato utusamuṭṭhāno ca dissati, so ca kho avītarāgasseva ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā’’ti (mahāva. 353; kathā. 313) vacanato. Parūpāhāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘atthi tassa āsayoti tassa sukkassa uccārapassāvānaṃ viya patiṭṭhānokāso atthī’’ti (kathā. aṭṭha. 309) canato tassa āsayoti siddhaṃ. Pākatikacittasamuṭṭhānarūpaṃ viya asaṃsaṭṭhattā, nikkhamanato ca ‘‘vatthisīsaṃ, kaṭi, kāyo’’ti tidhā sukkassa ṭhānaṃ pakappenti ācariyā. Sappavisaṃ viya taṃ daṭṭhabbaṃ, na ca visassa ṭhānaniyamo, kodhavasena phusantassa hoti, evamassa na ca ṭhānaniyamo, rāgavasena upakkamantassa hotīti takko.
கோ²ப⁴கரணபச்சயோ நாம பே⁴ஸஜ்ஜஸேனாஸனாஹாராதி³பச்சயோ. ஸங்ஸக்³க³பே⁴த³தோபீதி ஏதேஸு த்³வீஹிபி தீஹிபி. பஹீனவிபல்லாஸத்தாதி எத்த² யங் கிஞ்சி ஸுபினந்தேன ஸெக்க²புது²ஜ்ஜனா பஸ்ஸந்தி, தங் ஸப்³ப³ங் விபல்லத்த²ங் அபூ⁴தமேவாதி ஆபஜ்ஜதி. ததோ ‘‘யங் பன புப்³ப³னிமித்ததோ பஸ்ஸதி. தங் ஏகந்தஸச்சமேவ ஹோதீ’’தி இத³ங் விருஜ்ஜ²தி, தஸ்மா ந விஸயங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஸோ ஹி ஸச்சோ வா ஹோதி, அலிகோ வாதி கத்வா தஞ்சே ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ஸியா, ‘‘அஸெக்கா² பஹீனவிபல்லாஸத்தா ஸச்சமேவ பஸ்ஸந்தி, நாஸச்ச’’ந்தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா. கிந்து த³ஸ்ஸனங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தஞ்ஹி அபூ⁴தங், அபஸ்ஸந்தோபி ஹி பஸ்ஸந்தோ விய அஸுணந்தோபி ஸுணந்தோ விய அமுனந்தோபி முனந்தோ விய ஹோதி. ஸச்சம்பி விபஸ்ஸதீதி நோ தக்கோதி ஆசரியோ. தங் ரூபனிமித்தாதி³ஆரம்மணங் ந ஹோதி, ஆக³ந்துகபச்சுப்பன்னங் ரூபனிமித்தாதி³ஆரம்மணங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். கம்மனிமித்தக³தினிமித்தபூ⁴தானி ஹி ரூபனிமித்தாதீ³னி ப⁴வங்க³ஸ்ஸ ஆரம்மணானி ஹொந்தி ஏவ. தத்த² கம்மனிமித்தமதீதமேவ, க³தினிமித்தங் தோ²கங் காலங் பச்சுப்பன்னங் ஸியா.
Khobhakaraṇapaccayo nāma bhesajjasenāsanāhārādipaccayo. Saṃsaggabhedatopīti etesu dvīhipi tīhipi. Pahīnavipallāsattāti ettha yaṃ kiñci supinantena sekkhaputhujjanā passanti, taṃ sabbaṃ vipallatthaṃ abhūtamevāti āpajjati. Tato ‘‘yaṃ pana pubbanimittato passati. Taṃ ekantasaccameva hotī’’ti idaṃ virujjhati, tasmā na visayaṃ sandhāya vuttaṃ. So hi sacco vā hoti, aliko vāti katvā tañce sandhāya vuttaṃ siyā, ‘‘asekkhā pahīnavipallāsattā saccameva passanti, nāsacca’’nti vattabbaṃ siyā. Kintu dassanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi abhūtaṃ, apassantopi hi passanto viya asuṇantopi suṇanto viya amunantopi munanto viya hoti. Saccampi vipassatīti no takkoti ācariyo. Taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ na hoti, āgantukapaccuppannaṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Kammanimittagatinimittabhūtāni hi rūpanimittādīni bhavaṅgassa ārammaṇāni honti eva. Tattha kammanimittamatītameva, gatinimittaṃ thokaṃ kālaṃ paccuppannaṃ siyā.
