Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / බුද්ධවංසපාළි • Buddhavaṃsapāḷi |
2. සුමෙධපත්ථනාකථා
2. Sumedhapatthanākathā
1.
1.
කප්පෙ ච සතසහස්සෙ, චතුරො ච අසඞ්ඛියෙ;
Kappe ca satasahasse, caturo ca asaṅkhiye;
අමරං නාම නගරං, දස්සනෙය්යං මනොරමං.
Amaraṃ nāma nagaraṃ, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
2.
2.
දසහි සද්දෙහි අවිවිත්තං, අන්නපානසමායුතං;
Dasahi saddehi avivittaṃ, annapānasamāyutaṃ;
හත්ථිසද්දං අස්සසද්දං, භෙරිසඞ්ඛරථානි ච;
Hatthisaddaṃ assasaddaṃ, bherisaṅkharathāni ca;
ඛාදථ පිවථ චෙව, අන්නපානෙන ඝොසිතං.
Khādatha pivatha ceva, annapānena ghositaṃ.
3.
3.
නගරං සබ්බඞ්ගසම්පන්නං, සබ්බකම්මමුපාගතං;
Nagaraṃ sabbaṅgasampannaṃ, sabbakammamupāgataṃ;
සත්තරතනසම්පන්නං, නානාජනසමාකුලං;
Sattaratanasampannaṃ, nānājanasamākulaṃ;
සමිද්ධං දෙවනගරංව, ආවාසං පුඤ්ඤකම්මිනං.
Samiddhaṃ devanagaraṃva, āvāsaṃ puññakamminaṃ.
4.
4.
නගරෙ අමරවතියා, සුමෙධො නාම බ්රාහ්මණො;
Nagare amaravatiyā, sumedho nāma brāhmaṇo;
අනෙකකොටිසන්නිචයො, පහූතධනධඤ්ඤවා.
Anekakoṭisannicayo, pahūtadhanadhaññavā.
5.
5.
අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සධම්මෙ පාරමිං ගතො.
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.
6.
6.
රහොගතො නිසීදිත්වා, එවං චින්තෙසහං තදා;
Rahogato nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
‘‘දුක්ඛො පුනබ්භවො නාම, සරීරස්ස ච භෙදනං.
‘‘Dukkho punabbhavo nāma, sarīrassa ca bhedanaṃ.
7.
7.
‘‘ජාතිධම්මො ජරාධම්මො, බ්යාධිධම්මො සහං 1 තදා;
‘‘Jātidhammo jarādhammo, byādhidhammo sahaṃ 2 tadā;
අජරං අමතං ඛෙමං, පරියෙසිස්සාමි නිබ්බුතිං.
Ajaraṃ amataṃ khemaṃ, pariyesissāmi nibbutiṃ.
8.
8.
‘‘යංනූනිමං පූතිකායං, නානාකුණපපූරිතං;
‘‘Yaṃnūnimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡෙය්යං, අනපෙක්ඛො අනත්ථිකො.
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
9.
9.
‘‘අත්ථි හෙහිති සො මග්ගො, න සො සක්කා න හෙතුයෙ;
‘‘Atthi hehiti so maggo, na so sakkā na hetuye;
පරියෙසිස්සාමි තං මග්ගං, භවතො පරිමුත්තියා.
Pariyesissāmi taṃ maggaṃ, bhavato parimuttiyā.
10.
10.
‘‘යථාපි දුක්ඛෙ විජ්ජන්තෙ, සුඛං නාමපි විජ්ජති;
‘‘Yathāpi dukkhe vijjante, sukhaṃ nāmapi vijjati;
එවං භවෙ විජ්ජමානෙ, විභවොපි ඉච්ඡිතබ්බකො.
Evaṃ bhave vijjamāne, vibhavopi icchitabbako.
11.
11.
‘‘යථාපි උණ්හෙ විජ්ජන්තෙ, අපරං විජ්ජති සීතලං;
‘‘Yathāpi uṇhe vijjante, aparaṃ vijjati sītalaṃ;
එවං තිවිධග්ගි විජ්ජන්තෙ, නිබ්බානං ඉච්ඡිතබ්බකං.
Evaṃ tividhaggi vijjante, nibbānaṃ icchitabbakaṃ.
12.
12.
‘‘යථාපි පාපෙ විජ්ජන්තෙ, කල්යාණමපි විජ්ජති;
‘‘Yathāpi pāpe vijjante, kalyāṇamapi vijjati;
එවමෙව ජාති විජ්ජන්තෙ, අජාතිපිච්ඡිතබ්බකං.
Evameva jāti vijjante, ajātipicchitabbakaṃ.
13.
13.
‘‘යථා ගූථගතො පුරිසො, තළාකං දිස්වාන පූරිතං;
‘‘Yathā gūthagato puriso, taḷākaṃ disvāna pūritaṃ;
න ගවෙසති තං තළාකං, න දොසො තළාකස්ස සො.
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso taḷākassa so.
14.
14.
‘‘එවං කිලෙසමලධොව, විජ්ජන්තෙ අමතන්තළෙ;
‘‘Evaṃ kilesamaladhova, vijjante amatantaḷe;
න ගවෙසති තං තළාකං, න දොසො අමතන්තළෙ.
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso amatantaḷe.
15.
15.
‘‘යථා අරීහි පරිරුද්ධො, විජ්ජන්තෙ ගමනම්පථෙ;
‘‘Yathā arīhi pariruddho, vijjante gamanampathe;
න පලායති සො පුරිසො, න දොසො අඤ්ජසස්ස සො.
Na palāyati so puriso, na doso añjasassa so.
16.
16.
‘‘එවං කිලෙසපරිරුද්ධො, විජ්ජමානෙ සිවෙ පථෙ;
‘‘Evaṃ kilesapariruddho, vijjamāne sive pathe;
න ගවෙසති තං මග්ගං, න දොසො සිවමඤ්ජසෙ.
Na gavesati taṃ maggaṃ, na doso sivamañjase.
17.
17.
‘‘යථාපි බ්යාධිතො පුරිසො, විජ්ජමානෙ තිකිච්ඡකෙ;
‘‘Yathāpi byādhito puriso, vijjamāne tikicchake;
න තිකිච්ඡාපෙති තං බ්යාධිං, න දොසො සො තිකිච්ඡකෙ.
Na tikicchāpeti taṃ byādhiṃ, na doso so tikicchake.
18.
18.
‘‘එවං කිලෙසබ්යාධීහි, දුක්ඛිතො පරිපීළිතො;
‘‘Evaṃ kilesabyādhīhi, dukkhito paripīḷito;
න ගවෙසති තං ආචරියං, න දොසො සො විනායකෙ.
Na gavesati taṃ ācariyaṃ, na doso so vināyake.
19.
19.
