| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / बुद्धवंसपाळि • Buddhavaṃsapāḷi |
१३. सुमेधबुद्धवंसो
13. Sumedhabuddhavaṃso
१.
1.
पदुमुत्तरस्स अपरेन, सुमेधो नाम नायको।
Padumuttarassa aparena, sumedho nāma nāyako;
दुरासदो उग्गतेजो, सब्बलोकुत्तमो मुनि॥
Durāsado uggatejo, sabbalokuttamo muni.
२.
2.
पसन्ननेत्तो सुमुखो, ब्रहा उजु पतापवा।
Pasannanetto sumukho, brahā uju patāpavā;
हितेसी सब्बसत्तानं, बहू मोचेसि बन्धना॥
Hitesī sabbasattānaṃ, bahū mocesi bandhanā.
३.
3.
यदा बुद्धो पापुणित्वा, केवलं बोधिमुत्तमं।
Yadā buddho pāpuṇitvā, kevalaṃ bodhimuttamaṃ;
सुदस्सनम्हि नगरे, धम्मचक्कं पवत्तयि॥
Sudassanamhi nagare, dhammacakkaṃ pavattayi.
४.
4.
तस्सापि अभिसमया तीणि, अहेसुं धम्मदेसने।
Tassāpi abhisamayā tīṇi, ahesuṃ dhammadesane;
कोटिसतसहस्सानं, पठमाभिसमयो अहु॥
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
५.
5.
पुनापरं कुम्भकण्णं, यक्खं सो दमयी जिनो।
Punāparaṃ kumbhakaṇṇaṃ, yakkhaṃ so damayī jino;
नवुतिकोटिसहस्सानं, दुतियाभिसमयो अहु॥
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
६.
6.
पुनापरं अमितयसो, चतुसच्चं पकासयि।
Punāparaṃ amitayaso, catusaccaṃ pakāsayi;
असीतिकोटिसहस्सानं, ततियाभिसमयो अहु॥
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
७.
7.
सन्निपाता तयो आसुं, सुमेधस्स महेसिनो।
Sannipātā tayo āsuṃ, sumedhassa mahesino;
खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
८.
8.
सुदस्सनं नाम नगरं, उपगञ्छि जिनो यदा।
Sudassanaṃ nāma nagaraṃ, upagañchi jino yadā;
तदा खीणासवा भिक्खू, समिंसु सतकोटियो॥
Tadā khīṇāsavā bhikkhū, samiṃsu satakoṭiyo.
९.
9.
पुनापरं देवकूटे, भिक्खूनं कथिनत्थते।
Punāparaṃ devakūṭe, bhikkhūnaṃ kathinatthate;
तदा नवुतिकोटीनं, दुतियो आसि समागमो॥
Tadā navutikoṭīnaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
१०.
10.
पुनापरं दसबलो, यदा चरति चारिकं।
Punāparaṃ dasabalo, yadā carati cārikaṃ;
तदा असीतिकोटीनं, ततियो आसि समागमो॥
Tadā asītikoṭīnaṃ, tatiyo āsi samāgamo.
११.
11.
अहं तेन समयेन, उत्तरो नाम माणवो।
Ahaṃ tena samayena, uttaro nāma māṇavo;
असीतिकोटियो मय्हं, घरे सन्निचितं धनं॥
Asītikoṭiyo mayhaṃ, ghare sannicitaṃ dhanaṃ.
१२.
12.
केवलं सब्बं दत्वान, ससङ्घे लोकनायके।
Kevalaṃ sabbaṃ datvāna, sasaṅghe lokanāyake;
सरणं तस्सुपगञ्छिं, पब्बज्जञ्चाभिरोचयिं॥
Saraṇaṃ tassupagañchiṃ, pabbajjañcābhirocayiṃ.
१३.
13.
सोपि मं बुद्धो ब्याकासि, करोन्तो अनुमोदनं।
Sopi maṃ buddho byākāsi, karonto anumodanaṃ;
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, अयं बुद्धो भविस्सति॥
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, ayaṃ buddho bhavissati.
१४.
14.
‘‘पधानं पदहित्वान…पे॰… हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
१५.
15.
तस्सापि वचनं सुत्वा, भिय्यो चित्तं पसादयिं।
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
उत्तरिं वतमधिट्ठासिं, दसपारमिपूरिया॥
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
१६.
16.
सुत्तन्तं विनयञ्चापि, नवङ्गं सत्थुसासनं।
Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
सब्बं परियापुणित्वान, सोभयिं जिनसासनं॥
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
१७.