ஈதி³ஸானீதி பச்சக்க²தோ அனுபூ⁴தபுப்³ப³பரிகப்பிதாக³ந்துகபச்சுப்பன்னரூபனிமித்தாதி³ஆரம்மணானி, ராகா³தி³ஸம்பயுத்தானி சாதி அத்தோ². மக்கடஸ்ஸ நித்³தா³ லஹுபரிவத்தா ஹோதி. ஸோ ஹி ருக்க²ஸாக²தோ பதனப⁴யா அபி⁴க்க²ணங் உம்மீலதி ச ஸுபதி ச. மனுஸ்ஸா கிஞ்சாபி புனப்புனங் உம்மீலந்தி ஸுப்³யத்ததரங் படிபு³த்³தா⁴ விய பஸ்ஸந்தி, அத² கோ² படிபு³த்³தா⁴னங் புனப்புனங் ப⁴வங்கோ³தரணங் விய ஸுபினகாலேபி தேஸங் ப⁴வங்கோ³தரணங் ஹோதி, யேன ‘‘ஸுபதீ’’தி வுச்சதி. ‘‘ப⁴வங்க³சித்தேன ஹி ஸுபதீ’’தி வசனதோ ப⁴வங்கோ³தரணங் கரஜகாயஸ்ஸ நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வூபனிஸ்ஸயத்தா ‘‘நித்³தா³’’தி வுச்சதி. ஸா கரஜகாயஸ்ஸ து³ப்³ப³லபா⁴வேன ஸுபினத³ஸ்ஸனகாலே ப⁴வங்க³தோ உத்தரணே ஸதிபி நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வப்பத்தியா ‘‘பவத்ததீ’’தி ச வுச்சதி, யதோ ஸத்தா ‘‘படிபு³த்³தா⁴’’தி ந வுச்சந்தி, கரஜகாயஸ்ஸ நிருஸ்ஸாஹஸந்தஸபா⁴வப்பத்திதோ ச தன்னிஸ்ஸிதங் ஹத³யவத்து² ந ஸுப்பஸன்னங் ஹோதி, ததோ தன்னிஸ்ஸிதாபி சித்தப்பவத்தி அஸுப்பஸன்னவட்டினிஸ்ஸிததீ³பப்பபா⁴ விய. தேனேவ அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஸ்வாயங் து³ப்³ப³லவத்து²கத்தா சேதனாய படிஸந்தி⁴ங் ஆகட்³டி⁴துங் அஸமத்தோ²’’திஆதி³ வுத்தங்.
Īdisānīti paccakkhato anubhūtapubbaparikappitāgantukapaccuppannarūpanimittādiārammaṇāni, rāgādisampayuttāni cāti attho. Makkaṭassa niddā lahuparivattā hoti. So hi rukkhasākhato patanabhayā abhikkhaṇaṃ ummīlati ca supati ca. Manussā kiñcāpi punappunaṃ ummīlanti subyattataraṃ paṭibuddhā viya passanti, atha kho paṭibuddhānaṃ punappunaṃ bhavaṅgotaraṇaṃ viya supinakālepi tesaṃ bhavaṅgotaraṇaṃ hoti, yena ‘‘supatī’’ti vuccati. ‘‘Bhavaṅgacittena hi supatī’’ti vacanato bhavaṅgotaraṇaṃ karajakāyassa nirussāhasantabhāvūpanissayattā ‘‘niddā’’ti vuccati. Sā karajakāyassa dubbalabhāvena supinadassanakāle bhavaṅgato uttaraṇe satipi nirussāhasantabhāvappattiyā ‘‘pavattatī’’ti ca vuccati, yato sattā ‘‘paṭibuddhā’’ti na vuccanti, karajakāyassa nirussāhasantasabhāvappattito ca tannissitaṃ hadayavatthu na suppasannaṃ hoti, tato tannissitāpi cittappavatti asuppasannavaṭṭinissitadīpappabhā viya. Teneva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamattho’’tiādi vuttaṃ.