‘‘යථාපි කුණපං පුරිසො, කණ්ඨෙ බන්ධං ජිගුච්ඡිය;
‘‘Yathāpi kuṇapaṃ puriso, kaṇṭhe bandhaṃ jigucchiya;
මොචයිත්වාන ගච්ඡෙය්ය, සුඛී සෙරී සයංවසී.
Mocayitvāna gaccheyya, sukhī serī sayaṃvasī.
20.
20.
‘‘තථෙවිමං පූතිකායං, නානාකුණපසඤ්චයං;
‘‘Tathevimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapasañcayaṃ;
ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡෙය්යං, අනපෙක්ඛො අනත්ථිකො.
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
21.
21.
‘‘යථා උච්චාරට්ඨානම්හි, කරීසං නරනාරියො;
‘‘Yathā uccāraṭṭhānamhi, karīsaṃ naranāriyo;
ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡන්ති, අනපෙක්ඛා අනත්ථිකා.
Chaḍḍayitvāna gacchanti, anapekkhā anatthikā.
22.
22.
‘‘එවමෙවාහං ඉමං කායං, නානාකුණපපූරිතං;
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡිස්සං, වච්චං කත්වා යථා කුටිං.
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, vaccaṃ katvā yathā kuṭiṃ.
23.
23.
සාමී ඡඩ්ඩෙත්වා ගච්ඡන්ති, අනපෙක්ඛා අනත්ථිකා.
Sāmī chaḍḍetvā gacchanti, anapekkhā anatthikā.
24.
24.
‘‘එවමෙවාහං ඉමං කායං, නවච්ඡිද්දං ධුවස්සවං;
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, navacchiddaṃ dhuvassavaṃ;
ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡිස්සං, ජිණ්ණනාවංව සාමිකා.
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, jiṇṇanāvaṃva sāmikā.
25.
25.
‘‘යථාපි පුරිසො චොරෙහි, ගච්ඡන්තො භණ්ඩමාදිය;
‘‘Yathāpi puriso corehi, gacchanto bhaṇḍamādiya;
භණ්ඩච්ඡෙදභයං දිස්වා, ඡඩ්ඩයිත්වාන ගච්ඡති.
Bhaṇḍacchedabhayaṃ disvā, chaḍḍayitvāna gacchati.
26.
26.
‘‘එවමෙව අයං කායො, මහාචොරසමො විය;
‘‘Evameva ayaṃ kāyo, mahācorasamo viya;
පහායිමං ගමිස්සාමි, කුසලච්ඡෙදනා භයා’’.
Pahāyimaṃ gamissāmi, kusalacchedanā bhayā’’.
27.
27.
එවාහං චින්තයිත්වාන, නෙකකොටිසතං ධනං;
Evāhaṃ cintayitvāna, nekakoṭisataṃ dhanaṃ;
නාථානාථානං දත්වාන, හිමවන්තමුපාගමිං.
Nāthānāthānaṃ datvāna, himavantamupāgamiṃ.
28.
28.
හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, ධම්මිකො නාම පබ්බතො;
Himavantassāvidūre, dhammiko nāma pabbato;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
Assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.
29.
29.
චඞ්කමං තත්ථ මාපෙසිං, පඤ්චදොසවිවජ්ජිතං;
Caṅkamaṃ tattha māpesiṃ, pañcadosavivajjitaṃ;
අට්ඨගුණසමූපෙතං, අභිඤ්ඤාබලමාහරිං.
Aṭṭhaguṇasamūpetaṃ, abhiññābalamāhariṃ.
30.
30.
සාටකං පජහිං තත්ථ, නවදොසමුපාගතං;
Sāṭakaṃ pajahiṃ tattha, navadosamupāgataṃ;
වාකචීරං නිවාසෙසිං, ද්වාදසගුණමුපාගතං.
Vākacīraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgataṃ.
31.
31.
අට්ඨදොසසමාකිණ්ණං , පජහිං පණ්ණසාලකං;
Aṭṭhadosasamākiṇṇaṃ , pajahiṃ paṇṇasālakaṃ;
උපාගමිං රුක්ඛමූලං, ගුණෙ දසහුපාගතං.
Upāgamiṃ rukkhamūlaṃ, guṇe dasahupāgataṃ.
32.
32.
වාපිතං රොපිතං ධඤ්ඤං, පජහිං නිරවසෙසතො;
Vāpitaṃ ropitaṃ dhaññaṃ, pajahiṃ niravasesato;
අනෙකගුණසම්පන්නං, පවත්තඵලමාදියිං.
Anekaguṇasampannaṃ, pavattaphalamādiyiṃ.
33.
33.
තත්ථප්පධානං පදහිං, නිසජ්ජට්ඨානචඞ්කමෙ;
Tatthappadhānaṃ padahiṃ, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
අබ්භන්තරම්හි සත්තාහෙ, අභිඤ්ඤාබලපාපුණිං.
Abbhantaramhi sattāhe, abhiññābalapāpuṇiṃ.
34.
34.
එවං මෙ සිද්ධිප්පත්තස්ස, වසීභූතස්ස සාසනෙ;
Evaṃ me siddhippattassa, vasībhūtassa sāsane;
දීපඞ්කරො නාම ජිනො, උප්පජ්ජි ලොකනායකො.
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako.
35.
35.
උප්පජ්ජන්තෙ ච ජායන්තෙ, බුජ්ඣන්තෙ ධම්මදෙසනෙ;
Uppajjante ca jāyante, bujjhante dhammadesane;
චතුරො නිමිත්තෙ නාද්දසං, ඣානරතිසමප්පිතො.
Caturo nimitte nāddasaṃ, jhānaratisamappito.
36.
36.
පච්චන්තදෙසවිසයෙ, නිමන්තෙත්වා තථාගතං;
Paccantadesavisaye, nimantetvā tathāgataṃ;
තස්ස ආගමනං මග්ගං, සොධෙන්ති තුට්ඨමානසා.
Tassa āgamanaṃ maggaṃ, sodhenti tuṭṭhamānasā.
37.
37.
අහං තෙන සමයෙන, නික්ඛමිත්වා සකස්සමා;
Ahaṃ tena samayena, nikkhamitvā sakassamā;
ධුනන්තො වාකචීරානි, ගච්ඡාමි අම්බරෙ තදා.
Dhunanto vākacīrāni, gacchāmi ambare tadā.
38.
38.
වෙදජාතං ජනං දිස්වා, තුට්ඨහට්ඨං පමොදිතං;
Vedajātaṃ janaṃ disvā, tuṭṭhahaṭṭhaṃ pamoditaṃ;
ඔරොහිත්වාන ගගනා, මනුස්සෙ පුච්ඡි තාවදෙ.
Orohitvāna gaganā, manusse pucchi tāvade.
39.
39.
‘‘තුට්ඨහට්ඨො පමුදිතො, වෙදජාතො මහාජනො;
‘‘Tuṭṭhahaṭṭho pamudito, vedajāto mahājano;
කස්ස සොධීයති මග්ගො, අඤ්ජසං වටුමායනං’’.
Kassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
40.
40.
තෙ මෙ පුට්ඨා වියාකංසු, ‘‘බුද්ධො ලොකෙ අනුත්තරො;
Te me puṭṭhā viyākaṃsu, ‘‘buddho loke anuttaro;
දීපඞ්කරො නාම ජිනො, උප්පජ්ජි ලොකනායකො;
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako;
තස්ස සොධීයති මග්ගො, අඤ්ජසං වටුමායනං’’.
Tassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
41.
41.
බුද්ධො බුද්ධොති කථයන්තො, සොමනස්සං පවෙදයිං.
Buddho buddhoti kathayanto, somanassaṃ pavedayiṃ.
42.
42.
තත්ථ ඨත්වා විචින්තෙසිං, තුට්ඨො සංවිග්ගමානසො;
Tattha ṭhatvā vicintesiṃ, tuṭṭho saṃviggamānaso;
‘‘ඉධ බීජානි රොපිස්සං, ඛණො වෙ මා උපච්චගා.
‘‘Idha bījāni ropissaṃ, khaṇo ve mā upaccagā.
43.
43.
‘‘යදි බුද්ධස්ස සොධෙථ, එකොකාසං දදාථ මෙ;
‘‘Yadi buddhassa sodhetha, ekokāsaṃ dadātha me;
අහම්පි සොධයිස්සාමි, අඤ්ජසං වටුමායනං’’.
Ahampi sodhayissāmi, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
44.
44.
අදංසු තෙ මමොකාසං, සොධෙතුං අඤ්ජසං තදා;
Adaṃsu te mamokāsaṃ, sodhetuṃ añjasaṃ tadā;
බුද්ධො බුද්ධොති චින්තෙන්තො, මග්ගං සොධෙමහං තදා.
Buddho buddhoti cintento, maggaṃ sodhemahaṃ tadā.
45.
45.
අනිට්ඨිතෙ මමොකාසෙ, දීපඞ්කරො මහාමුනි;
Aniṭṭhite mamokāse, dīpaṅkaro mahāmuni;
චතූහි සතසහස්සෙහි, ඡළභිඤ්ඤෙහි තාදිහි;
Catūhi satasahassehi, chaḷabhiññehi tādihi;
ඛීණාසවෙහි විමලෙහි, පටිපජ්ජි අඤ්ජසං ජිනො.
Khīṇāsavehi vimalehi, paṭipajji añjasaṃ jino.
46.
46.
පච්චුග්ගමනා වත්තන්ති, වජ්ජන්ති භෙරියො බහූ;
Paccuggamanā vattanti, vajjanti bheriyo bahū;
ආමොදිතා නරමරූ, සාධුකාරං පවත්තයුං.
Āmoditā naramarū, sādhukāraṃ pavattayuṃ.
47.
47.
දෙවා මනුස්සෙ පස්සන්ති, මනුස්සාපි ච දෙවතා;
Devā manusse passanti, manussāpi ca devatā;
උභොපි තෙ පඤ්ජලිකා, අනුයන්ති තථාගතං.
Ubhopi te pañjalikā, anuyanti tathāgataṃ.
48.
48.
උභොපි තෙ වජ්ජයන්තා, අනුයන්ති තථාගතං.
Ubhopi te vajjayantā, anuyanti tathāgataṃ.
49.
49.
දිබ්බං මන්දාරවං පුප්ඵං, පදුමං පාරිඡත්තකං;
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
දිසොදිසං ඔකිරන්ති, ආකාසනභගතා මරූ.
Disodisaṃ okiranti, ākāsanabhagatā marū.
50.
50.
දිබ්බං චන්දනචුණ්ණඤ්ච, වරගන්ධඤ්ච කෙවලං;
Dibbaṃ candanacuṇṇañca, varagandhañca kevalaṃ;
51.
51.
චම්පකං සරලං නීපං, නාගපුන්නාගකෙතකං;
Campakaṃ saralaṃ nīpaṃ, nāgapunnāgaketakaṃ;
දිසොදිසං උක්ඛිපන්ති, භූමිතලගතා නරා.
Disodisaṃ ukkhipanti, bhūmitalagatā narā.
52.
52.
කෙසෙ මුඤ්චිත්වාහං තත්ථ, වාකචීරඤ්ච චම්මකං;
Kese muñcitvāhaṃ tattha, vākacīrañca cammakaṃ;
කලලෙ පත්ථරිත්වාන, අවකුජ්ජො නිපජ්ජහං.
Kalale pattharitvāna, avakujjo nipajjahaṃ.
53.
53.
‘‘අක්කමිත්වාන මං බුද්ධො, සහ සිස්සෙහි ගච්ඡතු;
‘‘Akkamitvāna maṃ buddho, saha sissehi gacchatu;
මා නං කලලෙ අක්කමිත්ථ, හිතාය මෙ භවිස්සති’’.
Mā naṃ kalale akkamittha, hitāya me bhavissati’’.
54.
54.
පථවියං නිපන්නස්ස, එවං මෙ ආසි චෙතසො;
Pathaviyaṃ nipannassa, evaṃ me āsi cetaso;
‘‘ඉච්ඡමානො අහං අජ්ජ, කිලෙසෙ ඣාපයෙ මම.
‘‘Icchamāno ahaṃ ajja, kilese jhāpaye mama.
55.
55.
‘‘කිං මෙ අඤ්ඤාතවෙසෙන, ධම්මං සච්ඡිකතෙනිධ;
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
සබ්බඤ්ඤුතං පාපුණිත්වා, බුද්ධො හෙස්සං සදෙවකෙ.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, buddho hessaṃ sadevake.
56.
56.
‘‘කිං මෙ එකෙන තිණ්ණෙන, පුරිසෙන ථාමදස්සිනා;
‘‘Kiṃ me ekena tiṇṇena, purisena thāmadassinā;
සබ්බඤ්ඤුතං පාපුණිත්වා, සන්තාරෙස්සං සදෙවකං.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, santāressaṃ sadevakaṃ.
57.
57.
‘‘ඉමිනා මෙ අධිකාරෙන, කතෙන පුරිසුත්තමෙ;
‘‘Iminā me adhikārena, katena purisuttame;
සබ්බඤ්ඤුතං පාපුණිත්වා, තාරෙමි ජනතං බහුං.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tāremi janataṃ bahuṃ.
58.
58.
‘‘සංසාරසොතං ඡින්දිත්වා, විද්ධංසෙත්වා තයො භවෙ;
‘‘Saṃsārasotaṃ chinditvā, viddhaṃsetvā tayo bhave;
ධම්මනාවං සමාරුය්හ, සන්තාරෙස්සං සදෙවකං’’.
Dhammanāvaṃ samāruyha, santāressaṃ sadevakaṃ’’.
59.