17.
तत्थप्पमत्तो विहरन्तो, निसज्जट्ठानचङ्कमे।
Tatthappamatto viharanto, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
अभिञ्ञासु पारमिं गन्त्वा, ब्रह्मलोकमगञ्छहं॥
Abhiññāsu pāramiṃ gantvā, brahmalokamagañchahaṃ.
१८.
18.
सुदस्सनं नाम नगरं, सुदत्तो नाम खत्तियो।
Sudassanaṃ nāma nagaraṃ, sudatto nāma khattiyo;
सुदत्ता नाम जनिका, सुमेधस्स महेसिनो॥
Sudattā nāma janikā, sumedhassa mahesino.
१९.
19.
नववस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि।
Navavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
सुचन्दकञ्चनसिरिवड्ढा, तयो पासादमुत्तमा॥
Sucandakañcanasirivaḍḍhā, tayo pāsādamuttamā.
२०.
20.
तिसोळससहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
Tisoḷasasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
सुमना नाम सा नारी, पुनब्बसु नाम अत्रजो॥
Sumanā nāma sā nārī, punabbasu nāma atrajo.
२१.
21.
निमित्ते चतुरो दिस्वा, हत्थियानेन निक्खमि।
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
अनूनकं अड्ढमासं, पधानं पदही जिनो॥
Anūnakaṃ aḍḍhamāsaṃ, padhānaṃ padahī jino.
२२.
22.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, सुमेधो लोकनायको।
Brahmunā yācito santo, sumedho lokanāyako;
वत्ति चक्कं महावीरो, सुदस्सनुय्यानमुत्तमे॥
Vatti cakkaṃ mahāvīro, sudassanuyyānamuttame.
२३.
23.
सरणो सब्बकामो च, अहेसुं अग्गसावका।
Saraṇo sabbakāmo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
सागरो नामुपट्ठाको, सुमेधस्स महेसिनो॥
Sāgaro nāmupaṭṭhāko, sumedhassa mahesino.
२४.
24.
रामा चेव सुरामा च, अहेसुं अग्गसाविका।
Rāmā ceva surāmā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
बोधि तस्स भगवतो, महानीपोति वुच्चति॥
Bodhi tassa bhagavato, mahānīpoti vuccati.
२५.
25.
उरुवेला यसवा च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।
Uruvelā yasavā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
२६.
26.
अट्ठासीतिरतनानि, अच्चुग्गतो महामुनि।
Aṭṭhāsītiratanāni, accuggato mahāmuni;
ओभासेति दिसा सब्बा, चन्दो तारगणे यथा॥
Obhāseti disā sabbā, cando tāragaṇe yathā.
२७.
27.
चक्कवत्तिमणी नाम, यथा तपति योजनं।
Cakkavattimaṇī nāma, yathā tapati yojanaṃ;
तथेव तस्स रतनं, समन्ता फरति योजनं॥
Tatheva tassa ratanaṃ, samantā pharati yojanaṃ.
२८.
28.
नवुतिवस्ससहस्सानि , आयु विज्जति तावदे।
Navutivassasahassāni , āyu vijjati tāvade;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं॥
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
२९.
29.
तेविज्जछळभिञ्ञेहि, बलप्पत्तेहि तादिहि।
Tevijjachaḷabhiññehi, balappattehi tādihi;
समाकुलमिदं आसि, अरहन्तेहि साधुहि॥
Samākulamidaṃ āsi, arahantehi sādhuhi.
३०.
30.
तेपि सब्बे अमितयसा, विप्पमुत्ता निरूपधी।
Tepi sabbe amitayasā, vippamuttā nirūpadhī;
ञाणालोकं दस्सयित्वा, निब्बुता ते महायसा॥
Ñāṇālokaṃ dassayitvā, nibbutā te mahāyasā.
३१.
31.
सुमेधो जिनवरो बुद्धो, मेधारामम्हि निब्बुतो।
Sumedho jinavaro buddho, medhārāmamhi nibbuto;
धातुवित्थारिकं आसि, तेसु तेसु पदेसतोति॥
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
सुमेधस्स भगवतो वंसो एकादसमो।
Sumedhassa bhagavato vaṃso ekādasamo.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / बुद्धवंस-अट्ठकथा • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / १३. सुमेधबुद्धवंसवण्णना • 13. Sumedhabuddhavaṃsavaṇṇanā