க³ண்டி²பதே³ பன ‘‘து³ப்³ப³லவத்து²கத்தாதி ஸுபினே உபட்டி²தங் நிமித்தம்பி து³ப்³ப³ல’’ந்தி லிகி²தங். தங் அனேகத்த²ங் ஸப்³ப³ம்பி நிமித்தங் ஹோதி, ந ச து³ப்³ப³லாரம்மணவத்து²கத்தா சேதனா, தாய சித்தப்பவத்தி து³ப்³ப³லா அதீதானாக³தாரம்மணாய, பஞ்ஞத்தாரம்மணாய வா அது³ப்³ப³லத்தா, அவத்து²காய து³ப்³ப³லபா⁴வோ ந யுஜ்ஜதி சேதனாய அவத்து²காய பா⁴வனாபபா⁴வாயாதிரேகப³லஸப்³பா⁴வதோ. பா⁴வனாப³லஸமப்பிதஞ்ஹி சித்தங் அரூபம்பி ஸமானங் அதிபா⁴ரியம்பி கரஜகாயங் க³ஹெத்வா ஏகசித்தக்க²ணேனேவ ப்³ரஹ்மலோகங் பாபெத்வா ட²பேதி. தப்படிபா⁴க³ங் அனப்பிதம்பி காமாவசரசித்தங் கரஜகாயங் ஆகாஸே லங்க⁴னஸமத்த²ங் கரோதி, பகே³வேதரங். கிங் பனெத்த² தங் அனுமானகாரணங், யேன சித்தஸ்ஸேவ ஆனுபா⁴வோதி பஞ்ஞாயெய்ய சித்தானுபா⁴வேன வா லத்³தா⁴ஸேவனாதி³கிரியாவிஸேஸனிப்³ப³த்தித³ஸ்ஸனதோ, தஸ்மா து³ப்³ப³லவத்து²கத்தாதி து³ப்³ப³லஹத³யவத்து²கத்தாதி ஆசரியஸ்ஸ தக்கோ. அத்தனோ மந்த³திக்கா²காரேன தன்னிஸ்ஸிதஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ மந்த³திக்க²பா⁴வனிப்பா²த³னஸமத்த²ஞ்சே, ஹத³யவத்து² சக்கு²ஸோதாதி³வத்து² விய இந்த்³ரியங் ப⁴வெய்ய, ந சேதங் இந்த்³ரியங். யதோ த⁴ம்மஸங்க³ஹே உபாதா³யரூபபாளியங் உத்³தே³ஸாரஹங் ந ஜாதங். அனிந்த்³ரியத்தா ஹி தங் காயிந்த்³ரியஸ்ஸ அனந்தரங் ந உத்³தி³ட்ட²ங், வத்து²ரூபத்தா ச அவத்து²ரூபஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ அனந்தரம்பி ந உத்³தி³ட்ட²ங், தஸ்மா யங் வுத்தங் ‘‘தஸ்ஸ அஸுப்பஸன்னத்தா தன்னிஸ்ஸிதா ச சித்தப்பவத்தி அஸுப்பஸன்னா ஹோதீ’’தி, தங் ந ஸித்³த⁴ந்தி சே? ஸித்³த⁴மேவ அனிந்த்³ரியானம்பி ஸப்பாயாஸப்பாயஉதுஆஹாராதீ³னங் பச்சயானங் ஸமாயோக³தோ, சித்தப்பவத்தியா விகாரத³ஸ்ஸனதோ, பச்சக்க²த்தா ச. யஸ்மா அப்படிபு³த்³தோ⁴பி படிபு³த்³த⁴ங் விய அத்தானங் மஞ்ஞதீதி. எத்தாவதா கரஜகாயஸ்ஸ நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வாகாரவிஸேஸோ நித்³தா³ நாம. ஸா சித்தஸ்ஸ ப⁴வங்கோ³தரணாகாரவிஸேஸேன ஹோதி, தாய ஸமன்னாக³தோ ஸத்தோ ப⁴வங்க³தோ உத்திண்ணோ ஸுபினங் பஸ்ஸதி, ஸோ ‘‘கபிமித்³த⁴பரேதோ’’தி வுச்சதி, ஸோ ஸுத்தோ அப்படிபு³த்³தோ⁴ ஹோதீதி அயமத்தோ² ஸாதி⁴தோ ஹோதி.