59.
මනුස්සත්තං ලිඞ්ගසම්පත්ති, හෙතු සත්ථාරදස්සනං;
Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
පබ්බජ්ජා ගුණසම්පත්ති, අධිකාරො ච ඡන්දතා;
Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;
අට්ඨධම්මසමොධානා, අභිනීහාරො සමිජ්ඣති.
Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhati.
60.
60.
දීපඞ්කරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
උස්සීසකෙ මං ඨත්වාන, ඉදං වචනමබ්රවි.
Ussīsake maṃ ṭhatvāna, idaṃ vacanamabravi.
61.
61.
‘‘පස්සථ ඉමං තාපසං, ජටිලං උග්ගතාපනං;
‘‘Passatha imaṃ tāpasaṃ, jaṭilaṃ uggatāpanaṃ;
අපරිමෙය්යිතො කප්පෙ, බුද්ධො ලොකෙ භවිස්සති.
Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
62.
62.
‘‘අහු කපිලව්හයා රම්මා, නික්ඛමිත්වා තථාගතො;
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
පධානං පදහිත්වාන, කත්වා දුක්කරකාරිකං.
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
63.
63.
‘‘අජපාලරුක්ඛමූලස්මිං, නිසීදිත්වා තථාගතො;
‘‘Ajapālarukkhamūlasmiṃ, nisīditvā tathāgato;
තත්ථ පායාසං පග්ගය්හ, නෙරඤ්ජරමුපෙහිති.
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
64.
64.
‘‘නෙරඤ්ජරාය තීරම්හි, පායාසං අද සො ජිනො;
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;
පටියත්තවරමග්ගෙන, බොධිමූලමුපෙහිති.
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
65.
65.
අස්සත්ථරුක්ඛමූලම්හි, බුජ්ඣිස්සති මහායසො.
Assattharukkhamūlamhi, bujjhissati mahāyaso.
66.
66.
‘‘ඉමස්ස ජනිකා මාතා, මායා නාම භවිස්සති;
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
පිතා සුද්ධොදනො නාම, අයං හෙස්සති ගොතමො.
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
67.
67.
‘‘අනාසවා වීතරාගා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
කොලිතො උපතිස්සො ච, අග්ගා හෙස්සන්ති සාවකා;
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
68.
68.
‘‘ඛෙමා උප්පලවණ්ණා ච, අග්ගා හෙස්සන්ති සාවිකා;
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
අනාසවා වීතරාගා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
බොධි තස්ස භගවතො, අස්සත්ථොති පවුච්චති.
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
69.
69.
‘‘චිත්තො ච හත්ථාළවකො 15, අග්ගා හෙස්සන්තුපට්ඨකා;
‘‘Citto ca hatthāḷavako 16, aggā hessantupaṭṭhakā;
උත්තරා නන්දමාතා ච, අග්ගා හෙස්සන්තුපට්ඨිකා’’.
Uttarā nandamātā ca, aggā hessantupaṭṭhikā’’.
70.
70.
ඉදං සුත්වාන වචනං, අසමස්ස මහෙසිනො;
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;
71.
71.
උක්කුට්ඨිසද්දා වත්තන්ති, අප්ඵොටෙන්ති 19 හසන්ති ච;
Ukkuṭṭhisaddā vattanti, apphoṭenti 20 hasanti ca;
කතඤ්ජලී නමස්සන්ති, දසසහස්සී සදෙවකා.
Katañjalī namassanti, dasasahassī sadevakā.
72.
72.
‘‘යදිමස්ස ලොකනාථස්ස, විරජ්ඣිස්සාම සාසනං;
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
අනාගතම්හි අද්ධානෙ, හෙස්සාම සම්මුඛා ඉමං.
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
73.
73.
‘‘යථා මනුස්සා නදිං තරන්තා, පටිතිත්ථං විරජ්ඣිය;
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
හෙට්ඨාතිත්ථෙ ගහෙත්වාන, උත්තරන්ති මහානදිං.
Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
74.
74.
‘‘එවමෙව මයං සබ්බෙ, යදි මුඤ්චාමිමං ජිනං;
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
අනාගතම්හි අද්ධානෙ, හෙස්සාම සම්මුඛා ඉමං’’.
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
75.
75.
දීපඞ්කරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
මම කම්මං පකිත්තෙත්වා, දක්ඛිණං පාදමුද්ධරි.
Mama kammaṃ pakittetvā, dakkhiṇaṃ pādamuddhari.
76.
76.
දෙවා මනුස්සා අසුරා ච, අභිවාදෙත්වාන පක්කමුං.
Devā manussā asurā ca, abhivādetvāna pakkamuṃ.
77.
77.
දස්සනං මෙ අතික්කන්තෙ, සසඞ්ඝෙ ලොකනායකෙ;
Dassanaṃ me atikkante, sasaṅghe lokanāyake;
සයනා වුට්ඨහිත්වාන, පල්ලඞ්කං ආභුජිං තදා.
Sayanā vuṭṭhahitvāna, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
78.
78.
සුඛෙන සුඛිතො හොමි, පාමොජ්ජෙන පමොදිතො;
Sukhena sukhito homi, pāmojjena pamodito;
පීතියා ච අභිස්සන්නො, පල්ලඞ්කං ආභුජිං තදා.
Pītiyā ca abhissanno, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
79.
79.
පල්ලඞ්කෙන නිසීදිත්වා, එවං චින්තෙසහං තදා;
Pallaṅkena nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
80.
80.
‘‘සහස්සියම්හි ලොකම්හි, ඉසයො නත්ථි මෙ සමා;
‘‘Sahassiyamhi lokamhi, isayo natthi me samā;
අසමො ඉද්ධිධම්මෙසු, අලභිං ඊදිසං සුඛං.
Asamo iddhidhammesu, alabhiṃ īdisaṃ sukhaṃ.
81.
81.
‘‘පල්ලඞ්කාභුජනෙ මය්හං, දසසහස්සාධිවාසිනො;
‘‘Pallaṅkābhujane mayhaṃ, dasasahassādhivāsino;
මහානාදං පවත්තෙසුං, ‘ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Mahānādaṃ pavattesuṃ, ‘dhuvaṃ buddho bhavissasi.
82.
82.
‘‘‘යා පුබ්බෙ බොධිසත්තානං, පල්ලඞ්කවරමාභුජෙ;
‘‘‘Yā pubbe bodhisattānaṃ, pallaṅkavaramābhuje;
නිමිත්තානි පදිස්සන්ති, තානි අජ්ජ පදිස්සරෙ.
Nimittāni padissanti, tāni ajja padissare.
83.
83.
‘‘‘සීතං බ්යපගතං හොති, උණ්හඤ්ච උපසම්මති;
‘‘‘Sītaṃ byapagataṃ hoti, uṇhañca upasammati;
තානි අජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
84.
84.