Gaṇṭhipade pana ‘‘dubbalavatthukattāti supine upaṭṭhitaṃ nimittampi dubbala’’nti likhitaṃ. Taṃ anekatthaṃ sabbampi nimittaṃ hoti, na ca dubbalārammaṇavatthukattā cetanā, tāya cittappavatti dubbalā atītānāgatārammaṇāya, paññattārammaṇāya vā adubbalattā, avatthukāya dubbalabhāvo na yujjati cetanāya avatthukāya bhāvanāpabhāvāyātirekabalasabbhāvato. Bhāvanābalasamappitañhi cittaṃ arūpampi samānaṃ atibhāriyampi karajakāyaṃ gahetvā ekacittakkhaṇeneva brahmalokaṃ pāpetvā ṭhapeti. Tappaṭibhāgaṃ anappitampi kāmāvacaracittaṃ karajakāyaṃ ākāse laṅghanasamatthaṃ karoti, pagevetaraṃ. Kiṃ panettha taṃ anumānakāraṇaṃ, yena cittasseva ānubhāvoti paññāyeyya cittānubhāvena vā laddhāsevanādikiriyāvisesanibbattidassanato, tasmā dubbalavatthukattāti dubbalahadayavatthukattāti ācariyassa takko. Attano mandatikkhākārena tannissitassa cittassa mandatikkhabhāvanipphādanasamatthañce, hadayavatthu cakkhusotādivatthu viya indriyaṃ bhaveyya, na cetaṃ indriyaṃ. Yato dhammasaṅgahe upādāyarūpapāḷiyaṃ uddesārahaṃ na jātaṃ. Anindriyattā hi taṃ kāyindriyassa anantaraṃ na uddiṭṭhaṃ, vatthurūpattā ca avatthurūpassa jīvitindriyassa anantarampi na uddiṭṭhaṃ, tasmā yaṃ vuttaṃ ‘‘tassa asuppasannattā tannissitā ca cittappavatti asuppasannā hotī’’ti, taṃ na siddhanti ce? Siddhameva anindriyānampi sappāyāsappāyautuāhārādīnaṃ paccayānaṃ samāyogato, cittappavattiyā vikāradassanato, paccakkhattā ca. Yasmā appaṭibuddhopi paṭibuddhaṃ viya attānaṃ maññatīti. Ettāvatā karajakāyassa nirussāhasantabhāvākāraviseso niddā nāma. Sā cittassa bhavaṅgotaraṇākāravisesena hoti, tāya samannāgato satto bhavaṅgato uttiṇṇo supinaṃ passati, so ‘‘kapimiddhapareto’’ti vuccati, so sutto appaṭibuddho hotīti ayamattho sādhito hoti.