‘‘‘දසසහස්සී ලොකධාතූ, නිස්සද්දා හොන්ති නිරාකුලා;
‘‘‘Dasasahassī lokadhātū, nissaddā honti nirākulā;
තානි අජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
85.
85.
‘‘‘මහාවාතා න වායන්ති, න සන්දන්ති සවන්තියො;
‘‘‘Mahāvātā na vāyanti, na sandanti savantiyo;
තානි අජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
86.
86.
‘‘‘ථලජා දකජා පුප්ඵා, සබ්බෙ පුප්ඵන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Thalajā dakajā pupphā, sabbe pupphanti tāvade;
තෙපජ්ජ පුප්ඵිතා 25 සබ්බෙ, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja pupphitā 26 sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
87.
87.
‘‘‘ලතා වා යදි වා රුක්ඛා, ඵලභාරා හොන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Latā vā yadi vā rukkhā, phalabhārā honti tāvade;
තෙපජ්ජ ඵලිතා සබ්බෙ, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja phalitā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
88.
88.
‘‘‘ආකාසට්ඨා ච භූමට්ඨා, රතනා ජොතන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, ratanā jotanti tāvade;
තෙපජ්ජ රතනා ජොතන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja ratanā jotanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
89.
89.
‘‘‘මානුස්සකා ච දිබ්බා ච, තුරියා වජ්ජන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Mānussakā ca dibbā ca, turiyā vajjanti tāvade;
තෙපජ්ජුභො අභිරවන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
90.
90.
‘‘‘විචිත්රපුප්ඵා ගගනා, අභිවස්සන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Vicitrapupphā gaganā, abhivassanti tāvade;
තෙපි අජ්ජ පවස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepi ajja pavassanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
91.
91.
‘‘‘මහාසමුද්දො ආභුජති, දසසහස්සී පකම්පති;
‘‘‘Mahāsamuddo ābhujati, dasasahassī pakampati;
තෙපජ්ජුභො අභිරවන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
92.
92.
‘‘‘නිරයෙපි දසසහස්සෙ, අග්ගී නිබ්බන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Nirayepi dasasahasse, aggī nibbanti tāvade;
තෙපජ්ජ නිබ්බුතා අග්ගී, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja nibbutā aggī, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
93.
93.
‘‘‘විමලො හොති සූරියො, සබ්බා දිස්සන්ති තාරකා;
‘‘‘Vimalo hoti sūriyo, sabbā dissanti tārakā;
තෙපි අජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepi ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
94.
94.
තම්පජ්ජුබ්භිජ්ජතෙ මහියා, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tampajjubbhijjate mahiyā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
95.
95.
‘‘‘තාරාගණා විරොචන්ති, නක්ඛත්තා ගගනමණ්ඩලෙ;
‘‘‘Tārāgaṇā virocanti, nakkhattā gaganamaṇḍale;
විසාඛා චන්දිමා යුත්තා, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Visākhā candimā yuttā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
96.
96.
‘‘‘බිලාසයා දරීසයා, නික්ඛමන්ති සකාසයා;
‘‘‘Bilāsayā darīsayā, nikkhamanti sakāsayā;
තෙපජ්ජ ආසයා ඡුද්ධා, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja āsayā chuddhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
97.
97.
‘‘‘න හොන්ති අරතී සත්තානං, සන්තුට්ඨා හොන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Na honti aratī sattānaṃ, santuṭṭhā honti tāvade;
තෙපජ්ජ සබ්බෙ සන්තුට්ඨා, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja sabbe santuṭṭhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
98.
98.
‘‘‘රොගා තදුපසම්මන්ති, ජිඝච්ඡා ච විනස්සති;
‘‘‘Rogā tadupasammanti, jighacchā ca vinassati;
තානි අජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
99.
99.
‘‘‘රාගො තදා තනු හොති, දොසො මොහො විනස්සති;
‘‘‘Rāgo tadā tanu hoti, doso moho vinassati;
තෙපජ්ජ විගතා සබ්බෙ, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja vigatā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
100.
100.
‘‘‘භයං තදා න භවති, අජ්ජපෙතං පදිස්සති;
‘‘‘Bhayaṃ tadā na bhavati, ajjapetaṃ padissati;
තෙන ලිඞ්ගෙන ජානාම, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
101.
101.
‘‘‘රජොනුද්ධංසති උද්ධං, අජ්ජපෙතං පදිස්සති;
‘‘‘Rajonuddhaṃsati uddhaṃ, ajjapetaṃ padissati;
තෙන ලිඞ්ගෙන ජානාම, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
102.
102.
‘‘‘අනිට්ඨගන්ධො පක්කමති, දිබ්බගන්ධො පවායති;
‘‘‘Aniṭṭhagandho pakkamati, dibbagandho pavāyati;
සොපජ්ජ වායති ගන්ධො, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Sopajja vāyati gandho, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
103.
103.
‘‘‘සබ්බෙ දෙවා පදිස්සන්ති, ඨපයිත්වා අරූපිනො;
‘‘‘Sabbe devā padissanti, ṭhapayitvā arūpino;
තෙපජ්ජ සබ්බෙ දිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
104.
104.
‘‘‘යාවතා නිරයා නාම, සබ්බෙ දිස්සන්ති තාවදෙ;
‘‘‘Yāvatā nirayā nāma, sabbe dissanti tāvade;
තෙපජ්ජ සබ්බෙ දිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
105.
105.
ආකාසභූතා තෙපජ්ජ, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Ākāsabhūtā tepajja, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
106.
106.
‘‘‘චුතී ච උපපත්ති ච, ඛණෙ තස්මිං න විජ්ජති;
‘‘‘Cutī ca upapatti ca, khaṇe tasmiṃ na vijjati;
තානිපජ්ජ පදිස්සන්ති, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි.
Tānipajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
107.
107.
‘‘‘දළ්හං පග්ගණ්හ වීරියං, මා නිවත්ත අභික්කම;
‘‘‘Daḷhaṃ paggaṇha vīriyaṃ, mā nivatta abhikkama;
මයම්පෙතං විජානාම, ධුවං බුද්ධො භවිස්සසි’’’.
Mayampetaṃ vijānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi’’’.
108.
108.
බුද්ධස්ස වචනං සුත්වා, දසසහස්සීනචූභයං;
Buddhassa vacanaṃ sutvā, dasasahassīnacūbhayaṃ;
තුට්ඨහට්ඨො පමොදිතො, එවං චින්තෙසහං තදා.
Tuṭṭhahaṭṭho pamodito, evaṃ cintesahaṃ tadā.
109.
109.
‘‘අද්වෙජ්ඣවචනා බුද්ධා, අමොඝවචනා ජිනා;
‘‘Advejjhavacanā buddhā, amoghavacanā jinā;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
110.
110.