யஸ்மா ப⁴வங்க³வாரனிரந்தரதாய அச்சந்தஸுத்தோ நாம ஹோதி, தஸ்மா ‘‘யதி³ தாவ ஸுத்தோ பஸ்ஸதி, அபி⁴த⁴ம்மவிரோதோ⁴ ஆபஜ்ஜதீ’’திஆதி³ வுத்தங். யஸ்மா பன நித்³தா³க்க²ணே ந படிபு³த்³தோ⁴ நாம ஹோதி, தஸ்மா ‘‘அத² படிபு³த்³தோ⁴ பஸ்ஸதி, வினயவிரோதோ⁴’’திஆதி³ வுத்தங், யஸ்மா ச அகீ²ணனித்³தோ³, அனோதிண்ணப⁴வங்கோ³ ச அத்தி², தஸ்மா ‘‘கபிமித்³த⁴பரேதோ பஸ்ஸதீ’’தி வுத்தங். அஞ்ஞதா² அயங் நேவ ஸுத்தோ ந படிபு³த்³தோ⁴, அத்தனா தங் நித்³த³ங் அனோக்கந்தோ ஆபஜ்ஜெய்ய. எத்தாவதா ச அபி⁴த⁴ம்மோ, வினயோ, நாக³ஸேனத்தே²ரவசனங் யுத்தி சாதி ஸப்³ப³ங் அஞ்ஞமஞ்ஞஸங்ஸந்தி³தங் ஹோதி. தத்த² கபிமித்³த⁴பரேதோதி ப⁴வங்க³தோ உத்திண்ணனித்³தா³பரேதோ. ஸா ஹி இத⁴ கபிமித்³த⁴ங் நாம. ‘‘தத்த² கதமங் மித்³த⁴ங்? யா காயஸ்ஸ அகல்யதா அகம்மஞ்ஞதா…பே॰… ஸுபனங், இத³ங் வுச்சதி மித்³த⁴’’ந்தி (த⁴॰ ஸ॰ 1163) ஏவமாக³தங். இத³ஞ்ஹி அரூபங், இமஸ்ஸ ப²லபூ⁴தோ கரஜகாயஸ்ஸ அகல்யதா’பசலாயிகாஸுபி நித்³தா³விஸேஸோ காரணோபசாரேன ‘‘கபிமித்³த⁴’’ந்தி பவுச்சதி. யஞ்சேவ ‘‘கபிமித்³த⁴பரேதோ கோ², மஹாராஜ, ஸுபினங் பஸ்ஸதீ’’தி (மி॰ ப॰ 5.3.5 தோ²கங் விஸதி³ஸங்) வுத்தந்தி.
Yasmā bhavaṅgavāranirantaratāya accantasutto nāma hoti, tasmā ‘‘yadi tāva sutto passati, abhidhammavirodho āpajjatī’’tiādi vuttaṃ. Yasmā pana niddākkhaṇe na paṭibuddho nāma hoti, tasmā ‘‘atha paṭibuddho passati, vinayavirodho’’tiādi vuttaṃ, yasmā ca akhīṇaniddo, anotiṇṇabhavaṅgo ca atthi, tasmā ‘‘kapimiddhapareto passatī’’ti vuttaṃ. Aññathā ayaṃ neva sutto na paṭibuddho, attanā taṃ niddaṃ anokkanto āpajjeyya. Ettāvatā ca abhidhammo, vinayo, nāgasenattheravacanaṃ yutti cāti sabbaṃ aññamaññasaṃsanditaṃ hoti. Tattha kapimiddhaparetoti bhavaṅgato uttiṇṇaniddāpareto. Sā hi idha kapimiddhaṃ nāma. ‘‘Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akalyatā akammaññatā…pe… supanaṃ, idaṃ vuccati middha’’nti (dha. sa. 1163) evamāgataṃ. Idañhi arūpaṃ, imassa phalabhūto karajakāyassa akalyatā’pacalāyikāsupi niddāviseso kāraṇopacārena ‘‘kapimiddha’’nti pavuccati. Yañceva ‘‘kapimiddhapareto kho, mahārāja, supinaṃ passatī’’ti (mi. pa. 5.3.5 thokaṃ visadisaṃ) vuttanti.
யங் தங் ஆபத்திவுட்டா²னந்தி எத்த² யேன வினயகம்மேன ததோ வுட்டா²னங் ஹோதி, தங் இத⁴ ஆபத்திவுட்டா²னங் நாம. அவயவே ஸமூஹவோஹாரேன வாதி எத்த² ஸாக²ச்சே²த³கோ ருக்க²ச்சே²த³கோதி வுச்சதீதிஆதி³ நித³ஸ்ஸனங், வேத³னாக்க²ந்தா⁴தி³ ருள்ஹீஸத்³த³ஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனங். ந ச மயாதி வீமங்ஸனபத³ஸ்ஸ தஸ்ஸ கிரியங் ஸந்தா⁴ய, மோசனே ச ஸன்னிட்டா²னங் ஸந்தா⁴ய முச்சனபகதியா சாதி வுத்தங்.
Yaṃtaṃ āpattivuṭṭhānanti ettha yena vinayakammena tato vuṭṭhānaṃ hoti, taṃ idha āpattivuṭṭhānaṃ nāma. Avayave samūhavohārena vāti ettha sākhacchedako rukkhacchedakoti vuccatītiādi nidassanaṃ, vedanākkhandhādi ruḷhīsaddassa nidassanaṃ. Na ca mayāti vīmaṃsanapadassa tassa kiriyaṃ sandhāya, mocane ca sanniṭṭhānaṃ sandhāya muccanapakatiyā cāti vuttaṃ.
240. கே³ஹந்தி பஞ்சகாமகு³ணா. வனப⁴ங்கி³யந்தி பாப⁴திகங். ஸம்பயுத்தஸுக²வேத³னாமுகே²ன ராகோ³வ ‘‘அஸ்ஸாதோ³’’தி வுத்தோ. ஸுபந்தஸ்ஸ சாதி இத³ங் கபிமித்³த⁴பரேதோ விய ப⁴வங்க³ஸந்ததிங் அவிச்சி²ந்தி³த்வா ஸுபந்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி, வீமங்ஸிதப்³ப³ங். ஜக்³க³னத்தா²யாதி ஸோத⁴னத்தா²ய.
240.Gehanti pañcakāmaguṇā. Vanabhaṅgiyanti pābhatikaṃ. Sampayuttasukhavedanāmukhena rāgova ‘‘assādo’’ti vutto. Supantassa cāti idaṃ kapimiddhapareto viya bhavaṅgasantatiṃ avicchinditvā supantaṃ sandhāya vuttanti, vīmaṃsitabbaṃ. Jagganatthāyāti sodhanatthāya.
266. ‘‘தா³ருதீ⁴தலிகலேபசித்தானங் அங்க³ஜாதபடினிஜ்ஜா²னேபி து³க்கட’’ந்தி வத³ந்தி. ‘‘உப்பன்னே பரிளாஹே மோசனராக³ஜோ’’தி லிக²ந்தி. வாலிகாய வா ‘‘ஹத்தி²காமங் நஸ்ஸதீ’’தி எத்த² விய ‘‘ஆபத்தி த்வ’’ந்தி ஸப்³ப³த்த² பாடோ². ‘‘ஏஹி மே த்வங், ஆவுஸோ ஸாமணேர, அங்க³ஜாதங் க³ண்ஹாஹீ’’தி ஆக³தத்தா ‘‘வசீகம்ம’’ந்திபி வத்துங் யுத்தங் விய தி³ஸ்ஸதி. ஏவங் ஸந்தே அஞ்ஞங் ‘‘ஏவங் கரோஹீ’’தி ஆணத்தியாபி ஆபத்தி ஸியாதி ஸங்கரங் ஹோதி. தஸ்மா ந வுத்தந்தி க³ஹேதப்³ப³ந்தி கேசி.
266. ‘‘Dārudhītalikalepacittānaṃ aṅgajātapaṭinijjhānepi dukkaṭa’’nti vadanti. ‘‘Uppanne pariḷāhe mocanarāgajo’’ti likhanti. Vālikāya vā ‘‘hatthikāmaṃ nassatī’’ti ettha viya ‘‘āpatti tva’’nti sabbattha pāṭho. ‘‘Ehi me tvaṃ, āvuso sāmaṇera, aṅgajātaṃ gaṇhāhī’’ti āgatattā ‘‘vacīkamma’’ntipi vattuṃ yuttaṃ viya dissati. Evaṃ sante aññaṃ ‘‘evaṃ karohī’’ti āṇattiyāpi āpatti siyāti saṅkaraṃ hoti. Tasmā na vuttanti gahetabbanti keci.
267. ‘‘புப்பா²வலியங் ஸாஸவளிய’’ந்தி து³விதோ⁴ கிர.
267. ‘‘Pupphāvaliyaṃ sāsavaḷiya’’nti duvidho kira.
ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / மஹாவிப⁴ங்க³ • Mahāvibhaṅga / 1. ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³ங் • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஹாவிப⁴ங்க³-அட்ட²கதா² • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²ஸிக்கா²பத³வண்ணனா • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