‘‘යථා ඛිත්තං නභෙ ලෙඩ්ඩු, ධුවං පතති භූමියං;
‘‘Yathā khittaṃ nabhe leḍḍu, dhuvaṃ patati bhūmiyaṃ;
තථෙව බුද්ධසෙට්ඨානං, වචනං ධුවසස්සතං;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
111.
111.
‘‘යථාපි සබ්බසත්තානං, මරණං ධුවසස්සතං;
‘‘Yathāpi sabbasattānaṃ, maraṇaṃ dhuvasassataṃ;
තථෙව බුද්ධසෙට්ඨානං, වචනං ධුවසස්සතං;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
112.
112.
‘‘යථා රත්තික්ඛයෙ පත්තෙ, සූරියුග්ගමනං ධුවං;
‘‘Yathā rattikkhaye patte, sūriyuggamanaṃ dhuvaṃ;
තථෙව බුද්ධසෙට්ඨානං, වචනං ධුවසස්සතං;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
113.
113.
‘‘යථා නික්ඛන්තසයනස්ස, සීහස්ස නදනං ධුවං;
‘‘Yathā nikkhantasayanassa, sīhassa nadanaṃ dhuvaṃ;
තථෙව බුද්ධසෙට්ඨානං, වචනං ධුවසස්සතං;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
114.
114.
‘‘යථා ආපන්නසත්තානං, භාරමොරොපනං ධුවං;
‘‘Yathā āpannasattānaṃ, bhāramoropanaṃ dhuvaṃ;
තථෙව බුද්ධසෙට්ඨානං, වචනං ධුවසස්සතං;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
විතථං නත්ථි බුද්ධානං, ධුවං බුද්ධො භවාමහං.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
115.
115.
‘‘හන්ද බුද්ධකරෙ ධම්මෙ, විචිනාමි ඉතො චිතො;
‘‘Handa buddhakare dhamme, vicināmi ito cito;
උද්ධං අධො දස දිසා, යාවතා ධම්මධාතුයා’’.
Uddhaṃ adho dasa disā, yāvatā dhammadhātuyā’’.
116.
116.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, පඨමං දානපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, අනුචිණ්ණං මහාපථං.
Pubbakehi mahesīhi, anuciṇṇaṃ mahāpathaṃ.
117.
117.
‘‘ඉමං ත්වං පඨමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ paṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
දානපාරමිතං ගච්ඡ, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Dānapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
118.
118.
‘‘යථාපි කුම්භො සම්පුණ්ණො, යස්ස කස්සචි අධො කතො;
‘‘Yathāpi kumbho sampuṇṇo, yassa kassaci adho kato;
වමතෙ වුදකං නිස්සෙසං, න තත්ථ පරිරක්ඛති.
Vamate vudakaṃ nissesaṃ, na tattha parirakkhati.
119.
119.
‘‘තථෙව යාචකෙ දිස්වා, හීනමුක්කට්ඨමජ්ඣිමෙ;
‘‘Tatheva yācake disvā, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
දදාහි දානං නිස්සෙසං, කුම්භො විය අධො කතො.
Dadāhi dānaṃ nissesaṃ, kumbho viya adho kato.
120.
120.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
121.
121.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, දුතියං සීලපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dutiyaṃ sīlapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
122.
122.
‘‘ඉමං ත්වං දුතියං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ dutiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
සීලපාරමිතං ගච්ඡ, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Sīlapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
123.
123.
‘‘යථාපි චමරී වාලං, කිස්මිඤ්චි පටිලග්ගිතං;
‘‘Yathāpi camarī vālaṃ, kismiñci paṭilaggitaṃ;
උපෙති මරණං තත්ථ, න විකොපෙති වාලධිං.
Upeti maraṇaṃ tattha, na vikopeti vāladhiṃ.
124.
124.
‘‘තථෙව ත්වං චතූසු භූමීසු, සීලානි පරිපූරය;
‘‘Tatheva tvaṃ catūsu bhūmīsu, sīlāni paripūraya;
පරිරක්ඛ සබ්බදා සීලං, චමරී විය වාලධිං.
Parirakkha sabbadā sīlaṃ, camarī viya vāladhiṃ.
125.
125.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
126.
126.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, තතියං නෙක්ඛම්මපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
127.
127.
‘‘ඉමං ත්වං තතියං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ tatiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
නෙක්ඛම්මපාරමිතං ගච්ඡ, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Nekkhammapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
128.
128.
‘‘යථා අන්දුඝරෙ පුරිසො, චිරවුත්ථො දුඛට්ටිතො;
‘‘Yathā andughare puriso, ciravuttho dukhaṭṭito;
න තත්ථ රාගං ජනෙසි, මුත්තිංයෙව ගවෙසති.
Na tattha rāgaṃ janesi, muttiṃyeva gavesati.
129.
129.
‘‘තථෙව ත්වං සබ්බභවෙ, පස්ස අන්දුඝරෙ විය;
‘‘Tatheva tvaṃ sabbabhave, passa andughare viya;
නෙක්ඛම්මාභිමුඛො හොහි, භවතො පරිමුත්තියා.
Nekkhammābhimukho hohi, bhavato parimuttiyā.
130.
130.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
131.
131.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, චතුත්ථං පඤ්ඤාපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, catutthaṃ paññāpāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
132.
132.
‘‘ඉමං ත්වං චතුත්ථං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ catutthaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
පඤ්ඤාපාරමිතං ගච්ඡ, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Paññāpāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
133.
133.
‘‘යථාපි භික්ඛු භික්ඛන්තො, හීනමුක්කට්ඨමජ්ඣිමෙ;
‘‘Yathāpi bhikkhu bhikkhanto, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
කුලානි න විවජ්ජෙන්තො, එවං ලභති යාපනං.
Kulāni na vivajjento, evaṃ labhati yāpanaṃ.
134.
134.
‘‘තථෙව ත්වං සබ්බකාලං, පරිපුච්ඡං බුධං ජනං;
‘‘Tatheva tvaṃ sabbakālaṃ, paripucchaṃ budhaṃ janaṃ;
පඤ්ඤාපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Paññāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
135.
135.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
136.
136.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, පඤ්චමං වීරියපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, pañcamaṃ vīriyapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
137.
137.
‘‘ඉමං ත්වං පඤ්චමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ pañcamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
වීරියපාරමිතං ගච්ඡ, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Vīriyapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
138.
138.
‘‘යථාපි සීහො මිගරාජා, නිසජ්ජට්ඨානචඞ්කමෙ;
‘‘Yathāpi sīho migarājā, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
අලීනවීරියො හොති, පග්ගහිතමනො සදා.
Alīnavīriyo hoti, paggahitamano sadā.
139.
139.
‘‘තථෙව ත්වං 31 සබ්බභවෙ, පග්ගණ්හ වීරියං දළ්හං;
‘‘Tatheva tvaṃ 32 sabbabhave, paggaṇha vīriyaṃ daḷhaṃ;
වීරියපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Vīriyapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
140.
140.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
141.
141.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, ඡට්ඨමං ඛන්තිපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
142.
142.
‘‘ඉමං ත්වං ඡට්ඨමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ chaṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
තත්ථ අද්වෙජ්ඣමානසො, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Tattha advejjhamānaso, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
143.
143.
‘‘යථාපි පථවී නාම, සුචිම්පි අසුචිම්පි ච;
‘‘Yathāpi pathavī nāma, sucimpi asucimpi ca;
සබ්බං සහති නික්ඛෙපං, න කරොති පටිඝං තයා.
Sabbaṃ sahati nikkhepaṃ, na karoti paṭighaṃ tayā.
144.
144.
‘‘තථෙව ත්වම්පි සබ්බෙසං, සම්මානාවමානක්ඛමො;
‘‘Tatheva tvampi sabbesaṃ, sammānāvamānakkhamo;
ඛන්තිපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Khantipāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
145.
145.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
146.
146.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, සත්තමං සච්චපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, sattamaṃ saccapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
147.
147.
‘‘ඉමං ත්වං සත්තමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ sattamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
තත්ථ අද්වෙජ්ඣවචනො, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Tattha advejjhavacano, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
148.
148.
‘‘යථාපි ඔසධී නාම, තුලාභූතා සදෙවකෙ;
‘‘Yathāpi osadhī nāma, tulābhūtā sadevake;
සමයෙ උතුවස්සෙ වා, න වොක්කමති වීථිතො.
Samaye utuvasse vā, na vokkamati vīthito.
149.
149.
‘‘තථෙව ත්වම්පි සච්චෙසු, මා වොක්කම හි වීථිතො;
‘‘Tatheva tvampi saccesu, mā vokkama hi vīthito;
සච්චපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Saccapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
150.
150.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
151.
151.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, අට්ඨමං අධිට්ඨානපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
152.
152.
‘‘ඉමං ත්වං අට්ඨමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ aṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
තත්ථ ත්වං අචලො හුත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Tattha tvaṃ acalo hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
153.
153.
‘‘යථාපි පබ්බතො සෙලො, අචලො සුප්පතිට්ඨිතො;
‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;
න කම්පති භුසවාතෙහි, සකට්ඨානෙව තිට්ඨති.
Na kampati bhusavātehi, sakaṭṭhāneva tiṭṭhati.
154.
154.
‘‘තථෙව ත්වම්පි අධිට්ඨානෙ, සබ්බදා අචලො භව;
‘‘Tatheva tvampi adhiṭṭhāne, sabbadā acalo bhava;
අධිට්ඨානපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Adhiṭṭhānapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
155.
155.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
156.
156.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, නවමං මෙත්තාපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, navamaṃ mettāpāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
157.
157.
‘‘ඉමං ත්වං නවමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ navamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
මෙත්තාය අසමො හොහි, යදි බොධිං පත්තුමිච්ඡසි.
Mettāya asamo hohi, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
158.
158.
‘‘යථාපි උදකං නාම, කල්යාණෙ පාපකෙ ජනෙ;
‘‘Yathāpi udakaṃ nāma, kalyāṇe pāpake jane;
සමං ඵරති සීතෙන, පවාහෙති රජොමලං.
Samaṃ pharati sītena, pavāheti rajomalaṃ.
159.
159.
‘‘තථෙව ත්වං හිතාහිතෙ, සමං මෙත්තාය භාවය;
‘‘Tatheva tvaṃ hitāhite, samaṃ mettāya bhāvaya;
මෙත්තාපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Mettāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
160.
160.
‘‘නහෙතෙ එත්තකායෙව, බුද්ධධම්මා භවිස්සරෙ;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
අඤ්ඤෙපි විචිනිස්සාමි, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
161.
161.
විචිනන්තො තදා දක්ඛිං, දසමං උපෙක්ඛාපාරමිං;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dasamaṃ upekkhāpāramiṃ;
පුබ්බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
162.
162.
‘‘ඉමං ත්වං දසමං තාව, දළ්හං කත්වා සමාදිය;
‘‘Imaṃ tvaṃ dasamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
තුලාභූතො දළ්හො හුත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Tulābhūto daḷho hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
163.
163.
‘‘යථාපි පථවී නාම, නික්ඛිත්තං අසුචිං සුචිං;
‘‘Yathāpi pathavī nāma, nikkhittaṃ asuciṃ suciṃ;
උපෙක්ඛති උභොපෙතෙ, කොපානුනයවජ්ජිතා.
Upekkhati ubhopete, kopānunayavajjitā.
164.
164.
‘‘තථෙව ත්වං සුඛදුක්ඛෙ, තුලාභූතො සදා භව;
‘‘Tatheva tvaṃ sukhadukkhe, tulābhūto sadā bhava;
උපෙක්ඛාපාරමිතං ගන්ත්වා, සම්බොධිං පාපුණිස්සසි.
Upekkhāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
165.
165.
‘‘එත්තකායෙව තෙ ලොකෙ, යෙ ධම්මා බොධිපාචනා;
‘‘Ettakāyeva te loke, ye dhammā bodhipācanā;
තතුද්ධං නත්ථි අඤ්ඤත්ර, දළ්හං තත්ථ පතිට්ඨහ’’.
Tatuddhaṃ natthi aññatra, daḷhaṃ tattha patiṭṭhaha’’.
166.
166.
ඉමෙ ධම්මෙ සම්මසතො, සභාවසරසලක්ඛණෙ;
Ime dhamme sammasato, sabhāvasarasalakkhaṇe;
ධම්මතෙජෙන වසුධා, දසසහස්සී පකම්පථ.
Dhammatejena vasudhā, dasasahassī pakampatha.
167.
167.
චලතී රවතී පථවී, උච්ඡුයන්තංව පීළිතං;
Calatī ravatī pathavī, ucchuyantaṃva pīḷitaṃ;
තෙලයන්තෙ යථා චක්කං, එවං කම්පති මෙදනී.
Telayante yathā cakkaṃ, evaṃ kampati medanī.
168.
168.
යාවතා පරිසා ආසි, බුද්ධස්ස පරිවෙසනෙ;
Yāvatā parisā āsi, buddhassa parivesane;
පවෙධමානා සා තත්ථ, මුච්ඡිතා සෙති භූමියං.
Pavedhamānā sā tattha, mucchitā seti bhūmiyaṃ.
169.
169.
ඝටානෙකසහස්සානි, කුම්භීනඤ්ච සතා බහූ;
Ghaṭānekasahassāni, kumbhīnañca satā bahū;
සඤ්චුණ්ණමථිතා තත්ථ, අඤ්ඤමඤ්ඤං පඝට්ටිතා.
Sañcuṇṇamathitā tattha, aññamaññaṃ paghaṭṭitā.
170.
170.
උබ්බිග්ගා තසිතා භීතා, භන්තා බ්යාථිතමානසා;
Ubbiggā tasitā bhītā, bhantā byāthitamānasā;
මහාජනා සමාගම්ම, දීපඞ්කරමුපාගමුං.
Mahājanā samāgamma, dīpaṅkaramupāgamuṃ.
171.
171.
‘‘කිං භවිස්සති ලොකස්ස, කල්යාණමථ පාපකං;
‘‘Kiṃ bhavissati lokassa, kalyāṇamatha pāpakaṃ;
සබ්බො උපද්දුතො ලොකො, තං විනොදෙහි චක්ඛුම’’.
Sabbo upadduto loko, taṃ vinodehi cakkhuma’’.
172.
172.
තෙසං තදා සඤ්ඤපෙසි, දීපඞ්කරො මහාමුනි;
Tesaṃ tadā saññapesi, dīpaṅkaro mahāmuni;
‘‘විසට්ඨා හොථ මා භෙථ 33, ඉමස්මිං පථවිකම්පනෙ.
‘‘Visaṭṭhā hotha mā bhetha 34, imasmiṃ pathavikampane.
173.
173.
‘‘යමහං අජ්ජ බ්යාකාසිං, බුද්ධො ලොකෙ භවිස්සති;
‘‘Yamahaṃ ajja byākāsiṃ, buddho loke bhavissati;
එසො සම්මසති ධම්මං, පුබ්බකං ජිනසෙවිතං.
Eso sammasati dhammaṃ, pubbakaṃ jinasevitaṃ.
174.
174.
‘‘තස්ස සම්මසතො ධම්මං, බුද්ධභූමිං අසෙසතො;
‘‘Tassa sammasato dhammaṃ, buddhabhūmiṃ asesato;
තෙනායං කම්පිතා පථවී, දසසහස්සී සදෙවකෙ’’.
Tenāyaṃ kampitā pathavī, dasasahassī sadevake’’.
175.
175.
බුද්ධස්ස වචනං සුත්වා, මනො නිබ්බායි තාවදෙ;
Buddhassa vacanaṃ sutvā, mano nibbāyi tāvade;
සබ්බෙ මං උපසඞ්කම්ම, පුනාපි අභිවන්දිසුං.
Sabbe maṃ upasaṅkamma, punāpi abhivandisuṃ.
176.
176.
සමාදියිත්වා බුද්ධගුණං, දළ්හං කත්වාන මානසං;
Samādiyitvā buddhaguṇaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasaṃ;
දීපඞ්කරං නමස්සිත්වා, ආසනා වුට්ඨහිං තදා.
Dīpaṅkaraṃ namassitvā, āsanā vuṭṭhahiṃ tadā.
177.
177.
දිබ්බං මානුසකං පුප්ඵං, දෙවා මානුසකා උභො;
Dibbaṃ mānusakaṃ pupphaṃ, devā mānusakā ubho;
සමොකිරන්ති පුප්ඵෙහි, වුට්ඨහන්තස්ස ආසනා.
Samokiranti pupphehi, vuṭṭhahantassa āsanā.
178.
178.
වෙදයන්ති ච තෙ සොත්ථිං, දෙවා මානුසකා උභො;
Vedayanti ca te sotthiṃ, devā mānusakā ubho;
‘‘මහන්තං පත්ථිතං තුය්හං, තං ලභස්සු යථිච්ඡිතං.
‘‘Mahantaṃ patthitaṃ tuyhaṃ, taṃ labhassu yathicchitaṃ.
179.
179.
‘‘සබ්බීතියො විවජ්ජන්තු, සොකො රොගො විනස්සතු;
‘‘Sabbītiyo vivajjantu, soko rogo vinassatu;
මා තෙ භවන්ත්වන්තරායා 35, ඵුස ඛිප්පං බොධිමුත්තමං.
Mā te bhavantvantarāyā 36, phusa khippaṃ bodhimuttamaṃ.
180.
180.
‘‘යථාපි සමයෙ පත්තෙ, පුප්ඵන්ති පුප්ඵිනො දුමා;
‘‘Yathāpi samaye patte, pupphanti pupphino dumā;
තථෙව ත්වං මහාවීර, බුද්ධඤාණෙන පුප්ඵසි.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, buddhañāṇena pupphasi.
181.
181.
‘‘යථා යෙ කෙචි සම්බුද්ධා, පූරයුං දස පාරමී;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, pūrayuṃ dasa pāramī;
තථෙව ත්වං මහාවීර, පූරය දස පාරමී.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, pūraya dasa pāramī.
182.
182.
‘‘යථා යෙ කෙචි සම්බුද්ධා, බොධිමණ්ඩම්හි බුජ්ඣරෙ;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, bodhimaṇḍamhi bujjhare;
තථෙව ත්වං මහාවීර, බුජ්ඣස්සු ජිනබොධියං.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, bujjhassu jinabodhiyaṃ.
183.
183.
‘‘යථා යෙ කෙචි සම්බුද්ධා, ධම්මචක්කං පවත්තයුං;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, dhammacakkaṃ pavattayuṃ;
තථෙව ත්වං මහාවීර, ධම්මචක්කං පවත්තය.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, dhammacakkaṃ pavattaya.
184.
184.
‘‘පුණ්ණමායෙ යථා චන්දො, පරිසුද්ධො විරොචති;
‘‘Puṇṇamāye yathā cando, parisuddho virocati;
තථෙව ත්වං පුණ්ණමනො, විරොච දසසහස්සියං.
Tatheva tvaṃ puṇṇamano, viroca dasasahassiyaṃ.
185.
185.
‘‘රාහුමුත්තො යථා සූරියො, තාපෙන අතිරොචති;
‘‘Rāhumutto yathā sūriyo, tāpena atirocati;
තථෙව ලොකා මුඤ්චිත්වා, විරොච සිරියා තුවං.
Tatheva lokā muñcitvā, viroca siriyā tuvaṃ.
186.
186.
‘‘යථා යා කාචි නදියො, ඔසරන්ති මහොදධිං;
‘‘Yathā yā kāci nadiyo, osaranti mahodadhiṃ;
එවං සදෙවකා ලොකා, ඔසරන්තු තවන්තිකෙ’’.
Evaṃ sadevakā lokā, osarantu tavantike’’.
187.
187.
තෙහි ථුතප්පසත්ථො සො, දස ධම්මෙ සමාදිය;
Tehi thutappasattho so, dasa dhamme samādiya;
තෙ ධම්මෙ පරිපූරෙන්තො, පවනං පාවිසී තදාති.
Te dhamme paripūrento, pavanaṃ pāvisī tadāti.
සුමෙධපත්ථනාකථා නිට්ඨිතා.
Sumedhapatthanākathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / බුද්ධවංස-අට්ඨකථා • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / 2. සුමෙධපත්ථනාකථාවණ්ණනා • 2. Sumedhapatthanākathāvaṇṇanā